تغذیه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی 7 ویرایش Pezhmanamini (بحث): تبلیغ. (T)
برچسب: خنثی‌سازی
Pezhmanamini (بحث | مشارکت‌ها)
حذف مواردی که شبهه تبلیغات داشت. افزودن منابع بین‌المللی مربوطه انجمن رژیم آمریکا و سازمان بهداشت آمریکا.
خط ۲۲: خط ۲۲:
[[زکریای رازی]] که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه شناخته شده توصیه‌های مختلفی در زمینة رژیم‌های غذایی دارد. همچنین در کتاب [[حفظ الصحه]] اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم در دوران مختلف زندگی مطالبی سودمند عنوان شده‌است.
[[زکریای رازی]] که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه شناخته شده توصیه‌های مختلفی در زمینة رژیم‌های غذایی دارد. همچنین در کتاب [[حفظ الصحه]] اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم در دوران مختلف زندگی مطالبی سودمند عنوان شده‌است.


با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته، ولی تا سال‌های پایان [[جنگ جهانی اول]] هیچ سازمانی که رسماً در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت، تا اینکه در سال ۱۹۱۷ نخستین انجمن مربوط به رژیم‌دانان توسط گروهی از کارشناسان تغذیه [[آمریکا]] تأسیس شد. این انجمن برای اولین بار مجله علمی رژیم شناسان را در سال ۱۹۲۵ منتشر کرد؛ و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد.
با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته، ولی تا سال‌های پایان [[جنگ جهانی اول]] هیچ سازمانی که رسماً در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت، تا اینکه در سال ۱۹۱۷ نخستین انجمن مربوط به رژیم‌دانان توسط گروهی از کارشناسان تغذیه [[آمریکا]] تأسیس شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Eatright.org - Academy of Nutrition and Dietetics|نشانی=https://www.eatright.org/|وبگاه=www.eatright.org|بازبینی=2019-07-11|کد زبان=en}}</ref> این انجمن برای اولین بار مجله علمی رژیم شناسان را در سال ۱۹۲۵ منتشر کرد؛ و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد.


دانش‌آموختگان این رشته که '''رژیم‌شناس''' (Dietition) نامیده می‌شوند، باید تمام اطلاعات و دانش خود را در راه کمک به برقراری و بهبود سلامت بشر بکار گیرند.
دانش‌آموختگان این رشته که '''رژیم‌شناس''' (Dietition) نامیده می‌شوند، باید تمام اطلاعات و دانش خود را در راه کمک به برقراری و بهبود سلامت بشر بکار گیرند.
خط ۴۶: خط ۴۶:
== تغذیه کودکان و نوجوانان ==
== تغذیه کودکان و نوجوانان ==
[[پرونده:تغذیه کودک child nutrition 13.jpg|جایگزین=غذا خوردن کودک|بندانگشتی|220x220پیکسل|غذا خوردن کودک]]
[[پرونده:تغذیه کودک child nutrition 13.jpg|جایگزین=غذا خوردن کودک|بندانگشتی|220x220پیکسل|غذا خوردن کودک]]
اهمیت تغذیه در سنین پایین از مسایل حیاتی فراتر می‌رود و در رشد توانایی‌های فکری، شناختی، عاطفی و اجتماعی فرد نیز تاثیرگذار است. به عبارتی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی فرد در طول زندگی با تغذیه دوران کودکی در ارتباط است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=WHO {{!}} Nutrition|نشانی=https://www.who.int/maternal_child_adolescent/topics/child/nutrition/en/|وبگاه=WHO|بازبینی=2019-07-03}}</ref> تغذیه از نوزادی تا دو سالگی نکات فراوانی دارد، اهمیت شیر مادر، مکمل‌عای غذایی و آغاز به مصرف خوراکی‌های دیگر به صورت تدریجی زیر نظر متخصص و با توجه به شرایط رشد و سلامت بچه اتفاق میفتد.
غذاهایی مثل شیر و بیسکویت، نان و خرما، نان و پنیر، کیک، کلوچه‌ها، میوه یا آب‌میوه یا انواع شربت‌های خانگی، انواع خشکبار مثل بادام، گردو، پسته، کشمش، برگه، توت خشک به‌عنوان میان‌وعده برای کودکان بسیار مناسب هستند.<ref>[http://www.webda.ir/index.aspx?siteid=326&pageid=32628&newsview=46194 نکاتی که باید در تغذیه کودک رعایت شوند؛ وبدا؛ ۲۳ مهر ۱۳۹۰]</ref>


