عبدالحسین میرزا فرمانفرما: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ربات: انتقال رده به درخواست Huji از رده:خاندان فرمانفرمائیان به رده:خاندان فیروز-فرمانفرمائیان |
Atefe123456 (بحث | مشارکتها) برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
== زندگی‌نامه == |
== زندگی‌نامه == |
||
عبدالحسین میرزا در سال ۱۲۳۱ (مصادف با [[۱۲۷۰ (قمری)|۱۲۷۰]] [[گاه‌شماری هجری قمری|هجری قمری]]) در [[تبریز]] متولد شد. پدرش [[فیروز میرزا]] پسر شانزدهم [[عباس میرزا]] و مادرش حاجیه هُماخانم دخترعموی پدرش و دختر بهمن میرزا بهاءالدوله (پسر سی‌وهفتم [[فتحعلی‌شاه قاجار|فتحعلی‌شاه]]) بود. تحصیلات را در خانه و زیر نظر پدر و مادر آغاز کرد. سپس وارد [[دارالفنون]] شد و در رشتهٔ نظام به تحصیل پرداخت.<ref name="iichs">{{یادکرد وب |
عبدالحسین میرزا در سال ۱۲۳۱ (مصادف با [[۱۲۷۰ (قمری)|۱۲۷۰]] [[گاه‌شماری هجری قمری|هجری قمری]]) در [[تبریز]] متولد شد. پدرش [[فیروز میرزا]] پسر شانزدهم [[عباس میرزا]] و مادرش حاجیه هُماخانم دخترعموی پدرش و دختر بهمن میرزا بهاءالدوله (پسر سی‌وهفتم [[فتحعلی‌شاه قاجار|فتحعلی‌شاه]]) بود. تحصیلات را در خانه و زیر نظر پدر و مادر آغاز کرد. سپس وارد [[دارالفنون]] شد و در رشتهٔ نظام به تحصیل پرداخت.<ref name="iichs">{{یادکرد وب |
||
|نشانی=http://www.iichs.org/index.asp?id=207&doc_cat=7|عنوان=عبدالحسین میرزا فرمانفرما|تاریخ بازدید=۸ تیر ۱۳۹۰|ناشر=مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر ایران|زبان=فارسی}}</ref> در سال [[۱۳۰۶ (قمری)|۱۳۰۶]] لقب «سالار لشکر» گرفت و به فرماندهی قشون [[آذربایجان]] منصوب شد. دو سال بعد لقب «فرمانفرما» دریافت کرد و والی [[کرمان]] و [[بلوچستان]] شد.<ref name="iichs" |
|نشانی=http://www.iichs.org/index.asp?id=207&doc_cat=7|عنوان=عبدالحسین میرزا فرمانفرما|تاریخ بازدید=۸ تیر ۱۳۹۰|ناشر=مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر ایران|زبان=فارسی}}</ref> در سال [[۱۳۰۶ (قمری)|۱۳۰۶]] لقب «سالار لشکر» گرفت و به فرماندهی قشون [[آذربایجان]] منصوب شد. دو سال بعد لقب «فرمانفرما» دریافت کرد و والی [[کرمان]] و [[بلوچستان]] شد.<ref name="iichs" /> |
||
در زمان [[فترت]] میان دوره‌های سوم و چهارم [[مجلس شورای ملی]] فرمانفرما تشکیل کابینه داد و خود علاوه بر [[فهرست نخست‌وزیران ایران پس از مشروطه|ریاست وزرای ایران]]، [[وزارت کشور|وزارت داخله]] را نیز بر عهده گرفت. این کابینه پس از یک ماه و نیم سقوط کرد و [[محمدولی تنکابنی|سپهسالار تنکابنی]] مأمور تشکیل کابینهٔ جدید شد.<ref name="iichs">{{یادکرد وب |
در زمان [[فترت]] میان دوره‌های سوم و چهارم [[مجلس شورای ملی]] فرمانفرما تشکیل کابینه داد و خود علاوه بر [[فهرست نخست‌وزیران ایران پس از مشروطه|ریاست وزرای ایران]]، [[وزارت کشور|وزارت داخله]] را نیز بر عهده گرفت. این کابینه پس از یک ماه و نیم سقوط کرد و [[محمدولی تنکابنی|سپهسالار تنکابنی]] مأمور تشکیل کابینهٔ جدید شد.<ref name="iichs">{{یادکرد وب |
