بلا کون: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها، مدیران رباتیک
۴٬۴۱۱٬۲۶۸ ویرایش‌ها
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰.۱) +مرتب+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:بلشویک‌های قدیمی
بهبود مقاله: پس زمینه شخصی/سیاسی
خط ۱: خط ۱:
{{Infobox Officeholder|name=بلا کون|image=Bela Kun (cropped).png|caption=بلا کون در ۱۹۲۳|order=کمیسر امور خارجهٔ خلق{{سخ}}رهبر جمهوری شورایی مجارستان|term_start=۲۱ مارس ۱۹۱۹|term_end=۱ اوت ۱۹۱۹|president=|predecessor=Ferenc Harrer <small>(وزیر)</small>|successor=Péter Ágoston <small>(وزیر)</small>|birth_date={{تولد|1886|2|20}}|birth_place=سیلادی‌چه، [[اتریش-مجارستان]] (اکنون [[کهو سیلوانیه]] در [[رومانی]])|death_date={{مرگ و سن|۱۹۳۸|۸|۲۹|۱۸۸۶|۲|۲۰}}|death_place=[[مسکو]]، [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی]]|party=حزب سوسیال دموکراتیک مجارستان (MSZDP)
{{Infobox Officeholder|name=بلا کون|image=Bela Kun (cropped).png|caption=بلا کون در ۱۹۲۳|order=کمیسر امور خارجهٔ خلق{{سخ}}رهبر جمهوری شورایی مجارستان|term_start=۲۱ مارس ۱۹۱۹|term_end=۱ اوت ۱۹۱۹|president=|predecessor=Ferenc Harrer <small>(وزیر)</small>|successor=Péter Ágoston <small>(وزیر)</small>|birth_date={{تولد|1886|2|20}}|birth_place=سیلادی‌چه، [[اتریش-مجارستان]] (اکنون [[کهو سیلوانیه]] در [[رومانی]])|death_date={{مرگ و سن|۱۹۳۸|۸|۲۹|۱۸۸۶|۲|۲۰}}|death_place=[[مسکو]]، [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی]]|party=حزب سوسیال دموکراتیک مجارستان (MSZDP)
{{سخ}}[[حزب کمونیست مجارستان]] (KMP)|religion=|spouse=Irén Gál|children=Miklós{{سخ}}Ágnes|birth_name=بلا کوهن}}
{{سخ}}[[حزب کمونیست مجارستان]] (KMP)|religion=|spouse=Irén Gál|children=Miklós{{سخ}}Ágnes|birth_name=بلا کوهن}}
'''بلا کون''' ({{Lang-hu|Kun Béla}}؛ زاده ۲۰ فوریه ۱۸۸۶ با نام '''بلا کوهن''' - درگذشته ۲۹ اوت ۱۹۳۸) انقلابی و سیاستمدار کمونیست [[مردم مجار|مجار]] و رهبر [[جمهوری شورایی مجارستان]] در سال ۱۹۱۹ بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=The Editors of Encyclopaedia Britannica|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Bela-Kun|عنوان=Béla Kun HUNGARIAN COMMUNIST LEADER|تاریخ بازدید=9 May 2019|کد زبان=en}}</ref>
'''بِلا کون''' {{به مجاری|Kun Béla}}(زاده ۲۰ فوریه ۱۸۸۶ با نام '''بلا کوهِن''' - درگذشته ۲۹ اوت ۱۹۳۸) انقلابی و سیاستمدار کمونیست [[مردم مجار|مجار]] و رهبر [[جمهوری شورایی مجارستان]] در سال ۱۹۱۹ بود. او در ۱۹۲۰ به مسکو مهاجرت کرد و در آنجا قربانی پاکسازی‌های {{چر}}۱۹۳۸–۱۹۳۹ [[ژوزف استالین|استالین]] شد.


