بیمارستان روزبه

بیمارستان روانپزشکی روزبه

بیمارستان روزبه
جغرافیا
موقعیت	تهران
دانشگاه وابسته	دانشگاه علوم پزشکی تهران
خدمات
گشایش	۱۳۱۹

بیمارستان روزبه، نام یک بیمارستان روانپزشکی در تهران است و نخستین مرکز مدرن روانپزشکی دولتی در کشور به‌شمار می‌رود که زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی تهران است.

تاریخچه

مقدمه:

با توجه به رشد و ظهور مدرنیزاسیون از اواسط قرن هجدهم د راروپا و سر و تحول فکری در همین دوران مخصوصا در کشورهای غربی و ارتباطاتی که ایرانیان با دانش و فرهنگ غربیی مکرر برقرار مي‌کردند چه با فرستادن دانش‌آموختگان به کشورهای غربی و چه با دعوت از مستشاران، مهندسان، پزشکان و اساتید سایر حوزه‌ها اقدامات مهمی در زمینه‌هاي علمی برای هم شکل شدن با کشورهای مدرن غربی صورت گرفت. و این تنها با ایجاد تعامل دانش و همچنین بازگشت این دانش آموختگان از خارج به داخل ایران و انتقال علم و فن روز به ایران فراهم مي‌شد. روان پزشکی در کنار سایر علوم دیگر از این امر مستثنی نبود.

تاریخچه کلی:

در گذشته‌ي نه چندان دور؛ دیوانگان موجودات ناخواسته‌ای شمرده مي‌شدند که گرچه گاهی تاثر و تاسف مردم را بر مي‌انگیختند، اکثرا انان را مایه‌ي سر افکندگی و شرمساری مي‌دانستند. گاهی نیز موجب تعجب و تحیر و یا اسباب خنده و تفریح مردم بودند. در همه حال دیوانگان افراد مزاحمی به حساب مي‌امدند که در اجتماع، محل و موقع نداشتند و از جامعه رانده مي‌شدند. دارالمجانین‌ها و تیمارستان‌ها نیز در ابتدای آن طور که مرحوم دکتر رضاعی و دکتر نظام در شرح مشاهدات خود نوشته اند، این موجودات مطرود، روزها در کوچه و بازار ویلان بودند و سرگردان پرسه مي‌زدند و در شب‌هاي سرد زمستان به اطراف دکانهای نانوایی و حمام‌هاي عمومی پناه مي‌بردند(داویدیان، 1387: 36).

در حوالی 1293 حوادث ناگواری در تهران رخ داد که بر اثر این پیشامدها شهربانی وقت به فکر جمع آوری بیماران روانی از سطح شهر افتاد و در نتیجه در همان سال در بیمارستان دولتی (بیمارستان سینای کنونی) در طول دالانی تنگ و تاریک که باغچه بیمارستان را به حیاط عقب مربوط مي‌ساخت، چهار اطاق بسیار کوچک با در و پنجره آهنی ساختند و چند نفر از دیوانگان ناآرام را در آن مکان جای دادند. وقوع حادثه اسف بار دیگری سبب شد که این بیماران از بیمارستان دولتی نیز رانده شوند و نگهداری این بیماران رسماً به شهربانی واگذار گردید. و چون شهربانی محلی برای نگهداری مجانین در اختیار نداشت، اجرای این امر به تأخیر افتاد(داویدیان1387، صادقی 1390).

در سال 1297 هجری شمسی برای نگهداری مجانین (اصطلاحی که در متون آن زمان مورد استفاده قرار گرفته) قطعه باغی به وسعت چهارهزارمترمربع واقع در اکبرآباد به نام دارالمجانین زیر نظر شهربانی اختصاص داده شد. در نوشته‌هاي شادروان استاد حسین رضاعی و شادروان استاد دکتر عبدالحسین نیرسپاسی از وضعیت نابسامان دارالمجانین و یا تیمارستان آن زمانه به گستردگی یاد شده است(میر سپاسی، 1390: 18).

]باغ اکبر آباد[ به جای بدهی منیع الدوله زنجانی که برادران آقامحمدهاشم و آقا محمدباقر، صرافان زنجانی، ضمانت بدهی او را به دولت کرده بودند، به دولت منتقل شد. و رییس شهربانی وقت که در صدد تهیه محلی برای نگهداری دیوانگان بود، آن را به دارالمجانین اختصاص داد و بیماران را از بیمارستان دولتی تحویل گرفته به باغ اکبرآباد منتقل کرد.