||
نسخهٔ ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۴۸
عبدالحسین میرزا فرمانفرما | |
|---|---|
 عبدالحسین میرزا فرمانفرما | |
| رئیس‌الوزرای ایران | |
| دوره مسئولیت ۲ دی ۱۲۹۴ – ۱۴ اسفند ۱۲۹۴ | |
| پادشاه | احمدشاه قاجار |
| وزیر عدلیه ایران | |
| نخست‌وزیر | سلطانعلی وزیر افخم میرزا علی‌اصغر اتابک |
| وزیر داخله ایران | |
| نخست‌وزیر | ابوالقاسم ناصرالملک و جواد سعدالدوله |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | شاهزاده عبدالحسین میرزا فرمانفرما ۱۲۳۱ خورشیدی تبریز، آذربایجان، ایران |
| درگذشته | ۳۰ آبان ۱۳۱۸ خورشیدی (۸۷ سال) تهران، ایران |
| ملیت |  ایران |
| حزب سیاسی | اعتدالیون |
| فرزندان | ۲۴ پسر و ۱۲ دختر |
| پیشه | سیاستمدار |
عبدالحسین فرمانفرمائیان با نام قاجاری عبدالحسین میرزا فرمانفرما (۱۲۳۱، تبریز - ۱۳۱۸، تهران) شاهزادهٔ قاجار و نخست‌وزیر ایران در دوران سلطنت احمدشاه قاجار بود.[۱] خانواده‌های فیروز و فرمانفرمائیان منسوب به او هستند. فرمانفرما پس از روی کار آمدن دودمان پهلوی به تدریج ثروت و نفوذ سیاسی خود را از دست داد. ثروت پایدار او فرزندان تحصیل‌کرده‌ای بود که تحت نظارت او تربیت شدند و شهرت و نفوذ خاندان فرمانفرما را در دورهٔ سلطنت محمدرضا شاه پهلوی تجدید کردند.
زندگی‌نامه
عبدالحسین میرزا در سال ۱۲۳۱ (مصادف با ۱۲۷۰ هجری قمری) در تبریز متولد شد. پدرش فیروز میرزا پسر شانزدهم عباس میرزا و مادرش حاجیه هُماخانم دخترعموی پدرش و دختر بهمن میرزا بهاءالدوله (پسر سی‌وهفتم فتحعلی‌شاه) بود. تحصیلات را در خانه و زیر نظر پدر و مادر آغاز کرد. سپس وارد دارالفنون شد و در رشتهٔ نظام به تحصیل پرداخت.[۲] در سال ۱۳۰۶ لقب «سالار لشکر» گرفت و به فرماندهی قشون آذربایجان منصوب شد. دو سال بعد لقب «فرمانفرما» دریافت کرد و والی کرمان و بلوچستان شد.[۲]
در زمان فترت میان دوره‌های سوم و چهارم مجلس شورای ملی فرمانفرما تشکیل کابینه داد و خود علاوه بر ریاست وزرای ایران، وزارت داخله را نیز بر عهده گرفت. این کابینه پس از یک ماه و نیم سقوط کرد و سپهسالار تنکابنی مأمور تشکیل کابینهٔ جدید شد.[۲]
در جریان نهضت مشروطیت خود را به آزادیخواهان نزدیک کرد و پس از صدور فرمان مشروطیت در کابینهٔ موقت سلطانعلی وزیرافخم به وزارت عدلیه منصوب شد و این سمت را در کابینهٔ علی‌اصغرخان اتابک حفظ کرد. او در کابینهٔ ناصرالملک و سعدالدوله عهده‌دار وزارت داخله بود و در کابینه‌های اول و دوم تنکابنی سمت وزارت عدلیه داشت. در کابینه‌های اول و دوم حسن مستوفی به وزارت جنگ رسید و در کابینهٔ عین‌الدوله وزیر داخله بود.[۲]