از آنجا که کودکان از نحوه تغذیه و عادتهای غذایی خانواده خود سرمشق می‌گیرند، والدین باید از بدخوری و عادتهای ناسالم غذایی پرهیز کنند و طرز تغذیه سالم را به فرزندان خود بیاموزند. برای این منظور، بهتر است والدین اطلاعاتی دربارهٔ دانش تغذیه به دست آورند و تغذیه سالم و متعادل را به کودکان یاد بدهند. روش‌های درست تغذیه باید هر چه زودتر به کودکان آموخته شود تا به رشد و سلامت آن‌ها کمک نماید و انرژی لازم برای فعالیت‌های علمی و هنری و ورزش‌های مورد علاقه‌شان را به دست آوردند.
از دو سالگی به بعد، اصول تغذیه برای کودکان با اصول تغذیه برای افراد بالغ مشابه است، کودک همانند افراد بالغ نیاز به میزان معینی درشت‌مغذی شامل کربوهیدرات، پروتئین و چربی و میزان معینی ریزمغذی شامل مواد معدنی و ویتامین دارد. این میزان بر حسب میزان کالری مورد نیاز کودک با توجه به سن، قد، وزن و جنسیت او قابل محاسبه است. عدم دریافت کافی هر کدام از مواد مغذی لازم ممکن است اختلالات و مشکلاتی را ایجاد کند که با مصرف مواد مغذی دیگر جبران نمی‌شود. بنابراین پدران، مادران و مراکز آموزشی با [[هرم غذایی|گروه‌های غذایی اصلی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=food_pyramid_myplate [خورشاد]|نشانی=http://www.khorshad.com/wiki/doku.php?id=food_pyramid_myplate&s%5B%5D=%D9%87%D8%B1%D9%85|وبگاه=www.khorshad.com|بازبینی=2019-07-03}}</ref> و میزان مورد نیاز روزانه آشنایی داشته باشند و تا حدی آنها را به کودکان هم در عمل و هم در گفتار یاد بدهند. روش‌های درست تغذیه باید هر چه زودتر به کودکان آموخته شود تا به رشد و سلامت آن‌ها کمک نماید و انرژی لازم برای فعالیت‌های علمی و هنری و ورزش‌های مورد علاقه‌شان را به دست آوردند.

=== پایش رشد کودکان ===
از سال ۱۹۷۷ پزشکان اطفال و پیراپزشکان از نمودارهای رشد استفاده می‌کنند<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Growth Charts - Homepage|نشانی=https://www.cdc.gov/growthcharts/index.htm|وبگاه=www.cdc.gov|تاریخ=2019-01-31|بازبینی=2019-07-02|کد زبان=en-us}}</ref>. نمودارهای رشد برای دختران و پسران و برای سنین صفر تا دو سال و دو سال به بالا بر حسب قد، وزن، پیرامون سر و همچنین نمایه توده بدنی استفاده می‌شود. این نمودار‌ها ترکیبی از منحنی‌های بر حسب درصد توزیع فراوانی هستند که نشان می‌دهد کودک در سن مشخص نسبت به دیگر بچه‌ها در همان سن چه وضعیتی دارد. اینکه کودک روی کدام منحنی درصد قرار دارد از اهمیت کمتری برخوردار است نسبت یه اینکه روند رشد کودک چگونه است. لذا از بدو تولد پزشک اطفال، والدین و یا مراکز آموزشی باید اطلاعات قد و وزن کودک را در سنین مختلف پایش کنند تا از روند طبیعی رشد همواره مطلع باشند. امروزه برخی نرم‌افزارهای اینترنتی این امکان را ایجاد کرده‌اند تا به راحتی و با دقت بتوان کار پایش را انجام داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پایش رشد کودک|نشانی=http://www.khorshad.com/roshd.html|وبگاه=www.khorshad.com|بازبینی=2019-07-02|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref>


=== دلیل کند غذا خوردن و بی اشتهایی در کودکان سنین پیش از دبستان چیست؟ ===
=== دلیل کند غذا خوردن و بی اشتهایی در کودکان سنین پیش از دبستان چیست؟ ===
چرا بعضی از کودکان سنین قبل از [[غذای کودک|دبستان]] کند غذا می‌خورند؟ موقع غذا فراموش می‌کنند که در حال غذا خوردن هستند. به اطراف نگاه می‌کنند یا به حرف زدن اطرافیان گوش می‌کنند. والدین باید چه کار کنند که کودک حواسش به غذا خوردن باشد و به خوبی تغذیه شوند؟
چرا بعضی از کودکان سنین قبل از [[غذای کودک|دبستان]] کند غذا می‌خورند؟ موقع غذا فراموش می‌کنند که در حال غذا خوردن هستند. به اطراف نگاه می‌کنند یا به حرف زدن اطرافیان گوش می‌کنند. والدین باید چه کار کنند که کودک حواسش به غذا خوردن باشد و به خوبی تغذیه شوند؟


فرزند خود را همان گونه که هست بپذیریم. باید توجه کرد که در عین حال که باید در تربیت فرزندانمان بکوشیم باید ویژگی‌های شخصیتی ایشان را هم جدی بگیریم و درک و تحمل کنیم؛ و به جای احساس سرافکندگی با پذیرش ایشان با صبر و شادی راهکارهایی را در حد توانمان پیش بگیریم. بعضی از انسان‌ها به‌طور ژنتیکی آهسته هستند و در همهٔ امور خود، با حوصله و صبر پیش می‌روند. اتفاقاً این افراد به درد بعضی از مشاغل می‌خورند که دیگران واقعاً توان انجام و حوصله این مشاغل را ندارند
این رفتار بچه برای والدین آزار دهنده است.

