دانشنامه ایرانیکا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Hamid Hassani (بحث | مشارکت‌ها)
←‏جلدهای دانشنامه: جلد شانزدهم هنوز کامل نیست و دو جزوه از آن منتشر شده.
InternetArchiveBot (بحث | مشارکت‌ها)
نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0
خط ۱۴: خط ۱۴:
| موضوع = [[ایران‌شناسی]]
| موضوع = [[ایران‌شناسی]]
| سبک = [[دانشنامه]]
| سبک = [[دانشنامه]]
| ناشر = Bibliotheca Persica Press<ref name="Encyclopædia Iranica">[http://isbndb.com/d/book/encyclopaedia_iranica_a48/similar.html Encyclopædia Iranica]</ref>
| ناشر = Bibliotheca Persica Press<ref name="Encyclopædia Iranica">{{یادکرد وب |url=http://isbndb.com/d/book/encyclopaedia_iranica_a48/similar.html |title=Encyclopædia Iranica |accessdate=۳۱ مه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140407133829/http://isbndb.com/d/book/encyclopaedia_iranica_a48/similar.html |archivedate=۷ آوریل ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref>
| ناشر فارسی =
| ناشر فارسی =
| محل انتشارات =
| محل انتشارات =

نسخهٔ ‏۱۸ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۰۸

دانشنامهٔ ایرانیکا
ویراستار(ها)سرویراستار: التون دانیل
تیم ویراستار: احمد اشرف
نیکلاس سیمز-ویلیامز
کریستوفر برونر
محسن آشتیانی
منوچهر کاشف
کیومرث قرقلو
ستی رضوی
حورا یاوری
حبیب برجیان
داگمار ریدل
نویسنده(ها)۱۲۰۰ مشارکت‌کننده
عنوان اصلیEncyclopædia Iranica
زبانانگلیسی
موضوع(ها)ایران‌شناسی
گونه(های) ادبیدانشنامه
ناشرBibliotheca Persica Press[۱]
تاریخ نشر
۱۹۸۵ تاکنون
شابکشابک ‎۱۵۶۸۵۹۰۵۰۴
شماره اوسی‌ال‌سی۵۹۶۰۵۲۰۰

دانشنامهٔ ایرانیکا (به [Encyclopædia Iranica] Error: {{Lang-xx}}: متن دارای نشانه‌گذاری ایتالیک است (راهنما)) یک پروژهٔ گروهیِ بین‌المللی و بزرگ‌ترین و جامع‌ترینِ پروژهٔ ایران‌شناختی است[۲] که به سردبیریِ احسان یارشاطر و شورای ویراستاران، که از پژوهشگران بین‌المللی برجسته در زمینهٔ مطالعات ایران هستند، در دانشگاه کلمبیا در نیویورک، ایالات متحدهٔ آمریکا، در حال انتشار است. از ابتدای فعالیت این دانشنامه یارشاطر سردبیر این دانشنامه بود ولی از ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی، التون دانیل به سردبیری این دانشنامه منصوب شده‌است. شورای ویراستاران متشکل از ۳۸ پژوهشگر برجستهٔ بین‌المللی از دانشگاه‌ها و مراکز علمی مختلف است که در زمینهٔ خاصی از مطالعات ایرانی صاحب‌نظرند و وظیفهٔ آن‌ها کمک به سردبیر برای انتخاب عنوان مدخل‌ها، گزینش نویسندگان هر مدخل و تهیهٔ اصول کلی برای نوشتن مدخل‌ها در زمینهٔ مورد تخصص‌شان است.[۳]

این دانشنامه به بررسی تاریخ و تمدن ایران در خاورمیانه، قفقاز، آسیای مرکزی و شبه‌قارهٔ هند می‌پردازد و همهٔ جنبه‌های تاریخ و فرهنگ ایران از جمله ادبیات و زبان‌های ایرانی را پوشش می‌دهد.[۳]

پیشینه

هنگامی که ویرایش دوم دانشنامه اسلام منتشر شد، احسان یارشاطر از برنارد لوئیس (یکی از ویراستاران ویرایش دوم دانشنامهٔ اسلام) پرسیده بود که «چرا مدخل‌های دانشنامه اسلام در رابطه با ایران (مثل مدخل احمدشاه قاجار) این قدر کم محتوا است؟» و لوئیس پاسخ داد که با نظر یارشاطر موافق بوده و علت آن‌ها مخالفت با ایران‌شناسی نیست بلکه کمبود پژوهشگر در زمینهٔ موضوعات ایران‌شناسی است. یارشاطر می‌گوید به همین خاطر ایدهٔ نوشتن دانشنامه‌ای برای خود ایرانی‌ها به ذهنش خطور کرد تا مطالبی که برای خود ایرانی‌ها مهم است، در این دانشنامه ثبت گردد.[۴]

