بوسنی و هرزگوین: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←جنگ جهانی اول: فارسی‌سازی |
ویکی‌سازی برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
'''بوسنی و هرزگوین''' (به [[زبان بوسنیایی|بوسنیایی]] (خط [[الفبای لاتین|لاتین]]): Bosna i Hercegovina، به [[زبان صربی|صربی]] (خط [[سیریلیک]]): Босна и Херцеговина) کشوری است در جنوب شرقی اروپا که پایتخت آن [[سارایوو]] است. این کشور در غرب و شمال غرب با [[کرواسی]]، در شرق با [[صربستان]] و در جنوب شرقی با [[مونته نگرو]] همسایه است. |
'''بوسنی و هرزگوین''' (به [[زبان بوسنیایی|بوسنیایی]] (خط [[الفبای لاتین|لاتین]]): Bosna i Hercegovina، به [[زبان صربی|صربی]] (خط [[سیریلیک]]): Босна и Херцеговина) کشوری است در جنوب شرقی اروپا که پایتخت آن [[سارایوو]] است. این کشور در غرب و شمال غرب با [[کرواسی]]، در شرق با [[صربستان]] و در جنوب شرقی با [[مونته نگرو]] همسایه است. |
||
در کشور بوسنی و هرزگوین سه قوم مسلمان، صرب و کروات زندگی می‌کنند. |
در کشور بوسنی و هرزگوین سه قوم مسلمان، [[صرب]] و [[کروات]] زندگی می‌کنند. |
||
بوسنی و هرزگوین کاندیدای بالقوه پیوستن به [[اتحادیه اروپا]] و همچنین از آوریل ۲۰۱۰ کاندیدای عضویت در [[ناتو]] است. علاوه بر این بوسنی و هرزگوین از آوریل ۲۰۰۲ عضو [[شورای اروپا]]، عضو [[سازمان امنیت و همکاری اروپا]] (OSCE) و نیز عضو ناظر در [[سازمان همکاری اسلامی]] است. |
بوسنی و هرزگوین کاندیدای بالقوه پیوستن به [[اتحادیه اروپا]] و همچنین از آوریل ۲۰۱۰ کاندیدای عضویت در [[ناتو]] است. علاوه بر این بوسنی و هرزگوین از آوریل ۲۰۰۲ عضو [[شورای اروپا]]، عضو [[سازمان امنیت و همکاری اروپا]] (OSCE) و نیز عضو ناظر در [[سازمان همکاری اسلامی]] است. |
||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
=== جنگ جهانی اول === |
=== جنگ جهانی اول === |
||
منطقه بوسنی که باشندگان ش از نژاد [[اسلاو]] اند، باقی‌مانده قلمروی اروپایی [[امپراتوری عثمانی]] بود؛ میدان کشمکش [[ملی‌گرایان]] صرب و [[امپراتوری اتریش-مجارستان]] بود. [[جنگ جهانی اول]] با [[ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند]] ولیعهد امپراتوری اتریش-مجارستان به دست صربی ملی‌گرا در [[سارایوو]]، پایتخت کنونی بوسنی و هرزگووین جرقه خورد؛ کشته شدن ولیعهد باعث شد صربستان و امپراتوری اتریش-مجارستان و در نتیجه متحدان شان [[امپراتوری روسیه]] و [[امپراتوری آلمان]] رویاروی هم بایستند. [[انگلستان]] به دلیل رقابت میان کشورهای اروپایی، در عملیات ترور و ایجاد این تخاصم اروپایی نقش داشت{{مدرک}}. امپراتوری‌های عثمانی و فرانسه نیز وارد این جنگ بزرگ فراگیر شدند. |
منطقه بوسنی که باشندگان ش از نژاد [[اسلاو]] اند، باقی‌مانده قلمروی اروپایی [[امپراتوری عثمانی]] بود؛ میدان کشمکش [[ملی‌گرایان]] صرب و [[امپراتوری اتریش-مجارستان]] بود. [[جنگ جهانی اول]] با [[ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند]] ولیعهد امپراتوری اتریش-مجارستان به دست صربی ملی‌گرا در [[سارایوو]]، پایتخت کنونی بوسنی و هرزگووین جرقه خورد؛ کشته شدن ولیعهد باعث شد صربستان و امپراتوری اتریش-مجارستان و در نتیجه متحدان شان [[امپراتوری روسیه]] و [[امپراتوری آلمان]] رویاروی هم بایستند. [[انگلستان]] به دلیل رقابت میان کشورهای اروپایی، در عملیات ترور و ایجاد این تخاصم اروپایی نقش داشت{{مدرک}}. امپراتوری‌های عثمانی و [[فرانسه]] نیز وارد این جنگ بزرگ فراگیر شدند. |
