دنیاگیری کووید-۱۹ در ایران: تفاوت میان نسخهها
خط ۲۹۸: | خط ۲۹۸: | ||
[[رده:فاجعههای بهداشتی در ایران]] |
[[رده:فاجعههای بهداشتی در ایران]] |
||
[[رده:شیوعهای پزشکی در ایران]] |
[[رده:شیوعهای پزشکی در ایران]] |
||
[[رده:شیوع ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس بر پایه کشور و سرزمین]] |
نسخهٔ ۱ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۱۳
این مقاله یا بخشی از آن یک رویداد روز را در بر دارد. با گذشت زمان، ممکن است اطلاعات بهسرعت تغییر کند و اخبار اولیه ممکن است نامعتبر باشد. آخرین بهروزرسانیهای این مقاله شاید همهٔ اتفاقها دربارهٔ این رویداد را بازتاب ندهد. |
شیوع کروناویروس در ایران | |
---|---|
بیماری | بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ |
نژاد ویروس | کرونای جدید |
بیمار صفر | قم |
تاریخ ورود | ۱۹ فوریه ۲۰۲۰ (۴ سال، ۲ ماه و ۶ روز) |
موارد تأییدشده | ۵۹۳ تخمین آماری: ~۱۸۳۰۰[۱][۲][۳][۴] |
بهبودیافته | ۱۲۳ |
مرگها | ۴۳[۵] آمار غیر رسمی: بیش از ۲۱۰[۶][۷] |
در پی بحران شیوع بیماری کروناویروس در نقاط مختلف جهان، شیوع کروناویروس در ایران رسماً در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد.[۸][۹][۱۰] هرچند پیش از این نیز موارد مشکوک به کروناویروس در ایران گزارش شده بود[۱۱] ولی مقامات وزارت بهداشت ایران تمام آنها را رد کرده بودند.[۱۲][۱۳]
در تاریخ ۳۰ بهمن اولین موارد از کرونای جدید در شهر قم از طریق روابط عمومی وزارت بهداشت گزارش شد. رئیس مرکز اطلاعرسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرد که نتایج آزمایش اولیه ۲ مورد از موارد مشکوک از نظر ابتلا به کروناویروس، مثبت گزارش شدهاست. بیمارستان کامکار-عربنیا قم نیز بعنوان محل قرنطینه و مراجعه بیماران و موارد مشکوک به کرونا مشخص شد.[۱۴][۱۵] در همین روز، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم اعلام کرد که در چهار روز گذشته شاهد گسترش بیماریهای تنفسی در قم بودیم و طی این مدت ۲ نفر در یکی از بیمارستانهای قم بر اثر بیماری تنفسی فوت کردند که امروز تست اولیه این دو فرد در مورد بیماری کرونا مثبت اعلام شد.[۱۶] شنبه ۳ اسفند ۱۳۹۸ وضعیت در ایران از سفید خارج و وارد وضعیت زرد شدهاست.[۱۷] به گفته ایران اینترنشنال جلسه شورای عالی امنیت ملی با حضور وزیر بهداشت در ۳ اسفند برای ارزیابی قرنطینه قم تشکیل شد و این اقدام با مخالفت اطلاعات سپاه تصویب نشد.[۱۸]
در ۸ اسفند مایک رایان مدیر اجرایی برنامهٔ فوریتهای پزشکی سازمان جهانی بهداشت گفت: ایران که در هفتهٔ گذشته فقط دو مورد ابتلا داشتهاست، امروز تا ۲۴۵ مورد آلودگی به کرونا را تأیید کردهاست.[۱۹] به گفتهٔ رایان این بیماری بدون هیچگونه شناسایی وارد ایران شده و ممکن است ابعاد آن بسیار بیشتر از چیزی باشد که میبینیم.[۲۰][۱۹] ایران پس از چین، بیشترین تعداد جانباختگان بر اثر ابتلا به کرونا را داشتهاشت.[۱۹]
کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت بهداشت ایران: «شیب نمودار ابتلا به ویروس کووید ۱۹، ویروس کرونا، در روزهای آینده کماکان صعودی خواهد بود.»[۲۱]
پیشزمینه
برای اولین بار در شهر ووهان چین، پس از اینکه مردم بدون علت مشخصی دچار سینه پهلو شدند و واکسنها و درمانهای موجود مؤثر نبودند، نوع جدیدی از کروناویروس شناسایی شد که ابتدا به آن عنوان 2019-nCoV[۲۲] داده شد و با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی از آن نام رسمی کووید ۱۹ انتخاب کرد.
منشأ بیماری
منشأ اصلی بروز این بیماری در ایران به درستی مشخص نیست. رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد، محمدحسین بحرینی، حضور ۷۰۰ طلبه چینی در حوزه علمیه قم را از جمله زمینههای انتشار کرونا در این شهر مذهبی عنوان کرده بود.[۲۳][۲۴] یکی از نخستین قربانیهای این ویروس، برادر یکی از پزشکان شهر قم بودهاست. بر اساس گفتههای یکی از پزشکان نزدیک به او، این شخص اعلام کردهاست که پس از یک هفته با اصرار من از برادرم تست کرونا گرفتند و پس از مرگ او خبر مثبت بودن تست او آمد. دهها نفر دیگر نیز با همین علائم مردهاند که از آنها تست گرفته نشده و علت دیگری برای مرگشان ثبت کردهاند. برادرم سفر خارجی نداشت و در همین شهر قم کرونا گرفته بود.[۲۵]
دو نفر بیمار گزارش شدهٔ مبتلا به کروناویروس از سوی وزارت بهداشت در شهر قم، از افراد مسن و از دو منطقه جداگانه قم بوده و نه تنها سفر خارجی بلکه سفر خارج از استان هم نداشتهاند.[۲۶]
وزیر بهداشت اعلام کرد که یکی از جانباختگان در قم بازرگانی بود که سفرهایی به چین داشتهاست.[۲۷]
پروازهای شرکت هواپیمایی ماهان به مقصد چین
طی بهمن ماه ۱۳۹۸، علیرغم آنکه بسیاری از کشورها پروازهای ورودی از مبدأ چین را برای جلوگیری از ورود کروناویروس جدید به درون مرزهایشان لغو و ممنوع کرده بودند،[۲۸][۲۹] شرکت هواپیمایی ماهان همچنان به پروازهایش به مبدأ و مقصد چین ادامه میداد.[۳۰][۳۱][۳۲] همچنین این شرکت از هواپیماهایش برای انتقال مسافران چینی از سایر نقاط از جمله ترکیه، که شرکتهای هواپیمایی این کشور حاضر به جابجایی مسافران چینی نیستند، پرداختهاست.[۳۳]
بررسیها نشان میدهد که شرکت هواپیمایی ماهان از ۱۶ بهمن تا چهارم اسفند، همچنان به چهار شهر پکن، شانگهای، گوانگجو و شنژن به صورت رفتوبرگشت پرواز داشتهاست. این شرکت در این فاصله دستکم ۵۵ پرواز به صورت رفتوبرگشت با چین انجام دادهاست.[۳۴] در ۱۳ بهمن سفیر چین در تهران، در توئیتی نوشت که «در دیدار با جناب آقای عربنژاد، مدیر عامل شرکت هواپیمایی ماهان، ایشان اعلام کردند که تمایل دارند همکاری با چین را ادامه دهند».[۳۵] برخی این تصمیم این شرکت هواپیمایی را «سودجویی با ویروس کرونا» نامیدند.[۳۶] این امر در حالی بود که وزارت بهداشت ایران خواستار تعلیق پروازهای ایران به چین شده بود.[۳۷][۳۸]
پروازهای تهران- پکن
هواپیمایی ماهان طی دوره شیوع ۱۰ پرواز از فرودگاه امام خمینی به پکن و از پایتخت چین نیز ۸ پرواز به تهران را در برنامه خود داشته و صورت دادهاست.[۳۵] شمارهٔ این پروازها که بر اساس نمودارهای وبسایت «فلایت رادار ۲۴» W578 و W579 است با اطلاعات پروازی شرکت ماهان در سایت انگلیسی آن مطابقت دارد. این شرکت در سایت فارسی خود اطلاعات پروازی به مقصد چین را منتشر نکردهاست اما اطلاعات وبسایت فلایت رادار ۲۴ نشان میدهد، ماهان از ۱۶ بهمن تا چهارم اسفند ۱۳۹۸ به چهار شهر پکن، شانگهای، گوانگجو و شنژن دستکم ۵۵ پرواز به صورت رفتوبرگشت انجام دادهاست.[۳۹] پروازهای ماهان در این ۱۸ روز، هر هفته غروب روزهای یکشنبه، سهشنبه و جمعه از تهران انجام شده و بامداد روز بعد در فرودگاه پکن به زمین نشستهاست. پروازهای این هواپیمایی از پکن نیز صبح هنگام به وقت محلی انجام شدهاست. هواپیماهای مورد استفاده در این مسیر نیز ایرباسهای مدل ۳۱۰ و ۳۴۳ بودهاست.[۳۵]
پروازهای تهران- شانگهای
هواپیمایی ماهان در فاصله روزهای ۱۶ بهمن تا چهارم اسفند نیز از تهران به پرجمعیتترین شهر چین یعنی شانگهای، ۱۴ پرواز داشته که آخرین آن صبح دوشنبه در فرودگاه این شهر فرود آمده. پروازها از مبدأ شانگهای به فرودگاه امام خمینی تهران نیز ۱۲ مورد بوده که تمامی آنها با هواپیماهای ایرباس انجام شدهاند.[۳۵]
پروازهای تهران- شنژن
شرکت هواپیمایی ماهان در این مدت نیز پنج پرواز از تهران به شنژن در جنوب چین را ترتیب داده. بر اساس گزارش وبسایت فلایت رادار ۲۴، چهار مورد پرواز برگشتی از این شهر نیز در فرودگاه امام خمینی تهران به زمین نشستهاست.
