امپراتریس وی (دودمان تانگ)

Empress Wei 韋皇后
حاکم و نایب السلطنه دودمان تانگ
سلطنت	۲۹ دسامبر ۷۰۵ - ۲۱ ژوئیه ۷۱۰
پیشین	امپراتریس وو زتیان
امپراتریس دواگر دودمان تانگ
سلطنت	۳ ژوئیه ۷۱۰ - ۲۱ ژوئیه ۷۱۰
امپراتریس همسر دودمان تانگ
سلطنت	۳ ژانویه ۶۸۴ - ۲۶ فوریه ۶۸۴ ۲۳ فوریه ۷۰۵ - ۳ ژوئیه ۷۱۰
درگذشته	۲۱ ژوئیه ۷۱۰
همسر(ان)	ژونگ زونگ
فرزند(ان)	Li Chongrun, Crown Prince Yide 懿德太子李重潤 Princess Changling 長寧公主 Li Xianhui , Princess Yongtai 永泰公主李仙蕙 Li Guo'er, Princess Anle 安樂公主李裹兒
پدر	Wei Xuanzhen
مادر	Lady Cui

ملکه وی (تولد:۶۶۵ - ۲۱ ژوئن ۷۱۰ میلادی) ملکه سلسله چینی تانگ بود. او همسر دوم امپراتور ژونگ زونگ بود که شوهرش دو بار سلطنت کرد و در دوره دوم سلطنت همسرش سعی کرد نمونه ای از مادر شوهرش وو زتیان را تقلید کند و قدرت را به دست بگیرد (همان طور که امپراتریس وو در زمان گائوزونگ و حتی بعد از مرگ او به تنهایی در دست گرفت). وی در زمان سلطنت همسرش مسئولیت اداره امور دولتی را برعهده داشت. پس از مرگ امپراتور ژونگ زونگ در سال ۷۱۰ میلادی درگذشت که به طور سنتی اعتقاد بر این هست که مسمومیت بود است، او به همراه دخترش لی گوئر، پرنسس آنل این مسمومیت را انجام داد - که به او در حفظ قدرت و اقتدار تبدیل شدن به امپراتریس دواگر و نایب السلطنه را داد، اما به ترتیب کوتاه سرنگون شد و در کودتایی به رهبری برادرزاده امپراتور ژونگ زونگ به نام لی لانگجی (بعدا امپراتور شوان زونگ) و خواهر امپراتور ژونگ زونگ به نام پرنسس تایپینگ کشته شدند.

اولین بار به عنوان امپراتریس

امپراتور گائوزونگ در اواخر سال ۶۸۳ درگذشت، و لی ژه تاج و تخت را گرفت (که از لحاظ تاریخی به عنوان امپراتور ژونگ زونگ شناخته می شود). با این حال، سرتاسر قدرت‌های واقعی فقط در دست‌های محکم مادرش امپراتریس وو همچنان ماند، زیرا امپراتریس وو در زمان سلطنت گائوزونگ قدرت واقعی پشت تاج و تخت بود و بخش اعظم قدرت و حکومت در دستانش بود و اکنون امپراتریس دواگر و نایب السلطنه است که دلالت بر این داشت که جدا از همه قدرت‌های واقعی بلکه همه قدرت‌های مطلق امپراتوری به تنهایی در دست‌هایش است. در بهار سال ۶۸۴، امپراتور ژونگ زونگ پرنسس وی را به امپراتریس (ملکه) تبدیل کرد. او به زودی می خواست وی ژوانژن را به عنوان شیزونگ (侍中)، رئیس دفتر معاینه دولت (منکسیا، 門下 省، شنگ) و یک پست برای صدراعظم در نظر بگیرد. این اقدام، و همچنین آرزوی دیگری از او - مبنی بر اینکه پسر پرستار خود را به مقام پنجم تبدیل کند - و امپراتور با صدراعظم پی یان صحبت کرد و پی یان مخالف بود. همانطور که استدلال می کردند، امپراتور ژونگ زونگ با عصبانیت اظهار داشت:

چه اشتباهی می شود حتی اگر امپراتوری را به وی ژوانژون دادم؟ چرا اینقدر به شیزونگ اهمیت می دهید؟