||
=== جنگ جهانی دوم === |
=== جنگ جهانی دوم === |
||
پس از پایان جنگ اول جهانی، کشور پادشاهی یوگسلاوی |
پس از پایان جنگ اول جهانی، کشور [[پادشاهی یوگسلاوی]] به وجود آمد، که بوسنی به همراه صربستان و [[کرواسی]] و [[اسلوونی]] و [[مونته‌نگرو]] و بقیه در قالب این کشور قرار داشتند. با ظهور [[نازیسم]] در [[آلمان]]، کشورهای تکه‌تکه جداشده امپراتوری اتریش-مجارستان نیز ضمیمه یا متحد آلمان شدند، پادشاهی یوگسلاوی تحت فشار موج تمایلات نازیسم، با آلمان نازی پیمان اتحاد بست؛ در بهار ۱۹۴۱ انگلستان که متحدش [[یونان]] را در خطر می‌دید، با تحریک و دسیسه، کودتای افسران صرب ملی گرا در یوگسلاوی علیه پادشاه و پیمانش با آلمان را سبب شد{{مدرک}}. این اقدام باعث حمله آلمان نازی شد. بلافاصله قومیتهای موزاییکی پادشاهی یوگسلاوی از هم جدا شدند. اسلوونی]] و کرواسی و بوسنی با اشتیاق به آلمان و متحدش [[ایتالیا]] پیوستند و صربستان بلگراد در جنگی یکماهه اشغال و به‌شدت سرکوب شد{{مدرک}}. |
||
بوسنی مسلمان در قالب حکومت کروات و در جنگ [[بالکان]] متحد آلمان نازی بود. شیخ [[امین الحسینی]] مفتی فلسطین در پی توافق با هیتلر در |
بوسنی مسلمان در قالب حکومت کروات و در جنگ [[بالکان]] متحد آلمان نازی بود. شیخ [[امین الحسینی]] مفتی [[فلسطین]] در پی توافق با [[هیتلر]] و در ازای جلوگیری هیتلر از کوچ [[یهودیان]] به فلسطین، به تشکیل [[ارتش سیزدهم اس اس خنجر کوهستانی]] در اتحاد با آلمان علیه یهودیان صرب و کولی می‌کوشید. |
||
گروههای مسلح تشنیک قوم صرب و اوستاش قوم کروات و [[پارتیزان|پارتیزانهای]] ملی‌گرای [[مارشال تیتو]] هم بودند، که جنگ‌ها و کشتارهای خونین قومی علیه یکدیگر را باعث شدند. در ۱۹۴۴ با شکست‌های آلمان نازی و خروجش از یوگسلاوی به همراه متحدانش، پارتیزانهای ملی‌گرای مارشال تیتو حاکم شدند و دیگر اقوام پاکسازی خونین گردیدند. |
|||
پس از پایان جنگ جهانی دوم و ایجاد [[کشور سوسیالیستی یوگسلاوی]]، بوسنی هرزگوین یکی از جمهوری‌های کشور یوگسلاوی سوسیالیستی بود. |
پس از پایان جنگ جهانی دوم و ایجاد [[کشور سوسیالیستی یوگسلاوی]]، بوسنی هرزگوین یکی از جمهوری‌های کشور یوگسلاوی سوسیالیستی بود. |
||
=== پس از فروپاشی شوروی === |
=== پس از فروپاشی شوروی === |
||
پس از فروپاشی شوروی، کشور یوگسلاوی سوسیالیستی هم، که از اقمار بلوک شرق بود، تجزیه شد. |
پس از فروپاشی شوروی، کشور یوگسلاوی سوسیالیستی هم، که از اقمار بلوک شرق بود، تجزیه شد. |
||
با [[فروپاشی یوگسلاوی]]، [[جمهوری بوسنی و هرزگوین]] نیز پس از [[همه‌پرسی]] برای کسب استقلال، مانند دیگر جمهوری‌های یوگسلاوی، در آغاز سال ۱۹۹۲ اعلام موجودیت کرد. این اتفاق، آغازگر [[جنگ بوسنی]] |
با [[فروپاشی یوگسلاوی]]، [[جمهوری بوسنی و هرزگوین]] نیز پس از [[همه‌پرسی]] برای کسب استقلال، مانند دیگر جمهوری‌های یوگسلاوی، در آغاز سال [[۱۹۹۲ (میلادی)]] اعلام موجودیت کرد. این اتفاق، آغازگر [[جنگ بوسنی]] شد. در بوسنی سه قومیت بوسنیایی مسلمان و صرب [[ارتدوکس]] و کروات [[کاتولیک]] سکونت داشتند. همه‌پرسی استقلال، توسط صربهای بوسنی تحریم شده بود و با مشارکت ۶۷٪ مردم، ۹۸٪ رأی‌دهندگان به استقلال بوسنی و هرزگوین رأی دادند.<ref name="Malcolm">Malcolm, Noel (1994). Bosnia A Short History. New York University Press. {{ISBN|0-8147-5520-8|en}}.</ref> |
||
{{اصلی|جنگ بوسنی}} |
{{اصلی|جنگ بوسنی}} |
||