پروازهای تهران- گوانگجو
در این ۱۸ روز، پروازهای هواپیمایی ماهان از تهران به گوانگجو پنج مورد و پروازهای بالعکس نیز همین تعداد بودهاست.
تلاش برای پیشگیری و درمان
اقدامات دولتی
پس از شیوع گسترده این ویروس در چین، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اوایل بهمن ماه اعلام کرد که کلیه مسافران ورودی از کشور چین، پایش و معاینه میشوند و موارد مشکوک به بیمارستانی که به این منظور اختصاص یافته، منتقل میشوند.[۴۰] همچنین دانشجویان ایرانی مقیم چین، پس از ورود به کشور برای دو هفته در شهرستان شهریار تحت قرنطینه قرار گرفتند.[۴۱]
پس از همهگیری کووید نوزده در ایران سعید نمکی وزیر بهداشت ایران گفت مراکز بهداشتی و درمانی نیز در کل کشور آمادهباش هستند؛ بویژه در مناطقی که مواردی از بیماری مشاهده شدهاست. همچنین در کنار این مراکز آمبولانسهای ویژهای قرار گرفته تا اگر قرار بود بیماران را منتقل کنند، این اقدام را انجام دهند.[۴۲]
در حالی که وزارت بهداشت پیشنهاد محدودیت موقت رفتوآمد به اماکن زیارتی و مذهبی قم را ارائه کرده بود، این امر از سوی مسئولین اماکن مذهبی قم اجرا نشد. به طوری که در دوم اسفند، کیانوش جهانپور، مسئول روابط عمومی وزارت بهداشت ایران، از محدود نشدن تجمعات در مراکز مذهبی از جمله زیارتگاههای استان قم انتقاد کرد.[۴۳]
در ۳ اسفند ۱۳۹۸، وزارت ارشاد تمامی اکرانهای سینمایی، کنسرتها و نمایشهای تئاتر تا ۹ اسفند را لغو کرد.[۴۴] همان روز ستاد مقابله با گسترش بیماری کرونا با صدور اطلاعیهای اعلام کرد تمام مسابقات ورزشی کشوری و لیگهای دسته اول و دوم در تمام ردههای سنی و همهٔ رشتههای ورزشی تا ۱۵ اسفندماه لغو شدهاند.[۴۵]
روز یکشنبه ۴ اسفند ۱۳۹۸ وزارت بهداشت اعلام کرد، مراکز آموزش عالی و دانشگاهها در استانهای مازندران، قم، قزوین، همدان، گلستان، گیلان، تهران، کرمانشاه، مرکزی، زنجان، کردستان، سیستان و بلوچستان و کهگیلویه و بویراحمد تا پایان هفته تعطیل است.[۴۶][۴۷] وزیر بهداشت، در روز ۶ اسفند اعلام کرد که «قرار شد با تصمیمگیری قرارگاه کرونا و پیشنهاد آن در موارد لزوم و خاص تعطیلی دانشگاهها و مدارس مطرح و پس از تأیید ابلاغ شود. ما دلیلی نمیبینم اگر مورد مثبتی در شهری اعلام شد، مدارس، دانشگاهها و مراکز دولتی را تعطیل کنیم، اما اگر از نظر کارشناسی سطح ابتلا را به حدی دیدیم که نیاز بود تغییراتی دررفتوآمدها و روزها و ساعات حضور مردم ایجاد کنیم، موضوع را به مقامات استان اعلام خواهیم کرد و تصمیمات روز به روز خواهد بود.»[۴۸]
در ۹ اسفند ۱۳۹۸ سخنگوی دولت با اشاره به تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا برای عفونتزدایی برخی شهرها گفت: وزارت دفاع مسئولیت این کار را بهعهده گرفتهاست و بخشهایی از استانهای تهران، قم و گیلان عفونتزدایی خواهد شد.[۴۹] همزمان وزارت بهداشت اعلام کرد مدارس همهٔ شهرهای ایران تا ۱۲ اسفند و دانشگاهها تا ۱۵ اسفند تعطیل خواهند بود.[۵۰]
با درخواست وزیر بهداشت و رئیس ستاد ملی مبارزه با کرونا، نماز جمعهٔ ۹ اسفند در مراکز ۲۳ استان درگیر با کرونا از جمله تهران و قم لغو شد.[۵۱] با این وجود تعدادی از شهروندان قم در اعتراض به این تصمیم پشت در مصلای آن شهر تجمع کردند و همانجا نماز خواندند.[۵۲] احمد علمالهدی، امام جمعهٔ مشهد هم در خطبهای که روی سایتش تحت عنوان «مکتوب نماز جمعه نهم اسفند» منتشر شد نوشت: «نماز جمعه فریضهٔ الهی است و در هیچ شرایطی نباید تعطیل شود».[۵۳]
ساعت کاری ادارات دولتی از ۱۱ اسفند ۹۸ در استان های تهران، یزد، مازندران، هرمزگان، خراسان جنوبی، سمنان، گلستان، کرمانشاه، اردبیل، قزوین، آذربایجان غربی، خراسان شمالی و خوزستان کاهش یافت.[۵۴]
شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران در ۱۱ اسفند ۹۸ اعلام کرد: ضروری است فرآیند سوختگیری و پرداخت هزینه سوخت در تمامی جایگاههای عرضه سوخت، توسط کارکنان جایگاهها انجام و دستکش یکبار مصرف برای استفاده عموم در دسترس قرار گرفته شود. جایگاه داران نیز مکلف شدند نازلها، صفحه کلید دیسپنسرها، سرویس بهداشتی و … به طور مستمر با مواد ضدعفونی کننده نظافت کنند.[۵۵]
کشمکش قرنطینه قم
به گزارش ایران اینترنشنال، رسانههای ایران از تشکیل جلسه شورای عالی امنیت ملی با حضور وزیر بهداشت ایران در ۳ اسفند خبر داده بودند. ایران اینترنشنال عنوان میکند وزارت بهداشت درخواست کردهاست قم قرنطینه شود، ولی این درخواست با مخالفت حسین طائب، رئیس سازمان اطلاعات سپاه در این جلسه روبرو شد.[۱۸]
پیشتر در حالی که وزارت بهداشت پیشنهاد محدودیت موقت رفتوآمد به اماکن زیارتی و مذهبی قم را ارائه کرده بود، این امر از سوی مسئولین اماکن مذهبی قم اجرا نشد. به طوری که در دوم اسفند، کیانوش جهانپور، مسئول روابط عمومی وزارت بهداشت ایران، از محدود نشدن تجمعات در مراکز مذهبی از جمله زیارتگاههای استان قم انتقاد کرد.[۴۳]
سید محمد سعیدی، تولیت حرم فاطمه معصومه و امام جمعه قم، در واکنش به شیوع کروناویروس در قم و احتمال قرنطینه این شهر گفت:[۵۶]
«ترامپ، این مرد خبیث و کثیف و شرور، شهر مقدس قم را هدف قرار داده و به بهانه پدیده کرونا میخواهد ضربه فرهنگی و حیثیتی به قم بزند. ترامپ خائن و مزدوران داخلی آرزوی شکست قم را به گور خواهند برد.»