در این باغ ساختمان دو طبقه‌ای وجود داشت مشتمل بر چهار اطاق در طبقه فوقانی و چهار اطاق در طبقه زیرزمین. یکی از اطاق‌هاي زیرزمین را تبدیل به پنج سلول تنگ و تاریک یک در دو متر کرده بودند. و بیماران تحریکاتی را در آن جای مي‌دادند. که بسیار مرطوب و تاریک و رقت آور بود. یک اطاق دیگر را برای آشپزخانه و یکی را انبار هیزم و چهارمی را جایگاه مریض معین کرده بودند. اطاق بالا را نیز که اطاق‌هاي پنجره دار بزرگی بود به 28 سلول کوچک یک در دو متر تقسیم و درهای آن را تیغه کرده فقط سوراخ‌هاي کوچکی برای روشنایی گذاشته بودند و برای هر یک از این سلول‌ها سوراخ مستراحی ساخته و راه‌هاي آن به زیرزمین رفته و بالاخره وارد چاه آشپزخانه مي‌شد. قریب 26مرد و 16زن بیمار در این محوطه به طور مختلط به سر مي‌بردند. یک نفر آجودان و سه نفر آژان مأمور نگهداری و پرستاری از این بیماران بودند. کلاً 14 تومان در روز بطور مقاطعه برای خوراک بیماران داده مي‌شد. به علت کیفیت بد غذا و مأکول نبودن، غالباً بیماران غذایشان را دور مي‌ریختند و سگ‌هاي ولگرد از دیوارهای کوتاه و خراب تیمارستان وارد شده شکمی از عزا در مي‌آوردند. تخت خواب یا رخت خوابی وجود نداشت. بیماران بر روی زیلوهایی که هم فرش بود و هم رخت خواب به سر مي‌بردند. حمام و سلمانی و رخت شوی خانه و تنظیف بیماران نیز اصولاً وجود خارجی نداشت. وضع ناگوار فوق تا سال 1300 زمان صدارت سید ضیاءالدین طباطبایی که علاوه بر رییس الوزرایی، ریاست عالیه شهرداری را بر عهده داشت و کفالت آن را به آقای مختارالملک صبا واگذار کرده بود هم چنان ادامه داشت. در آن هنگام، ضمن بازدید وزراء از مؤسسات خیریه، مقرر گردید که دارالمجنانین از شهربانی به شهرداری منتقل و تحت نظارت بهداری شهرداری اداره شود. لذا آقای دکتر احیاءالدوله شیخ مأمور گردید که تیمارستان را از شهربانی تحویل گرفته ضمیمه بهداری نماید. در این اوان آقای دکتر حکیم اعظم به تصدی شهرداری منصوب شد با ملاحظه وضع اسف بار تیمارستان، تصمیم گرفت اصلاحاتی انجام دهد یک نفر مدیر و یک نفر ناظم در تیمارستان گمارد و تعدادی پرستار استخدام کرد. هفتاد تخت خواب چوبی و معدودی پتو تهیه و سیم کشی برق انجام گرفت. لباس برای بیماران تهیه شد و ساختن حمام و سلمانی و داروخانه پیش بینی شد. غل و زنجیرهای تبدیل به قفل‌هاي مخصوص آهنی شد. با گذر زمان به تدریج بر تعداد بیماران بستری نیز افزوده مي‌شد. درنتیجه، مشکل تنگی جا مشکل دیگری بود که بر مشکلات موجود اضافه مي‌شد و لذا ابتدا سه خانه‌ای که در قسمت شمال غرب تیمارستان بود خریداری شد و پس از اندک زمانی هزار متر زمینی که در قسمت شرق واقع شده بود، نیز خریداری و ضمیمه تیمارستان گردید. در آن زمان تعداد بیماران بستری در حدود 150 نفر بود که این تعداد در سال 1316 به 200 نفر رسید. از بدو تأسیس تیمارستان در سال 1297 شمسی، شادروان دکتر پزشکیان به سمت رییس و پزشک تیمارستان برگزیده شد و تا تاریخ بازنشستگی در سال 1319 متوالیاً و بدون انقطاع در این سمت انجام وظیفه مي‌کرد و چهار سال بعد در سن هفتاد سالگی بدرود حیات گفت.

