اقوام افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها
←هویت قومی: برچسپ نیازمندی به مدرک. برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
جز زیاد کردن پیوست‌ها و درست سازی چیدمان جمله‌ها برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== تاریخچه == |
== تاریخچه == |
||
افغان‌ها (اوغان‌ها) قبیله‌ای بوده‌اند که ابتدا در اطراف کوه سلیمان می‌زیستند و به زبان پشتو تکلم می‌کردند، که جزو قلمرو خراسان زمین سابق |
افغان‌ها (اوغان‌ها) قبیله‌ای بوده‌اند که ابتدا در اطراف [[کوت سلیمان|کوه سلیمان]] می‌زیستند و به [[زبان پشتو]] تکلم می‌کردند، که جزو قلمرو خراسان زمین سابق بود. حدود چند قرن قبل با گرفتن مناطق هزاره‌نشین و تاجیک‌نشین ساحه زیست خودشان را بطرف شمال تا [[ولایت اروزگان|ارزگان]]، [[ولایت هلمند|هلمند]]، [[ولایت قندهار|قندهار]] … و حتی تا [[امام صاحب]]؛ شمالی‌ترین نقاط [[خراسان]] سابق به طریقه‌های مختلف توسعه بخشیدند و کلمه افغانستان را جایگزین خراسان کردند که در بالا به آن پرداخته شد. |
||
۱:-افغان (اوغان) :- اسم خاصی هست که برای قومی خاصی اطلاق می‌شود؛ یا هم تاجیک، هزاره، ازبک. … اسامی خاصی اند که … |
۱:-افغان (اوغان) :- [[اسم خاص|اسم خاصی]] هست که برای قومی خاصی اطلاق می‌شود؛ یا هم تاجیک، هزاره، ازبک. … اسامی خاصی اند که … |
||
۲:-زبان مردم افغان (اوغان) پشتو می‌باشد و در زبان پشتو به کسانی که به این زبان تکلم می‌کنند پشتون (پختون) می‌گویند. |
۲:-زبان مردم افغان (اوغان) پشتو می‌باشد و در زبان پشتو به کسانی که به این زبان تکلم می‌کنند پشتون (پختون) می‌گویند. |
||
افغان اسم قوم و پشتون اسم گویندگان این زبان است. |
افغان اسم قوم و پشتون اسم گویندگان این [[زبان]] است. |
||
پشتون در زبان پشتو به معنی پشتو زبان است یعنی هر تباری که به این زبان تکلم کند پشتون است. |
[[پشتون]] در زبان پشتو به معنی پشتو زبان است یعنی هر تباری که به این زبان تکلم کند پشتون است. |
||
== افغان‌ها (پشتون‌ها) == |
== افغان‌ها (پشتون‌ها) == |
||
نسخهٔ ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۱۹
افغانستان کشوری چند قومیتی است و گروهای قومی مانند: تاجیک‌ها، افغان‌ها، هزاره‌ها، اوزبیک‌ها، ترکمن‌ها، ایماق‌ها، بلوچ‌ها، نورستانی‌ها، پشه‌ای‌ها، قزلباش‌ها، براهویی‌ها، پامیری‌ها و برخی دیگر قوم‌ها در آن زندگی دارند. بزرگترین گروه‌های قومیتی پشتون‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها و اوزبیک‌ها هستند.
هویت قومی
واژهٔ افغان در طول تاریخ مترادف با قوم پشتون بوده‌است ولی این روزها به عنوان هویت ملی برای تمام اقوام بکار می‌رود.[۱] در طی پژوهشی در سال ۲۰۰۹ میلادی، ۷۲٪ از مردم هویت افغان را پیش از هویت قومی خود عنوان کردند.[۲]
در حالیکه کلمه افغان یک اسم خاص است نه هویت ملی، و اسم قبیله می‌باشد به‌طور مثال در زمان ظاهر شاه در شناسنامه (تذکره)ها اسم هر قبیله ذکر می‌گردید و کلمه افغان به عنوان هویت ملی بکار نمی‌رفت.