== منابع ==
== جوانی ==
بلا کون بزرگترین فرزند ساموئل کوهن، [[سردفتر اسناد رسمی]] روستا و رُزا گلدن‌برگر در ۲۰ فوریه ۱۸۸۶ در روستای لِله در [[ترانسیلوانی]] (در نزدیکی [[کهو سیلوانیه|سیلادی‌چه]]، امروز در [[رومانی]]) به دنیا آمد که هر دو یهودیان از دین برگشته بودند. مادرش به [[پروتستانتیسم|پرتستانتیسم]] گرویده بود و پدرش دائم‌الخمر بود که فرزندانش را دائماً [[تنبیه بدنی|کتک]] می‌زد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=171|زبان=en}}</ref> علی‌رغم دیدگاه غیر مذهبی والدین، بلا کون را در دبیرستان‌های متعلق به جامعهٔ [[کالوینیسم]] در [[کلوژ-نپوکا|کُلُژوار]] و [[زلئو|زیلا]] (امروز زلئو در رومانی) فرستادند و او پس از آن در دانشگاه کُلُژوار به تحصیل در رشتهٔ حقوق پرداخت. او در ۱۹۰۴ حقوق را رها کرد و به رشتهٔ روزنامه‌نویسی در کُلُژوار و [[اورادئا|نادْیْ‌واراد]] رفت. در همین سال‌ها نیز نام خانوادگی خود را به مجاریِ [[کومان‌ها|کون]] تغییر داد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Borsányi|ک=Borsányi|ص=5-6|زبان=hu}}</ref>
⚫
{{پانویس}}
[[پرونده:BélaKunYFamilia1915.jpg|راست|بندانگشتی|200x200پیکسل|به‌همراه همسرش ایرن گال و دخترشان]]
بلا کون به‌دلیل مقاله‌هایش چندین بار به دادگاه احضار و حتی در ۱۹۰۷ به شش ماه حبس محکوم شد. بعد از کنار گذاشتن چاپ مقاله، سمت منشی‌گری در صندوق بیمهٔ کار کُلُژوار را بر عهده گرفت که کمی بعد به [[اختلاس]] متهم شد. همانگونه نیز یک‌بار گزارش شد که ۱۱۰ [[کرون اتریش-مجارستان|کرون]] خرج سفر گرفته ولی هرگز به مقصد نرفته‌است. پس از این رسوایی فرصتی به او داده شد تا پول را پس آورد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Borsányi|ک=Borsányi|ص=34|زبان=hu}}</ref>


او در مه ۱۹۱۳ با ایرن گال، معلم موسیقی از طبقه متوسط ازدواج کرد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|mek.oszk.hu|ک=mek.oszk.hu|ص=|زبان=hu}}</ref>
{{سیاست‌مدار-خرد}}


== جنبش کارگری ==
⚫
{{ترتیب‌پیش‌فرض:کون، بلا}}
در سالهای اقامت در مدرسهٔ کُلُژوار، [[اندره آدی]] که در سال بالاتر بود را به تعلیم خصوصی بلا کون گماشته بودند و آدی او را به محافل روشنفکری چپ بوداپست معرفی کرده‌بود.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=172|زبان=en}}</ref> او در ۱۹۰۲در زمان دبیرستان وارد [[:en:Social Democratic Party of Hungary|حزب سوسیال دمکرات مجارستان]] شد<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=174|زبان=en}}</ref> و در ۱۹۱۳ به نمایندگی کنگرهٔ حزب درآمد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=176|زبان=en}}</ref>


در آغاز [[جنگ جهانی اول]]، بلا کون در ارتش [[اتریش-مجارستان]] ثبت نام کرد و پانزده ماه در جبهه روسیه جنگید. در اوایل ۱۹۱۶، با پیشروی روس‌ها به [[گالیسیا (اروپای شرقی)|گالیسیا]]، اسیر شد و به اردوگاهی در [[تومسک]] منتقل شد. در پائیز همان سال، برای مقابله با زندگی کسالت‌بار زندان با چند افسر جوان دیگر گروهی را برای مطالعه و گفتگوی [[مارکسیسم|مارکسیستی]] تشکیل دادند. سال بعد کون و همکارانش که بسیاری از آنها رهبران آیندهٔ جنبش تحت حمایت بلشویکِ [[جمهوری شورایی مجارستان]] شدند، با فراکسیون [[بلشویسم|بلشویک]] و [[منشویسم|منشویک]] آشنا شده و در ارتباط ماندند. این زمان نقطهٔ شروع فعالیت انقلابیِ روسی بلا کون است.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=177|زبان=en}}</ref>

