تمبک: تفاوت میان نسخه‌ها
←نوازندگان شاخص (قدما و معاصر): افزودن مطلب برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
MBozorgmehr (بحث | مشارکت‌ها) 4 ویرایش Arian Yousefi (بحث) خنثی‌سازی شد: حذف مطالب فاقد منبع . (توینکل) برچسب: خنثی‌سازی |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
{{برای|روستایی به همین نام|تنبک (کنگان)}} |
{{برای|روستایی به همین نام|تنبک (کنگان)}} |
||
'''تنبک'''<ref>{{یادکرد-دهخدا | عنوان =تنبک | بازیابی =http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-3b790b8aa3ef488b839e50491e6b46d8-fa.html}}</ref> ( |
'''تنبک'''<ref>{{یادکرد-دهخدا | عنوان =تنبک | بازیابی =http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-3b790b8aa3ef488b839e50491e6b46d8-fa.html}}</ref> (تمبک، دمبک، دندونک و ضَرب) یکی از [[سازهای کوبه‌ای]] ایرانی است. این ساز پوستی، از نظر [[سازشناسی]] جزء طبل‌های جام‌شکل محسوب می‌شود که از این خانواده می‌توان به سازهای مشابه مانند [[داربوکا]] در کشورهای عربی و [[ترکیه]] و همچنین [[زیربغلی]] در [[افغانستان]] اشاره کرد. |
||
== ساختمان == |
== ساختمان == |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
* دهانهٔ بزرگ |
* دهانهٔ بزرگ |
||
* تنه |
* تنه |
||
* پا |
|||
* گلویی (نفیر) |
* گلویی (نفیر) |
||
* دهانهٔ کوچک (کالیبر) |
* دهانهٔ کوچک (کالیبر) |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۹: | ||
* [[پژمان حدادی]] |
* [[پژمان حدادی]] |
||
* [[محسن کثیرالسفر]] |
* [[محسن کثیرالسفر]] |
||
* |
|||
*[[ابوالحسن صبا]] |
|||
* |
|||
*[[فربد یداللهی]] |
|||
*[[امیر همتی]] |
|||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
||
نسخهٔ ۱۵ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۸:۱۹
 | |
| سازهای کوبه‌ای | |
|---|---|
| طبقه‌بندی |
|
| گسترۀ صوتی | |
| |
| سازهای مرتبط | |
تنبک[۱] (تمبک، دمبک، دندونک و ضَرب) یکی از سازهای کوبه‌ای ایرانی است. این ساز پوستی، از نظر سازشناسی جزء طبل‌های جام‌شکل محسوب می‌شود که از این خانواده می‌توان به سازهای مشابه مانند داربوکا در کشورهای عربی و ترکیه و همچنین زیربغلی در افغانستان اشاره کرد.
ساختمان
بدنهٔ تنبک را در گذشته از جنس چوب، سفال و گاهی هم فلز می‌ساختند، لیکن امروزه از جنس چوب می‌سازند. تنبک از بخش‌های زیر تشکیل شده‌است:
- پوست
- دهانهٔ بزرگ
- تنه
- پا
- گلویی (نفیر)
- دهانهٔ کوچک (کالیبر)
از حلقه در انگشت‌های وسطی دستان می‌توان با زدن روی پوست دهانه بزرگ چسبیده به تنه و شیارهای روی تنه با کشیدن حلقه‌ها اصوات و شیرین کاری‌های متنوع و جالبی اجرا کرد
پیشینه
پیشینه تنبک با نام‌های پهلوی دمبلک به پیش از اسلام می‌رسد و بنابر نظر دکتر معین دمبک صورت دگرگون‌شدهٔ همین نام است.
تنبک در چند دههٔ اخیر پیشرفت چشم‌گیری کرده و حتی به عنوان سازی تکنواز و مستقل نیز مطرح شده‌است.
ریشه نام
دربارهٔ وجه تسمیه این ساز، هنوز یک رای نهایی حاصل نشده‌است. بهمن رجبی معتقداست که نام این ساز در اصل تنبک بوده و تبدیل آن به تمبک به دلیل قلب حرف «ن» ساکن به «م»، قبل از حرف «ب» است؛ مثل اتفاقی که در تلفظ واژهٔ «شنبه» می‌افتد. (تنبک و نگرشی به ریتم از زوایای مختلف نوشته بهمن رجبی) اما گروهی دیگر اعتقاد دارند که صورت «تنبک» منشاء منطقی نداشته و به همین دلیل به اشتباه در میان مردم رواج یافته‌است. اما در نوازندگی این ساز از تکنیک‌هایی به نام‌های «تُم»، «بک»، «پلنگ» و «ریز» استفاده می‌شود؛ بنابراین چندان بعید نیست اگر نامگذاری «تمبک» بر اساس همین اسامی صورت گرفته باشد. از دیدگاه زبان‌شناسان واژه Tambourine که در زبان‌های اروپایی برای تمبک به کار می‌رود از واژهٔ تنبور پهلوی وام گرفته شده‌است.
نوازندگان شاخص (قدما و معاصر)
از قدما می‌توان از حاجی خان ضرب گیر ، عیسی آقا باشی، رضاقلی خان نوروزی، ابوالحسن صبا (معلمِ حسین تهرانی)، مسعود خان، شعبان قناری ،مهدی قیاسی، رضا روانبخش و عبدالله دوامی نام برد.
و از معاصرین:
- حسین تهرانی
- جهانگیر ملک
- امیر ناصر افتتاح
- بهمن رجبی
- ناصر فرهنگ فر
- محمد اسماعیلی
- مرتضی اعیان
- داریوش رفیعی
- امیر بیداریان نژاد
- ملوک ضرابی
- جمشید محبی
- داریوش زرگری
- نوید افقه
- همایون شجریان
- پژمان حدادی
- محسن کثیرالسفر
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ علی‌اکبر دهخدا و دیگران، «تنبک» در لغت‌نامهٔ دهخدا (بازیابی‌شده در http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-3b790b8aa3ef488b839e50491e6b46d8-fa.html).
منابع
- ستایشگر، مهدی (۱۳۸۱)، واژه نامهٔ موسیقی ایران زمین جلد اوّل، تهران: اطلاعات، شابک ۹۶۴-۴۲۳-۳۰۵-۰
پیوند به بیرون
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ تمبک موجود است. |