==== فرزند خود را همان گونه که هست بپذیریم ====
باید توجه کرد که در عین حال که باید در تربیت فرزندانمان بکوشیم باید ویژگی‌های شخصیتی ایشان را هم جدی بگیریم و درک و تحمل کنیم؛ و به جای احساس سرافکندگی با پذیرش ایشان با صبر و شادی راهکارهایی را در حد توانمان پیش بگیریم. بعضی از انسان‌ها به‌طور ژنتیکی آهسته هستند و در همهٔ امور خود، با حوصله و صبر پیش می‌روند. اتفاقاً این افراد به درد بعضی از مشاغل می‌خورند که دیگران واقعاً توان انجام و حوصله این مشاغل را ندارند


در عین حال باید اول کودک را از نظر سلامت جسم بررسی کرد، کم خونی و مشکل رفلاکس معده در کودکان از دلایل مهم بدغذایی‌اند.
در عین حال باید اول کودک را از نظر سلامت جسم بررسی کرد، کم خونی و مشکل رفلاکس معده در کودکان از دلایل مهم بدغذایی‌اند.


اصرار والدین یکی از اشتباهات است. اصرار والدین ممکن است غذا خوردن را برای کودک به میدان جنگ و خودنمایی و سلطه بر والدین تبدیل کند. اگر فرزند شما از نظر رشد مشکلی ندارد و از حداقل‌ها برخوردار است خوب است غذای کم حجم و مقوی در اختیارش بگذارید و اصرار را برای دست کم یک ماه کامل کنار بگذارید. او باید متوجه شود که شما دیگر حساسیتی بر غذا خوردنش ندارید.
==== اصرار والدین یکی از اشتباهات است ====

اصرار والدین ممکن است غذا خوردن را برای کودک به میدان جنگ و خودنمایی و سلطه بر والدین تبدیل کند. اگر فرزند شما از نظر رشد مشکلی ندارد و از حداقل‌ها برخوردار است خوب است غذای کم حجم و مقوی در اختیارش بگذارید و اصرار را برای دست کم یک ماه کامل کنار بگذارید. او باید متوجه شود که شما دیگر حساسیتی بر غذا خوردنش ندارید.
باید برنامه‌ریزی غذایی داشت. یعنی صبحانه سر ساعت مشخصی در اختیار کودک قرار داده شود و مشخص شود که ساعت که نیم ساعت گذشت (می توان بر روی ساعت نشان داد که عقربه که به فلان جا رسید) صبحانه جمع می‌شود؛ و بعد تا وعده نهار به هیچ وجه غذایی ولو شیر و مغزیجات و میوه به وی داده نشود. او باید مسئولیت نخوردنش را به دوش بکشد. در وعدهٔ بعدی هم این روند تکرار شود. همین‌طور اگر غذایش را به میزان و در وقت مناسب خورد باز هم دو ساعت قبل از وعدهٔ اصلی به وی چیزی داده نشود. ریزه خواری علت بسیاری از بد غذایی هاست کافی است اینطور کودکان یک شیرینی یا شکلات قبل از غذا بخورند که دیگر اشتهایشان را از دست دهند. پس خوب است که سه وعده غذای اصلی و دو میان‌وعده شامل میوه و شیر داشته باشند و از ریزه خواری منع شوند.


== تغذیه افراد بالغ ==
==== عدم تحرک کافی نیز از دلایل مهم است ====
دوره رشد نرمال فیزیکی انسان در حدود ۱۸ تا ۲۰ سالگی کامل می‌شود. پس از آن، هر فرد با توجه به سوخت و ساز (متابولیسم) و میزان فعالیت بدنی روزانه‌ای که دارد انرژی می‌سوزاند. انرژی مورد نیاز بدن از مصرف مواد غذایی (تغذیه) تامین می‌شود. اگر میزان انرژی دریافتی از غذا ها با میزان انرژی مصرفی تعادل نداشته باشد، به مرور منجر به [[شاخص توده بدنی|اضافه وزن و یا کاهش وزن]] می‌شود. بنابراین یکی از اصول اصلی سلامت و تناسب اندام ایجاد تعادل در انرژی دریافتی و انرژی مصرفی است. یکی دیگر از اصول تغذیه مفهوم «[[هرم غذایی|هرم غذایی یا بشقاب من]]» است. از سال ۱۹۱۶ سازمان غذا و داروی آمریکا ایده‌ی گروه‌بندی خوراکی‌ها مطرح کرد. در گذر زمان و با دانش جدید و به منظور ساده کردن درک آن برای همه، مباحثی مانند هرم غذایی شکل گرفت و اخیرا جای خود را به «بشقاب من»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=food_pyramid_myplate [خورشاد]|نشانی=http://www.khorshad.com/wiki/doku.php?id=food_pyramid_myplate&s%5B%5D=%D9%87%D8%B1%D9%85|وبگاه=www.khorshad.com|بازبینی=2019-07-11}}</ref> یا MyPLate<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Choose MyPlate|نشانی=https://www.choosemyplate.gov/|وبگاه=Choose MyPlate|بازبینی=2019-07-11|کد زبان=en}}</ref> ‌داده است. ولی مفهموم کلی همیشه یکی بوده است؛ قرار دادن خوراکی‌های مشابه در یک گروه و تعیین میزان مناسبی که یک فرد باید در روز و یا هفته از هر کدام مصرف کند.
دکتر حبشی می‌فرمایند اگر کودک بر فرض سه ساله فعالیتی نداشته باشد تنها با خوردن یک شکلات، کالری مورد نیاز یک روزش تأمین می‌شود. پس برای تغذیه مناسب کودکان باید فعالیت و بازی کنند.