در یک موضعگیری دیگر، سعیدی حرم معصومه را «دارالشفا» دانست که مردم بروند و بابت امراض روحی و جسمی از آن شفا بگیرند.[۵۷] در ۷ اسفند ۹۸ وبسایت حرم معصومه با انتشار یادداشتی ضمن اعتراض به تصمیم شورای تأمین استان قم برای ضدعفونی کردن حرم، مدعی شد «سازههای آن حرم، به دلیل استفاده از نقره در بالاترین سطح آنتیباکتریایی و سد محکمی برای اپیدمی کرونا است».[۵۸][۵۹]
سید علیاکبر حسینینژاد، مشاور تولیت حرم فاطمه معصومه در واکنش به درخواست تعطیلی موقت حرم برای جلوگیری از شیوع بیشتر کرونا گفت:[۶۰]
«تعطیل کردن حرم چه ضرورتی دارد؟ مردم خودشان باید مراقب باشند. تعطیل کردن حرم پیام تلخی دارد، اینجا پناهگاه مردم است و نشستن مردم در گوشهای از حرم و صحن، مشکلی پیش نمیآورد. دشمن میخواهد با استفاده از این روش هراسی را در دلها ایجاد کند و قم را شهری ناامن نشان دهد و انتقام همه شکستهای خود را از قم بگیرد.»
اسدالله بیات زنجانی، مرجع تقلید شیعه، در پاسخ به یک استفتا پیرامون تعطیلی موقت حرم و اماکن مذهبی:[۶۱]
«در این مورد ملاک نظر مسئولان بهداشت و درمان بوده و اگر آنها توصیه به تعطیلی یا محدودیت تردد داشته باشند، عمل به این توصیه واجب شرعی بوده و تخلف از آن مشروع نیست.»
اقدامات فردی
شستوشوی مداوم دستها بهترین روش مقابله با ابتلا به این بیماری معرفی شدهاست. استفاده از دستکشهای ارزان یکبار مصرف و ماسک هم توصیه میشود، هرچند نمیتوان با قطعیت گفت که استفاده از ماسک باعث جلوگیری از ابتلا به این ویروس میشود.[۶۳][۶۴]
لازم است ذکر شود که این ویروس میتواند از فرد ناقل بدون علامت هم به افراد دیگر سرایت کند.[۶۵]
گاهشمار کروناویروس در ایران
بازگشت دانشجویان ایرانی از ووهان
پس از شیوع کروناویروس، دانشجویان ایرانی که در شهر ووهان مشغول به تحصیل بودند با تلاشهای وزارت خارجهٔ ایران به ایران بازگشتند. این دانشجویان به علت تدابیر پیشگیرانه به مدت دو هفته در قرنطینه بودند و پس از این مدت در ۲۸ بهمن ۱۳۹۸ با اعلام اینکه هیچکدام از آنان آلوده به کروناویروس نیستند، از قرنطینه خارج شدند.[۶۶][۶۷][۶۸]
اولین موارد مشکوک
در ۲۱ بهمن ۱۳۹۸، با مرگ زنی میانسال در تهران که مشکوک به بیماری کرونا بود، تحقیقات در این باره آغاز شد. پس از مرگ این بیمار، مسئولان بیمارستان در تماس با پلیس از مرگ مشکوک زنی ۶۳ ساله خبر دادند تا جسد متوفی به پزشکی قانونی منتقل و تحقیقات آغاز شود.[۱۱][۶۹]
تأیید رسمی مرگ به علت کروناویروس در ایران
در واپسین روز بهمن ۱۳۹۸، به دنبال فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در بیمارستان کامکار-عربنیا قم، شایعاتی دربارهٔ مرگ این بیماران به علت کروناویروس شکل گرفت. اما دانشگاه علوم پزشکی قم با تکذیب شایعات مربوط به مبتلا بودن این دو بیمار فوت شده به کروناویروس، اعلام کرد که تاکنون هیچگونه شواهدی تشخیصی مبنی بر ابتلا به بیماری کرونا دیده نشدهاست.[۷۰] در آخرین روز بهمن ۱۳۹۸ آزمایشهای اولیه بر روی دو بیمار مشکوک به کورنا در قم مثبت اعلام شد تا اولین آمار رسمی از ورود این بیماری به ایران منتشر شود.[۷۱]
به دنبال این وقایع، مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری بیماریهای عفونی وزارت بهداشت، افزایش تعداد مبتلایان به این بیماری را قطعی دانست.[۷۲]
در ۲ اسفند، با اعلام رسمی فوت شدن چهار نفر، ایران پس از چین بیشترین تلفات ناشی از کروناویروس را داشتهاست.[۷۳] دبیرکل سازمان جهانی بهداشت روز ۲ اسفند (۲۱ فوریه) مرگ ۴ نفر ظرف دو روز در ایران را بسیار نگران کننده دانست.[۷۴]
تعداد مبتلایان
منابع
روز پنج شنبه ۱ اسفند ۱۳۹۸، دو مورد مشکوک ابتلا به کرونا در بابل بستری شدند.[۱۹۱]
جمعه ۲ اسفند ۱۳۹۸، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت بهداشت از تأیید ۱۳ مورد جدید ابتلا به کرونا در ایران خبر داد و گفت اغلب آنها یا در قم ساکناند یا سابقه سفر به قم را در روزها و هفتههای اخیر داشتهاند.[۱۹۲][۱۹۳]
شنبه ۳ اسفند ۱۳۹۸ مبتلایان ۲۸ و مرگ تأیید شده ۶ نفر اعلام شدهاست.[۱۹۴][۱۹۵] ۷ نفر در شهر قم، ۴ نفر در شهر تهران و ۲ نفر در استان گیلان شناسایی شدهاست.[۱۹۶]
وزیر بهداشت در چهارم اسفند اعلام کرد، تعداد ۱۵ مورد جدید مبتلا به بیماری کویید ۱۹ گزارش شدهاست که از این تعداد ۷ نفر در قم، ۴ نفر در تهران و ۲ نفر در استان گیلان، ۱ نفر در اراک و ۱ نفر در شهرستان تنکابن بودهاند. از این ۱۵ نفر ۳ نفر نیز جان خود را از دست دادهاند.[۱۹۷] وی مرگ ۳ نفر دیگر را براثر ابتلا به ویروس کرونا تأیید کرد که در مجموع تعداد قربانیان به ۸ نفر رسیدهاست و ۴۳ نفر به این ویروس مبتلا گشتهاند.[۱۹۸][۱۹۹]
در پنجم اسفند وزارت بهداشت کشور تشخیص ۱۸ بیمار جدید را گزارش کرد که ۸ نفر از این بیماران در شهر قم، یک نفر در استان همدان، ۳ نفر در شهر تهران، دو نفر در استان مرکزی، دو نفر در استان اصفهان و دو نفر در استان گیلان، مثبت اعلام شد و ۴ نفر دیگر نیز جان خود را از دست دادند. در نتیجه تعداد مبتلایان به ۶۱ و کشتهشدگان به ۱۲ نفر رسید.[۲۰۰]
رئیس دانشکده علوم پزشکی نیشابور روز ۵ اسفند از مرگ یک بیمار هفتاد ساله مبتلا به کرونا در این شهر خبر داد.[۲۰۱]