کشورهای زیادی وجود که با نام‌های قبیله +ستان ساخته شده‌اند مانند ازبکستان، تاجیکستان، ارمنستان، هندوستان، عربستان، ترکمنستان. ..... که افغانستان هم ازین امر مستثنی نیست، حدود ۳ قرن قبل احمد شاه درانی دولتی ساخت و اسم این سرزمین را هم از خراسان به افغانستان تغیر داد.[نیازمند منبع]
تاریخچه
افغان‌ها (اوغان‌ها) قبیله‌ای بوده‌اند که ابتدا در اطراف کوه سلیمان می‌زیستند و به زبان پشتو تکلم می‌کردند، که جزو قلمرو خراسان زمین سابق بود. حدود چند قرن قبل با گرفتن مناطق هزاره‌نشین و تاجیک‌نشین ساحه زیست خودشان را بطرف شمال تا ارزگان، هلمند، قندهار … و حتی تا امام صاحب؛ شمالی‌ترین نقاط خراسان سابق به طریقه‌های مختلف توسعه بخشیدند و کلمه افغانستان را جایگزین خراسان کردند که در بالا به آن پرداخته شد.
۱:-افغان (اوغان) :- اسم خاصی هست که برای قومی خاصی اطلاق می‌شود؛ یا هم تاجیک، هزاره، ازبک. … اسامی خاصی اند که …
۲:-زبان مردم افغان (اوغان) پشتو می‌باشد و در زبان پشتو به کسانی که به این زبان تکلم می‌کنند پشتون (پختون) می‌گویند.
افغان اسم قوم و پشتون اسم گویندگان این زبان است.
پشتون در زبان پشتو به معنی پشتو زبان است یعنی هر تباری که به این زبان تکلم کند پشتون است.
افغان‌ها (پشتون‌ها)
افغان‌ها (پشتون‌ها) یکی از بزرگترین گروه قومی افغانستان را تشکیل می‌دهند. پشتون‌ها در نواحی شرقی و جنوبی افغانستان هم‌مرز با پاکستان جایی که یکی از گروه قومی این کشور را تشکیل می‌دهند متمرکز شده‌اند.[۳] همچنین گروه‌های کوچکی از پشتون‌ها در شرق ایران در نواحی هم‌مرز با افغانستان[۴] و همچنین شمال افغانستان در نتیجه جابجایی‌هایی که در زمان امیر عبدالرحمن انجام شد و در میان دیگر گروهای قومی زندگی می‌کنند. اگرچه عده‌ای از پشتون‌های شهرنشین در کابل و سایر مناطق فارسی‌زبان شده‌اند.
از تأسیس افغانستان در سال ۱۷۴۷ توسط احمد شاه درانی تا پیش از سال ۱۹۷۸ پشتون‌ها ۲۹٪ جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دانند؛ ولی زمانی که نیروهای شوروی در سال ۱۹۷۹ به این کشور حمله کردند، ۶٫۲ میلیون نفر از مردم پاکستان به کشورمان مهاجرت کردند که ۸۵٪ از این مهاجرها را پشتون‌ها تشکیل می‌دادند که این باعث افزایش موقت جمعیت پشتون‌ها در برابر دیگر اقوام شد؛ ولی با بازگشت بسیاری از مهاجرین از سال ۱۹۹۰ به بعد جمعیت پشتون‌ها به ۲۴℅ کل جمعیت افغانستان رسید (با احتساب پاکستانی‌ها).[۵]
تاجیک‌ها
تاجیک‌های فارسی‌زبان و زیرگروه‌های آنان شامل فارسیوان‌ها نزدیکترین گروه قومی به فارسی‌زبانان ایران هستند با این تفاوت که تاجیک‌ها عمدتاً سنی مذهب و فارسی‌زبانان ایران عمدتاً شیعه هستند.[۶] جمعیت تاجیک‌ها در سال ۱۹۹۵ بالغ بر ۴٫۳ میلیون نفر تخمین زده شد.[۷]