سوخت و ساز بدن هر فرد با دقت قابل قبولی بر حسب قد، وزن، سن و جنسیت او قابل محاسبه است و [[انرژی کل مصرفی]] (Total Energy Expenditure) نامیده می‌شود. میزان انرژی مورد نیاز بدن باید حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از منابع کربوهیدراتی، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از منابع پروتئین و ۲۵ تا ۳۰ درصد از منابع چربی‌های خوب و مفید تامین شود.
==== باید برنامه‌ریزی غذایی داشت ====
یعنی صبحانه سر ساعت مشخصی در اختیار کودک قرار داده شود و مشخص شود که ساعت که نیم ساعت گذشت (می توان بر روی ساعت نشان داد که عقربه که به فلان جا رسید) صبحانه جمع می‌شود؛ و بعد تا وعده نهار به هیچ وجه غذایی ولو شیر و مغزیجات و میوه به وی داده نشود. او باید مسئولیت نخوردنش را به دوش بکشد. در وعدهٔ بعدی هم این روند تکرار شود. همین‌طور اگر غذایش را به میزان و در وقت مناسب خورد باز هم دو ساعت قبل از وعدهٔ اصلی به وی چیزی داده نشود. ریزه خواری علت بسیاری از بد غذایی هاست کافی است اینطور کودکان یک شیرینی یا شکلات قبل از غذا بخورند که دیگر اشتهایشان را از دست دهند. پس خوب است که سه وعده غذای اصلی و دو میان‌وعده شامل میوه و شیر داشته باشند و از ریزه خواری منع شوند.


== سوءتغذیه ==
== سوءتغذیه ==
خط ۱۰۷: خط ۱۰۷:
* [http://www.irteb.com/diet/old%20age%20diet.htm سایت اطلاع‌رسانی پزشکان]
* [http://www.irteb.com/diet/old%20age%20diet.htm سایت اطلاع‌رسانی پزشکان]
* [http://nooredideh.com/ سایت نوردیده]
* [http://nooredideh.com/ سایت نوردیده]
*[http://www.khorshad.com/roshd.html پایش رشد کودکان و نوجوانان]
*[http://www.khorshad.com/wiki/doku.php?id=food_pyramid_myplate MyPlate ‌یا بشقاب من]
*[https://www.eatright.org/ آکادمی رژیم‌درمانگران آمریکا]
{{مستعد هرزنامه}}
{{مستعد هرزنامه}}
{{Z148}}
{{Z148}}

نسخهٔ ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۳۵

نیاز انسان به خوراک یکی از احتیاجات ذاتی یا فیزیولوژیک است که مهم‌ترین عامل بقای زندگی و طول عمر می‌باشد. احتیاج به خوراک دائمی است و ارگانیسم را مجبور می‌کند تا برای بدست آوردن خوراک و رفع گرسنگی کوشش کند.

تغذیه صحیح رشد را میسر می‌سازد، به تندرستی و طول عمر می‌انجامد و با تأثیر بر روی مغز و روان سبب رشد فکری می‌گردد.

غذای انسان باید شامل پروتئین‌ها، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، مواد معدنی، ویتامین و آب باشد تا رشد و سلامت یاخته‌های بدن تأمین شود. این مواد با تغییراتی که در لوله گوارش حاصل می‌کنند قابل جذب می‌شوند و برای تأمین نیازهای حیاتی مورد استفاده یاخته‌های بدن قرار می‌گیرند.