در سال‌های تومسک بین آوریل ۱۹۱۷ تا نوامبر ۱۹۱۸، کون بیش از بیست مقاله و تفسیر خبر در مجلهٔ کارگران سیبری{{یادچپ|Sibirskii Rabochii}}، درفش انقلاب{{یادچپ|Znamya revolyutsii}}و سپس در [[پراودا]] منتشر کرد.<ref dir="ltr" name=":0">{{پک/بن|Smele|ک=Smele|ص=641|زبان=en}}</ref><ref dir="ltr">{{پک/بن|Kun|ک=Kun|ص=|زبان=hu}}</ref> در اکتبر ۱۹۱۷ او را با چند تن دیگر از اسیران به ویلایی در تومسک منتقل کردند. بلا کون در دسامبر ۱۹۱۷ به [[سن پترزبورگ]] و [[مسکو]] رفت که در آنجا با رهبران بلشویک و [[ولادیمیر لنین|لنین]] آشنا شد و شاخهٔ مجاری [[حزب کمونیست اتحاد شوروی]] را در مارس ۱۹۱۸ تأسیس کرد. در نوامبر آن سال غیرقانونی به بوداپست رفت و [[حزب کمونیست مجارستان]] را با بودجهٔ مسکو<ref name=":0"/> تشکیل داد، خود نیز ریاست کمیتهٔ مرکزی را بر عهده گرفت. حزب کمونیست، تبلیغات ضد دولتی شدیدی را از طریق ''روزنامهٔ سرخ''{{یادچپ|Vörös Ujság}} بر ضد سوسیال دموکرات‌ها و [[میهای کارویی]]، نخست‌وزیر آغاز کرد. این حزب اقبال زیادی در میان روشنفکرانِ به خصوص بوداپستی و طبقهٔ کارگر پیدا کرد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Borsányi|ک=Borsányi|ص=58|زبان=hu}}</ref>

بلا کون توسط دولت کارویی در فوریه ۱۹۱۹ زندانی شد ولی به رهبری حزب کمونیست مجارستان از درون سلول ادامه داد.<ref dir="ltr" name=":1">{{پک/بن|Britannica|ک=Britannica|ص=|زبان=hu}}</ref>

== جمهوری شورایی ==
در ۲۰ مارس ۱۹۱۹، بلا کون توسط [[میهای کارویی|کارویی]] آزاد شد و روز بعد، مقام کمیسر امور خارجهٔ خلق را در دولت جدید ائتلافی کمونیست-سوسیال دمکرات به دست گرفت.<ref name=":1" />

== یادداشت ==
{{یادداشت}}

⚫
== پانویس ==
{{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}}
{{پایان چپ‌چین}}

== منابع ==
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=Hungary in Revolution, 1918-19: Nine Essays|نویسنده=Rudolf L. Tőkés|پیوند=https://www.questia.com/read/3047914/hungary-in-revolution-1918-19-nine-essays|ناشر=University of Nebraska Press|نویسندگان سایر بخش‌ها=Iván Völgyes|سال=1971|توسط=[[کتابخانه برخط کوئستیا|Questia]]|ref={{harvid|Tőkés}}|زبان=en}}
* {{یادکرد وب|نویسنده=The Editors of Encyclopaedia Britannica|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Bela-Kun|عنوان=Béla Kun HUNGARIAN COMMUNIST LEADER|تاریخ بازدید=9 May 2019|کد زبان=en|ref={{harvid|Britannica}}}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=Kun Béla|ناشر=Kossuth Könyvkiadó|سال=1979|زبان=hu|شابک=963 09 1394 1|نویسنده=György Borsányi|ref={{harvid|Borsányi}}}}
* {{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=hu|تاریخ=|وبگاه=mek.oszk.hu|نشانی=http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/ABC07165/08911.htm|عنوان=Kun Béláné, Gál Irén|نشانی بایگانی=http://web.archive.org/web/20180804231659/http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/ABC07165/08911.htm|تاریخ بایگانی=4 اوت 2019|پیوند مرده=no|
ref={{harvid|mek.oszk.hu}}}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=Historical Dictionary of the Russian Civil Wars, 1916-1926|پیوند=https://books.google.hu/books?id=QwquCgAAQBAJ&pg=PA641&lpg=PA641&dq=Sibirskii+Rabochii+Tomsk&source=bl&ots=c652_mjx6G&sig=ACfU3U1QBkFTg2qbwagO95EDxm88oU116w&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj5xa_T96XmAhVLAhAIHTFxDsYQ6AEwAHoECAkQAQ#v=onepage&q=Sibirskii%20Rabochii%20Tomsk&f=false|نویسنده=Jonathan D. Smele|زبان=en|سال=2015|ناشر=Rowman & Littlefield|شابک=9781442252813|ref={{harvid|Smele}}}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان={{عبارت چپ به راست|Válogatott írások és beszédek I-II}}|نویسنده=Béla Kun|پیوند=https://www.antikvarium.hu/konyv/kun-bela-valogatott-irasok-es-beszedek-i-ii-93597|ترجمه عنوان={{عبارت راست به چپ|گزیدهٔ سخنرانی و نوشته‌های بلا کون در دو جلد}}|زبان=hu|ناشر=Kossuth Könyvkiadó|سال=1966|مکان=Budapest|ref={{harvid|Kun}}}}
{{پایان چپ‌چین}}