صربهای بوسنی، که از جانب صربستان و مونته‌نگروی همسایه حمایت می‌شدند، [[جمهوری صرب بوسنی]] را تشکیل دادند و [[ارتش جمهوری صرب بوسنی]] به قصد تجزیه کشور بوسنی در طول خطوط قومیتی و پیوند دادن نواحی صرب‌نشین برای تشکیل «صربستان بزرگ»، به مقاومت مسلحانه پرداخت. کروات‌های بوسنی نیز با حمایت کرواسی، [[جمهوری کروات بوسنی و هرزگوین]] را تشکیل دادند. قدرت‌های اروپایی هم از وجود کشور [[مسلمان]] ناهمگون در اروپای مسیحی ناخشنود بودند و حاضر به کمک نبودند{{مدرک}}. بوسنیایی‌ها که با ضعف تسلیحاتی در تحریم بودند، به‌شدت تحت فشار جنگ چهار ساله قرار گرفتند. در این میان تنها بعضی کشورهای مسلمان مانند [[ایران]]، [[پاکستان]] و [[عربستان]] کمک‌هایی کردند{{مدرک}}. |
|||
با اعمال نظر |
با اعمال نظر انگلستان و [[ایالات متحده آمریکا]] در آغاز [[۱۹۹۴ (میلادی)]] در پی [[موافقتنامه واشینگتن]]، ''جمهوری کروات بوسنی و هرزگوین'' و جمهوری بوسنی و هرزگوین با هم ادغام شده و [[فدراسیون بوسنی و هرزگوین]] را ایجاد کردند{{مدرک}}. با این موافقتنامه بوسنیایی‌ها و کروات‌ها، تعداد طرف‌های جنگ را در کشور بوسنی و هرزگوین بعد از دو سال، از سه به دو کاهش داد. |
||
سرانجام در اواخر سال ۱۹۹۵ گروههای درگیر جنگ، [[موافقتنامه دیتون|موافقت‌نامهٔ صلح دیتون]] آمریکا را امضا کردند که جنگ چهار ساله داخلی |
سرانجام در اواخر سال ۱۹۹۵ گروههای درگیر جنگ، [[موافقتنامه دیتون|موافقت‌نامهٔ صلح دیتون]] آمریکا را امضا کردند که جنگ چهار ساله داخلی قومیتی را متوقف کرد. توافقنامه پایانی در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۵ در [[پاریس]] امضا شد. |
||
توافق صلح دیتون مرزهای بین‌المللی بوسنی و هرزگوین را ابقا کرد و دولت مشترکی چند قومیتی و دموکراتیک ایجاد کرد که با در دست داشتن هدایت سیاست خارجی، روابط دیپلماتیک و امور مالی تقویت می‌شد. ترتیبات سیاسی به‌جامانده از توافق صلح دیتون در سال ۱۹۹۵ به درگیری‌ها خاتمه داد. اما این توافقات اختلافات ناشی از ایدئولوژی‌های ملی‌گرایانه‌ای را که جنگ به‌خاطر آن‌ها آغاز شد را التیام نبخشیده است. همچنین این توافق، کنترل قدری |
توافق صلح دیتون [[مرزهای بین‌المللی]] بوسنی و هرزگوین را ابقا کرد و دولت مشترکی چند قومیتی و دموکراتیک ایجاد کرد که با در دست داشتن هدایت سیاست خارجی، روابط دیپلماتیک و امور مالی تقویت می‌شد. ترتیبات سیاسی به‌جامانده از توافق صلح دیتون در سال ۱۹۹۵ به درگیری‌ها خاتمه داد. اما این توافقات اختلافات ناشی از ایدئولوژی‌های ملی‌گرایانه‌ای را که جنگ به‌خاطر آن‌ها آغاز شد را التیام نبخشیده است. همچنین این توافق، کنترل قدری کمتر از نیمی از کشور و امکان وتوی سیاست‌های ملی در بوسنی هرزگوین را در اختیارشان گذاشت، که این امر جلوی توسعه اقتصاد بوسنی را گرفته و زمینه را برای رواج فساد مالی و اداری فراهم کرده‌است.<ref name="">[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/07/140702_an_ww1_bosnia_legacy.shtml| بوسنی و جنگ جهانی اول] بی بی فارسی، ۱۱ تیر ۱۳۹۳</ref> |
||
همچنین لایه دومی از |
همچنین لایه دومی از حکومت تشکیل شد. از دو بخش کمابیش برابر از لحاظ اندازه، درنظر گرفته شد: [[فدراسیون بوسنی و هرزگوین|فدراسیون بوسنیایی/کروات بوسنی و هرزگوین]] و [[جمهوری صربی بوسنی]] تحت رهبری صرب‌ها (RS). دولت‌های فدراسیون و RS با امکان نظارت بر اکثر فعالیت‌های دولت تقویت شدند. همچنین دفتر نمایندگان بلندپایه (OHR) برای نظارت بر اجرای جنبه‌های مدنی موافقتنامه تأسیس شد. |