در سال 1308 تعداد 98 تن از محصلین رشته‌هاي مختلف تحصیلی که در امتحان اعزام به خارج قبول شده بودند برای تحصیلات عالی به خارج اعزام شدند. دکتر حسین رضاعی، دکتر ابراهیم چهر رازی و دکتر عبدالحسین میرسپاسی، سه تن از محصلین اعزامی بودند که تحصیل خود را در کشور فرانسه به پایان رساندند و در بازگشت در رشته‌هاي مربوطه مشغول خدمت شدند. دکتر حسین رضاعی و دکتر عبدالحسین میرسپاسی در رشته بیماری‌هاي روانی و دکتر ابراهیم چهرازی در رشته بیماری مغز و پی.

آن سال‌ها مصادف بود با سال‌هاي جنگ جهانی دوم. اشغال کشور توسط قوای متفقین و حوادث سیاسی و تنگناهای اقتصادی حاکم بر کشور، بر امور اداری و آموزشی دانشگاه نیز تأثیر گذاشته بود و در طی این سالها تغییر یا پیشرفت چشمگیری در امر آموزش روان پزشکی پدید نیامد. بخش یا بیمارستان برای بیماران روانی وجود نداشت و آموزش بالینی و کارآموزی بر بالین بیمار انجام نمی گرفت. و آموزش روان پزشکی منحصر به تدریس دروس نظری در سال پنجم به صورت یک ساعت در هفته در تمام طول سال بود.
در سال 1316 شادروان دكتر حسين رضاعي و يك سال بعد شادروان دكتر عبدالحسين ميرسپاسي پس از تحصيل در رشته روانپزشكي در اروپا به ايران مراجعت كردند و در تيمارستان استخدام شدند و كمر همت به جلب توجه مسئولين وقت و مردم به وضع تيمارستان و بيماران رواني بستند و كوشيدند وضع نابسامان آن را تغيير داده، بصورت مؤسسه‎اي درماني و آبرومند درآوردند. در سال 1319 كرسي بيمارستان رواني در دانشكده پزشكي ايجاد شد و كوشش هایي براي پيوستن تيمارستان شهرداري به دانشگاه تهران صورت گرفت اما ناموفق بود. آموزش روانپزشكي در آن سال‌ها منحصر به تدريس دروس نظري توسط شادروان دكتر رضاعي بود و شادروان دكترميرسپاسي سالي يك يا دو بار دانشجويان را براي آموزش باليني به تيمارستان شهرداري هدايت مي‎نمودند.

تاسیس بیمارستان روزبه

در سال 1325 محل فعلي بيمارستان روزبه در اختيار تيمارستان درآمد و بخشي بنام بخش پلي‎كلينيك در آن محل ايجاد گرديد. در سال 1329 يك بخش 30 تختخوابي در بيمارستان امام خميني فعلي و هزار تختخوابي سابق احداث و در تاريخ 4/7/1330 همين بخش به محل فعلي بيمارستان روزبه انتقال يافت. و بدين ترتيب بيمارستان روزبه رسماً به دانشگاه تهران پيوست گرچه‎ تا سال 1338 قسمتي از آن همچنان متعلق به شهرداري بود و تحت عنوان تيمارستان شهرداري فعاليت مي‎كرد كه در اين سال تشكيلات تيمارستان شهرداري به امين آباد شهر ري منتقل و بيمارستان رواني رازي نام‎گذاري شد و تمامي فضاي بيمارستان روزبه در اختيار دانشگاه تهران قرارگرفت. در سال 1334 احداث اولين واحد بيمارستان رواني در باغ اين بيمارستان آغاز گرديد. در نتيجه در سال 1335 بيمارستان روزبه شامل بخش‎هاي رواني 1 و 2 شد. در سال 1339 بيمارستان تجديد بنا و بخش‎هاي مردانه 2 و 3 و زنانة 1 و 2 فعلي در آن احداث گرديد و در تاريخ 21/6/1339 با بهره برداري از بناهاي جديد گنجايش بيمارستان به 100 تختخواب رسيد.

در تاريخ 22/5/1349 بعلت انحلال بيمارستان وزيري موقتاً بخش اعصاب به بيمارستان روزبه انتقال يافت و تعداد بيست تختخواب از يكصد تختخواب بخش‎هاي رواني به بخش اعصاب واگذار گرديد كه 10 تختخواب به مردان و 10 تختخواب به زنان اختصاص داده شد و بخش‎هاي الكتروشوك و الكتروانسفالوگرافي در بيمارستان روزبه راه‎اندازي شد.

