شهرستان زبرخان

بخش زبرخان
پرونده:Zeberkhan District Map Of Village.png
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	[[شهرستان نیشابور|نیشابور]]
مرکز بخش	قدمگاه
شهرها	قدمگاه، خروین، درود
دهستان‌ها	زبرخان، اردوغش، اسحق‌آباد
سال تأسیس	۱۳۶۹
اداره
مردم
جمعیت	56635نفر(18312خانوار)
جغرافیای طبیعی
مساحت	1102 کیلومتر مربع کیلومتر مربع
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	12/9 درجه سانتی‌گراد
بارش سالانه	حدود 235 میلی متر (دوره های آماری (1345-75))
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن	0514

شهرستان زبرخان یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی است. شهر قدمگاه مرکز این شهرستان است. با تصویب هیئت وزیران در اردیبهشت ۱۳۹۹، «بخش زبرخان» به «شهرستان» ارتقاء یافت.

موقعیت جغرافیایی

زبرخان بین 25 درجه و 52 دقیقه شمالی و نیز 58 درجه و 52 دقیقه تا 59 درجه و 18 دقیقه طول شرقی قرار دارد. این بخش یکی از بخش‌های شهرستان نیشابور است که در دامنه جنوبی رشته کوه‌های بینالود واقع شده است. این بخش از شمال به بخش طرقبه مشهد ، از شرق به بخش احمدآباد مشهد و از جنوب به بخش کدکن تربت حیدریه و از غرب به بخش‌های مرکزی و میان جلگه نیشابور محدود می شود. این بخش با وسعتی حدود 1102 کیلومتر مربع و با مرکزیت شهر قدمگاه حدود 9 درصد از مساحت شهرستان نیشابور را به خود اختصاص داده است. قرار گرفتن این بخش در دشت حاصلخیز پایکوهی بینالود و نزدیکی به دومین شهر پرجمعیت کشور یعنی مشهد مقدس و عبور راه مواصلاتی و راه آهن سراسری تهران - مشهد از داخل این منطقه ، موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی ممتازی را برای این بخش بوجود آورده است که از این نظر می توان دورنمای توسعه آن را روشن دید.

تقسیمات کشوری

مرکز این بخش شهرقدمگاه می‌باشد. بخش زبرخان در حال حاضر، دارای سه دهستان و چهار شهر است:

دهستان‌ها:

• دهستان اردوغش
• دهستان اسحق‌آباد
• دهستان زبرخان

شهرها:

• خرو
• درود
• قدمگاه

روستای حاجی‌آباد از توابع بخش زبرخان

شهر خرو از توابع بخش زبرخان

درود شهر آبشار ها از توابع بخش زبرخان

بقعه قدمگاه رضوی از توابع بخش زبرخان

روستای دیزباد از توابع بخش زبرخان

امامزاده سلطان سید حبیب(ع) روستای حاجی‌آباد

روستای کلاته سلطانی از توابع بخش زبرخان

روستای دانه کاشفیه از توابع بخش زبرخان

پرونده:Zeberkhan District Map Of Village.png

نقشه روستاهای بخش زبرخان نیشابور خراسان رضوی

آب وهوا

بخش زبرخان بر اساس طبقه‌بندی دمارتن، در منطقه آب و هوایی نیمه خشک قرار گرفته است که آب و هوای آن در نواحی کوهستانی معتدل و در نواحی پست به تدریج بر میزان دما افزوده و از میزان بارندگی کاسته می شود. متوسط درجه حرارت سالیانه در این منطقه 12/9 و میزان بارندگی طی دوره های آماری (1345-75) حدود 235 میلی متر براورده شده است. باد غالب در این منطقه، باد دیزباد می باشد که از بادهای محلی استان خراسان به شمار می رود. این باد به جهت شرقی و غربی این بخش را در فصل تابستان و پاییز تحت تاثیر قرار می دهد و سرعت متوسط آن به 30 تا 40 کیلومتر در ساعت می رسد و می توان با انجام سرمایه گذاری در زمینه ایجاد نیروگاه‌های بادی در مکان‌های مناسب از این انرژی دائمی در جهت توسعه اقتصادی ، اجتماعی منطقه استفاده بهینه به عمل آورد.

جمعیت و مساکن

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش زبرخان نیشابور در سال 1395 برابر با 56635 نفر بوده‌است. از این جمعیت 22,262 نفر در مناطق شهری و 34373 نفر در مناطق روستایی ساکن می باشند. بخش زبرخان در مجموع شامل 109 آبادی دارای سکنه است.