||
در سال ۱۹۹۵–۱۹۹۶، یک نیروی ۶۰٫۰۰۰ نفری حافظ صلح به رهبری ناتو (IFOR) برای اعمالِ نظارت بر اجرای جنبه‌های نظامی |
در سال ۱۹۹۵–۱۹۹۶، یک نیروی ۶۰٫۰۰۰ نفری حافظ صلح به رهبری [[ناتو]] (IFOR) برای اعمالِ نظارت بر اجرای جنبه‌های نظامی موافقتنامه در بوسنی خدمت می‌کردند. |
||
سپس نیروی حافظ صلح ناتو با |
سپس نیروی حافظ صلح ناتو با نیرویی کوچکتر ایجاد پایداری به رهبری ناتو (SFOR) جایگزین شد که مأموریت آن جلوگیری از تجدید دشمنی‌ها بود. |
||
در دسامبر ۲۰۰۴ [[نیروهای حافظ صلح]] اتحادیه اروپا (EUFOR) |
در دسامبر ۲۰۰۴ [[نیروهای حافظ صلح]] اتحادیه اروپا (EUFOR) جانشین [[نیروی ایجاد پایداریِ ناتو]] شد؛ مأموریت آن‌ها حفظ صلح و پایداری در سراسر کشور بود. |
||
== سیاست == |
== سیاست == |
||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
== جغرافیا == |
== جغرافیا == |
||
کشور بوسنی و هرزگوین به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرق اروپا و در [[شبه جزیره بالکان]] قرار گرفته‌است با آب و هوایی معتدل و کوهستانی و سرسبز زیبا ؛ که با کشورهای [[کرواسی]]، [[صربستان]] و [[مونته نگرو]] مرز مشترک دارد. این کشور از دو ناحیهٔ [[بوسنی (ناحیه)|بوسنی]] (در شمال) و [[هرزگوین]] (در جنوب) تشکیل شده‌است. مرز آبی این کشور به طول ۲۲ کیلومتر در جنوب تنها راه دسترسی این کشور به آب‌های آزاد [[دریای مدیترانه]] است، بندر نئوم در این منطقه واقع شده‌است. |
کشور بوسنی و هرزگوین به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرق اروپا و در [[شبه جزیره بالکان]] قرار گرفته‌است با آب و هوایی معتدل و کوهستانی و سرسبز زیبا ؛ که با کشورهای [[کرواسی]]، [[صربستان]] و [[مونته نگرو]] مرز مشترک دارد. این کشور از دو ناحیهٔ [[بوسنی (ناحیه)|بوسنی]] (در شمال) و [[هرزگوین]] (در جنوب) تشکیل شده‌است. مرز آبی این کشور به طول ۲۲ کیلومتر در جنوب تنها راه دسترسی این کشور به آب‌های آزاد [[دریای مدیترانه]] است، بندر [[نئوم]] در این منطقه واقع شده‌است. |
||
== اقتصاد == |
== اقتصاد == |
||
تولید ناخالص داخلی این کشور ۲۹٫۸۹ میلیارد دلار است که در سال گذشته میلادی رشدی ۵٫۵ درصدی داشته‌است. |
تولید ناخالص داخلی این کشور ۲۹٫۸۹ میلیارد دلار است که در سال گذشته میلادی رشدی ۵٫۵ درصدی داشته‌است. |
||
یک میلیون و ۲۶ هزار نفر نیروی کار این کشور را تشکیل می‌دهند و نرخ بیکاری در آن ۴۵٫۵ درصد است. (آمارهای سال ۲۰۰۴ میلادی) |
یک میلیون و ۲۶ هزار نفر نیروی کار این کشور را تشکیل می‌دهند و نرخ بیکاری در آن ۴۵٫۵ درصد است. (آمارهای سال ۲۰۰۴ میلادی) یک چهارم جمعیت این کشور زیر [[خط فقر]] زندگی می‌کنند و نرخ تورم در آن در سال ۲۰۰۱ میلادی ۲۶٫۲ درصد بود. |
||
یک چهارم جمعیت این کشور زیر [[خط فقر]] زندگی می‌کنند و نرخ تورم در آن در سال ۲۰۰۱ میلادی ۲۶٫۲ درصد بود. |
|||
صادرات این کشور شامل فلزات، البسه و چوب است که به کشورهای کرواسی (۱۹٫۶ درصد)، اسلوونی (۱۶٫۷ درصد)، ایتالیا (۱۵٫۴ درصد)، آلمان (۱۲٫۳ درصد)، اتریش (۸٫۷ درصد) و مجارستان (۵٫۳ درصد) صادر می‌شود. |
صادرات این کشور شامل فلزات، البسه و چوب است که به کشورهای کرواسی (۱۹٫۶ درصد)، اسلوونی (۱۶٫۷ درصد)، ایتالیا (۱۵٫۴ درصد)، آلمان (۱۲٫۳ درصد)، اتریش (۸٫۷ درصد) و مجارستان (۵٫۳ درصد) صادر می‌شود. |
||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۲: | ||
== مردم == |
== مردم == |
||