تاجیک‌ها بزرگترین گروه قومی در کشور تاجیکستان در همسایگی افغانستان هستند.[۸] بیشتر تاجیک‌ها در مناطق شمال شرقی و غرب و در شهرهای بزرگ زندگی و کار می‌کنند و پیشه‌هایی در بخش‌های دولتی دارند. گروه‌های بزرگی از تاجیک‌ها در شهرهای هرات، مزارشریف، کابل و غزنی زندگی می‌کنند. تاجیک‌ها بخش عمده‌ای از نخبگان تحصیلکرده را تشکیل می‌دهند که دارای ثروت و نفوذ سیاسی زیادی هستند. اینان دارای اکثری نفوس در افغانستان می‌باشند اما بخاطر دولت که در دست افغان‌ها است نمی‌توانند اکثریت بودنشان را اثبات کنند دولت افاغنه در طول تاریخ با همکاری انگلیس‌ها روس‌ها و امریکایی‌ها این کشور را اداره کرده‌است و افغان‌ها در طول تاریخ هزاران تاجیک را وحشیانه قتل العام کرده‌است؛ و می‌توان گفت افغان‌ها حتی بخاطر قلت نفوسشان در زمان دولت داود خان نزدیک به یک ونیم میلیون افغان را از پاکستان واردات کرد و خلاصه اینکه تاجک‌ها نزدیکترین رقیب پشتون‌ها در عرصه سیاست و قدرت هستند.[۹]
هزاره‌ها
هزاره‌ها از فارسی‌زبانان و یکی از مردم بومی افغانستان هستند که بیشتر در مرکز افغانستان به نام هزارستان زندگی می‌کنند. هزاره‌ها به گویش هزارگی صحبت می‌کنند اگرچه این گویش دارای برخی لغات ترکی می‌باشد اما یکی از زیرشاخه‌های فارسی دری است. جمعیت هزاره‌ها بیش از ۸ میلیون نفر برآورد می‌شود.[۱۰][۱۱]
ازبک‌ها
ازبک‌ها از ترک‌تباران افغانستان محسوب می‌شوند که بومی ولایت‌های شمال افغانستان هستند و به زبان ازبکی به عنوان زبان مادری و فارسی به عنوان زبان دوم صحبت می‌کنند.[۱۲] جمعیت ازبک‌ها در سال ۱۹۹۰ حدود ۱٫۳ میلیون تن برآورد شد[۷] و اکنون باور بر این است که جمعیتشان حدود ۲٫۸ میلیون تن است.[۱۳]
ایماق‌ها
ایماق که به ترکی به معنی قبیله است نام یک گروه قومی نیست بلکه عده‌ای مردم هستند که زندگی نیمه عشایری دارند. ایماق‌ها از گروه‌های قومی هزاره، تاجیک و بلوچ در قرن‌های شانزده و هفده میلادی تشکیل شده‌است. آن‌ها بیشتر در مناطق غربی بادغیس، غور و هرات و نیز عده‌ای آنان در سایر مناطق افغانستان زندگی می‌کنند و به گویش‌های مختلف از زبان فارسی که هر کدام مربوط به طایفه خاص می‌شود سخن می‌گویند.[۱۴] جمعیت آنان از کمتر از نیم میلیون تن تا حدود ۸۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. گروه‌هایی از ایماق‌ها در حدود ۱۲۰ هزار تن در شمال خراسان در کشور ایران نیز زندگی می‌کنند.[۷]
ترکمن‌ها
ترکمن‌ها گروه ترک‌تبار و سنی مذهب کوچکتری هستند که بر خلاف ازبک‌ها بیشتر زندگی عشایری دارند. جمعیت ترکمن‌ها در افغانستان حدود ۹۲۲ هزار تن برآورد می‌شود.[۱۵] ترکمن‌ها بیشتر در نواحی شمالی و شمال غربی در مجاورت مرز افغانستان با ترکمنستان زندگی می‌کنند.