در کودتای ۱۲۹۹ سیدضیاءالدین طباطبایی فرمانفرما و دو پسرش فیروز میرزا نصرت‌الدوله و عباس میرزا سالار لشکر را به زندان انداخت. فرمانفرما برای سیدضیاء پیشکشی قابل ملاحظه‌ای فرستاد و در برابر سیدضیاء قول حفظ جان او و پسرانش را داد.[۲]
پس از آزادی از زندان، فرمانفرما توجه خود را به سردارسپه، رئیس جنگ که سابقاً رئیس قراولان خانهٔ او بود، معطوف کرد و در زمرهٔ دوستان رضاشاه قرار گرفت.[۲] منوچهر فرمانفرمائیان در خاطرات خود (خون و نفت)سوابق آشنایی رضاشاه و پدرش را به سال‌ها پیش از آن بازگردانده و «رضا ماکسیم» را یکی از تفنگچی‌های پدرش می‌داند و برای مدعای خود عکسی به گواه ارائه می‌دارد.[۳]
فرمانفرما از کودتای ۱۲۹۹ عهده‌دار هیچ شغل دولتی نبود و بیشتر اوقات خود را به رسیدگی به املاک و تربیت فرزندانش سپری می‌کرد.[۴]
رضاشاه کوتاه‌زمانی پس از تاج‌گذاری از فرمانفرما خواست تا خانهٔ مسکونی و باغش در خیابان سپه را به او واگذار کند. فرمانفرما که می‌دانست خودداری از واگذاری املاک، سروکار او را با پلیس رضاشاهی خواهد انداخت، بی‌درنگ خانه و باغ را به رضاشاه بخشید و خود با خانواده‌اش در باغ شاه (که سالیانی پیش از احمدشاه خریداری کرده بود) اقامت گزید. کاخ مرمر در زمین‌های فرمانفرما در خیابان سپه احداث شد.[۵]
در سال ۱۳۱۵ نصرت‌الدوله دستگیر شد. یک سال بعد خبر درگذشت نصرت‌الدوله در زندان سمنان را به فرمانفرما دادند. فرمانفرما به نصرت‌الدوله بیش از دیگر فرزندانش علاقه داشت و مرگ او تأثیر بدی در روحیه‌اش گذاشت. اجبار رضاشاه در عدم برگزاری مراسم تشییع و ترحیم، اندوه فرمانفرما را دوچندان کرد.[۶] رضاشاه بازماندگان نصرت‌الدوله را مکلف کرد رشوهٔ ۲۸۰۰۰ پوندی انگلستان به نصرت‌الدوله در عقد قرارداد ۱۹۱۹ را به دولت بازگردانند. فرمانفرما برای تأمین وجه درخواستی، مقدار قابل توجهی از اموالش را فروخت.[۷] در همان سال رضاشاه باغ شاه را تصرف کرد. مرگ نصرت‌الدوله و ضبط اموال فرمانفرما توسط رضاشاه، او را ضعیف و ناتوان ساخت. فرمانفرما در سال ۱۳۱۸ پس از دو سکتهٔ مغزی پیاپی در سن هشتاد و هفت‌سالگی در باغ ییلاقی خود (واقع در رضوانیهٔ شمیران) درگذشت. او را در آرامگاهی در نزدیکی قبر نصرت‌الدوله در شاه عبدالعظیم به خاک سپردند.[۸]
فرمانفرما از مالکان معتبر ایران بود و املاک وسیعی در آذربایجان، کرمانشاه، کردستان، فارس، کرمان، کرج و تهران داشت.[۲] فرمانیه از املاک فرمانفرما بود که به پسرش نصرت‌الدوله بخشید.[۳] فرمانفرما بخشی از املاک خود را برای تأسیس بیمارستان، مدرسه و مسجد وقف کرد.[۴] نخستین مدرسهٔ دخترانهٔ رسمی و غیرمذهبی شیراز به هزینهٔ فرمانفرما تأسیس شد.[۹] او همچنین در دوران نخست‌وزیری خود ملکی را به منظور پی‌ریزی ساختمان انستیتو پاستور اهدا کرد.[۱۰] از مأموریت‌های جنگی فرمانفرما می‌توان به دفع تجاوز قوای عثمانی به مرزهای ایران و نیز دفع فتنهٔ سالارالدوله در کردستان و کرمانشاه در زمان سلطنت محمدعلی‌شاه اشاره نمود.