⚫
{{ترتیب‌پیش‌فرض:کون، بلا}}
[[رده:اسیران جنگی اهل مجارستان]]
[[رده:اسیران جنگی اهل مجارستان]]
[[رده:افراد جنگ داخلی روسیه]]
[[رده:افراد جنگ داخلی روسیه]]

نسخهٔ ‏۸ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۲۲

بلا کون
بلا کون در ۱۹۲۳
کمیسر امور خارجهٔ خلق
رهبر جمهوری شورایی مجارستان
دوره مسئولیت
۲۱ مارس ۱۹۱۹ – ۱ اوت ۱۹۱۹
پس ازFerenc Harrer (وزیر)
پیش ازPéter Ágoston (وزیر)
اطلاعات شخصی
زاده
بلا کوهن

۲۰ فوریهٔ ۱۸۸۶
سیلادی‌چه، اتریش-مجارستان (اکنون کهو سیلوانیه در رومانی)
درگذشته۲۹ اوت ۱۹۳۸ (۵۲ سال)
مسکو، اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
حزب سیاسیحزب سوسیال دموکراتیک مجارستان (MSZDP)
حزب کمونیست مجارستان (KMP)
همسر(ان)Irén Gál
فرزندانMiklós
Ágnes

بِلا کون (به مجاری: Kun Béla)(زاده ۲۰ فوریه ۱۸۸۶ با نام بلا کوهِن - درگذشته ۲۹ اوت ۱۹۳۸) انقلابی و سیاستمدار کمونیست مجار و رهبر جمهوری شورایی مجارستان در سال ۱۹۱۹ بود. او در ۱۹۲۰ به مسکو مهاجرت کرد و در آنجا قربانی پاکسازی‌های ‎۱۹۳۸–۱۹۳۹ استالین شد.

جوانی

بلا کون بزرگترین فرزند ساموئل کوهن، سردفتر اسناد رسمی روستا و رُزا گلدن‌برگر در ۲۰ فوریه ۱۸۸۶ در روستای لِله در ترانسیلوانی (در نزدیکی سیلادی‌چه، امروز در رومانی) به دنیا آمد که هر دو یهودیان از دین برگشته بودند. مادرش به پرتستانتیسم گرویده بود و پدرش دائم‌الخمر بود که فرزندانش را دائماً کتک می‌زد.[۱] علی‌رغم دیدگاه غیر مذهبی والدین، بلا کون را در دبیرستان‌های متعلق به جامعهٔ کالوینیسم در کُلُژوار و زیلا (امروز زلئو در رومانی) فرستادند و او پس از آن در دانشگاه کُلُژوار به تحصیل در رشتهٔ حقوق پرداخت. او در ۱۹۰۴ حقوق را رها کرد و به رشتهٔ روزنامه‌نویسی در کُلُژوار و نادْیْ‌واراد رفت. در همین سال‌ها نیز نام خانوادگی خود را به مجاریِ کون تغییر داد.[۲]

به‌همراه همسرش ایرن گال و دخترشان

بلا کون به‌دلیل مقاله‌هایش چندین بار به دادگاه احضار و حتی در ۱۹۰۷ به شش ماه حبس محکوم شد. بعد از کنار گذاشتن چاپ مقاله، سمت منشی‌گری در صندوق بیمهٔ کار کُلُژوار را بر عهده گرفت که کمی بعد به اختلاس متهم شد. همانگونه نیز یک‌بار گزارش شد که ۱۱۰ کرون خرج سفر گرفته ولی هرگز به مقصد نرفته‌است. پس از این رسوایی فرصتی به او داده شد تا پول را پس آورد.[۳]

او در مه ۱۹۱۳ با ایرن گال، معلم موسیقی از طبقه متوسط ازدواج کرد.[۴]

جنبش کارگری

در سالهای اقامت در مدرسهٔ کُلُژوار، اندره آدی که در سال بالاتر بود را به تعلیم خصوصی بلا کون گماشته بودند و آدی او را به محافل روشنفکری چپ بوداپست معرفی کرده‌بود.[۵] او در ۱۹۰۲در زمان دبیرستان وارد حزب سوسیال دمکرات مجارستان شد[۶] و در ۱۹۱۳ به نمایندگی کنگرهٔ حزب درآمد.[۷]