قزلباش‌ها
قزلباشان در اصل متشکل از طوایف مختلف هستند که در زمان فتح افغانستان توسط نادرشاه افشار در مناطق مختلف افغانستان که قسمت عمده آن‌ها در شهر کابل در منطقه‌ای بنام چنداول ساکن شدند و حتی کوچه‌های مختلف آن‌ها بنام مناطقی که از ایران نام‌گذاری شده (کوچه شیرازی‌ها، خوافی‌ها، شاهسوندها، قجرها، افشارها کردی‌ها و …) و آن‌ها سال‌ها در حکومت افغانستان به عنوان وزیر و کاتب در دربار فعالیت داشتند. میرزا عبدالعلی خان وزیر دربار امیر شیر علی نمونه از این افراد بود که که اولین نشریه را در افغانستان به طبع رسانید که شمس النهار نام داشت.
بلوچ‌ها
بلوچ‌ها مردمان سنی مذهبی هستند که به زبان زبان بلوچی صحبت می‌کنند و بیشتر در نواحی جنوب شرقی افغانستان در مجاورت با مناطق بلوچ‌نشین ایران و پاکستان زندگی می‌کنند. جمعیت بلوچ‌ها حدود ۱۰۰٫۰۰۰ نفر است.
نیازی‌ها
اقوام شیعه افغان که در مهاجرت به ایران به اصفهان رفتند و سکنی گزیدند مقصد اول آن‌ها نجف آباد اصفهان بود. در ابتدای مهاجرت به علت فقر زیاد از طرف مردم به نیازاللهی‌ها یا نیازی‌ها نامیده شدند که تاکنون نیز به همین نام باقی ماندند. هم‌اکنون تعدادی از این طایفه در شهر اصفهان ساکن هستند[۷]
نورستانی‌ها
نورستانی‌ها مردمانی از شاخهٔ مردم هندوآریایی هستند که در منطقه جدا در شمال شرق افغانستان در ولایت نورستان و در آنسوی مرز در منطقه چیترال پاکستان زندگی می‌کنند و به زبان زبان نورستانی صحبت می‌کنند. بسیاری از نورستانی‌ها باور دارند آنان از بازماندگان نسل سربازان یونانی سپاه اسکندر هستند ولی شواهد ژنتیکی برای این فرضیه وجود ندارد بلکه آن‌ها بیشتر شبیه به گروهی از مهاجران اولیه آریایی منزوی شده هستند. از لحاظ ریخت‌شناسی، نورستانی‌ها از زیرشاخه‌های نژاد مدیترانه‌ای هستند که در یک سوم از آن‌ها ژن بلوند دیده می‌شود.[۱۲] آن‌ها که بیشتر سنی مذهب هستند در سال ۱۹۹۰ جمعیتشان حدود ۱۲۵٬۰۰۰ تن تخمین زده شد که اکنون بالغ بر ۳۰۰ هزار نفر برآورد می‌گردد.[۷]
دیگر گروه‌ها
گروه‌های قومی کوچکتر شامل قرقیز، پامیری، پشه‌ای، گوجر، براهویی، مغل...