در سال 1353 بيمارستان داراي يك بخش زنانه و دوبخش مردانه و يك بخش داخلي اعصاب بود و قسمت كاردرماني در زير زميني واقع در بخش مردانه 3 فعلي فعاليت مي‎كرد و از اطاقي جنب نگهباني بعنوان درمانگاه استفاده مي‎شد و بيماران در آنجا ويزيت مي‎شدند. در سال 1355 توسط خانم دكتر نوشيرواني يك بخش با ظرفيت 30 تخت ساخته شد و به بيماران رواني اختصاص يافت و گنجايش بيمارستان به 130 تختخواب افزايش پيدا كرد. در سال 1355 بخش كاردرماني ساخته شد و طبقه فوقاني آن نيز به روانشناسي اختصاص يافت

در سال 1356 بخش اعصاب منحل و به بيمارستان امام خميني (ره) فعلي انتقال يافت و ظرفيت بيمارستان با 130 تختخواب كاملاً به بيماران رواني اختصاص يافت. در همين سال ساختماني در دو طبقه براي بخش و كتابخانه احداث گرديد. در سال 1358 با اختصاص 20 تختخواب به كودكان گنجايش بيمارستان به 150 تختخواب افزايش پيدا كرد اما در سال 1360 بخش كودك منحل و به بخش زنانه تبديل گرديد. در سال 1370 ساختماني جديدي براي دفتر پرستاري و كتابخانه ساخته شد و در سال 1371 كتابخانه قديمي به صورت بخش اورژانس با ظرفيت 15 تختخواب راه‎اندازي گرديد و تعداد تخت‎هاي بيمارستان به 165 تختخواب افزايش پيدا كرد.

در اواخر سال 1379 بخش اعتياد با 13 تخت به جاي بخش مردانة 4 شروع به كاركرد و از اواسط سال 1382 «مركز ملي تحقيقات اعتياد ايران» پس از بازسازي قسمتي از ساختمان قديم بيمارستان فارابي افتتاح گرديد و درمانگاه سرپائي آن براي درمان معتادان شروع به كار نمود.

در سال 1382 طبقه فوقاني بخش روانپزشكي كودك و نوجوان به همت جناب آقاي كرمانيان احداث و به بيمارستان روزبه اهداء گرديد. بخش فوق به عنوان بخش دختران روانپزشكي كودك و نوجوان در تاريخ 20/11/83 با حضور رياست محترم دانشگاه بطور رسمي افتتاح گرديد. بیمارستان روزبه در زمینه به مساحت 22000متر مربع در مرکز شهر تهران بنا شده است که اولین مرکز درمانی و آموزشی بیماران روانی است. این بیمارستان با بیش از 70 سال سابقه در زمینه‌ي بیماریهای روانپزشکی بیشترین نقش را در تربیت روانپزشکان، در کشور را بر عهده داشته است.

تاریخچه مختصر:

در سال ۱۳۱۹ بیمارستان شماره یک شهرداری ضمیمه دانشکده پزشکی تهران گردید و به نام بیمارستان روزبه موسوم گردید.

جنب آن ساختمان تیمارستانی بود که متعلق به شهرداری بود.

بیمارستان در آن زمان شامل قسمت‌های زیر بود:

بخش جراحی، بخش بیماری‌های مغز و پی، درمانگاه جراحی و داروخانه.

در سال ۱۳۴۴ بخش جراحی تعطیل شد و بجای ان بخش پزشکی و درمانگاه پزشکی دائر گردید.

در سال ۱۳۲۸ بخش بیماری‌های مغز و پی و و درمانگاه جراحی به بیمارستان هزارتختخوابی و بخش پزشکی به بیمارستان وزیری منتقل شد؛ و بیمارستان مجدداً به شهرداری واگذار شد؛ و بیماران تیمارستان نیز به این قسمت منتقل شدند و در عوض باغ تیمارستان به دانشکده پزشکی واگذار گردید.

در بیمارستان روزبه حدود دو سال برای معالجه معتادین به افیون بخشی با ۲۰ تخت دائر بود که اداره ان با دانشکده نبود و به نام بیمارستان تعاون نامیده می‌شد.