در روز ۶ اسفند به گزارش وزارت بهداشت ۳۴ مورد ابتلای جدید به کرونا تشخیص داده شد که آمار مبتلایان را به ۹۵ نفر رساند که از این تعداد ۱۶ نفر از استان قم، ۹ نفر استان تهران، یک نفر استان فارس، ۲ نفر استان مازندران، ۲ نفر استان گیلان، یک نفر نیشابور، دو نفر استان البرز و یک نفر جزیره قشم هستند. همچنین آمار جانباختگان بر اثر این ویروس به ۱۵ نفر رسید.[۲۰۲] بنا بر گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهرستان ساوه، در ۶ اسفند دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا فوت کردند، آزمایش نهایی کروناویروس بعد از فوت مثبت بودهاست. یک دانشجوی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی به این ویروس مبتلا شده و به قرنطینه برده شدهاست.[۲۰۳]
چهارشنبه ۷ اسفند، رئیس اطلاعرسانی وزارت بهداشت اعلام کرد که ۴۴ مورد جدید ابتلا به کرونا شناسایی شد که از این تعداد ۱۵ نفر از استان قم، ۹ نفر استان گیلان، ۴ نفر در تهران، یک نفر استان مرکزی، ۳ نفر در خوزستان، ۲ نفر در سیستان و بلوچستان، یک نفر در استان کرمانشاه، یک نفر در اردبیل، یک نفر در مازندران، یک نفر در لرستان، دو نفر فارس، یک نفر استان سمنان، دو نفر کهگیلویه و بویراحمد و یک نفر هرمزگان هستند. همچنین ۴ نفر جانشان را از دست دادند و درمجموع آمار مبتلایان به ۱۳۹ نفر و قربانیان به ۱۹ نفر رسید.[۲۰۴] ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت، آمار مشکوک مبتلایان به کرونا ویروس را ۹۱۶ نفر اعلام کردهاست. این درحالی است که این ویروس یک تا دو درصد قربانی میگیرد.[۲۰۵]
براساس اعلام وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، در روز پنج شنبه ۸ اسفند، تعداد مبتلایان به ویروس کرونا به ۲۴۵ نفر در سراسر کشور افزایش یافت. این در حالی است که تعداد فوت شدگان ناشی از ابتلا به این ویروس به عدد ۲۶ نفر رسید. رئیس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت گفت: از روز گذشته تاکنون با توجه به افزایش آزمایشگاههای تشخیص ویروس کرونا، ۱۰۶ ابتلای قطعی تشخیص داده شده و در این بازه زمانی ۷ نفر فوت کردهاند. از این ۱۰۶ ابتلای قطعی، ۳۸ نفر در تهران، ۲۳ نفر در گیلان، ۷ نفر در قم، یک نفر در همدان، ۸ نفر در اصفهان، ۷ نفر در مازندران، ۵ نفر در اردبیل، ۳ نفر در البرز، یک نفر در خراسان رضوی، ۳ نفر در سمنان، ۲ نفر در کرمانشاه، ۳ نفر در لرستان، یک نفر در کردستان، یک نفر در یزد، یک نفر در آذربایجان غربی و ۲ نفر در آذربایجان شرقی تشخیص داده شدهاست.[نیازمند منبع]
در ۸ اسفند مایک رایان مدیر اجرایی برنامهٔ فوریتهای پزشکی سازمان جهانی بهداشت گفت: ایران که در هفتهٔ گذشته فقط دو مورد ابتلا داشتهاست، امروز تا ۲۴۵ مورد آلودگی به کرونا را تأیید کردهاست.[۱۹] به گفتهٔ رایان این بیماری بدون هیچگونه شناسایی وارد ایران شده و ممکن است ابعاد آن بسیار بیشتر از چیزی باشد که میبینیم.[۲۰۶]
در 10 اسفند رییس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند گفت: آزمایش یک بیمار مشکوک به ویروس کرونا در استان خراسان جنوبی، مثبت و قطعی شد.
در حالی که شیوع ویروس کرونا و افزایش تعداد قربانیان در ایران گسترش مییابد، وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال ایران بر ادامه رقابتهای این رشته در ردههای مختلف تأکید دارند، مدیران باشگاه فوتبال سپیدرود رشت از بیماری چند بازیکن این تیم خبر داد که حال ۳ نفر از آنها وخیم است و به احتمال زیاد به ویروس کرونا مبتلا شدهاند.[۲۰۷]
تخمین و گمانه زنی
روز دوشنبه ۵ اسفند ۱۳۹۸ احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم در مجلس اعلام کرد در این شهر حدود ۵۰ نفر بر اثر کرونا جان باختهاند.[۲۰۸][۲۰۹] او گفت که از ورود کرونا به قم سه هفته میگذرد و این موضوع دیر اعلام شده و زمان فوت برخی افراد مشکوک به کرونا ۲۴ بهمن بودهاست.[۲۱۰] در پاسخ، ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت ایران صحبتهای فراهانی را تکذیب کرد و گفت «اگر تعداد فوت شدگان قم نصف یا حتی یک چهارم این عدد هم باشد، استعفا میدهم».[۲۱۱]
در هفته نخست اسفند، مقایسهٔ نسبت مبتلایان با قربانیان، بین ایران و دیگر کشورهای درگیر با کرونا نشان میدهد که ایران به لحاظ شمار مبتلایان در جایگاه هفتم قرار دارد ولی از نظر تعداد قربانیان در جایگاه دوم و بعد از چین قرار گرفتهاست.[۲۱۲] به همین دلیل تردیدهایی دربارهٔ تعداد واقعی موارد ابتلا در ایران به وجود آمدهاست.[۲۱۳] تا ۵ اسفند ۱۳۹۸ کره جنوبی با ۸۳۳، ایتالیا با ۲۱۵، ژاپن با ۱۵۴، سنگاپور با ۸۹ و هنگکنگ با ۷۹ مورد ابتلا کشورهایی هستند که تعداد مبتلایان شناسایی شده در آنها بیش از ایران بوده اما تعداد قربانیانشان بین ۸ تا ۲ نفر بودهاست.[۲۱۲] مسئولان وزارت بهداشت ایران در ۵ اسفند شمار مبتلایان به کرونا را ۶۱ نفر و تعداد جانباختگان را ۱۲ نفر اعلام کرده بودند.[۲۱۴]
محققان دانشگاه تورنتو با روشهای آماری تخمین زدند حدود ۱۸٬۳۰۰ نفر در ایران مبتلا به کرونا هستند و ویروس یک ماه و نیم در ایران حضور داشتهاست. پیشنویس این گزارش ۶ اسفند منتشر شد.[۲۱۵][۲۱۶][۲۱۷][۲۱۸]
پنجشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۸، طبق اطلاعات رسیده از بیمارستانها دست کم ۲۱۰ نفر در شهرهای مختلف ایران بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باختهاند.[۶][۷] از این تعداد بیشترین قربانیان از تهران و سپس قم میباشد. همچنین یک عضو شورای شهر تهران هم پیشبینی کرد که «۱۵ هزار نفر» در ایران به کرونا مبتلا شده باشند.[۲۱۹][۲۲۰] سخنگوی وزارت بهداشت این ادعا را تکذیب کرد و گفت در این مدت حتی این تعداد در اثر همه سندرمهای حاد تنفسی فوت نشدهاند.[۲۲۱]
اطلاعرسانی
پنهانکاری و تکذیبها
