نظام دادگستری

قوهٔ قضائیه یا دادگستری که به نام‌های عدلیه یا عدالتخانه نیز خوانده می‌شده، نام سیستم یا نهادی است که بخش های مختلفی از جمله دادگاهها و قضات را دارا می باشد و به وظایفی از قبیل رسیدگی به شکایتها (دعاوی) می‌پردازد.

نظام قضایی در چارچوب تفکیک قوا

تفکیک قوا، همیشه وجود نداشته و به صورت امروزی مطرح نبوده و لزوم آن فرض نمی‌شده، بلکه ایده‌ای مدرن است که ر فرم امروزی اش معمولا به مونتسکیو منتسب می‌شود.

نظام قضایی، وفق دکترین تفکیک قوا، مستقل و غیرسیاسی تعریف می‌شود و وظیفهٔ آن تشکیل و نظارت بر نظام قضایی کشور و تعبیر و تفسیر قوانین آن کشور است. همچنین نظارت بر اجرای قوانین و در برخی کشورها نظارت بر انتخابات و حل اختلاف بین قوهٔ مجریه یا دستگاه اجرایی و قوهٔ مقننه نیز از وظایف این نهاد است.

نظام دادگستری ایران

تاریخ دادگستری در ایران

تفکیک قوا، همیشه وجود نداشته و ایده ای مدرن است. تاریخ دادگستری ایران باید به چند مرحله تفکیک شود:

• پیش از اسلام
• پس از اسلام
• مشروطه و عدالتخانه

تاسیس عدالتخانه از درخواست های محوری جنبش مشروطه بود.

• دوران مدرن بعد از مشروطه

دادگستری مدرن در ایران توسط علی اکبر داور پایه گذاری شد.

• دوران جمهوری اسلامی

به مدخل قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران مراجعه شود.

سیستم‌های قضایی

• تفکیک قوا (به بالا مراجعه شود)
• سیستم هیئت منصفه
• سیستم شاه-قاضی

جستارهای وابسته

• قوه قضائیه ایران
• دیوان عالی ایالات متحده آمریکا