تاریخچه تغذیه

تا اوایل سده ۱۹ مفهوم غذاخوردن فقط پرکردن شکم بود و احساس گرسنگی بشر را وادار می‌کرد تا آنچه را در دسترس خود می‌دید بدون توجه به کمیت و کیفیت آن مصرف کند. شهرنشینی و تشکیل اجتماعات باعث ایجاد تغییرات زیادی در طرز تغذیه بشر شده‌است. اولین اجتماعات و شهرها در میانرودان، آسیای غربی، مصر و یونان به وجود آمدند. شهرنشین‌های اولیه کشاورزی و دامپروری را به خوبی می‌دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می‌کردند. ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به کشاورزی و پرورش دام پرداخته‌است. (آرتور کیت و دکتر ارنست هرتسفیلد در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده‌اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده‌است). در حفاریهایی که در بعضی از نقاط ایران نظیر شوشتر، دامغان، تخت جمشید و تپه سیلک کاشان به عمل آمده نشان می‌دهد که تاریخ کشاورزی در ایران متجاوز از ۶۰۰۰ هزار سال است.

تاریخچهٔ تغذیه در یونان نشان می‌دهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند و این جمله به آنان منسوب است که: «برای تقویت روح هرگز جسم را نباید فراموش کرد و باید مردم را با ورزش و غذای مناسب تربیت کرد.» شواهد نشان می‌دهد که در زمان‌های قدیم مردم یونان بیشتر از گیاهان تغذیه می‌کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده‌است. همچنین روغن زیتون را بسیار مصرف می‌کرده‌اند.

در روم قدیم مردم کشاورزی می‌کردند و از غلات، بقولات و میوه و بعضی از انواع سبزی‌ها تغذیه می‌کردند. غلات غذای اصلی آن‌ها را تشکیل می‌داد و مصرف گوشت منحصر به طبقة اشراف بود. در دوران‌های بعد یعنی پس از استقرار امپراتوری در روم وضع تغذیة مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف از تغذیه مردم سرزمین‌های فتح شده تقلید کرده و در این راه جانب افراط می‌پیمودند. البته این طرز تغذیه مربوط به طبقات مرفه و اعیان بود درحالیکه مردم عادی تغذیه ساده‌ای داشتند. در این زمان حتی کتب آشپزی نیز در روم منتشر شده که کتاب Deipnosphistae اثر Athenaeus در قرن دوم میلادی چاپ شده و طرز تهیه غذاهای گوشتی، سبزی‌ها و اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده‌است.

در مورد رژیم‌های غذایی آغاز پیدایش آن به لوحه ای متعلق به سال ۱۹۰۰ قبل از میلاد مسیح در ناحیه سومر مربوط می‌شود که در آن برنامه غذایی یک کودک نوشته شده و در حال حاضر در موزه باستان‌شناسی استانبول نگهداری می‌شود.

طی دوران‌های مختلف تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون، رژیم‌های غذایی حائز اهمیت بسیار بوده و در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی در زمینة تغذیه در دوران بارداری، شیردهی و روزه منعکس شده‌است. بقراط غالباً نصایح و توصیه‌هایی در زمینه مصرف یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می‌کرده‌است و اکثر پزشکان یونان باستان رژیم درمانی را به عنوان بخش مهمی از معالجة بیماری‌ها بکار می‌بردند.

زکریای رازی که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه شناخته شده توصیه‌های مختلفی در زمینة رژیم‌های غذایی دارد. همچنین در کتاب حفظ الصحه اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم در دوران مختلف زندگی مطالبی سودمند عنوان شده‌است.

با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته، ولی تا سال‌های پایان جنگ جهانی اول هیچ سازمانی که رسماً در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت، تا اینکه در سال ۱۹۱۷ نخستین انجمن مربوط به رژیم‌دانان توسط گروهی از کارشناسان تغذیه آمریکا تأسیس شد.[۱] این انجمن برای اولین بار مجله علمی رژیم شناسان را در سال ۱۹۲۵ منتشر کرد؛ و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد.

دانش‌آموختگان این رشته که رژیم‌شناس (Dietition) نامیده می‌شوند، باید تمام اطلاعات و دانش خود را در راه کمک به برقراری و بهبود سلامت بشر بکار گیرند.

اصطلاح رژیم درمانی یا درمان با رژیم (Diet-therapy) به معنای استفاده از رژیم غذایی نه فقط برای بیماران بلکه برای افراد سالم نیز است. بدین معنی که افراد سالم نیز باید به نوبه خود از رژیم غذایی مناسب استفاده کنند تا بدین وسیله از ابتلا به سوءتغذیه مصون مانده و از سلامت کامل برخوردار شوند.[۲] نیاز انسان به غذا یکی از احتیاجات ذاتی و فیزیولوژیکی است که مهم‌ترین عامل بقای زندگی و طول عمر بشر می‌باشد. احتیاج به غذا دایمی است و ارگانیسم را مجبور می‌کند تا برای به دست آوردن غذا و رفع گرسنگی کوشش کند. تغذیه صحیح و متعادل نه تنها پدیده رشد را مؤثر می‌سازد به تندرستی و طول عمر می‌انجامد بلکه با تأثیر روی اعصاب و روان سبب رشد فکری و نمو نیروهای جوانی می‌گردد. ترکیب شیمیایی غذایی انسان شامل پروتیین هاو چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها و مواد معدنی و ویتامین و اب می‌باشد تا رشد و سلامت یاخته‌های بدن تأمین شود.