یارشاطر در سال ۱۹۶۹ میلادی کوشید تا دانشنامهٔ اسلام به زبان فارسی ترجمه شود ولی به‌دلیل آنکه در مورد بسیاری از موضوعات مربوط به ایران، اطلاعات این دانشنامه را ناکافی می‌دانست، در سال ۱۹۷۵ میلادی دانشنامه‌ای جدید را که ترجمه‌ای از دانشنامهٔ اسلام به‌همراه مدخل‌هایی تألیفی بود تحت عنوان دانشنامهٔ ایران و اسلام منتشر کرد که تا فعالیت آن تا جلد دهم ادامه یافت ولی با پیروزی انقلاب اسلامی ایران ادامهٔ کار متوقف شد و آخرین جلد آن را در سال ۱۹۸۰ میلادی منتشر کرد.

یارشاطر پیش‌تر در سال ۱۹۷۲ میلادی تصمیم گرفته‌بود تا دانشنامه‌ای دربارهٔ ایران و به زبان انگلیسی منتشر کند و به همین منظور با اختصاص ۲ میلیون دلار بودجه توسط امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر وقت ایران، کار دانشنامه را آغاز کرد[۵] و آن را دانشنامهٔ ایرانیکا نام نهاد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ادامهٔ تدوین آن در ایالات متحده آمریکا دنبال گردید.[۶]


برنامه هویت

به دنبال رد پیشنهاد همکاری بنیاد دانشنامه ایرانیکا (به سرویراستاری احسان یارشاطر) با مسئولین جمهوری اسلامی، صدا و سیمای جمهوری اسلامی با تولید برنامه هجوآمیز، با توسل به افتراهای مختلف (همانند فراماسونری، صهیونیست، بهایی، مزدور CIA،...) به تخریب احسان یارشاطر و بنیاد ایرانیکا کردند که دو نفر (احمد تفضلی و علی اکبر سعیدی سیرجانی) به مقابله با مسئولین جمهوری اسلامی برخاستند که توسط تیم ترور جمهوری اسلامی ترور شدند.[۷]

حامیان و ویراستاران

حامیان مالی این دانشنامه دانشگاه کلمبیا و موقوفه ملی علوم انسانی هستند. این دو بنیاد پس از ده سال تأمین این پروژه، ادامهٔ کمک مالی را منوط به کمک مالی از داخل ایران کردند.[۸]

احسان یارشاطر تا پایان سال ۲۰۱۷ میلادی سرویراستار ایرانیکا بود ولی اکنون التون دانیل جانشین وی شده‌است. هیئت ویراستاران (شامل افرادی چون احمد اشرف و نیکلاس سیمز ویلیامز) و بیش از ۴۰ ویراستار (همانند ویلیام چیتیک) و ۱۶۵۰ پژوهنده، در تکمیل این دانشنامهٔ بزرگ مشارکت دارند.[۹]

جلدهای دانشنامه

دانشگاه کلمبیا، نیویورک

نخستین دفتر از دانشنامه در سال ۱۹۸۲ میلادی منتشر شد و نخستین جلد آن شامل ۸ دفتر در سال ۱۹۸۵ انتشار یافت. ۱۶ جلد دانشنامهٔ ایرانیکا تا سال ۲۰۱۲ منتشر شد. ۵ جلدِ اولِ دانشنامه هرکدام دارای ۸ جزوه[۱۰] بودند، ولی از جلد ۶ به‌بعد، هر جلد دارای ۶ دفتر است که هر ۴ ماه یک دفتر و هر ۱۸ ماه یک جلد از دانشنامه انتشار می‌یابد. همهٔ مدخل‌های چاپ‌شده به‌صورت آنلاین از طریق وبگاه www.iranicaonline.org در دسترس‌اند و افزون بر آن، حدود ۹۰۰ مدخلِ چاپ‌نشده -که در جلدهای بعدیِ دانشنامه چاپ خواهند شد- نیز به‌صورت آنلاین قابل دریافت‌اند.[۳]