جمعیت این کشور ۳٬۹۸۱٬۲۳۹ |
جمعیت این کشور ۳٬۹۸۱٬۲۳۹ نفر، میانگین سنی جمعیت ۳۹ سال و [[امید به زندگی]] در بدو تولد برای زنان ۸۲ سال و برای مردان ۷۴ سال است. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
میانگین سنی آن‌ها ۳۹ سال است. [[امید به زندگی]] در بدو تولد برای زنان ۸۲ سال و برای مردان ۷۴ سال است. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
تبار مردم این کشور [[اسلاوها|اسلاو]] است. |
|||
۴۸٪ از مردم این کشور بوسنیایی، ۳۷٪ صرب و ۱۴٪ کروات هستند. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[بوسنیایی]] نیز زبان اصلی آن‌ها است. |
|||
این تصاویر بین ۱۹۳۲ تا ۱۹۳۶ توسط [[والتر میتل‌هولتسر]] از اطراف شهر یایتسی بوسنی تهیه شده‌اند: |
این تصاویر بین ۱۹۳۲ تا ۱۹۳۶ توسط [[والتر میتل‌هولتسر]] از اطراف شهر یایتسی بوسنی تهیه شده‌اند: |
||
نسخهٔ ۱۴ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۵۵
بوسنی و هرزگوین Bosna i Hercegovina Босна и Херцеговина بوسنی و هرزگوین | |
|---|---|
سرود: سرود ملی بوسنی و هرزگوین | |
 بوسنی و هرزگوین (سبز) اروپا (خاکستری تیره) | |
| پایتخت و بزرگترین شهر | سارایوو ۴۳°۵۲′ شمالی ۱۸°۲۵′ شرقی / ۴۳٫۸۶۷°شمالی ۱۸٫۴۱۷°شرقی |
| زبان(های) رسمی | بوسنیایی، کرواتی، صربی |
| حکومت | جمهوری دموکراتیک فدرال |
| ملادن ایوانیچ (صرب) ملادن ایوانیچ (صرب)، باقر عزت بگوویچ (مسلمان)، دراگان چوویچ (کروات) والنتین اینزکو | |
| بنیان‌گذاری | ۱۹۹۲ |
| مساحت | |
• کل | ۵۱٬۱۹۷ کیلومتر مربع (۱۹٬۷۶۷ مایل مربع) (۱۲۷ام) |
• آبها (٪) | نامعلوم |
| جمعیت | |
• سرشماری | ۳٬۹۸۱٬۲۳۹ (۱۲۶ام) |
• تراکم | ۷۶ بر کیلومتر مربع (۱۹۶٫۸ بر مایل مربع) (۱۲۳ام) |
| واحد پول | مارک تبدیل‌پذیر بوسنی و هرزگوین (BAM) |
| منطقه زمانی | CET |
• تابستان (ساعت تابستانی) | CEST |
| پیش‌شماره تلفنی | ۳۸۷ |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | BA |
| دامنه سطح‌بالا | .ba |
بوسنی و هرزگوین (به بوسنیایی (خط لاتین): Bosna i Hercegovina، به صربی (خط سیریلیک): Босна и Херцеговина) کشوری است در جنوب شرقی اروپا که پایتخت آن سارایوو است. این کشور در غرب و شمال غرب با کرواسی، در شرق با صربستان و در جنوب شرقی با مونته نگرو همسایه است.
در کشور بوسنی و هرزگوین سه قوم مسلمان، صرب و کروات زندگی می‌کنند.
بوسنی و هرزگوین کاندیدای بالقوه پیوستن به اتحادیه اروپا و همچنین از آوریل ۲۰۱۰ کاندیدای عضویت در ناتو است. علاوه بر این بوسنی و هرزگوین از آوریل ۲۰۰۲ عضو شورای اروپا، عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) و نیز عضو ناظر در سازمان همکاری اسلامی است.
تاریخ
جنگ جهانی اول
منطقه بوسنی که باشندگان ش از نژاد اسلاو اند، باقی‌مانده قلمروی اروپایی امپراتوری عثمانی بود؛ میدان کشمکش ملی‌گرایان صرب و امپراتوری اتریش-مجارستان بود. جنگ جهانی اول با ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند ولیعهد امپراتوری اتریش-مجارستان به دست صربی ملی‌گرا در سارایوو، پایتخت کنونی بوسنی و هرزگووین جرقه خورد؛ کشته شدن ولیعهد باعث شد صربستان و امپراتوری اتریش-مجارستان و در نتیجه متحدان شان امپراتوری روسیه و امپراتوری آلمان رویاروی هم بایستند. انگلستان به دلیل رقابت میان کشورهای اروپایی، در عملیات ترور و ایجاد این تخاصم اروپایی نقش داشت[نیازمند منبع]. امپراتوری‌های عثمانی و فرانسه نیز وارد این جنگ بزرگ فراگیر شدند.