بخش بیماری‌های روانی از فروردین ۱۳۲۹ در بیمارستان هزارتختخوابی تأسیس شد و در تاریخ ۴ مهر ۱۳۳۰ به محل فعلی بیمارستان روزبه (که قبلاً بیمارستان تعاون بود) انتقال یافت که شامل دو قسمت مردانه و زنانه با ۴۵ تخت و یک درمانگاه بود.

در ۱۳۳۷ انجمن بهداشت روان با همکاری دانشکده پزشکی بودجه ساختمان جدید را تأمین و بنای نهادند؛ و در سال ۱۳۳۹ بخش‌های روانی به ساختمان جدید با یکصد منتقل گردید.

ریاست بیمارستان از آغاز تا کنون:

رياست بيمارستان تا سال 1349 بعهده شادروان دكتر عبدالحسين ميرسپاسي و از آن سال به بعد و به دنبال بازنشستگي استاد مسئوليت اين مهم به عهده اساتيد زير بوده است.

1349 – 1339 دكتر عبدالحسين ميرسپاسي

1351 –1349 دكتر هاراطون داويديان

1355 – 1351 دكترجواد نوربخش

1357 – 1355 دكتر عزالدين معنوي

1360 – 1357 دكتر هاراتون داويديان

1362 – 1360 دكتر منوچهر مدرس نراقي

1365 – 1362 دكتر سيروس ايزدي

1366 – 1365 دكتر محمدرضا عباسي

1368 – 1366 دكتر محمد صنعتي

1370 – 1368 دكتر محمدرضا محمدي

1375 – 1370 دكتر سيد علي احمدي ابهري

1380 – 1375 دكتر حميدرضا نقوي

1382 - 1380 دكتر همايون اميني

1382 تا 1392 دكتر مهدي تهراني‌دوست

1392 تا 1397دکتر سید حمیدرضا نقوی

1397 تاکنون دکتر سید طه یحیوی

مديران گروه روانپزشكي

دكتر سيدعلي احمدي ابهري از سال 1370 تا 1375

دكتر حميدرضا نقوي از سال 1375 تا 1379

دكتر محمدرضا محمدي از سال 1379 تا 1386

دكتر عمران محمد رزاقي از سال 1386 تا 1390

دکتر مهدی تهرانی دوست از سال 1390 1391

دكتر عمران محمدرزاقي از سال 1391 تا 1393

دکتر سیدحمیدرضا نقوی، از مهر سال 1393 تا 1397

دکتر ونداد شریفی از 1397 تا...

معرفی بخشها و خدمات:

بخشهای بستری:

بیمارستان روزبه دارای سه بخش مردان( بخش یک مردان، بخش دو مردان و بخش برنا مردان) سه بخش زنان( بخش یک زنان، بخش دو زنان و بخش برنا زنان ) دو بخش اطفال (دختران و پسران) بخش نوروسایکیاتری و سالمندی (پندار) و بخش سوء مصرف مواد مخدر است و در مجموع دارای ظرفیت 189 تخت است.

خدمات ارائه شده در این بخش ها:

1-   ارائه خدمات مددکاری اجتماعی و توانبخشی

2- ارائه خدمات روانشناسی

3- مراقبتهای بالینی پرستاری، آموزش به بیمار و خانواده- توانبخشی

4- خدمات روانپزشکی

بخشهای سرپایی:

بیمارستان روزبه دارای درمانگاه بزرگسال، اطفال، نورولوژی، بخش روان درمانی و روانشناسی و همچنین بخش توان بخشی ورزشی است.

خدمات ارائه شده در این بخشها:

1-     خدمات PSG- EMG-EEG-  تزریق بوتاکس-LP

2-     ورزش درمانی، ارزیابی روانشناسی حافظه

3-     داروخانه، تست هوش، تست شخصیت و حافظه

4-     درمانگاه سکس تراپی_ بیش فعالی- سالمندان

بخش اورژانس بیمارستان روزبه:

اورژانس روزبه اولین اورژانس روان پزشکی در کشور است که دارای تعداد تخت های 16  است

خدمات ارائه شده در این بخش ها:

1-تریاژ بیماران

2-خدمات مددکاری و روان شناسی

3- مراقبتهای بالینی پرستاری

4-     حضور دائم دستیاران روان پزشکی در اورژانس

5-     نوار قلبی

6-     سرم تراپی

منابع

• تاریخچه بیمارستان روزبه وبگاه دانشگاه تهران
• روزنامه اعتماد