در حالی که اولین مورد ابتلا به کرونا در آخرین روز بهمن اعلام شد، اما پیشتر نسبت به ورود کرونا به ایران هشدار داده شده بود[۱۱] اما مقامات دولتی همواره این موارد را رد میکردند.[۱۲] برخی از مردم معتقدند که این تکذیبها در راستای پنهانکاری بحران کرونا پیش از انتخابات بودهاست.[۲۲۲][۲۲۳] هرچند که مقامات دولتی ایران این ادعا را رد کردهاند.[۲۲۴] تا پیش از اعلام آمار رسمی ۵ مبتلا به ویروس کرونا و جانباختن ۲ نفر در قم، مقامات جمهوری اسلامی آمار مشخصی از موارد مشکوک ابتلا به ویروس کرونا در ایران ارائه نکرده و تأکید کرده بودند که هیچ نوع ابتلا به کرونا در ایران وجود ندارد.[۲۲۵][۲۲۶] محمود صادقی با اشاره به پنهانکاری دربارهٔ جانباختگان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران و ابهام دربارهٔ علت شلیک به هواپیمای مسافربری پنهانکاری دربارهٔ شیوع کرونا را ضربه به اعتماد عمومی انگاشت و از آن انتقاد کرد.[۲۲۷]
کیانوش جهانپور به عنوان سخنگوی وزارت بهداشت و علیرضا وهابزاده در سمت مشاور رسانهای وزیر بهداشت، صحت نامهای را تکذیب کردند که با امضای عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، خطاب به سعید نمکی، وزیر بهداشت بوده و در روز سهشنبه، ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ منتشر شده و در آن از سعید نمکی خواسته شده تا بعد از انتخابات مجلس در ۲ اسفند و اعلام نتایج آن آمار مبتلایان به ویروس کرونا را اعلام کند، چرا که بسیاری از ناظران شعب اخذ رای از ترس مبتلا شدن به این ویروس از شرکت در این انتخابات سر باز خواهند زد.[۲۲۸]
در چهارم اسفند، محمدرضا قدیر، رئیس وقت دانشگاه علوم پزشکی قم با اشاره به صدور دستور سانسور آمار و اطلاعات مربوط به کرونا گفت: «از سوی وزارت بهداشت دستور رسیده که آماری اعلام نشود» و افزود «با توجه به افزایش مبتلایان و مشکوک به کرونا در صف مراجعین به بیمارستان و سطح شهر قم، میتوان گفت در قم زنگ خطر به صدا درآمده است.»[۲۲۹][۲۳۰]
در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۹۸ ورود کروناویروس در نیشابور تکذیب و شایعه خوانده شد[۲۳۱] و در تاریخ ۵ اسفند وجود کروناویروس در نیشابور تأیید و مرگ یک نفر به این دلیل اعلام شد.[۲۰۱] همان روز نیویورک تایمز در مقالهای با عنوان «دستورالعمل برای شیوع وسیع ویروسی: ایران به تهدید جهانی تبدیل میشود» نوشت که بیاعتمادی مردم ایران نسبت به حکومت باعث شده تا اطلاعرسانیهای رسمی دربارهٔ کرونا را باور نکنند و توصیههای مراجع رسمی را تلاشی برای پردهپوشی و به مخاطره انداختن جان خود بدانند.[۲۳۲][۲۳۳]
حسن روحانی در ۷ اسفند هشدار داد که «ویروس یک بهانه جدیدی دست معاندین نشود که این باعث شود کار، فعالیت و تولید متوقف شود». او گفت: «مردم به این فکر نباشند که فروشگاهی یا شهری بسته میشود یا قرنطینه عمومی ایجاد میشود.» و «نباید بگذاریم آمریکا یک ویروس جدیدی را بر ویروس کرونا سوار کند، [ویروسی] به نام تعطیلی فعالیتهای اجتماعی و ترس فوقالعاده؛ این توطئهای است که امروز میبینیم و در تبلیغات خارجی هم شما میبینید.» این در حالی است که تا کنون ۱۹ نفر در ایران جان خود را بخاطر مبتلا شدن به کروناویروس از دست دادهاند و در کشورهای چین، ایتالیا قرنطینه کردن شهرها و روستاها را بهطور شدید اجرا کردهاند.[۲۳۴][۲۳۵]
در ۹ اسفند غلامعلی جعفرزاده نمایندهٔ رشت در مجلس، درخواست اعلام واقعی آمار کشته شدگان را کرد و گفت: «آقایان را به خداوندی خدا قسم میدهم که آمار واقعی به مردم ارائه کنند. متأسفانه، مکرراً آمار را از مردم پنهان میکنند و به صراحت میگویم که آمارهای ارائه شده تاکنون، هنوز واقعی نیست. قبرستانها را که نمیشود پنهان کرد؟ به هر حال، گزارشهایی که از آرامستانها و همچنین گزارش دوستان داریم از آمار خیلی وحشتناکی خبر میدهد که نمیشود آن را پنهان کرد. من از بهشت زهرا، تازهآباد و باغ رضوان رشت آماری در خصوص جان باختگان بر اثر کرونا گرفتم و باید بگویم که آمار، خیلی بیشتر از این حرفهاست».[۲۳۶]
تبعیض بین مقامات و مردم
یک پزشک میگوید: «برای اینکه بیمار مشکوک به کرونا بستری شود، باید در درجه اول تب بالای ۳۷/۵ داشته باشد و دوم افت سطح اشباع اکسیژن خونش کمتر از ۹۰ باشد. اگر این موارد را داشته باشد، جزو موارد مشکوک به کروناست سپس از این بیمار تست PCR میگیرند.» وی ادامه داد: «تست کرونا هزینه بالایی دارد و تست اعضای شورای شهر و نمایندگان مجلس آن هم در حالیکه هنوز علائمی از ابتلا به کرونا نداشتند «غیراخلاقی» است چونکه در شرایط کمبود کیت تشخیص کرونا ضرورت آن برای بیماران نیازمند است.»[۲۳۷]
انتقال از ایران به دیگر کشورها
تا روز نهم اسفند، ۱۶ کشور کانادا، لبنان، امارات، بحرین، کویت، افغانستان، عراق، عمان، پاکستان، گرجستان، چین، استونی، نیوزلند، بلاروس، بریتانیا و آذربایجان اعلام کردهاند که افرادی مبتلا به کروناویروس را شناسایی کردهاند که از مبدأ ایران آمدهاند.[۲۳۸][۲۳۹][۲۴۰][۲۴۱][۲۴۲][۲۴۳][۲۴۴][۲۴۵][۲۴۶][۲۴۷][۲۴۸][۲۴۹][۲۴۸]
- در ۲ اسفند، کانادا اعلام کرد که ششمین مورد از کروناویروس در این کشور، شخصی است که چند روز قبل، از مسافرت در ایران آمدهاست.[۲۴۳]
- وزارت بهداشت لبنان روز جمعه ۲ اسفند اعلام کرد که اولین مورد مبتلا شده به کروناویروس در این کشور یک زن لبنانی است که به تازگی از ایران بازگشته است. مقامهای وزارت بهداشت لبنان گفتهاند تمام مسافرانی که از ایران برگشتهاند، باید آزمایش پزشکی بدهند و دو هفته در قرنطینه باشند.[۲۵۰][۲۴۴] در روز هفتم اسفند، وزیر بهداشت لبنان گفتهاست دومین مورد ابتلا به کرونا در این کشور هم ایرانی بودهاست؛ او در پروازی بوده مورد اول ابتلا مسافر آن بود و از تهران عازم این کشور شده بود.[۲۵۱]