جنگ جهانی دوم
پس از پایان جنگ اول جهانی، کشور پادشاهی یوگسلاوی به وجود آمد، که بوسنی به همراه صربستان و کرواسی و اسلوونی و مونته‌نگرو و بقیه در قالب این کشور قرار داشتند. با ظهور نازیسم در آلمان، کشورهای تکه‌تکه جداشده امپراتوری اتریش-مجارستان نیز ضمیمه یا متحد آلمان شدند، پادشاهی یوگسلاوی تحت فشار موج تمایلات نازیسم، با آلمان نازی پیمان اتحاد بست؛ در بهار ۱۹۴۱ انگلستان که متحدش یونان را در خطر می‌دید، با تحریک و دسیسه، کودتای افسران صرب ملی گرا در یوگسلاوی علیه پادشاه و پیمانش با آلمان را سبب شد[نیازمند منبع]. این اقدام باعث حمله آلمان نازی شد. بلافاصله قومیتهای موزاییکی پادشاهی یوگسلاوی از هم جدا شدند. اسلوونی]] و کرواسی و بوسنی با اشتیاق به آلمان و متحدش ایتالیا پیوستند و صربستان بلگراد در جنگی یکماهه اشغال و به‌شدت سرکوب شد[نیازمند منبع]. بوسنی مسلمان در قالب حکومت کروات و در جنگ بالکان متحد آلمان نازی بود. شیخ امین الحسینی مفتی فلسطین در پی توافق با هیتلر و در ازای جلوگیری هیتلر از کوچ یهودیان به فلسطین، به تشکیل ارتش سیزدهم اس اس خنجر کوهستانی در اتحاد با آلمان علیه یهودیان صرب و کولی می‌کوشید. گروههای مسلح تشنیک قوم صرب و اوستاش قوم کروات و پارتیزانهای ملی‌گرای مارشال تیتو هم بودند، که جنگ‌ها و کشتارهای خونین قومی علیه یکدیگر را باعث شدند. در ۱۹۴۴ با شکست‌های آلمان نازی و خروجش از یوگسلاوی به همراه متحدانش، پارتیزانهای ملی‌گرای مارشال تیتو حاکم شدند و دیگر اقوام پاکسازی خونین گردیدند. پس از پایان جنگ جهانی دوم و ایجاد کشور سوسیالیستی یوگسلاوی، بوسنی هرزگوین یکی از جمهوری‌های کشور یوگسلاوی سوسیالیستی بود.
پس از فروپاشی شوروی
پس از فروپاشی شوروی، کشور یوگسلاوی سوسیالیستی هم، که از اقمار بلوک شرق بود، تجزیه شد. با فروپاشی یوگسلاوی، جمهوری بوسنی و هرزگوین نیز پس از همه‌پرسی برای کسب استقلال، مانند دیگر جمهوری‌های یوگسلاوی، در آغاز سال ۱۹۹۲ (میلادی) اعلام موجودیت کرد. این اتفاق، آغازگر جنگ بوسنی شد. در بوسنی سه قومیت بوسنیایی مسلمان و صرب ارتدوکس و کروات کاتولیک سکونت داشتند. همه‌پرسی استقلال، توسط صربهای بوسنی تحریم شده بود و با مشارکت ۶۷٪ مردم، ۹۸٪ رأی‌دهندگان به استقلال بوسنی و هرزگوین رأی دادند.[۱]
صربهای بوسنی، که از جانب صربستان و مونته‌نگروی همسایه حمایت می‌شدند، جمهوری صرب بوسنی را تشکیل دادند و ارتش جمهوری صرب بوسنی به قصد تجزیه کشور بوسنی در طول خطوط قومیتی و پیوند دادن نواحی صرب‌نشین برای تشکیل «صربستان بزرگ»، به مقاومت مسلحانه پرداخت. کروات‌های بوسنی نیز با حمایت کرواسی، جمهوری کروات بوسنی و هرزگوین را تشکیل دادند. قدرت‌های اروپایی هم از وجود کشور مسلمان ناهمگون در اروپای مسیحی ناخشنود بودند و حاضر به کمک نبودند[نیازمند منبع]. بوسنیایی‌ها که با ضعف تسلیحاتی در تحریم بودند، به‌شدت تحت فشار جنگ چهار ساله قرار گرفتند. در این میان تنها بعضی کشورهای مسلمان مانند ایران، پاکستان و عربستان کمک‌هایی کردند[نیازمند منبع]. با اعمال نظر انگلستان و ایالات متحده آمریکا در آغاز ۱۹۹۴ (میلادی) در پی موافقتنامه واشینگتن، جمهوری کروات بوسنی و هرزگوین و جمهوری بوسنی و هرزگوین با هم ادغام شده و فدراسیون بوسنی و هرزگوین را ایجاد کردند[نیازمند منبع]. با این موافقتنامه بوسنیایی‌ها و کروات‌ها، تعداد طرف‌های جنگ را در کشور بوسنی و هرزگوین بعد از دو سال، از سه به دو کاهش داد.
سرانجام در اواخر سال ۱۹۹۵ گروههای درگیر جنگ، موافقت‌نامهٔ صلح دیتون آمریکا را امضا کردند که جنگ چهار ساله داخلی قومیتی را متوقف کرد. توافقنامه پایانی در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۵ در پاریس امضا شد.