فرمانفرما با مدرس دوستی و رفت‌وآمد داشت. بعضی از فرزندان فرمانفرما به این دوستی اشاره کرده‌اند.[۳] در مجموعه تلویزیونی هزاردستان به کارگردانی علی حاتمی، شخصیت هزاردستان با اقتباس از فرمانفرما ایجاد شده‌است.
خانواده
فرمانفرما در سی‌سالگی با فاطمه‌خانم عزت‌الدوله دختر چهارم مظفرالدین‌شاه و تاج‌الملوک (دختر عزت‌الدوله و امیرکبیر) ازدواج کرد و تا بیست سال بعد همسری اختیار نکرد. پس از مدتی عزت‌الدوله بنای ناسازگاری گذاشت، از جمله زمانی که فرمانفرما پسر بزرگش نصرت‌الدوله را به ازدواج با آمنه (دختر نجم‌السلطنه و خواهر تنی محمد مصدق) وادار کرد، عزت‌الدوله مخالفت ورزید. ازدواج با غیر قاجار از نظر عزت‌الدوله در شأن پسرش نبود و سرانجام پس از دو سال دشمنی و بدگویی نصرت‌الدوله به اجبار مادرش، آمنه را طلاق داد. حتی به دستور عزت‌الدوله، نوزاد تازه‌به‌دنیاآمده، مظفر را از مادرش جدا کردند. نجم‌السلطنه خواری و رنجی را که بر دخترش روا شده بود بر فرمانفرما نبخشید و فرمانفرما نیز با عزت‌الدوله که روابط دوستانهٔ او را با خواهرش برهم زده بود، به کلی قطع رابطه کرد. پس از این ماجرا، فرمانفرما با زنان دیگری ازدواج کرد و از آن‌ها صاحب سی فرزند شد.[۱۱]
پس از اجباری شدن نام خانوادگی توسط رضاشاه و حذف القاب، عبدالحسین میرزا لقب خود «فرمانفرما» را به عنوان نام خانوادگی انتخاب کرد. اغلب فرزندان او نام خانوادگی «فرمانفرمائیان» و برخی «فیروز» (برگرفته از نام پدر فرمانفرما، فیروز میرزا) را برای خود برگزیدند.[۱۲] فرمانفرما دایی محمد مصدق و داماد و برادرزن مظفرالدین‌شاه قاجار بود.
