اتمسفر: تفاوت میان نسخه‌ها
Amir.Vector (بحث | مشارکتها) ویرایش جزئی |
FARHAAD 1992 (بحث | مشارکتها) ←لید: زائد |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{دیگر کاربردها|اتمسفر (ابهام‌زدایی)}} |
{{درباره|مفهوم جامع اتمسفر پیرامون یک جسم آسمانی|اتمسفر کُرهٔ زمین|اتمسفر زمین|دیگر کاربردها|اتمسفر (ابهام‌زدایی)}} |
||
{{درباره|مفهوم کلّی اتمسفر پیرامون یک جسم آسمانی|اتمسفر کره زمین|اتمسفر زمین}} |
|||
[[پرونده:Atmosphere structure-fa.svg|بندانگشتی|upright=1.3|لایه‌های مختلف [[جو زمین]]. (توجه: ضخامت جو به این اندازه که در عکس می‌بینید نیست، بلکه نسبت ضخامت آن به قطر زمین تنها به اندازهٔ ۵٪ از قطر زمین است)]] |
[[پرونده:Atmosphere structure-fa.svg|بندانگشتی|upright=1.3|لایه‌های مختلف [[جو زمین]]. (توجه: ضخامت جو به این اندازه که در عکس می‌بینید نیست، بلکه نسبت ضخامت آن به قطر زمین تنها به اندازهٔ ۵٪ از قطر زمین است)]] |
||
[[پرونده:Top of Atmosphere.jpg|بندانگشتی|زمین، [[جو زمین]] و بالای آن. (عکس توسط [[ناسا]] تهیه شده‌است و نسبت ضخامت جو به زمین را به درستی نشان می‌دهد)]] |
[[پرونده:Top of Atmosphere.jpg|بندانگشتی|زمین، [[جو زمین]] و بالای آن. (عکس توسط [[ناسا]] تهیه شده‌است و نسبت ضخامت جو به زمین را به درستی نشان می‌دهد)]] |
||
| ⚫ | '''اَتمُسفِر''' (از [[زبان یونانی باستان]]، راه‌یافته به تمام [[زبان‌های اروپایی]] و بسیاری از زبان‌های دیگر) یا '''جَوّ''' ([[وام‌واژه از زبان عربی]]) یا '''هَواکُره''' {{نم | تاریخ=اوت ۲۰۱۹}} ([[پارسی سره]]) {{به انگلیسی|Atmosphere}}، به معنای یک یا چند لایه از [[گاز]] است که دور یک [[جسم آسمانی]] مانند یک [[سیاره]]، [[ستاره]]، یا [[قمر]] را احاطه کرده‌است. جو به واسطهٔ نیروی [[گرانش]] به دور شیء آسمانی نگه‌داشته می‌شود.<ref name="ontariosciencecentre.ca">{{یادکرد وب |
||
|نشانی = http://www.ontariosciencecentre.ca/school/clc/visits/glossary.asp |
|||
| ⚫ | '''اَتمُسفِر''' (از [[زبان یونانی باستان]]، راه‌یافته به تمام [[زبان‌های اروپایی]] و بسیاری از زبان‌های دیگر) یا '''جَوّ''' ([[وام‌واژه از زبان عربی]]) یا '''هَواکُره''' {{نم | تاریخ=اوت ۲۰۱۹}} ([[پارسی سره]]) {{به انگلیسی|Atmosphere}}، به معنای یک یا چند لایه از [[گاز]] است که دور یک [[ |
||
|عنوان = فرهنگ لغات دشوار |
|||
|ناشر = Ontario Science Centre |
|||
|تاریخ بازدید = ۱۲ آوریل ۲۰۰۷}}</ref> |
|||
اصطلاح [[اتمسفر ستاره‌ای]] برای اشاره به بخش بیرونی یک [[ستاره]] به کار می‌رود و معمولاً قسمت بالاتر از [[کدری]] [[نورسپهر]] را در بر می‌گیرد. ستاره‌هایی که دمای آن‌ها به اندازه کافی پایین باشد ممکن است دارای اتمسفر بیرونی با [[مولکول]]های مرکب باشند. |
اصطلاح [[اتمسفر ستاره‌ای]] برای اشاره به بخش بیرونی یک [[ستاره]] به کار می‌رود و معمولاً قسمت بالاتر از [[کدری]] [[نورسپهر]] را در بر می‌گیرد. ستاره‌هایی که دمای آن‌ها به اندازه کافی پایین باشد ممکن است دارای اتمسفر بیرونی با [[مولکول]]های مرکب باشند. |
||
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۴:۳۱
اَتمُسفِر (از زبان یونانی باستان، راه‌یافته به تمام زبان‌های اروپایی و بسیاری از زبان‌های دیگر) یا جَوّ (وام‌واژه از زبان عربی) یا هَواکُره [نیازمند منبع] (پارسی سره) (به انگلیسی: Atmosphere)، به معنای یک یا چند لایه از گاز است که دور یک جسم آسمانی مانند یک سیاره، ستاره، یا قمر را احاطه کرده‌است. جو به واسطهٔ نیروی گرانش به دور شیء آسمانی نگه‌داشته می‌شود.[۱]
اصطلاح اتمسفر ستاره‌ای برای اشاره به بخش بیرونی یک ستاره به کار می‌رود و معمولاً قسمت بالاتر از کدری نورسپهر را در بر می‌گیرد. ستاره‌هایی که دمای آن‌ها به اندازه کافی پایین باشد ممکن است دارای اتمسفر بیرونی با مولکول‌های مرکب باشند.