منابع آب

بخش زبرخان به دلیل قرار گرفتن در منطقه پایکوهی بینالود از نظر منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی تقریبا غنی است و از مهم‌ترین رودخانه جاری در این منطقه می توان به رودخانه خرو، درود، گرینه، دیزباد و کالشور اشاره نمود که در این زمینه امکان توسعه بهره‌برداری از این رودخانه‌ها با انجام طرح‌های آبخیزداری و احداث سد وجود دارد و از این طریق می‌توان با ذخیره آب‌های سطحی موجب تغذیه سفره‌های زیرزمینی گردید و در توسعه و گسترش کشاورزی و صنعت در این منطقه کمک شایانی نمود.

ویژگی های اقتصادی زبرخان

کشاورزی و دامپروری

بخش زبرخان بدلیل قرار گیری در منطقه پایکوهی رشته کوه‌های بینالود و برخورداری از اقلیم معتدل کوهستانی ، شرایط مناسبی را برای فعالیت های کشاورزی اقتصادی منطقه بوده است و اساس معیشیت و نظام تولیدی در این بخش بیشتر بر فعالیت های زراعی و دامی استوار است. حدود 38 هزار هکتار (37%) از اراضی این منطقه جهت فعالیت های کشاورزی از حاصلخیز خوبی برخوردار می باشند. از مهمترین محصولات کشاورزی منطقه می توان به گندم ، جو ، چغندر قند ، پنبه و محصولات باغی از قبیل انگور ، آلو ، گردو ، گیلاس ،و سیب درختی اشاره کرد. دامپروری نیز به دلایل شرایط مساعد اقلیمی ، بارندگی مناسب و تنوع پوشش گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد که از قطب های مهم دامپروری در سطح شهرستان نیشابور و استان خراسان به شمار می رود.

صنایع دستی

صنعت تولید قالی دستی رایج ترین فعالیت دستی در منطقه به شمار می رود به طوریکه به عنوان مثال بزرگترین فرش دستباف جهان به مساحت 4342 متر جهت مسجدی در مسقط ، پایتخت کشور عمان و به وزن حدود 22 تن و اشتغال زایی حدود 650 نفر بافنده زن روستایی در مدت 2 سال شاهدی گویا بر پتانسیل و قابلیت بالای منطقه از نظر رواج و توسعه صنایع دستی می باشد که از اثرات اقتصادی آن می توان به حدود 5 میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور اشاره نمود.

صنایع کارخانه‌ای

به‌طور کلی بخش زبرخان به دلیل برخورداری از موقعیت ممتاز جغرافیایی و طبیعی از قبیل :

• نزدیکی به بازار مصرف دومین شر پرجمعیت کشور(مشهد)
• سهولت دسترسی به راههای ارتباطی به دلیل عبور راه ترانزیتی تهران – نیشابور – مشهد از داخل منطقه
• شرایط آب و هوایی مناسب به دلیل واقع شدن در دامنه رشته کوه‌های بینالود.
• وجود منابع غنی آبهای سطحی و زیرزمینی جهت استفاده صنایع
• تنوع محصولات زراعی ، باغی و دامی
• بالا بودن سطح آموزش و سواد در منطقه جهت کمک به رشد صنعتی
• برخورداری از زمین مناسب جهت استقرار صنایع
• برخورداری از نیروی کار ارزان و موارد متعدد دیگر

در دو دهه اخیر مورد اقبال و توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان توسعه صنعتی استان خراسان قرار گرفت و با احداث و توسعه شهرک صنعتی شهرستان نیشابور در این منطقه و تعداد زیادی از صنایع پراکنده ، بخش زبرخان چهره صنعتی به خود گرفته است.

نگاره‌ها

• 
  امامزاده سلطان سید حبیب(ع) روستای حاجی‌آباد زبرخان
• 
  روستای دیزباد از توابع بخش زبرخان
• 
  امامزاده روستای باغشن از بخش دهستان زبرخان
• 
  روستای دانه کاشفیه از توابع بخش زبرخان
• 
  روستای کلاته سلطانی از توابع بخش زبرخان
• 
  روستای کوشان از توابع بخش زبرخان
• 
  آبگیر(تلخ)کشاورزی روستای حاجی‌آباد زبرخان
• 
  مزارع ذرت در روستای حاجی‌آباد زبرخان
• 
  مزارع جو و گندم روستای حاجی‌آباد زبرخان
• 
  آرامستان امامزاده حاجی‌آباد زبرخان
• 
  مزارع جو و گندم روستای حاجی‌آباد زبرخان

جستارهای وابسته

• فهرست بخش‌های ایران
• استان خراسان رضوی
• شهرستان نیشابور