پی، با ترس، این موضوع را به امپراتریس دواگر وو اطلاع داد. تنها کمتر از دو ماه از امپراتور ژونگ زونگ در تاج و تخت، امپراتور دواگر وو مقامات و ژنرال ها را رسماً احضار کرد و در جلسات امپراتوری فرمانی را شخصاً صادر کرد که امپراتور ژونگ زونگ را از مقام امپراتور خلع کرد و سربازانی که سوگند وفادار به ژونگ زونگ خورده بودند او را از تخت جدا کردند و امپراتریس دواگر وو به عنوان شاهزاده لولینگ (شاهزاده خیانتکار) او را کاهش داد. در عوض امپراتریس برادر کوچکتر ژونگ زونگ لی دان شاهزاده یو امپراتوری (که از لحاظ تاریخی به عنوان امپراتور رویزونگ شناخته می شود) را ایجاد کرد. لی چونگ زائو، که از طرف امپراتور گائوزونگ و با رضایت و تعیین امپراتریس وو، به عنوان ولیعهد اعلام شده بود، به مقام مردمی (یک فرد عادی) کاهش یافت و وی ژوانژن به همراه خانواده، به بخشدار جین تبعید شدند (欽州 ، تقریباً مدرن Qinzhou ، Guangxi). امپراتریس دواگر وو به زودی دستور داد که لی ژه و خانواده اش برای اولین بار به استان فانگ (房 州 ، در شیان مدرن ، Hubei) تحویل داده شوند، و پس از آن به بخشدار جون (均 Sh ، همچنین در شیان مدرن) ، تحت بازداشت خانگی در خانه قرار بگیرند. که عمویش لی تای پس از کودتای که بر زده پدرش امپراتور تای زونگ انجام داده بود در سال ۶۴۳ قرار گرفته بود.

دومین بار به عنوان امپراتریس

پس از ظهور دوباره امپراتور ژونگ زونگ، امپراتریس وی دوباره به مقام امپراتریس رسید و این بار قدرت گرفت و به سرعت در اداره کل حاکمیت امپراتوری تانگ بسیار زیاد قدرتمند و متنفذ شد و برای نمونه ای از مادرشوهر خود امپراتریس وو برای شوهر خود به عنوان قدرت واقعی پشت تاج و تخت و رفتن به دادگاه ها و جلسات امپراتوری از پشت پرده و از طریق امپراتور تمامی تصمیمات سیاسی را اتخاذ می کرد. در همین زمان ژانگ جیانشی و همکارانش بعد از کودتا بر زده امپراتور وو زتیان می خواستند قدرت آنچه شاهزادگان قبیله وو در اختیار داشتند سرکوب شود، اما در این زمان همسر صیغه ای امپراتور ژونگ زونگ شانگوان وانر، که منشی مواعتماد و شخصی وو زتیان بوده است بزودی در جناح امپراتریس وی قدرتمند شد و چرا که در گذشته با برادرزاده وو زتیان وو سانسی رابطه برقرار کرده بود. به روشن شدن رابطه محرمانه و اتحاد سیاسی بزرگ بین وو سانسی و امپراتریس وی نیز کمک کرد. (امپراتور ژونگ زونگ یا از این ماجرا بی خبر بود، یا به طور ضمنی از آن تأیید شد.) وو سانسی به سرعت به مشاور بسیار قابل اعتماد و قدرتمند امپراتور ژونگ زونگ تبدیل شد. در همین حال، امپراتریس وی از پسر شوهرش لی چونگفو، شاهزاده جیاو (همسر وی خواهرزاده ژانگ) نامساعد بود، و او را به دروغ متهم كرد كه در مرگ لی چونگرون ضمنی است. امپراتور ژونگ زونگ با تبعید لی چونگفو به بخشدار جون به عنوان خائن پاسخ داد. گفته شد که هم امپراتریس وی و هم دختر مورد علاقه اش لی گوئر (اکنون با عنوان پرنسس آنل و که با پسر وو سانسی ازدواج کرده وو چونگسون (武 崇 訓)) بسیار زیاد قدرتمند، متنفذ، متکبر و فاسد بودند و دفاتر فروش و تأثیرگذاری عالی بر تصمیمات قانونی را به ازای مقادیر بسیار فراوانی پول و زمین همزمان ارائه دادند. حتی گفته می شد که لی گوئر غالباً حکم را با خواندن در نامه ها همان طور که می خواهد. و برای امپراتور ژونگ زونگ می نویسد و می خواند، و سپس مطالب را می پوشاند و امپراتور ژونگ زونگ با خوش حالی آن را امضا می کرد - و امپراتور علی رغم نخواندن احکام، این کار را می کرد. پرنسس آنل همچنین خواستار وارث او شد، به عنوان پرنسس ولیعهد - که این یک عمل بی سابقه در تاریخ چین خواهد بود، اگرچه او قبول نکرد و به جای آن، برادرش لی چونگجون به عنوان‌ ولیعهد را ایجاد کرد.