توافق صلح دیتون مرزهای بین‌المللی بوسنی و هرزگوین را ابقا کرد و دولت مشترکی چند قومیتی و دموکراتیک ایجاد کرد که با در دست داشتن هدایت سیاست خارجی، روابط دیپلماتیک و امور مالی تقویت می‌شد. ترتیبات سیاسی به‌جامانده از توافق صلح دیتون در سال ۱۹۹۵ به درگیری‌ها خاتمه داد. اما این توافقات اختلافات ناشی از ایدئولوژی‌های ملی‌گرایانه‌ای را که جنگ به‌خاطر آن‌ها آغاز شد را التیام نبخشیده است. همچنین این توافق، کنترل قدری کمتر از نیمی از کشور و امکان وتوی سیاست‌های ملی در بوسنی هرزگوین را در اختیارشان گذاشت، که این امر جلوی توسعه اقتصاد بوسنی را گرفته و زمینه را برای رواج فساد مالی و اداری فراهم کرده‌است.[۲] همچنین لایه دومی از حکومت تشکیل شد. از دو بخش کمابیش برابر از لحاظ اندازه، درنظر گرفته شد: فدراسیون بوسنیایی/کروات بوسنی و هرزگوین و جمهوری صربی بوسنی تحت رهبری صرب‌ها (RS). دولت‌های فدراسیون و RS با امکان نظارت بر اکثر فعالیت‌های دولت تقویت شدند. همچنین دفتر نمایندگان بلندپایه (OHR) برای نظارت بر اجرای جنبه‌های مدنی موافقتنامه تأسیس شد.
در سال ۱۹۹۵–۱۹۹۶، یک نیروی ۶۰٫۰۰۰ نفری حافظ صلح به رهبری ناتو (IFOR) برای اعمالِ نظارت بر اجرای جنبه‌های نظامی موافقتنامه در بوسنی خدمت می‌کردند. سپس نیروی حافظ صلح ناتو با نیرویی کوچکتر ایجاد پایداری به رهبری ناتو (SFOR) جایگزین شد که مأموریت آن جلوگیری از تجدید دشمنی‌ها بود. در دسامبر ۲۰۰۴ نیروهای حافظ صلح اتحادیه اروپا (EUFOR) جانشین نیروی ایجاد پایداریِ ناتو شد؛ مأموریت آن‌ها حفظ صلح و پایداری در سراسر کشور بود.
سیاست
بوسنی و هرزگوین به لحاظ اداره کشور دارای سامانه منحصربه‌فردی در جهان است. اگرچه به دلیل ساختار تقسیمات کشور در بوسنی و هرزگوین این کشور را نمی‌توان جمهوری دانست، اما اداره آن بر اساس شاخص‌های حکومت جمهوری انجام می‌شود. بوسنی و هرزگوین به دنبال اعلام استقلال برخی از جمهوری‌های یوگسلاوی سابق از جمله اسلوونی، کرواسی و مقدونیه، در تاریخ ۲۹ فوریه و اول مارس ۱۹۹۲ اقدام به برگزاری رفراندوم دربارهٔ استقلال کرد. این رفراندوم که ۲٫۰۷۳٫۵۶۸ نفر معادل ۶۳٫۶ درصد در آن شرکت کردند با اکثریت قاطع ۹۹٫۷ درصد به تصویب رسید. حزب دمکراتیک صربسکا (SDS) رفراندوم را بایکوت و از برگزاری آن در برخی مناطق جلوگیری به عمل آورد. اعلام استقلال بوسنی جنگ داخلی در این کشور را به همراه داشت. با امضای موافقت نامه صلح دیتون، بوسنی و هرزگوین به دو بخش فدراسیون بوسنی و هرزگوین و جمهوری صرب بوسنی (جمهوری صربسکا) تقسیم شد.
«علی عزت بگوویچ»، رئیس «حزب اقدام دمکراتیک»، که طی سال‌های جنگ در این کشور رهبری مسلمانان بوسنی و هرزگوین را بر عهده داشت، به عنوان نخستین رئیس‌جمهور این کشور تا سال ۲۰۰۰ میلادی بر این کشور حکومت کرد. در حال حاضر ریاست جمهوری هر ۸ ماه یک‌بار میان یک بوشنیاک (مسلمان)، یک صرب و یک کروات در گردش است. احزاب عمده این کشور عبارت اند از «حزب اقدام دمکراتیک»، «حزب دمکراتیک صربسکا»، «جامعه دمکراتیک کروات‌ها».
تقسیمات کشوری
پایتخت این کشور سارایوو است. کشور شامل ۱۳ استان است.