جدول ترکیب قومی
افغانستان کشوری کثیر المله است که قومیت‌های مختلفی در آن بودوباش دارند و به زبان‌های متعددی تکلم می‌کنند. با توجه به اینکه هیچگاه سرشماری در مورد قومیت و زبان مردم افغانستان انجام نشده آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد. یکی از برآوردهای تقریبی در مورد تعداد اعضای هر قوم اینچنین است:
| گروه قومی | اطلاعات‌نامه جهان / کتابخانه کنگره آمریکا (۲۰۰۴–۲۰۱۶)[۱۶][۱۷] | اطلاعات‌نامه جهان / کتابخانه کنگره آمریکا (تخمین پیش از ۲۰۰۴)[۷][۱۸][۱۹] |
|---|---|---|
| افغان (پشتون) | ۴۲٪ | ۳۸–۵۰٪ |
| تاجیک | ۲۷٪ | ۲۵–۲۶٫۳٪ و(۱℅ هم قزلباش بدون پامیری) |
| هزاره | ۹٪ | ۱۲–۱۹٪ |
| ازبک | ۹٪ | ۶–۸٪ |
| ایماق | ۴٪ | ۵۰۰٫۰۰۰ تا ۸۰۰٬۰۰۰ نفر |
| ترکمن | ۳٪ | ۲٫۵٪ |
| بلوچ | ۲٪ | ۱۰۰٫۰۰۰ نفر |
| دیگر (پشه‌ای، نورستانی، عرب، براهویی، پامیری، گوجر، سایر) | ۴٪ | ۶٫۹٪ |
نمونه‌گیری زیر با هدف دانستن باور مردم افغانستان نسبت به جنگ سال ۲۰۰۱ با رهبری آمریکا و وضعیت کنونی سیاسی، و نیز مسائل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر زندگی روزانه خود گرفته شده‌است؛ که یکی در بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ توسط بنیاد آسیا و یکی هم بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ در طی تلاشی مرکب از رادیو و تلویزیون که توسط بی‌بی‌سی و ان‌بی‌سی نیوز و آزادی بود اجام گرفت.[۲۰][۲۱][۲۲]
آمار گرفته شده توسط بنیاد آسیا در سال ۲۰۰۶ از بین ۶٬۲۲۶ تن از مردم افغانستان به صورت تصادفی ۳۲ ولایت از ۳۴ ولایت افغانستان ولایت ارزگان (با ضریب ۱٫۱ درصد) و ولایت زابل (با نشاندهندهٔ ۱٫۲) به دلیل نگرانی‌های امنیتی از فهرست حذف شد. با ضریب خطای ۲٫۵ درصد گرفته شده‌است.
| گروه قومیتی | "Afghanistan: Where Things Stand" (2004–2009)[۲] | "A survey of the Afghan people" (2006)[۲۱] | "A survey of the Afghan people" (2007)" | "A survey of the Afghan people" (2010)" | "A survey of the Afghan people" (2014) | "A survey of the Afghan people" (2018) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| پشتون | ۳۸–۴۶ | ۴۰٫۹٪ | ۴۰٪ | ۴۰٪ | ۴۰٪ | ۳۷٪ |
| تاجیک | ۳۷–۳۹٪ | ۳۷٫۱٪ | ۳۵٪ | ۳۳٪ | ۳۶٪ | ۳۷٪ |
| هزاره | ۶–۱۳٪ | ۹٫۲٪ | ۱۰٪ | ۱۱٪ | ۱۰٪ | ۱۰٪ |
| ازبک | ۵–۷٪ | ۹٫۲٪ | ۸٪ | ۹٪ | ۹٪ | ۹٪ |
| ایماق | ۰٪ | ۰٫۱٪ | ۱٪ | ۱٪ | ۱٪ | ۱٪ |
| ترکمن | ۱–۲٪ | ۱٫۷٪ | ۳٪ | ۲٪ | ۲٪ | ۲٪ |
| بلوچ | ۱–۳٪ | ۰٫۵٪ | ۱٪ | ۱٪ | ۱٪ | ۱٪ |
| دیگر (پشه‌ای، نورستانی، عرب، سایر) | ۰–۴٪ | ۱٫۴٪ | ۲٪ | ۳٪ | ۵٪ | ۵٪ |
| بدون نظر | ۰–۲٪ | ۰٪ | ۰٪ | ۰٪ | ۰٪ | ۰٪ |
| اقوام | ||
|---|---|---|
| ملیت‌های خارجی | ||
منابع
- ↑ "Afghan" (with ref. to "Afghanistan: iv. Ethnography") by Ch. M. Kieffer, دانشنامه ایرانیکا Online Edition 2006: "From a more limited, ethnological point of view, "Afḡān" is the term by which the Persian-speakers of Afghanistan (and the non-Paṧtō-speaking ethnic groups generally) designate the Paṧtūn. The equation [of] Afghan [and] Paštūn has been propagated all the more, both in and beyond Afghanistan, because the Paštūn tribal confederation is by far the most important in the country, numerically and politically...."