وو سانسی و امپراتریس وی، که از ژانگ و همکارانش بیزار بودند، آنها را به دلیل دستاوردهای خود به بسیار متکبر و فاسد بودند متهم کردند و به پیشنهاد وو سانسی، امپراتور ژانگ زونگ، ژانگ و جینگ هوی، خوان یانفان ، یوان شوجی و شاهزاده های کوی زوانوی را ساخت. ظاهراً به آنها احترام می گذارد، اما درعوض قصد دارد آنها را از مواضع قدرت دور کند. (امپراتور ژونگ زونگ به دلایل نامشخصی ، نام خانوادگی یوان شوجی را نیز با ادغام قبیله خود با امپراتریس وی او را به او تقدیر كرد.) به زودی، پنج شاهزاده به عنوان بخشدارهای مقدماتی ساخته شدند و از لوئویانگ فرستاده شدند.

در بهار ۷۰۶، پس از داماد امپراتور ژونگ زونگ وانگ تونگیائو (王 同 皎) که امپراتریس وی و وو سانسی را تحقیر کرد، متهم به نقشه کشی برای کشتن آنها شد، امپراتریس وی و وو سانسی از این فرصت استفاده کردند تا جینگ، کوی، یوان (نام خانوادگی وی پس از آن محروم شد) ، یوان و ژانگ از مشاركت در این نقشه بودند و باعث شد كه آنها بیشتر بخاطر مشاغل نظامی بخشدار در بخشداران دور باشند. وو سانسی سپس عمداً امپراتور ژونگ زونگ را ملتهب كرد و مردم را به طور علنی امپراتریس وی به زنا متهم كردن و سپس متهم كردن پنج شاهزاده این کار را کرده اند. امپراتور ژونگ زونگ با دستور پنج تن از آنها به طور دائم تبعید پاسخ داد. وو سانسی سپس ژو لیژن رسمی (周利貞) را فرستاد تا پنج تن از آنها به طرز وحشیانه ای کشته شوند (اگرچه ژانگ و کوی در زمان رسیدن ژو به آنها مردند).

در همین حال، برای انتقام از مرگ مادر و برادرانش، امپراتریس وی به امپراتور ژونگ زونگ دستور داد ژو رنجویی (周仁軌) ، فرمانده بخشدار گوانگ (廣州 ، تقریباً مدرن گوانگژو ، گوانگدونگ) ، برای حمله به نینگ چنگجی و برادرانش؛ ژو نینگ را شکست داد و قوم خود را ذبح کرد. به لطف، امپراتریس وی به ژو تعظیم کرد و او را مانند پدر احترام گذاشت و امپراتور ژانگ زونگ ژو را به عنوان دوک روزان را خلق کرد.

علی رغم وضعیت لی چونگجون به عنوان ولیعهد، لی گوئر و همسرش وو چونگسون اغلب او را مورد تحقیر و آزار و اذیت قرار می دادند، گاهی اوقات از او به عنوان "برده" یاد می کردند. علاوه بر این، لی گوئر در تلاش بود تا امپراتور ژونگ زونگ را متقاعد کند که لی چونگجون نامناسبی است و او را سرنگون کند و به جای آن پرنسس تاج خود را خلق کند. سرانجام لی چونگجون در پاییز ۷۰۷ با عصبانیت فوران کرد و با ژنرال اخلاقی موه لی دووزو و پسر عموی امپراتور ژونگ زونگ با لی کیانلی (李 千里) شاهزاده چنگ افزایش یافت. نیروهای لی چونگجون وو سانسی و وو چنگسون را به قتل رساندند و بعد به امید دستگیری بانو شانگوان وانر و امپراتریس وی به سمت کاخ حرکت کردند. با این حال، پس از کشته شدن داماد لی دووزو به نام یو هولی (野 呼 فرماندار خو) توسط فرمانده محافظ خواجه ها یانگ سیکسو (勗 勗) ، ارتش لی چونگجون فروپاشید، و او به زودی توسط زیردستان خود کشته شد. (لی گوئر به زودی با پسر عموی وو چنگسون به نام وو یانکسیو (متاهل) ازدواج کرد.)، در همین سالها بعد از مرگ لی چونگجون و وو سانسی و وو چنگسون حوزه نفوذ و قدرت امپراتریس وی و دختر پرنسس آنل به طور جدی بسیار افزایش یافت و آنها تنها تاثیرپذیران قدرتمند و موثر بر امپراتور ژونگ زونگ و حاکمیت تانگ بودند و همان حکم بی چون و چرا را که امپراتریس وو در اواخر سلطنت شوهرش امپراتور گائوزونگ بدست آورده بود را دارا بودند، و از این مقطه به بعد، امپراتریس وی و پرنسس آنل با غرور و خشونت بسیار زیاد بیشتر از سابق عمل می کردند.