در آغاز جنگ جهانی اول، بلا کون در ارتش اتریش-مجارستان ثبت نام کرد و پانزده ماه در جبهه روسیه جنگید. در اوایل ۱۹۱۶، با پیشروی روس‌ها به گالیسیا، اسیر شد و به اردوگاهی در تومسک منتقل شد. در پائیز همان سال، برای مقابله با زندگی کسالت‌بار زندان با چند افسر جوان دیگر گروهی را برای مطالعه و گفتگوی مارکسیستی تشکیل دادند. سال بعد کون و همکارانش که بسیاری از آنها رهبران آیندهٔ جنبش تحت حمایت بلشویکِ جمهوری شورایی مجارستان شدند، با فراکسیون بلشویک و منشویک آشنا شده و در ارتباط ماندند. این زمان نقطهٔ شروع فعالیت انقلابیِ روسی بلا کون است.[۸]

در سال‌های تومسک بین آوریل ۱۹۱۷ تا نوامبر ۱۹۱۸، کون بیش از بیست مقاله و تفسیر خبر در مجلهٔ کارگران سیبری[الف]، درفش انقلاب[ب]و سپس در پراودا منتشر کرد.[۹][۱۰] در اکتبر ۱۹۱۷ او را با چند تن دیگر از اسیران به ویلایی در تومسک منتقل کردند. بلا کون در دسامبر ۱۹۱۷ به سن پترزبورگ و مسکو رفت که در آنجا با رهبران بلشویک و لنین آشنا شد و شاخهٔ مجاری حزب کمونیست اتحاد شوروی را در مارس ۱۹۱۸ تأسیس کرد. در نوامبر آن سال غیرقانونی به بوداپست رفت و حزب کمونیست مجارستان را با بودجهٔ مسکو[۹] تشکیل داد، خود نیز ریاست کمیتهٔ مرکزی را بر عهده گرفت. حزب کمونیست، تبلیغات ضد دولتی شدیدی را از طریق روزنامهٔ سرخ[پ] بر ضد سوسیال دموکرات‌ها و میهای کارویی، نخست‌وزیر آغاز کرد. این حزب اقبال زیادی در میان روشنفکرانِ به خصوص بوداپستی و طبقهٔ کارگر پیدا کرد.[۱۱]

بلا کون توسط دولت کارویی در فوریه ۱۹۱۹ زندانی شد ولی به رهبری حزب کمونیست مجارستان از درون سلول ادامه داد.[۱۲]

جمهوری شورایی

در ۲۰ مارس ۱۹۱۹، بلا کون توسط کارویی آزاد شد و روز بعد، مقام کمیسر امور خارجهٔ خلق را در دولت جدید ائتلافی کمونیست-سوسیال دمکرات به دست گرفت.[۱۲]

یادداشت

  1. ↑ Sibirskii Rabochii
  2. ↑ Znamya revolyutsii
  3. ↑ Vörös Ujság

پانویس

  1. ↑ Tőkés, 171.
  2. ↑ Borsányi, 5-6.
  3. ↑ Borsányi, 34.
  4. ↑ mek.oszk.hu.
  5. ↑ Tőkés, 172.
  6. ↑ Tőkés, 174.
  7. ↑ Tőkés, 176.
  8. ↑ Tőkés, 177.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Smele, 641.
  10. ↑ Kun.
  11. ↑ Borsányi, 58.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Britannica.

منابع

  • Rudolf L. Tőkés (1971). Hungary in Revolution, 1918-19: Nine Essays (به انگلیسی). Iván Völgyes. University of Nebraska Press – via Questia.
  • The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Béla Kun HUNGARIAN COMMUNIST LEADER" (به انگلیسی). Retrieved 9 May 2019. {{cite web}}: |نویسنده= has generic name (help)
  • György Borsányi (1979). Kun Béla (به مجاری). Kossuth Könyvkiadó.
  • "Kun Béláné, Gál Irén". mek.oszk.hu (به مجاری). Archived from the original on 4 August 2019.
  • Jonathan D. Smele (2015). Historical Dictionary of the Russian Civil Wars, 1916-1926 (به انگلیسی). Rowman & Littlefield.
  • Béla Kun (1966). Válogatott írások és beszédek I-II [گزیدهٔ سخنرانی و نوشته‌های بلا کون در دو جلد] (به مجاری). Budapest: Kossuth Könyvkiadó.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بلا_کون&oldid=27777331»