دانشنامهٔ ایرانیکا، با هدف بیشترین دسترسی برای خوانندگان در سطح جهانی، به زبان انگلیسی منتشر می‌شود و احتمالاً تا زمانی که دانشنامه به پایان حرف Z برسد، تعداد جلدهای آن ۴۵ خواهد بود.[۱۱]

حرف (آغاز و انجام مدخل‌ها) سال انتشار شمارهٔ جلد
(رومی)
شمارهٔ جلد
(عددی)
ĀB – ANĀHID ۱۹۸۵ I ۱
ANĀMAKA – ĀṮĀR AL-WOZARĀʾ ۱۹۸۷ II ۲
ĀTAŠ – BEYHAQI ۱۹۸۹ III ۳
BĀYJU – CARPETS ۱۹۹۰ IV ۴
CARPETS – COFFEE ۱۹۹۲ V ۵
COFFEEHOUSE – DĀRĀ ۱۹۹۳ VI ۶
DĀRĀ(B) – EBN AL-AṮIR ۱۹۹۶ VII ۷
EBN ʿAYYĀŠ – EʿTEŻĀD-AL-SALṬANA ۱۹۹۸ VIII ۸
ETHÉ – FISH ۱۹۹۹ IX ۹
FISHERIES – GINDAROS ۲۰۰۱ X ۱۰
GIŌNI – HAREM I ۲۰۰۳ XI ۱۱
HAREM I – ILLUMINATIONISM ۲۰۰۴ XII ۱۲
ILLUMINATIONISM – ISFAHAN ۲۰۰۶ XIII ۱۳
ISFAHAN IX – JOBBĀʾI ۲۰۰۸ XIV ۱۴
KAŠḠARI, SAʿD-AL-DIN ۲۰۱۱ XV ۱۵
KASHAN – KAŠŠI, ABU ʿAMR MOḤAMMAD
KAŠŠI, ABU ʿAMR MOḤAMMAD – KÉGL, SÁNDOR
۲۰۱۲
۲۰۱۳
XVI ‏۱۶ (جزوهٔ ۱)
۱۶ (جزوهٔ ۲)

عناوین ترجمه‌شده به فارسی

تاکنون مقالاتی از این دانشنامه توسط انتشارات امیرکبیر و زیر نظر پیمان متین، با عنوان از سِری مقالات دانشنامهٔ ایرانیکا به فارسی منتشر شده‌اند: انقلاب مشروطه، پوشاک در ایران‌زمین، ادبیات داستانی در ایران، خوشنویسی و تاریخ روابط ایران و آلمان.

همچنین، مقالات حوزهٔ ماد نیز تحت عنوان تاریخ ماد به‌گزارش دانشنامهٔ ایرانیکا توسط انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز با ترجمهٔ شهرام جلیلیان و محمد حیدرزاده منتشر شده‌است.[۱۲]

منابع

  1. «Encyclopædia Iranica». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۲.
  2. اعتراض دانشنامهٔ ایرانیکا به آسوشیتدپرس (رادیو زمانه)
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ حیدرزاده، محمد (۱۳۹۶). «پیشگفتار مترجمان». تاریخ ماد به‌گزارش دانشنامهٔ ایرانیکا. ترجمهٔ شهرام جلیلیان و محمد حیدرزاده. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۱۴۱-۲۰۷-۳.
  4. Ehsan Yarshater in Conversation with Mandana Zandian, Jun 7, 2016 , p.167
  5. «هفتهٔ ایرانیکا» در پاریس (رادیو زمانه)
  6. [http://zamaaneh.com/azadeh/2008/05/post_108.html
  7. مصاحبه احسان یارشاطر با صدای آمریکا، برنامه پرتره، ثانیه 945 به بعد
  8. جشن تولد ایرانیکای ۳۵سالهٔ ۱۳جلدی (رادیو زمانه، ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۷)
  9. ۱۲ تا ۱۹ اردیبهشت، هفتهٔ جهانی «ایرانیکا» (رادیو فردا)
  10. fascicle
  11. "US-funded encyclopedia revels in Iran greatness" (به انگلیسی). International New York Times. Retrieved 18 October 2007.
  12. «تاریخ ماد به گزارش دانشنامۀ ایرانیکا». مرکز پژوهشی میراث مکتوب. ۲۸ آذر ۱۳۹۶.

پیوند به بیرون