در سال جدید ۷۰۸ به طور موثر دادگاه امپراتوری بیشتر تحت کنترل تعدادی از زمان قدرتمند واقع شد، که شامل، امپراتریس وی، لی گوئر، دختر دیگر امپراتریس وی پرنسس چانجینگ، بانو شانگوان وانر، و همچنین خواهر امپراتریس وی بانو چنگ، مادر بانو شانگوان وانر بانو ژنگ، به همراه بانوان ارشد در انتظار خانمها چای و هلو، جادوگر دیوو یینگر (第五 英 兒) و بانو ژائو از لانگکسی، همه قدرتمند، ثروتمند و به ویژه فاسد بودند و این زنان آشکارا به خواست خود دفاتر فروش داشتند و علناً رشوه می پذیرفتند، و می توانستند تعدادی از افراد را به عنوان مقام مسئول در حکومت توصیه كنند، كه مستقیماً توسط امپراتور ژونگ زونگ و بدون تأیید دفترخانه مقننه (中書省، ژونگشو، شنگ) و امتحان (門下 省 ، منکسیا، شنگ) به سفارش مستقیم انجام می شد. گفته می شود سیستم خدمات ملکی با کارها و دخالت زنان قدرتمند دربار با فساد غلبه کرده و در حال فروپاشی است. آنها به همراه خواهر امپراتور ژونگ زونگ، پرنسس تایپینگ، غالباً درگیر در مبارزات تلخ قدرت و حزبی بودند، پدیده ای که امپراتور ژونگ زونگ از آن نگران بود، اما می توانست برای جلوگیری از این واقع کار اندکی انجام دهد. قدرت امپراتریس وی در طول سلطنت ژونگ زونگ به طوری بود که در حدود سال جدید ۷۰۹، هنگامی که امپراتور ژونگ زونگ پیشنهاد داد که پرستار قدیمی خود، بانو وانگ، با صدراعظم بیوه، دو چونگی دووز، ازدواج کند، با دیدن فرصتی برای حتی بیشتر قدرت، با خوشحالی و اشتیاق موافقت کرد، علی رغم وضعیت پایین بانو وانگ بود. در همین حال، امپراتریس وی و پرنسس چانجینگ و آنل نیز در حال ساخت بسیاری از معابد بودایی بودند.

در پاییز سال ۷۱۰، گفته شد كه امپراتریس وی با مقامات ماکینکه (馬 秦 客) و یانگ جون (楊 均) مشغول به كار کثیف در امور مالی و دفاتر دولتی و همچنین رابطه محرمانه و زنا بوده است، و ما و یانگ نگران بودند كه اگر این امور معلوم شود آنها كشته می شوند. در همین حال، لی گوئر ابراز امیدواری کرد که اگر امپراتریس وی تنها قدرت حاکمیت را به عنوان امپراتریس فرمانروا در دست بگیر، وی پرنسس ولیعهد خواهد بود. آنها توطئه كردند كه یك کیك را مسموم كنند ، و پس از آنكه امپراتور ژونگ زونگ كیك را خورد، در ۳ ژوئیه ۷۱۰ میلادی درگذشت.امپراتریس وی در ابتدا خبر مرگ شوهرش را اعلام نکرد، اما در عوض شماری از پسر عموی وی که مسئولیت نگهبانان امپراتوری را برعهده داشتند، برای تأمین قدرت، قبل از آنکه او خبر مرگ امپراتور ژونگ زونگ را دو روز پس از مرگش اعلام کرد. با تصویری که پرنسس تایپینگ و بانو شانگوان تهیه کردند (و بعداً توسط پسر عموی او به نام وی ون مورد بازبینی قرار گرفت)، پسر امپراتور ژونگ زونگ لی چونگمائو شاهزاده ون به عنوان ولیعهد ایجاد شد و لی چونگمائو در ۸ ژوئیه ۷۱۰ تاج و تخت (به عنوان امپراتور شانگ) را به دست گرفت. امپراتریس وی قدرت را به عنوان امپراتریس دواگر حفظ کرد و به عنوان نایب السلطنه توانست تا زمان بلوغ امپراتور نوجوان تنها قدرت واقعی و حاکمیت را بدست آورد و توطئه کرد که به عنوان امپراتور قدرت را به تنهایی بدست آورده و نگه دارد.