تغذیه سالمندان

پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماری‌های مزمن همراه می‌شود و به نظر می‌رسد که بهبود تغذیه تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند یا آن‌ها را تخفیف دهد. به همین دلیل یکی از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه آنهاست. با افزایش سن، نیاز آن‌ها به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود. در این حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگیرد، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آن‌ها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود. عوامل مؤثر در ایجاد مشکلات تغذیه‌ای سالمندان بدین شرح می‌باشند:

  1. عوامل جسمانی: مانند کاهش کل انرژی مورد نیاز، بیماری‌های مزمن، بی‌اشتهایی، تغییر حس چشایی، خرابی دندان‌ها، بی‌تحرکی، ناتوانی جسمی، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی یا تداخل غذا و داروها
  2. مشکلات روحی و روانی: افسردگی، تنهایی، از دست دادن همسر
  3. مشکلات اقتصادی: درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در آسایشگاه

نیازهای تغذیه‌ای سالمندان میزان انرژی مورد نیاز: با افزایش سن میزان نیاز به انرژی کاهش می‌یابد که می‌تواند به دلیل کاهش فعالیت جسمی، کاهش توده عضلانی و فعال بدن باشد. در صورت دریافت مازاد بر نیاز انرژی مشکلات و عوارضی مانند چاقی، فشارخون، بیماری‌های قلبی‌عروقی برای سالمند ایجاد می‌شود. میزان نیاز به انرژی برای هر سالمند متفاوت بوده و براساس وزن، قد، شرایط فیزیکی و سلامتی وی محاسبه می‌شود.

میزان پروتئین مورد نیاز سالمندان: با افزایش سن علاوه بر کاهش توده عضلانی، ذخیره پروتئینی بدن نیز کاهش می‌یابد و میزان نیاز به پروتئین با افزایش سن نه تنها کاهش نیافته بلکه ثابت مانده یا افزایش می‌یابد. به ویژه در صورت ابتلا به بیماری‌ها یا عفونت‌ها که این مسئله بسیار مهم می‌باشد. توصیه می‌شود چهل تا شصت درصد از انرژی دریافتی روزانه سالمندان از پروتئین‌ها به ویژه پروتئین‌های با کیفیت بالا تأمین شود.

تغذیه کودکان و نوجوانان

غذا خوردن کودک
غذا خوردن کودک

اهمیت تغذیه در سنین پایین از مسایل حیاتی فراتر می‌رود و در رشد توانایی‌های فکری، شناختی، عاطفی و اجتماعی فرد نیز تاثیرگذار است. به عبارتی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی فرد در طول زندگی با تغذیه دوران کودکی در ارتباط است.[۳] تغذیه از نوزادی تا دو سالگی نکات فراوانی دارد، اهمیت شیر مادر، مکمل‌عای غذایی و آغاز به مصرف خوراکی‌های دیگر به صورت تدریجی زیر نظر متخصص و با توجه به شرایط رشد و سلامت بچه اتفاق میفتد.

از دو سالگی به بعد، اصول تغذیه برای کودکان با اصول تغذیه برای افراد بالغ مشابه است، کودک همانند افراد بالغ نیاز به میزان معینی درشت‌مغذی شامل کربوهیدرات، پروتئین و چربی و میزان معینی ریزمغذی شامل مواد معدنی و ویتامین دارد. این میزان بر حسب میزان کالری مورد نیاز کودک با توجه به سن، قد، وزن و جنسیت او قابل محاسبه است. عدم دریافت کافی هر کدام از مواد مغذی لازم ممکن است اختلالات و مشکلاتی را ایجاد کند که با مصرف مواد مغذی دیگر جبران نمی‌شود. بنابراین پدران، مادران و مراکز آموزشی با گروه‌های غذایی اصلی[۴] و میزان مورد نیاز روزانه آشنایی داشته باشند و تا حدی آنها را به کودکان هم در عمل و هم در گفتار یاد بدهند. روش‌های درست تغذیه باید هر چه زودتر به کودکان آموخته شود تا به رشد و سلامت آن‌ها کمک نماید و انرژی لازم برای فعالیت‌های علمی و هنری و ورزش‌های مورد علاقه‌شان را به دست آوردند.

