کبوترخانه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون منبع بود |
پروندهٔ کبوترخانه_گلپایگان3.jpg که در ویکی‌انبار به دست JuTa حذف شده بود، به این علت برداشته شد: No source since 27 July 2019 |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
[[پرونده:IranÖstlichIsfahanTaubenhäuser1.jpg|بندانگشتی|کبوترخانه‌هایی در [[استان اصفهان]]|جایگزین=]] |
[[پرونده:IranÖstlichIsfahanTaubenhäuser1.jpg|بندانگشتی|کبوترخانه‌هایی در [[استان اصفهان]]|جایگزین=]] |
||
[[پرونده:Park-e Shahr Dovecote.jpg|بندانگشتی|یک کبوترخانه در [[پارک شهر]] تهران|جایگزین=]] |
[[پرونده:Park-e Shahr Dovecote.jpg|بندانگشتی|یک کبوترخانه در [[پارک شهر]] تهران|جایگزین=]] |
||
[[پرونده:کبوترخانه گلپایگان3.jpg|بندانگشتی|کبوترخانه گلپایگان1]] |
|||
[[پرونده:کبوترخانه گلپایگان2.jpg|بندانگشتی]] |
[[پرونده:کبوترخانه گلپایگان2.jpg|بندانگشتی]] |
||
'''کبوترخانه'''، '''کفترخان'''، '''برج کبوتر'''، '''ورده''' یا '''برج حمام''' سازه‌ای است که به جهت لانه گزینی پرنده‌ها به خصوص کبوترها در خاورمیانه و اروپا ساخته می‌شود، کاربرد عمده این بناها جمع‌آوری مدفوع پرندگان جهت استفاده در کشاورزی، دباغی، چرم‌سازی و ساخت باروت است.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |عنوان= کبوترخانه|نشانی= http://argemishijan.com/dovecot/|بازبینی= ۲۷ فوریه ۲۰۱۶|ناشر= مجموعه ارگ تاریخی میشیجان}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان= معماری برج کبوتر خانه|نشانی= http://epapers.ir/download/87643/مقاله-معماری-برج-کبوتر-خانه/ |
'''کبوترخانه'''، '''کفترخان'''، '''برج کبوتر'''، '''ورده''' یا '''برج حمام''' سازه‌ای است که به جهت لانه گزینی پرنده‌ها به خصوص کبوترها در خاورمیانه و اروپا ساخته می‌شود، کاربرد عمده این بناها جمع‌آوری مدفوع پرندگان جهت استفاده در کشاورزی، دباغی، چرم‌سازی و ساخت باروت است.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |عنوان= کبوترخانه|نشانی= http://argemishijan.com/dovecot/|بازبینی= ۲۷ فوریه ۲۰۱۶|ناشر= مجموعه ارگ تاریخی میشیجان}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان= معماری برج کبوتر خانه|نشانی= http://epapers.ir/download/87643/مقاله-معماری-برج-کبوتر-خانه/ |
||
نسخهٔ ۱۵ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۷:۱۷
کبوترخانه، کفترخان، برج کبوتر، ورده یا برج حمام سازه‌ای است که به جهت لانه گزینی پرنده‌ها به خصوص کبوترها در خاورمیانه و اروپا ساخته می‌شود، کاربرد عمده این بناها جمع‌آوری مدفوع پرندگان جهت استفاده در کشاورزی، دباغی، چرم‌سازی و ساخت باروت است.[۱][۲]
کبوترخانه‌ها بناهایی هستند که با پهنا و ارتفاع بین هفت تا ۱۵ متر اعمار می‌شوند و در درون آن‌ها صدها جای برای لانه کبوتران با شکل و ابعاد یک‌سان ساخته می‌شود.[۳]
تاریخچه
تاریخچه کبوترخانه‌ها و این که در چه زمانی یا کجا با هدف بهره‌برداری از مدفوع پرنده‌ها به خصوص کبوترها به عنوان کود ساخته شدند به‌طور دقیق مشخص نیست، اما شواهد این سازه‌ها در ایران به ۱۲۰۰ سال پیش می‌رسد.[۱]
تربیت کبوتر در دوران بعد از اسلام در ایران و دیگر ممالک معمول بود و حتی کتابهایی در مورد این حیوان مفید و پُرثمر، تألیف شده‌است، که از آن جمله می‌توان به کتاب تمائم الحمائم، تألیف محی الدین بن عبدالطاهر اشاره نمود.
بر اساس تاریخ ابن کثیر (جلد۱۲، صفحه۴۱۱)، رسم کبوتربازی در قرن چهارم و پنجم معمول بود و چون کبوتربازها برای مردم ایجاد مزاحمت می‌کردند، گاهی از طرف فرمانروایان دستور جلوگیری از آنان داده می‌شد؛ چنان‌که مقتدی عباسی (نیمه دوم قرن پنجم)، از کبوتربازی منع نمود. آن طور که سیوطی در تاریخ خود (صفحه ۲۸۰) آورده، همین مقتدی عباسی بود که دستور داد برج‌های کبوتر را نیز خراب کنند، زیرا این برج‌ها مُشرف بر خانه‌های مردم بود.
از مندرجات تاریخ ابن الجوزی (جلد ۷، صفحه: ۲۱۲) چنین برمی آید که در زمان عضدالدوله، بوسیله کبوتران نامه بر، در فاصله ۶ ساعت، دستور شاه به حکمران کوفه ابلاغ شده و جواب آن می‌رسید.
از دیرباز، برای استفاده از گوشت و کود کبوتران، ساختن کبوترخان یا کبوترخانه معمول بود. ژان شاردن که در عصر صفوی از ایران بازدید کرده‌است، به پیشینه بناهای کبوترخان و وضعیت آن‌ها در عصر صفویه چنین اشاره کرده‌است:[۴]
کبوترخان را در ایران، اصولاً برای تزئین نساخته بودند، بلکه به منظور انتفاع و بهره‌برداری، به ساختن کبوترخان اقدام می‌کردند، حتی در زمان حاضر نیز، یکی از مناظری که در اطراف دهات ایران دیده می‌شود، همین برج‌های کبوترخان است، که صدها سوراخ چهارگوش در آن تعبیه شده‌است… در ایران گوشت کبوترها را می‌خورند و از همه بالاتر فضولات آن‌ها را که کود حیوانی بسیار گرانبهایی است، جمع می‌کنند. جالیزهای معروف خربزه اصفهان در سایهٔ همین کود بارور می‌شود و قرنهاست که این کار معمول است. تاورنیه که در سال ۱۶۷۷ میلادی (۱۰۸۸ هجری) سفرنامه خود را نوشته، می‌گوید در اطراف اصفهان بیش از سه هزار کبوتر وجود داشته‌است…
جستارهای وابسته
 |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به کبوترخانه در ویکیگفتاورد موجود است. |
 |
در ویکی‌انبار پروندههایی دربارهٔ کبوترخانه موجود است. |
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «کبوترخانه». مجموعه ارگ تاریخی میشیجان. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۱۶.
- ↑ «معماری برج کبوتر خانه». بانک مقالات فارسی. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۱۶.
- ↑ نسل رو به انقراض کبوترها و خانه‌های ویران آن‌ها در هرات، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ تاریخ اجتماعی ایران، مرتضی راوندی، چاپ سوم، جلد ۷، صفحه: ۴۵
 | این یک مقالهٔ خرد ساختمان یا سازهٔ خاص است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