اتمسفر زمین
جو زمین[۲][۳] بالاترین بخش تشکیل‌دهندهٔ کرهٔ زمین است که مخلوطی از گازها شامل نیتروژن (۷۸٪)، اکسیژن (۲۱٪)، آرگون (۰٫۹٪) و کربن دی‌اکسید (۰٫۰۳٪) است. اتمسفر زمین از سطح زمین آغاز شده و تا ارتفاع ۱۰٫۰۰۰ کیلومتر (۶٫۲۰۰ مایل) ادامه می‌یابد.
۹۹ درصد از جو زمین در فاصله ۳۰ کیلومتری از سطح آن قرار دارد. اگرچه سیاره‌های دیگر منظومهٔ شمسی نیز هواکره دارند ولی جو زمین تنها جوی است که از زندگی موجودات زنده پشتیبانی می‌کند.[۱]
جوّ زمین از ۵ پنج لایهِ به نام‌های تروپوسفر، استراتوسفر، مزوسفر، ترموسفر، اگزوسفر تشکیل شده‌است.[۴]
فشار
فشار جوی در هر نقطه عبارت است از نیروی عمود بر واحد سطح که بر اساس وزن ستونی عمودی از اتمسفر بالای آن نقطه تعیین می‌شود. بر روی زمین، این فشار با یکای اتمسفر (atm) نشان داده می‌شود که این یکا برابر است با ۱۰۱٫۳۲۵ کیلو پاسکال (۷۶۰ تور) یا ۱۴٫۶۹۶ پوند بر اینچ مربع و با فشارسنج اندازه‌گیری می‌شود.
فشار جوی در سطح آب‌ها و دریاهای آزاد در حدود ۱ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع است. با افزایش ارتفاع از سطح زمین، به‌دلیل کاسته شدن ارتفاع ستون هوای قرارگرفته در بالای سطح، فشار جو کاهش می‌یابد.
توریچلی فیزیکدان ایتالیایی، نخستین کسی بود که با انجام آزمایشی ساده نشان داد که هوا فشار دارد. وی همچنین با اندازه‌گیری ارتفاع ستون جیوه توانست فشار هوا را در کنار دریا و بالای کوه حساب کند.
این فشار با فشارسنج جیوه‌ای (بارومتر جیوه‌ای) سنجیده می‌شود و واحد آن میلی‌متر جیوه است.
لازم است ذکر شود که فشار هوا در سطح دریا حدود (100000) پاسکال، ۷۶۰ میلی‌متر جیوه یا ۱ اتمسفر است.
گریز جوی
گرانش سطحی سیارات با یکدیگر تفاوت زیادی دارد. برای نمونه نیروی گرانش زیاد سیاره بزرگی مانند مشتری گازهای سبکی مانند هیدروژن و هلیوم را نگه می‌دارد که این گازها از اجرامی با گرانش کمتر فرار می‌کنند. همچنین فاصله از خورشید تعیین‌کننده انرژی در دسترس جهت گرم‌شدن گازهای اتمسفری است که برخی از مولکول‌های آن با افزایش جنبش گرمایی از سرعت گریز سیاره فراتر رفته و می‌توانند از چنگ گرانش سیاره فرار کنند؛ بنابراین اجرام سرد و دور از خورشید مانند تیتان، تریتون و پلوتون با وجود داشتن گرانش نسبی ضعیف، قادر به نگه‌داری اتمسفر خود هستند.
گردش
گردش اتمسفر بر اثر تفاوت گرمایی است و زمانی رخ می‌دهد که همرفت جهت انتقال گرما بیشتر از تابش گرمایی باشد. بر روی سیاره‌ها، زمانی که منبع اولیه گرما تابش خورشیدی باشد، گرمای اضافی در مدارهای استوایی به عرض‌های جغرافیایی بالاتر منتقل می‌شود. زمانی که یک سیاره، مقادیر زیادی از گرما را درون خود تولید کند (مانند مشتری)، فرایند همرفت در اتمسفر می‌تواند انرژی گرمایی را از لایه‌های داخلی با دمای بالاتر به سطح سیاره منتقل کند.
نوشتارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «فرهنگ لغات دشوار». Ontario Science Centre. دریافت‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۰۷.
- ↑ «واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان: ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵، بخش دوم: به ترتیب الفبای لاتینی». فرهنگستان زبان و ادب فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۲.
- ↑ Atmosphere
- ↑ «cloudysky.ir». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۸۹.
- «پایگاه ملی علوم زمین کشور». وبگاه ngdir.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۸ اسفند ۱۳۸۹.
- «دانش سرا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۸۹.
- «cloudysky.ir». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۸۹.
| ستاره | | |
|---|---|---|
| سیاره خارج منظومه شمسی | ||
| سیاره | ||
| سیاره کوتوله | ||
| قمر | ||
| جستارهای وابسته | ||
| لایه‌ها |  | |
|---|---|---|
| مرزلایه‌ها | ||
| دیگر مفاهیم | ||