پایش رشد کودکان

از سال ۱۹۷۷ پزشکان اطفال و پیراپزشکان از نمودارهای رشد استفاده می‌کنند[۵]. نمودارهای رشد برای دختران و پسران و برای سنین صفر تا دو سال و دو سال به بالا بر حسب قد، وزن، پیرامون سر و همچنین نمایه توده بدنی استفاده می‌شود. این نمودار‌ها ترکیبی از منحنی‌های بر حسب درصد توزیع فراوانی هستند که نشان می‌دهد کودک در سن مشخص نسبت به دیگر بچه‌ها در همان سن چه وضعیتی دارد. اینکه کودک روی کدام منحنی درصد قرار دارد از اهمیت کمتری برخوردار است نسبت یه اینکه روند رشد کودک چگونه است. لذا از بدو تولد پزشک اطفال، والدین و یا مراکز آموزشی باید اطلاعات قد و وزن کودک را در سنین مختلف پایش کنند تا از روند طبیعی رشد همواره مطلع باشند. امروزه برخی نرم‌افزارهای اینترنتی این امکان را ایجاد کرده‌اند تا به راحتی و با دقت بتوان کار پایش را انجام داد.[۶]

دلیل کند غذا خوردن و بی اشتهایی در کودکان سنین پیش از دبستان چیست؟

چرا بعضی از کودکان سنین قبل از دبستان کند غذا می‌خورند؟ موقع غذا فراموش می‌کنند که در حال غذا خوردن هستند. به اطراف نگاه می‌کنند یا به حرف زدن اطرافیان گوش می‌کنند. والدین باید چه کار کنند که کودک حواسش به غذا خوردن باشد و به خوبی تغذیه شوند؟

فرزند خود را همان گونه که هست بپذیریم. باید توجه کرد که در عین حال که باید در تربیت فرزندانمان بکوشیم باید ویژگی‌های شخصیتی ایشان را هم جدی بگیریم و درک و تحمل کنیم؛ و به جای احساس سرافکندگی با پذیرش ایشان با صبر و شادی راهکارهایی را در حد توانمان پیش بگیریم. بعضی از انسان‌ها به‌طور ژنتیکی آهسته هستند و در همهٔ امور خود، با حوصله و صبر پیش می‌روند. اتفاقاً این افراد به درد بعضی از مشاغل می‌خورند که دیگران واقعاً توان انجام و حوصله این مشاغل را ندارند

در عین حال باید اول کودک را از نظر سلامت جسم بررسی کرد، کم خونی و مشکل رفلاکس معده در کودکان از دلایل مهم بدغذایی‌اند.

اصرار والدین یکی از اشتباهات است. اصرار والدین ممکن است غذا خوردن را برای کودک به میدان جنگ و خودنمایی و سلطه بر والدین تبدیل کند. اگر فرزند شما از نظر رشد مشکلی ندارد و از حداقل‌ها برخوردار است خوب است غذای کم حجم و مقوی در اختیارش بگذارید و اصرار را برای دست کم یک ماه کامل کنار بگذارید. او باید متوجه شود که شما دیگر حساسیتی بر غذا خوردنش ندارید.

باید برنامه‌ریزی غذایی داشت. یعنی صبحانه سر ساعت مشخصی در اختیار کودک قرار داده شود و مشخص شود که ساعت که نیم ساعت گذشت (می توان بر روی ساعت نشان داد که عقربه که به فلان جا رسید) صبحانه جمع می‌شود؛ و بعد تا وعده نهار به هیچ وجه غذایی ولو شیر و مغزیجات و میوه به وی داده نشود. او باید مسئولیت نخوردنش را به دوش بکشد. در وعدهٔ بعدی هم این روند تکرار شود. همین‌طور اگر غذایش را به میزان و در وقت مناسب خورد باز هم دو ساعت قبل از وعدهٔ اصلی به وی چیزی داده نشود. ریزه خواری علت بسیاری از بد غذایی هاست کافی است اینطور کودکان یک شیرینی یا شکلات قبل از غذا بخورند که دیگر اشتهایشان را از دست دهند. پس خوب است که سه وعده غذای اصلی و دو میان‌وعده شامل میوه و شیر داشته باشند و از ریزه خواری منع شوند.

تغذیه افراد بالغ

دوره رشد نرمال فیزیکی انسان در حدود ۱۸ تا ۲۰ سالگی کامل می‌شود. پس از آن، هر فرد با توجه به سوخت و ساز (متابولیسم) و میزان فعالیت بدنی روزانه‌ای که دارد انرژی می‌سوزاند. انرژی مورد نیاز بدن از مصرف مواد غذایی (تغذیه) تامین می‌شود. اگر میزان انرژی دریافتی از غذا ها با میزان انرژی مصرفی تعادل نداشته باشد، به مرور منجر به اضافه وزن و یا کاهش وزن می‌شود. بنابراین یکی از اصول اصلی سلامت و تناسب اندام ایجاد تعادل در انرژی دریافتی و انرژی مصرفی است. یکی دیگر از اصول تغذیه مفهوم «هرم غذایی یا بشقاب من» است. از سال ۱۹۱۶ سازمان غذا و داروی آمریکا ایده‌ی گروه‌بندی خوراکی‌ها مطرح کرد. در گذر زمان و با دانش جدید و به منظور ساده کردن درک آن برای همه، مباحثی مانند هرم غذایی شکل گرفت و اخیرا جای خود را به «بشقاب من»[۷] یا MyPLate[۸] ‌داده است. ولی مفهموم کلی همیشه یکی بوده است؛ قرار دادن خوراکی‌های مشابه در یک گروه و تعیین میزان مناسبی که یک فرد باید در روز و یا هفته از هر کدام مصرف کند.