به عنوان امپراتریس دواگر

در همین حال اعضای خاندان امپراتریس دواگر وی به همراه صدراعظم زونگ چوک، وو یانکسیو و دیگر مقامات ژائو لوون (趙 履 溫) و یی جینگننگ (葉靜 能) به او توصیه كردند كه تاج و تخت را تصاحب كند، مانند وو زتیان، و آنها نیز به او توصیه کرد لی دان و پرنسس تایپینگ را از بین ببرد. خواجه کوی ریونگ نقشه خود را به پسر لی دان لی لانگجی شاهزاده لینزی رساند. لی لانگجی با توطئه با پرنسس تایپینگ، پسر پرنسس تایپینگ، ژو چونگجیان (薛 崇 簡)، و همچنین چند مقام سطح پایین نزدیک به وی پاسخ داد: ژونگ شاهوجینگ، وانگ چونگای (曄 曄) ، لیو و ما سیزونگ (嗣 嗣 宗) - برای اولین بار عمل کردند در همین حال، خواهرزاده امپراتریس وی وی ون (韋 播) و آهنگ گائو (高嵩) که به تازگی به سرپرستی نگهبانان امپراطوری برده شده بودند و سعی داشتند با برخورد سخت با نگهبانان قدرت خود را برقرار کنند، نگهبانان را بیزار کردند و مأمورین نگهبان جی فوشون (جی) چن زوانلی (لی) و لی شیانفو(李 仙 鳧) پس از آن نیز به نقشه پیوستند.

بدون اطلاع اولی در مورد لی دان، توطئه گران به رهبری ارشد پرنسس تایپینگ و در کنار آن لی لانگجی در ۲۱ ژوئیه قیام کردند، ابتدا وی ون، گائو و پسر عموی وی، وی ژوان را به قتل رساندند (韋). آنها سپس به قصر حمله کردند. هنگامی که امپراتریس دواگر وی وحشت کرد و به یک اردوگاه نگهبان امپراتوری فرار کرد، یک نگهبان متحد کودتا کنندگان به طور مخفیانه قبل از کودتا در کنار همراهان امپراتریس دواگر وی بود و در هنگام کودتا به دستور پرنسس تایپینگ امپراتریس دواگر وی را در هنگام فرار از کاخ سر برید. به فرمان پرنسس تایپینگ، لی گوئر، وو یانکسیو، و بانو هلو نیز همانند امپراتریس وی کشته شدند. لی لانگجی به دستور پرنسس تایپینگ به زودی تعدادی از مقامات و ژنرال‌ها در جناح امپراتریس دواگر و همچنین قبیله او را به قتل رساند، همچنین در این کشتارها بیشتر قبیله وو نیز قتل عام شد و شانگوان وانر نیز به دستور پرنسس تایپینگ سربرید شد، در حالی که جسد امپراتریس دواگر وی را در خیابان به نمایش گذاشت. به خواست پرنسس تایپینگ، لی لانگجی و برادر لی لانگجی، لی چنگچی، لی دان به زودی تاج و تخت را از لی چونگمائو گرفت و دوباره امپراتور شد (به عنوان امپراتور رویزونگ). امپراتریس دواگر وی پس از مرگ به رتبه عمومی کاهش یافت. امپراتور رویزونگ هنوز هم او را با افتخار به خاک سپرد (بنابراین برخی از مورخان این را شواهدی می دانند که او هرگز ژونگ زونگ را مسموم نکرده است) ، اما نه با افتخارات به دلیل یک ملکه، بلکه با افتخارات ناشی از یک مقام درجه اول او را پیش از مرگ ارتقاء داد.