وفس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
[[ابراهیم دهگان]] در کتاب «فقه اللغه» در ضمن معرفی وفس و واقعه کشتار جمعی آن، زبان وفس را «یکی از لهجه‌های قدیم پارسی باستان و شاخه‌ای از تاتی» می‌نامند.<ref>دهگان، ابراهیم، فقه اللغه، ص ۲۳۵</ref> |
[[ابراهیم دهگان]] در کتاب «فقه اللغه» در ضمن معرفی وفس و واقعه کشتار جمعی آن، زبان وفس را «یکی از لهجه‌های قدیم پارسی باستان و شاخه‌ای از تاتی» می‌نامند.<ref>دهگان، ابراهیم، فقه اللغه، ص ۲۳۵</ref> |
||
[[دکتر معین]] در جلد چهارم فرهنگ خود تحت عنوان «وفسی» منسوب به وفس، لهجه اهالی وفس را نام می‌برند.<ref>معین، محمد، فرهنگ</ref> آقای افتخار زاده در کتاب گزیده‌ای بر دیوان همافر عراقی وفسی از قول نامبرده می‌نویسد: «نامبرده زبان خویش را تاتی خوانده است.».<ref>افتخارزاده، نادر، گزیده دیوان همافر عراقی، مقدمه</ref> رزم‌آرا در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها) می‌نویسد: «زبان سکنه دهستان وفس تاتی است».<ref name="ptewiki.com" /> و همچنین در مجله «ایران کوده» م. مغدم که دربارهٔ گویش دلیجان، آشتیان و وفس بحث کرده، لهجه وفس را [[زبان تاتی ایران|تاتی]] خوانده است |
[[دکتر معین]] در جلد چهارم فرهنگ خود تحت عنوان «وفسی» منسوب به وفس، لهجه اهالی وفس را نام می‌برند.<ref>معین، محمد، فرهنگ</ref> آقای افتخار زاده در کتاب گزیده‌ای بر دیوان همافر عراقی وفسی از قول نامبرده می‌نویسد: «نامبرده زبان خویش را تاتی خوانده است.».<ref>افتخارزاده، نادر، گزیده دیوان همافر عراقی، مقدمه</ref> رزم‌آرا در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها) می‌نویسد: «زبان سکنه دهستان وفس تاتی است».<ref name="ptewiki.com" /> و همچنین در مجله «ایران کوده» م. مغدم که دربارهٔ گویش دلیجان، آشتیان و وفس بحث کرده، لهجه وفس را [[زبان تاتی ایران|تاتی]] خوانده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=یادمان شهید روستای وفس اراک- |نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> |
||
== موقعیت جغرافیایی == |
== موقعیت جغرافیایی == |
||
نسخهٔ ۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۲۴
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | مرکزی |
| شهرستان | کمیجان |
| بخش | مرکزی |
| دهستان | اسفندان |
  وفس | |
| جمعیت | ۱۳۶۵ نفر (سرشماری ۹۵) |
| کد آماری | ۰۰۰۸۶۶ |
وفس (به تاتی: ووس) نام منطقه و نیز روستائی در استان مرکزی در شهرستان کمیجان در ایران است. قدمت وفس ۳۰۰۰ سال بوده و قبلا جز منطقه فراهان به شمار می رفته است منطقه وفس تا سال ۱۳۸۲ به بخش وسیعی از شمال استانِ مرکزی اطلاق می‌شد که دربرگیرنده ۷۱ روستا با جمعیتی در حدود ۷۷۰۰۰ نفر بود، اما در آخرین تقسیمات «منطقه وفس» فقط به یک روستا که همان «روستای وفس» می‌باشد محدود گردید و آن منطقه با نام شهرستان کمیجان در تقسیمات جغرافیایی و کشوری مشخص گردید («کمیجان» تا قبل از آن به عنوان یک مرکز بخش شناخته می‌شد).[۱]
جمعیت فعلی این روستا، طبق آخرین سرشماری در حدود ۲۰۰۰ نفر می‌باشد.[۲]
زبان
مردم وفس به یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های ایرانی یعنی تاتی سخن می‌گویند. وفسی‌ها تاتی را با گویش وفسی صحبت می‌کنند.[۳][۴][۵][۶][۷] این زبان در منتهی الیه حدود مرزی استان مرکزی با استان همدان، در شمال شهرستان اراک استفاده می‌شود؛ یعنی در روستای وفس و برخی روستاهای همجوار مانند چهرقان، گورچان، فرک و غیره. این مناطق تقریباً در یک خط فرضی واقعند که ساکنین‌شان به تاتی سخن می‌گویند؛ البته در گویش این روستاها به طور جزئی تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود ولی اصل و مبنای آنها تاتی است.