سوخت و ساز بدن هر فرد با دقت قابل قبولی بر حسب قد، وزن، سن و جنسیت او قابل محاسبه است و انرژی کل مصرفی (Total Energy Expenditure) نامیده می‌شود. میزان انرژی مورد نیاز بدن باید حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از منابع کربوهیدراتی، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از منابع پروتئین و ۲۵ تا ۳۰ درصد از منابع چربی‌های خوب و مفید تامین شود.

سوءتغذیه

سوءتغذیه در جهان

سوءتغذیه نوعی بیماری به‌شمار می‌آید که به علت مصرف ناکافی یا بیش از اندازهً یک یا چند مادهٔ غذایی بروز می‌کند. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه یکی از بزرگ‌ترین مشکلات مربوط به تغذیه قحطی و کمبود مواد غذایی لازم برای سوخت‌وساز بدن است. با این وجود، سوءتغذیه در همهٔ کشورهای جهان با نمودهای گوناگون چون چاقی، بدخوری یا کم‌خوری دیده می‌شود. بر پایه آمار سازمان بهداشت جهانی، سوءتغذیه بزرگ‌ترین عامل مرگ‌ومیر کودکان است.

از مهم‌ترین دلایل سوءتغذیه در جهان می‌توان کمبود مواد غذایی و کیفیت نامناسب آن‌ها را نام برد. قحطی‌ها، کمبود آب و خشکی، جنگ‌ها و آفات محصولات کشاورزی موجب تشدید این دو مورد می‌شوند. افزایش جمعیت، گسترش بیابان‌ها، فقر و رژیم غذایی نادرست به علت نبود اطلاعات و دانش کافی نیز نقش ایفا می‌کنند. باید توجه داشت که خود سوءتغذیه موجب بروز بیماری‌ها و اختلالاتی در سیستم ایمنی و گوارش بدن می‌شود که جذب برخی از مواد غذایی لازم برای متابولیسم بدن را دچار مشکل می‌کند. از طرفی دیگر، پرخوری، بدخوری و حتی رژیم‌های سخت لاغری می‌توانند موجب سوءتغذیه شوند.

در کشورهای در حال توسعه، سوءتغذیه موجب بیماری‌هایی چون آنمی، کواشیورکور، راشیتیسم، یا کوری (به علت کمبود ویتامین آ) می‌شود. طبق آمار سال ۲۰۰۴ یونیسف، کمبود آهن در نوزادان بین ۶ تا ۲۴ ماه ۴۰ تا ۶۰٪، و کمبود ید ۱۰ تا ۱۵٪ بر رشد مغز و هوش تأثیر می‌گذارد. به علاوه، کمبود آهن و ید موجب به دنیا آمدن سالانهٔ ۱۸ میلیون نوزاد دچار عقب‌ماندگی ذهنی شده، و کمبود ویتامین آ مرگ سالانهٔ یک میلیون کودک را به همراه دارد.

کاهش بهره هوشی کودکان

کاهش توانمندی جسمی و کاهش قدرت تولید بدنبال آن

کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی

تغییرات رفتاری (بی‌حسی، بی‌تفاوتی، تحریک‌پذیری و…)

بطور کلی انواع سوء تغذیه توانمندی و کارآئی کشورها را کاهش می‌دهد و موجب فقر و تشدید سوء تغذیه می‌گردد. در صورتی که چرخه شوم سوء تغذیه شکسته نشود انسان‌ها به دلیل کاهش توانمندی‌های جسمی و ذهنی قدرت تولید ندارند فقر پایدار می‌ماند و زنجیره معیوب سوء تغذیه و فقر روند توسعه کشورها را به مخاطره می‌اندازد.

با در نظر گرفتن هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم سوء تغذیه کودکان بر اساس شیوع ۱۵ درصدی سوء تغذیه کودکان در سال ۱۳۷۴ سوء تغذیه سالانه ۵۶۵۲ میلیون دلار به کشور ضرر و زیان زده‌است.

جستارهای وابسته

منابع

  1. "Eatright.org - Academy of Nutrition and Dietetics". www.eatright.org (به انگلیسی). Retrieved 2019-07-11.
  2. از دانشنامهٔ رشد
  3. «WHO | Nutrition». WHO. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۰۳.
  4. «food_pyramid_myplate [خورشاد]». www.khorshad.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۰۳.
  5. «Growth Charts - Homepage». www.cdc.gov (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۱-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۰۲.
  6. «پایش رشد کودک». www.khorshad.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۰۲.
  7. «food_pyramid_myplate [خورشاد]». www.khorshad.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۱۱.
  8. "Choose MyPlate". Choose MyPlate (به انگلیسی). Retrieved 2019-07-11.

پیوند به بیرون