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ABC NEWS/BBC/ARD POLL – AFGHANISTAN: WHERE THINGS STAND, February 9th, 2009, p. 38–40
- ↑ "Ethnic map of Afghanistan" (PDF). Thomas Gouttierre, Center For Afghanistan Studies, University of Nebraska at Omaha; Matthew S. Baker, استراتفور. انجمن جغرافیای ملی. 2003. Retrieved 24 October 2010.
- ↑ People-in-Country Profile
- ↑ ethnic group of afghanistan
- ↑ Richard S. Newell "Post-Soviet Afghanistan: The Position of the Minorities". Asian Survey, Vol. 29, No. 11 (Nov. ، 1989), pp. 1090–1108. Publisher: University of California Press
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ ۷٫۵ "Ethnic Groups". Library of Congress Country Studies. 1997. Archived from the original on 14 July 2012. Retrieved 2010-10-08.
- ↑ "Tajik". Encyclopædia Britannica. Retrieved November 6, 2011.
- ↑ ethnic group of afghanistan
- ↑ "Ḥazāra". Encyclopædia Britannica. Retrieved November 6, 2011.
- ↑ ethnic group of afghanistan
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ L. Dupree (July 1982), "Afghānistān: (iv.) ethnocgraphy", in دانشنامه ایرانیکا، Online Edition 2006.
- ↑ "Afghan Population: 31,108,077 (July 2013 est.) [Uzbeks = 9%]". Central Intelligence Agency (CIA). The World Factbook. Retrieved 10 June 2013.
- ↑ Library of Congress, Aimaq
- ↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html#People
- ↑ "Ethnic groups: Pashtun 42%, Tajik 27%, Hazara 9%, Uzbek 9%, Aimak 4%, Turkmen 3%, Baloch 2%, other 4%". The World Factbook. Central Intelligence Agency (CIA). Archived from the original on 14 October 2013. Retrieved 2010-09-18.
- ↑ "Country Proپرونده: Afghanistan" (PDF). Library of Congress Country Studies on Afghanistan. August 2008. Retrieved October 10, 2010.
- ↑ "The World Factbok – Afghanistan". The World Factbook/Central Intelligence Agency. University of Missouri. October 15, 1991. Retrieved 2011-03-20.
_#_Ethnic divisions: Pashtun 50%, Tajik 25%, Uzbek 9%, Hazara 12-15%; minor ethnic groups include Chahar Aimaks, Turkmen, Baloch, and other
- ↑ "PEOPLE – Ethnic divisions:". The World Factbook/Central Intelligence Agency. University of Missouri. January 22, 1993. Retrieved 2011-03-20.
Pashtun 38%, Tajik 25%, Uzbek 6%, Hazara 19%; minor ethnic groups include Chahar Aimaks, Turkmen, Baloch, and others
- ↑ "ABC NEWS/BBC/ARD poll - Afghanistan: Where Things Stand" (PDF). Kabul, Afghanistan: The Asia Foundation. February 9, 2009. pp. ۳۸–۴۰. Retrieved 2010-10-29.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ "Afghanistan in 2006 – A survey of the Afghan people" (PDF). Kabul, Afghanistan: The Asia Foundation. 2006. p. ۱۲۸. Archived from the original (PDF) on 15 December 2006. Retrieved 2010-10-29.
D-8. * Which ethnic group do you belong to? SINGLE RESPONSE ONLY Pashtun 41%, Tajik 37%, Uzbek 9%, Hazara 9%, Turkmen 2%, Baloch 1%, Nuristani 0%, Aimak 0%, Arab 1%, Pashaye 0%, Other 0%.
- ↑ "Afghanistan in 2010 – A survey of the Afghan people" (PDF). Kabul, Afghanistan: The Asia Foundation. 2010. pp. ۲۲۵–۲۲۶. Retrieved 2011-03-20.
D-9. Which ethnic group do you belong to? SINGLE RESPONSE ONLY Pashtun 42%, Tajik 31%, Uzbek 9%, Hazara 10%, Turkmen 2%, Baloch 1%, Nuristani 1%, Aimak 2%, Sadat 2%