- شنبه ۳ اسفند ۱۳۹۸، وزارت بهداشت امارات خبر داد که دو ایرانی مبتلا به کرونا که از ایران آمدهاند، در این کشور شناسایی شدهاند.[۲۴۵]
- دوشنبه ۵ اسفند، وزارت بهداشت بحرین از ثبت نخستین مورد ابتلا به ویروس کرونا در یک تبعه بحرینی خبر داد که از ایران بازگشته است.[۲۴۲]
- در همین روز، وزارت بهداشت کویت از ثبت سه مورد ابتلا به کرونا در میان مسافران به این کشور خبر داد و اعلام کرد: یکی از مبتلایان سعودی و فرد دیگر از اتباع کویتی است که به ایران سفر کرده بود.[۲۴۲]
- وزارت بهداشت عراق نیز اعلام کردهاست که اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا در عراق، یک طلبه ایرانی ساکن شهر نجف مبتلا به ویروس کرونا است.[۲۴۱]
- فیروزالدین فیروز، وزیر صحت عامه افغانستان نیز در یک کنفرانس خبری بیان داشت که فردی که در افغانستان به کرونا ویروس مبتلا شده «وحید» نام دارد و از ولایت هرات در غرب افغانستان است و قبلاً به شهر قم کشور ایران، سفر کرده بود.[۲۴۰][۲۴۱]
- در روز ششم اسفند، وزیر بهداشت عمان تأیید کردهاست که ویروس کرونا به این کشور حوزه خلیج فارس هم رسیدهاست. بر اساس گزارش دو زن که به تازگی به ایران سفر کرده بودند در عمان مبتلا به ویروس کرونا تشخیص داده شدهاند.[۲۳۹][۲۵۲]
- در روز هفتم اسفند، کشور پاکستان از شناسایی اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا خبر داده و گفتهاست که مبتلایان به ایران سفر کرده بودند. بر اساس بیانیه مسئول هماهنگی با رسانهها در وزارت رفاه و بهداشت پاکستان، این بیمار مردی ۲۲ ساله است که در پی سفر به ایران به کرونا مبتلا شدهاست.[۲۳۸]
- در روز هفتم اسفند، وزیر بهداشت گرجستان گفت که نخستین مورد ابتلا به کروناویروس در این کشور مربوط به یک شهروند این کشور است که بعد از خروج از ایران از مرز آذربایجان وارد گرجستان شدهاست.[۲۳۸]
- در روز چهارشنبه ۷ اسفند ۱۳۹۸ مقامات کشورهای کانادا و لبنان از کشف و ورود موارد جدیدی از مبتلایان به کروناویروس از ایران را خبر دادند.[۲۵۳]
- در روز هشتم اسفند، شبکهٔ تلویزیونی جهانی چین (CGTN) خبر داده که منطقهٔ خودمختار «نینگشیا» در شمال غرب چین که تا امروز از کرونا پاک مانده بود، مورد مثبت کرونا پیدا شدهاست. فرد مبتلا از ایران به این منطقه سفر کردهاست.[۲۴۷]
- در همین روز، مقامهای بهداشتی استونی نیز اعلام کردند که اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا در فردی که از ایران به این کشور بازگشته، مورد تأیید قرار گرفتهاست.[۲۴۹]
- در روز نهم اسفند ماه، وزارت بهداشت بریتانیا از نتیجه مثبت آزمایش کرونا دو نفر که از ایران به این کشور سفر کردند خبر دادهاست.[۲۴۶]
- در همین روز، وزارت بهداشت بلاروس اعلام کرد که یک دانشجوی ایرانی که از باکو وارد شده مبتلا به کرونا است.[۲۴۶]
- در همین روز، وزارت بهداشت نیوزلند اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا را در این کشور تأیید کرد. بر اساس گزارشها این مورد زنی ایرانی نیوزلندی است که از ایران وارد نیوزلند شدهاست.[۲۴۶]
- وزارت بهداشت جمهوری آذربایجان روز جمعه، ۹ اسفند، تأیید کرد که یک شهروند روسیه که از ایران به آذربایجان آمده، مبتلا به ویروس کرونا است.[۲۴۸]
- روز جمعه ۹ اسفند ۱۳۹۸ وزارت خارجه کانادا به کاناداییهای مستقر در ایران هشدار داده، با توجه به گسترش شیوع ویروس کرونا در ایران خروج از این کشور سختتر شده و بهتر است برای ترک ایران اقدام کنند. [۲۵۴]
- جمعه شب ۹ اسفند ۱۳۹۸ مقامات ایالت کوئینزلند استرالیا اعلام کردند که یک زن ۶۳ ساله مستقر در شهر گلد کست که تازه از ایران برگشته است مبتلا به ویروس کرونا میباشد. بنابراین دولت استرالیا محدودیتهایی برای اتباع خارجی که از ایران به مقصد استرالیا سفر میکنند، باید دو هفته از خروج آنها از ایران برای ورود به استرالیا گذشته باشد. همینطور شهروندان استرالیایی و افراد مقیم در این کشور هم که از ایران سفر میکنند باید پس از ورود به استرالیا برای دو هفته در قرنطینه بمانند.[۲۵۵]
پیامدها
در پی شیوع کروناویروس در ایران قیمت ماسک و تجهیزات پیشگیری و بهداشتی به شدت افزایش یافت. همچنین گزارشهایی از احتکار این اقلام منتشر شد.[۲۵۷] در گزارشهای مختلف محتکران اقدام به احتکار چندصد هزار ماسک کرده بودند.[۲۵۸][۲۵۹][۲۶۰] ماسک در ایران بسیار گران و کمیاب شده و قیمت ماسک از ۴۱۰۰ تومان به ۱۵ هزار تومان رسیدهاست. این در حالی است که وزارت بهداشت ۲ میلیون ماسک به چین اهدا کردهاست.[۲۶۱][۲۶۲][۱۹۹]
پلیس ایران چند نفر را در بابل به اتهام شایعهپراکنی بازداشت کرد. پیش از این هم پلیس در استانهای گیلان، ایلام و کردستان افرادی را با اتهامهای مشابه بازداشت کرده بود.[۲۶۳]
روز چهارشنبه ۷ اسفند ۱۳۹۸ پلیس ایران ۲۴ نفر به اتهام و بهانه مبارزه با شایعه دستگیر کرد.[۲۶۴]
چانگ هوا سفیر چین در تهران در یادداشتی اختصاصی درگذشت هموطنانمان در پی ابتلا به بیماری «کووید ۱۹» را تسلیت و گفته که دو کشور در مبارزه با ویروس کرونا در کنار یکدیگر ایستادهاند.[۲۶۵]
پیامدهای اقتصادی
با وجود این که کرونا ویروس از طریق غذای پخته منتقل نمیشود، فروش رستورانها در ایران بر اثر شیوع کروناویروس ۳۰ درصد کاهش یافت.[۲۶۶]
پس از شیوع ویروس کرونا برخی پزشکان[۲۶۷] و کاربران شبکههای مجازی اعلام کردند محصولاتی مانند سیر، لیموترش و زنجبیل که غذاهای گرم محسوب میشوند میتواند ویروس کرونا را کنترل کند. همین باعث شد تا تقاضا برای این قبیل محصولات بیشتر شود و همزمان قیمتها چند برابر شد.[۲۶۸] با وجود اینکه تغذیهٔ سالم و مصرف ویتامینها و املاح معدنی برای سلامتی سودمند است، مصرف میوه یا سبزیجات خاص برای پیشگیری از ابتلا به کرونا پایهٔ علمی ندارد.[۲۶۹]