فرزندان
- از شاهزاده‌خانم عزت‌الدوله دختر مظفرالدین‌شاه و تاج‌الملوک (دختر عزت‌الدوله و امیرکبیر):
- فیروز میرزا نصرت‌الدوله فرمانفرمائیان
- عباس فرمانفرمائیان
- محمدولی فرمانفرمائیان
- محمدحسین فیروز
- محمدجعفر میرزا
- نظام‌الدین میرزا
- از بتول احشمی کرمانشاهی:
- مریم فیروز
- مهرماه فرمانفرمائیان
- منوچهر فرمانفرمائیان
- عبدالعزیز فرمانفرمائیان
- ابوالبشر فرمانفرمائیان
- لیلا فرمانفرمائیان
- هایده فرمانفرمائیان
- سیروس فرمانفرمائیان
- عبدالعلی فرمانفرمائیان
- از معصومه‌خانم:
- صَبّار فرمانفرمائیان
- جبّاره فرمانفرمائیان
- سَتّاره فرمانفرمائیان
- فاروق فرمانفرمائیان
- حمیرا فرمانفرمائیان
- غَفّار فرمانفرمانیان
- ثریا فرمانفرمائیان
- هارون‌الرشید فرمانفرمائیان
- خورشید فرمانفرمائیان
- از فاطمه‌خانم:
- ماه‌سماء فرمانفرمائیان
- جمشید فرمانفرمائیان
- کاوه فرمانفرمائیان
- علینقی فرمانفرمائیان
- علیداد فرمانفرمائیان
- حافظ فرمانفرمائیان[۱۳]
- از همدم‌خانم:
- خداداد میرزا فرمانفرمائیان[۱]
- الله‌وردی فرمانفرمائیان
- تاری‌وردی فرمانفرمائیان
- از اختر الزمان خانم
- کریم‌داد فرمانفرمائیان
- از بتول‌خانم (دوم):
- رودابه فرمانفرمائیان[۱۴]
دودمان
| دودمان عبدالحسین میرزا فرمانفرما | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تبارنامه
| تبارنامهٔ خاندان آشتیانی، شاخهٔ میرزا کاظم آشتیانی |
|---|
منابع
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ عبدالحسین میرزا فرمانفرما موجود است. |
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ خداداد فرمانفرماییان، رئیس پیشین بانک مرکزی ایران درگذشت، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ «عبدالحسین میرزا فرمانفرما». مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر ایران. دریافت‌شده در ۸ تیر ۱۳۹۰. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «iichs» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ فرمانفرمائیان، منوچهر (۱۳۷۷)، خون و نفت، تهران: ققنوس، شابک ۹۶۴-۳۱۱-۱۴۹-۰ خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «manouchehr» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «موقوفات و خدمات عام‌المنفعهٔ عبدالحسین میرزا فرمانفرما». میراث جاویدان. دریافت‌شده در ۸ تیر ۱۳۹۰. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «miras» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ فرمانفرمائیان، ستاره. ص. ۷۰
- ↑ فرمانفرمائیان، ستاره. ص. ۱۳۲
- ↑ فرمانفرمائیان، ستاره. ص. ۱۳۳
- ↑ فرمانفرمائیان، ستاره. صص. ۱۵۵–۱۵۴
- ↑ فرمانفرمائیان، ستاره. ص. ۵۳
- ↑ فرمانفرمائیان، ستاره. ص. ۶۱
- ↑ فرمانفرمائیان، ستاره. ص. ۵۵
- ↑ فرمانفرمائیان، ستاره. ص. ۲۵
- ↑ حافظ فرمانفرمائیان، تاریخ‌نگار ایرانی مقیم آمریکا درگذشت، رادیو فردا
- ↑ "Farmanfarmaian-Qajar (Kadjar) familytree" (به انگلیسی). qajarpages. Retrieved 8 تیر 1390.
{{cite web}}: Check date values in:|تاریخ بازدید=(help)
- فرمانفرمائیان، ستّاره (۱۳۷۷)، دختری از ایران، تهران: کارنگ، شابک ۹۶۴-۹۰۳۸۰-۵-۱
- صدراعظم‌ها و نخست‌وزیران قاجاریان
- افراد انقلاب مشروطه
- اهالی تبریز
- اهالی تهران
- حاکمان کرمانشاه در دوره قاجار
- خاندان فیروز-فرمانفرمائیان
- درگذشتگان ۱۳۱۸
- درگذشتگان ۱۹۳۹ (میلادی)
- زادگان ۱۲۳۱
- زادگان ۱۸۵۷ (میلادی)
- زادگان ۱۸۵۹ (میلادی)
- سیاستمداران آذریتبار اهل ایران
- شاهزادگان قاجار
- شوالیههای صلیب بزرگ نشان سنت میکائیل و سنت جرج
- شوالیههای نشانبند جوراب
- شیعیان ایران
- نخست‌وزیران ایران
- وزیران دولت حسن مستوفی (دولت اول)