جغرافیا
کشور بوسنی و هرزگوین به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرق اروپا و در شبه جزیره بالکان قرار گرفته‌است با آب و هوایی معتدل و کوهستانی و سرسبز زیبا ؛ که با کشورهای کرواسی، صربستان و مونته نگرو مرز مشترک دارد. این کشور از دو ناحیهٔ بوسنی (در شمال) و هرزگوین (در جنوب) تشکیل شده‌است. مرز آبی این کشور به طول ۲۲ کیلومتر در جنوب تنها راه دسترسی این کشور به آب‌های آزاد دریای مدیترانه است، بندر نئوم در این منطقه واقع شده‌است.
اقتصاد
تولید ناخالص داخلی این کشور ۲۹٫۸۹ میلیارد دلار است که در سال گذشته میلادی رشدی ۵٫۵ درصدی داشته‌است.
یک میلیون و ۲۶ هزار نفر نیروی کار این کشور را تشکیل می‌دهند و نرخ بیکاری در آن ۴۵٫۵ درصد است. (آمارهای سال ۲۰۰۴ میلادی) یک چهارم جمعیت این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند و نرخ تورم در آن در سال ۲۰۰۱ میلادی ۲۶٫۲ درصد بود.
صادرات این کشور شامل فلزات، البسه و چوب است که به کشورهای کرواسی (۱۹٫۶ درصد)، اسلوونی (۱۶٫۷ درصد)، ایتالیا (۱۵٫۴ درصد)، آلمان (۱۲٫۳ درصد)، اتریش (۸٫۷ درصد) و مجارستان (۵٫۳ درصد) صادر می‌شود.
واردات این کشور شامل ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد شیمیایی، سوخت و مواد غذایی است که از کشورهای کرواسی (۲۴ درصد)، آلمان (۱۴٫۵ درصد)، اسلوونی (۱۳٫۲ درصد)، ایتالیا (۱۰ درصد)، اتریش (۵٫۹ درصد) و مجارستان (۵٫۲ درصد) وارد می‌شود.
مردم
جمعیت این کشور ۳٬۹۸۱٬۲۳۹ نفر، میانگین سنی جمعیت ۳۹ سال و امید به زندگی در بدو تولد برای زنان ۸۲ سال و برای مردان ۷۴ سال است. کمتر از ۰/۱ درصد از مردم آن به بیماری ایدز مبتلا استند.
تبار مردم این کشور اسلاو است. ۴۸٪ از مردم این کشور بوسنیایی، ۳۷٪ صرب و ۱۴٪ کروات اند. مذهبِ مردمِ بوسنی هرزگووین اسلام (سنی) و مسیحیت (ارتدوکس و کاتولیک) است. که از این میان ۴۰ درصد از آن‌ها مسلمان، ۳۱ درصد ارتودوکس و ۱۵ درصد کاتولیک اند.
زبان‌های محلی رایج در این کشور بوسنیایی، کروواتی و صربی است، اما بوسنیایی زبان اصلی آن‌ها است.
این تصاویر بین ۱۹۳۲ تا ۱۹۳۶ توسط والتر میتل‌هولتسر از اطراف شهر یایتسی بوسنی تهیه شده‌اند:
ارتباطات
در این کشور ۹۸۹٬۰۰۰ خط تلفن ثابت وجود دارد و ۱٬۸۸۸٬۰۰۰ خط تلفن همراه. بوسنی و هرزگوین ۳۹٬۶۲۷ میزبان اینترنتی و ۹۵۰٬۰۰۰ کاربر دارد.
پانویس
- ↑ Malcolm, Noel (1994). Bosnia A Short History. New York University Press. ISBN 0-8147-5520-8.
- ↑ بوسنی و جنگ جهانی اول بی بی فارسی، ۱۱ تیر ۱۳۹۳
منابع
پیوند به بیرون
 |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای بوسنی و هرزگوین دارد. |
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ بوسنی و هرزگوین موجود است. |
| کشورهای مستقل |
| .svg) |
|---|---|---|
| واحدهای سیاسی کم‌رسمیت | ||
| متعلقات و دیگر قلمروها | ||
| نهاد مرتبط | ||
کشورهای مستقل و سرزمینهای وابسته اروپا | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| فهرست کشورهای مستقل | آلبانی · آلمان · آندورا · اتریش · ارمنستان · اسپانیا · استونی · اسلواکی · اسلوونی · اوکراین · ایتالیا · ایرلند · ایسلند · بریتانیای کبیر · بلاروس · بلژیک · بلغارستان · بوسنی و هرزگوین · پرتغال · ترکیه · جمهوری آذربایجان · جمهوری چک · جمهوری مقدونیه · دانمارک · روسیه · رومانی · سان مارینو · سوئد · سوئیس · صربستان · فرانسه · فنلاند · قبرس · قزاقستان · کرواسی · گرجستان · لتونی · لوکزامبورگ · لهستان · لیتوانی · لیختن‌اشتاین · مالت · مجارستان · مولداوی · موناکو · مونته‌نگرو · نروژ · واتیکان · هلند · یونان | | |||||||
| کشورها با به رسمیت شناختن محدود | |||||||||
| قلمروهای وابسته و سرزمینهای دیگر |
| ||||||||
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| سایر | |