ابراهیم دهگان در کتاب «فقه اللغه» در ضمن معرفی وفس و واقعه کشتار جمعی آن، زبان وفس را «یکی از لهجه‌های قدیم پارسی باستان و شاخه‌ای از تاتی» می‌نامند.[۸] دکتر معین در جلد چهارم فرهنگ خود تحت عنوان «وفسی» منسوب به وفس، لهجه اهالی وفس را نام می‌برند.[۹] آقای افتخار زاده در کتاب گزیده‌ای بر دیوان همافر عراقی وفسی از قول نامبرده می‌نویسد: «نامبرده زبان خویش را تاتی خوانده است.».[۱۰] رزم‌آرا در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها) می‌نویسد: «زبان سکنه دهستان وفس تاتی است».[۳] و همچنین در مجله «ایران کوده» م. مغدم که دربارهٔ گویش دلیجان، آشتیان و وفس بحث کرده، لهجه وفس را تاتی خوانده است.[۱۱]
موقعیت جغرافیایی
روستای وفس از شمال به ساوه، از جنوب به کمیجان، از غرب به همدان و از طرف شرق به تفرش محدود است. مساحت تقریبی آن ۲۰ کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۱۰۰ متر است. وفس در حصاری از کوه‌های نسبتاً بلند واقع شده است و از سمت جنوب، مشرق و مغرب در محاصرهٔ کوهستان قرار دارد و تنها از سمت شمال به درختستانها و باغهای میوه منتهی می‌شود.
فاصله وفس تا شهر کمیجان ۱۸ کیلومتر و تا اراک مرکز استان ۱۲۰ کیلومتر می‌باشد و این روستا در فاصله مساوی از ساوه و اراک واقع شده است.
روستای وفس از لحاظ ارتباطی در یک موقعیت بن‌بست واقع شده است؛ تنها راه ارتباطی مهم آن، جاده‌ای آسفالته به طول ۱۸ کیلومتر است که وفس را به کمیجان و از آنجا به سایر نقاط متصل می‌کند.
ناهمواری
کوه‌های وفس بین کوه‌های فراهان و تفرش قرار دارد و از سمت شمال شرقی به کوه‌های ساوه متصل می‌گردد. این کوه‌ها در جنوب به صورت دیواری قرار گرفته‌اند و رشته‌ای از شرق به غرب کشیده شده به طوری که عبور از آن فقط از طریق «گردنه حاجی رضوان» امکان‌پذیر است. بلندترین قلهٔ این رشته کوه، «قله قلنجه» با ۲۷۴۵ متر ارتفاع می‌باشد. از دامنه شمالی چند رشته دیگر منشعب می‌شود و از جهت جنوب به شمال کشیده می‌شود. از ارتفاعات دیگر آن می‌توان به کوه‌های «هَرسهول»، «دی نساء»، «قلعه کهنه»، «گااُولَ»، «ماندر»، «گانِوَ»، «حاجی رضوان»، «دبرین»، «آبی رنگ»، «کلّه موشمای»، «کلّه اَیَنبار» و «کوه خیبر» اشاره کرد. وفس با ساوه ۱۲۲ کیلومتر فاصله دارد که از شمال از طریق جاده کمیجان ساوه به آزادراه ساوه-همدان منتهی می‌شود. این مسیر فاصله ۳۶۸ کیلومتری تهران به وفس را به حدود ۲۰۰ کیلومتر می‌رساند.
بزرگان
- سید مبین وفسی؛ عالم قرن سیزدهم قمری و مرجع عالی قدر تشیع شیخ عبدالنبی وفسی عراقی و حافظ قرآن مانند کربلایی کاظم ساروقی
صنایع دستی
- تخت‌کشی (گیوه‌کشی)
- رویه چینی (گیوه چینی)
- قالی بافی
- جاجیم بافی
- سبد بافی
- تهیه نمد
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ روستای وفس
- ↑ وفس
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران(آبادیها)، جلد 2، ص315-314.
- ↑ کتاب «دستور زبان وفسی-تاتی»، دونالد استیلو، ۱۹۷۱، ۴۵۰ صفحه
- ↑ «گونه‌های زبان تاتی»، دونالد استیلو، ۱۹۸۱؛ ۹: گونه‌های وفس و اطراف آن در منطقه اراک استان مرکزی
- ↑ مقدمه کتاب «دستور زبان گویش‌های تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩
- ↑ کتاب «تات‌های ایران و قفقاز»، علی عبدلی، ۱۳۸۹
- ↑ دهگان، ابراهیم، فقه اللغه، ص ۲۳۵
- ↑ معین، محمد، فرهنگ
- ↑ افتخارزاده، نادر، گزیده دیوان همافر عراقی، مقدمه
- ↑ یادمان شهید روستای وفس اراک-.
- فصلنامه راه دانش (شماره ۵)؛ گویش وفسی، مثلها و متل ها؛ غلام رضا ملایی.