علاوه بر اینکه معاملات خودرو در بازار علیرغم نزدیک شدن به روزهای پایانی سال ۹۸ به دلیل شیوع کرونا با افت مواجه بوده، مراجعات به مرکز شمارهگذاری نیز با افت شدیدی همراه بودهاست.[۲۷۰] بررسی ها نشان داد نسبت به هفته ابتدایی اسفند ۹۸ کاهش ۵۰۰ هزار تومانی تا ۶ میلیون تومانی در قیمت خودروهای پرتیراژ ساخت ایران رخ داده است.[۲۷۱]
دبیرکل کانون انجمنهای صنایع غذایی ایران با اشاره به بسته شدن مرزهای برخی کشورهای همسایه با ایران و عدم امکان ترانزیت کالا گفت: بسته شدن برخی راههای صادراتی و عدم امکان تردد کامیونهای حامل محصولات غذایی صادراتی، باعث باقی ماندن بخشی دیگر از تولیدات در بازار داخلی شده و این محصولات نیز در صورت نیاز در بازار داخل عرضه خواهد شد.[۲۷۲]
مدیرکل سازمان تعزیرات حکومتی استان تهران ۱۱ اسفند ۹۸ گفت: در شهرستانهای استان تهران به تعداد کافی و حتی مازاد مورد نیاز دام سبک داریم و اگر اجازه کشتار آنها داده شود قیمت گوشت گوسفندی حداکثر باید بین ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان باشد، اما متأسفانه در فضای کنونی و با مطرح شدن بیماری کرونا و بر اساس گزارشها، قیمت گوشت گوسفند هر کیلو بیش از ۱۲۰ و در برخی اوقات تا ۱۴۰ هزارتومان بوده.[۲۷۳]
فعالان بازار ملک اعلام کردند که روز شنبه ۱۰ اسفند ۹۸ با افزایش نگرانی ها از اپیدمی کروناویروس، تعداد مراجعات و تعداد قراردادهای خرید و فروش و اجاره مسکن در تهران نسبت به هفته قبل کاهش پیدا کرده و تقریباً به نصف معاملات هفته های اخیر رسیده است.[۲۷۴]
اعمال محدودیت در مرزها
در ۲ اسفند ۱۳۹۸ عراق و کویت برای جلوگیری از شیوع این ویروس در کشورشان، پروازهای به ایران و بالعکس را به حالت تعلیق درآورده[۲۴۳][۲۷۵] و مرزهایشان با ایران را بستند.[۱۹۶]
از روز یکشنبه ۴ اسفند ترکیه تمامی مرزهای زمینی خود را با ایران بست و مرزهای هوایی را یک طرفه کرد.[۲۷۶][۲۷۷] مقامات ترکیه اعلام کردند از غروب یکشنبه هر ایرانی فاقد کارت سلامت اجازهٔ ورود به ترکیه را نخواهد یافت.[۷۴] همان روز پاکستان هم برای مقابله با شیوع ویروس کرونا، گذرگاه مرزی تفتان با ایران را بست. در این روز ترکمنستان نیز مرز خود با ایران را مسدود کرد[۲۷۸] و گرجستان پروازها از مقصد ایران به این کشور را متوقف کرد.[۲۷۹] نیکول پاشینیان نخستوزیر ارمنستان هم در همان روز اعلام کرد بعد از تشکیل جلسه فوری تصمیم گرفت که مرزهای خود را با ایران به صورت موقت ببندد و سفرهای هوایی را با ایران به مدت دو هفته به حالت تعلیق درآورد.[۲۸۰]
در ۵ اسفند ۱۳۹۸ عمان و تاجیکستان هم پروازهای خود به مقصد ایران را لغو کردند.[۲۸۱]
در ۶ اسفند، تست کرونای ۹ شهروند بحرینی که همگی از ایران به بحرین رفته بودند مثبت اعلام شد. پس از این اتفاق، بحرین نیز سفر شهروندانش به ایران را ممنوع کرد.[۲۸۲][۲۸۳] همزمان مقامات امارات اعلام کردند به مدت یک هفته تمامی پروازهای خود را از این کشور به ایران و بالعکس لغو کردهاند. این مدت قابل تجدید است.[۲۸۴]
روز چهارشنبه ۷ اسفند ۱۳۹۸ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، دستور داد تا شهروندان این کشور از ایران خارج شوند.[۲۸۵] همچنین روسیه صدور روادید برای ایرانیان را لغو کرد و تاتیانا گولیکووا، معاون نخستوزیر روسیه به شهروندان روسیه توصیه کرد که از سفر به ایتالیا هم پرهیز کنند.[۲۸۶][۲۸۷] همان روز جاسیندا آردرن، نخستوزیر نیوزیلند، خبر داد که سومین آزمایش یک زن شصت و چند سالهٔ دو ملیتی ایرانی/نیوزلندی بعد از بازگشت از ایران مثبت شده و بههمراه سه عضو خانواده و افرادی که در هواپیما امکان تماس با او را داشتهاند، در قرنطینه به سر میبرد.[۲۸۸]
روز پنجشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۸ ادارهٔ کل هوانوردی غیرنظامی ترکیه اعلام کرد: «به دلیل شیوع ویروس کرونا در ایران، همه پروازهای مسافری و باربری به این کشور تا اطلاع ثانوی متوقف شدهاست.»[۲۸۹]
ابتلای مقامات ایرانی
الگو:مقامات ایرانی مبتلا به کروناویروس از زمان اعلام رسمی شیوع کرونا در اول اسفند در ایران، شماری از مقامها و چهرههای سیاسی جمهوری اسلامی ایران اعلام کردهاند که به ویروس کرونا و بیماری کووید ۱۹ مبتلا شدهاند. شهروندان مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا در ایران تا مراحل پیشرفته بیماری دسترسی به کیت تشخیص ندارند اما مقامهای حکومتی که تاکنون مشکوک به ابتلا بودهاند اعلام کردهاند به فاصله کوتاهی تست کرونا دادهاند.[۱] حسین باستانی اعتقاد دارد شتاب گسترش بیماری در میان مسئولان ایرانی، نه نتیجه مجموعه ای از تصادفهای همزمان، که حاصل یک پدیده واحد باشد. احتمالاً اولین حدسی که در مورد این پدیده واحد به ذهن میرسد این خواهد بود که تعداد واقعی مبتلایان به کرونا در ایران در سطحی فراتر از ارقام رسمی قرار دارد و در نتیجه، سهم مسئولان از مبتلایان به این بیماری نیز بالاست.[۲]
هراس عمومی
هراس عمومی از شیوع کرونا سبب افزایش تقاضا برای محصولات بهداشتی و پیشگیری نظیر اسپری پاک کننده و ماسک تنفسی شد که متعاقب آن برخی اقدام به احتکار این قبیل محصولات کردند و در نتیجه محصولات کمیاب شد و قیمتها به یکباره افزایش یافت.[۳] در ۱ اسفند ۹۸ هراس از کرونا برای چند ساعت سبب تعطیلی ایستگاه مترو شوش شد.[۴]
خانوادههای زندانیان سیاسی
جمعی از خانوادههای زندانیان سیاسی با شیوع ویروسکرونا نسبت به وضعیت زندانیان اظهار نگرانی کرده چرا که جان آنها در خطر جدی میبینند و خواستار آزادی یا مرخصی زندانیان شدهاند.[۵]
روز چهارشنبه ۷ اسفند ۱۳۹۸ قوه قضائیه در ایران بخشنامهای را صادر کرد تا زندانیان سیاسی که به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» محکوم به کمتر از ۵ سال زندان شدهاند واجد شرایط مرخصی میباشند. این در حالی است که اغلب زندانیان سیاسی حکمشان بیش از ۵ سال میباشد و این بخشنامه در مورد آنها استثنا است و صدق نمیکند.[۶]
واکنشها
داخلی
سید علی خامنهای در سخنرانی «درس خارج فقه» خود در ۴ اسفند ۹۸ هنگامی که به شیوع ویروس کرونا اشاره کرد، گفت این بیماری «بهانه خوبی» بود و بعد اظهار داشت که دشمن یا مخالفان انتخابات قصد داشتند با بهرهبرداری از این فرصت، مشارکت در انتخابات را کاهش دهند.[۷][۸] او در ادامه گفت مردم بهویژه مردم قم بدون توجه به این موارد، در انتخابات حضور پیدا کردند و این شهر «یکی از شلوغترین حوزههای رأیگیری بود».[۸] البته برآوردها حاکی از مشارکت ۴۳ درصدی مردم قم بود[۹] که نسبت به ده دوره پیشین انتخابات مجلس، در پایینترین سطح قرار داشت.[۱۰] به ادعای رادیو فردا، در این سخنرانی فاصله محل نشستن خامنهای با طلبههایی که در کلاس درس او شرکت میکنند، در مقایسه با سایر جلسات او دو برابر حد معمول بود.[۷] در واکنش به این خبر باشگاه خبرنگاران جوان با مقایسه تصاویر دورههای مختلف درس خارج فقه خامنه ای این ادعا را نادرست دانسته و نوشت که «بررسی تصاویر دورههای مختلف این جلسه نشان میدهد که سبک چینش این رویداد همواره به همین شکل است.[۱۱]»
روز چهارشنبه ۷ اسفند ۱۳۹۸ شورای صنفی ۶۷ دانشگاه ایران در بیانیهای از تمامی دانشجویان خواست، تا در صورت آن که مقامات حکومت و دولت دانشگاهها را تعطیل نکردند، از رفتن به کلاسها خودداری کنند.[۱۲]
سید احمد علمالهدی، امام جمعه مشهد، ۹ اسفند ۱۳۹۸ از تعطیلی نماز جمعه مرکز استان خراسان رضوی به دلیل شیوع ویروس کرونا انتقاد کرد. وی تأکید کرد: «درحالیکه شهر و کشور در قرنطینه نیست و اجتماعات در مشهد در فضای باز و صحنهای حرم مطهر بهوسیله مسؤولان پزشکی تجویز شدهاست، تعطیلی این فریضه الهی توجیهی ندارد.»[۱۳]
بینالمللی
- مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده در روز سهشنبه ۶ اسفند گفت: «بسیار نگران آن است که رژیم ایران جزئیات مهمی از شیوع ویروس کرونا را مخفی کرده باشد» وی تأکید کرد: «ایران باید اطلاعات دقیق را منتشر کرده و با سازمان بهداشت جهانی همکاری کند.»[۱۴]
- چهارشنبه ۷ اسفند ۱۳۹۸ سازمان گزارشگران بدون مرز نگرانی خود را نسبت به پنهانکاری مقامات ایران دربارهٔ واقعیت گسترش بیماری و شیوع ویروس کرونا در ایران ابراز کرد و سرکوب رسانهها و روزنامهنگاران از سوی جمهوری اسلامی که بهطور مستقل در تلاش هستند اخبار و اطلاعات مربوط به شیوع ویروس کرونا و واقعیت گسترش این بیماری در ایران را انتشار دهند، محکوم کرد.[۱۵]
- روز جمعه ۹ اسفند ۱۳۹۸ وزیر خارجه آمریکا، مایک پمپئو گفت: «هر کاری که بتوانیم برای کمکهای نوعدوستانه به مردم ایران خواهیم کرد تا بتوانیم وضعیت بهداشتی آنها را بهبود ببخشیم.» وی برای دومین بار در طی چند روز اخیر گفت: «رژیم ایران تمایلی ندارد که دربارهٔ شیوع ویروس کرونا اطلاعرسانی کند و من نگران هستم آنها اطلاعات مهمی را پنهان کرده باشند.»[۱۶]
- داعش در سرمقالهٔ نشریهٔ رسمی این گروه از گسترش ویروس کرونا در شهرهای مذهبی شیعهنشین ایران اظهار شادمانی کرده و نحوهٔ مبارزهٔ مقامات ایرانی با این بیماری را به تمسخر گرفتهاست. در سرمقالهٔ هفتهنامهٔ النباء، با اشاره به تصمیم مقامات ایران برای محدود کردن بازدید از اماکن مقدس، شیعیان به ریاکاری متهم شدهاند که فقط در هنگام نیاز دست به دامن خدا میشوند.[۱۷]
بازتاب در رسانهها
- تلویزیون ان بی سی نیوز، ۲۵ فوریه ۲۰۲۰: شیوع کروناویروس در ایران عمیقاً دردسر ساز شدهاست. کانون آن در شهر قم بود و از آنجا بسرعت گسترش یافت. یکی از دلایلی که این بیماری، ایران را به این شدت تحت تأثیر قرار داد این است که ایران پروازهایش را با چین در خلال زمانی که شیوع این بیماری در آنجا در جریان بود، باز نگه داشت.[۱۸]
- روز پنجشنبه ۸ اسفند مجله آتلانتیک نوشت: در حالی که مقامات مسئول وزارت بهداشت شهر قم گفتهاند، ویروس کرونا شهر قم را به آتش کشیده است، دولت ایران از قرنطینه کردن شهرهای تحت تاثیر این ویروس خودداری میکند، و مردم را تشویق میکند به شهر قم که کانون شیوع ویروس کرونا در ایران بوده، سفر کنند.[۱۹]
- روز سهشنبه ۶ اسفند ۱۳۹۸ شبکه تلویزیونی انبیسی نیوز گزارشی را پخش کرد و اعلام کرد که ایران بعد از چین دومین کشور است که بالاترین آمار قربانیان را در سراسر جهان دارد، بهطوری که در چین آمار قربانیان ویروس کرونا ۲ درصد و در کره جنوبی ۱ درصد است ولی در ایران بنا بر گفته مقامات ۱۶ درصد میباشد که این خود نشاندهنده این است که مقامات بهداشت ایران این بحران را به شکل حرفهای کنترل نمیکنند و یا از شفافیت در مورد ابعاد شیوع آن، خودداری میکنند. [۲۰]
- روز پنجشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۸ مجله تایمز گزارشی را منتشر کرد: پزشکان ایران باور دارند وضعیت ویروس کورونا خیلی جدیتر از وضعیتی است که گزارش شده و بدتر از این هم خواهد شد. یکی از پزشکان در بیمارستان مسیح دانشوری گفت:«ما فکر میکنیم این ویروس بین سه تا چهار هفته پیش وارد شده و شیوع پیدا کرده و ما در حال حاضر با اپیدمی ویروس کورونا روبرو هستیم.»[۲۱]