برگشت دادن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Maktoubian (بحث | مشارکت‌ها)
جز ایجاد یک پیوند و ویرایش املایی
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز اصلاح یادکردها (وظیفه ۱۹)
خط ۵: خط ۵:


== روش انجام برگشت دادن ==
== روش انجام برگشت دادن ==
در این فرآیند فلز تا دمایی پایین تر از [[دمای استحاله]](معمولا کمتر از 700 درجه سانتی گراد)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تمپر کردن (برگشت) - Tempering|نشانی=http://www.packmangroup.com/content/1347/%D8%AA%D9%85%D9%BE%D8%B1+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86+(%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA)+-+Tempering|وب‌گاه=www.packmangroup.com|بازبینی=2019-04-14}}</ref> برای مدت مشخصی گرم می شود و سپس در دمای محیط خنک می شود.<ref>{{Cite journal|date=2019-03-17|title=Tempering (metallurgy)|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tempering_(metallurgy)&oldid=888217472|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>در اثر باز پخت تنش های داخلی کاهش یافته و یا حذف می شوند و بنابراین استحکام ضربه ای افزایش می یابد (شکنندگی کم می شود) . در عوض سختی و استحکام قطعه سخت شده تا حدودی کاهش خواهد یافت.برای به دست آوردن خواص مکانیکی مورد رضایت با هزینه پایین در این فرآیند، مدلسازی ریاضی اهمیت بالایی داد.
در این فرآیند فلز تا دمایی پایین تر از [[دمای استحاله]](معمولا کمتر از 700 درجه سانتی گراد)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تمپر کردن (برگشت) - Tempering|نشانی=http://www.packmangroup.com/content/1347/%D8%AA%D9%85%D9%BE%D8%B1+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86+(%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA)+-+Tempering|وبگاه=www.packmangroup.com|بازبینی=2019-04-14}}</ref> برای مدت مشخصی گرم می شود و سپس در دمای محیط خنک می شود.<ref>{{Cite journal|date=2019-03-17|title=Tempering (metallurgy)|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tempering_(metallurgy)&oldid=888217472|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>در اثر باز پخت تنش های داخلی کاهش یافته و یا حذف می شوند و بنابراین استحکام ضربه ای افزایش می یابد (شکنندگی کم می شود) . در عوض سختی و استحکام قطعه سخت شده تا حدودی کاهش خواهد یافت.برای به دست آوردن خواص مکانیکی مورد رضایت با هزینه پایین در این فرآیند، مدلسازی ریاضی اهمیت بالایی داد.


=== شرایط مختلف انجام ===
=== شرایط مختلف انجام ===
خط ۲۳: خط ۲۳:
تأثیر دمای تمپر بر سختی فولاد متوسط کربن ـ پرکروم در جدول (1) نشان داده شده است. همانطور که مشاهده شود با افزایش دما از 450 تا 550 درجه سانتیگراد سختی افزایش یافته است. در 600 درجه سانتیگراد سختی کاهش یافته که این بدلیل کاهش چگالی نابجایی ها، حذف تنشهای داخلی و همچنین کاهش سختی مارتنزیت تمپرشده میباشد.<ref>{{Cite journal|last=Bakhsheshi-Rad|first=Hamid Reza|last2=Monshi|first2=Ahmad|last3=Monajatizadeh|first3=Hossain|last4=Idris|first4=Mohd Hasbullah|last5=Abdul Kadir|first5=Mohammed Rafiq|last6=Jafari|first6=Hassan|date=2011-12|title=Effect of Multi-Step Tempering on Retained Austenite and Mechanical Properties of Low Alloy Steel|url=http://dx.doi.org/10.1016/s1006-706x(12)60009-0|journal=Journal of Iron and Steel Research International|volume=18|issue=12|pages=49–56|doi=10.1016/s1006-706x(12)60009-0|issn=1006-706X}}</ref> در نتیجه با افزایش دمای تمپر، سختی کاهش می یابد.
تأثیر دمای تمپر بر سختی فولاد متوسط کربن ـ پرکروم در جدول (1) نشان داده شده است. همانطور که مشاهده شود با افزایش دما از 450 تا 550 درجه سانتیگراد سختی افزایش یافته است. در 600 درجه سانتیگراد سختی کاهش یافته که این بدلیل کاهش چگالی نابجایی ها، حذف تنشهای داخلی و همچنین کاهش سختی مارتنزیت تمپرشده میباشد.<ref>{{Cite journal|last=Bakhsheshi-Rad|first=Hamid Reza|last2=Monshi|first2=Ahmad|last3=Monajatizadeh|first3=Hossain|last4=Idris|first4=Mohd Hasbullah|last5=Abdul Kadir|first5=Mohammed Rafiq|last6=Jafari|first6=Hassan|date=2011-12|title=Effect of Multi-Step Tempering on Retained Austenite and Mechanical Properties of Low Alloy Steel|url=http://dx.doi.org/10.1016/s1006-706x(12)60009-0|journal=Journal of Iron and Steel Research International|volume=18|issue=12|pages=49–56|doi=10.1016/s1006-706x(12)60009-0|issn=1006-706X}}</ref> در نتیجه با افزایش دمای تمپر، سختی کاهش می یابد.
{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
|+جدول1-سختی نمونه های تمپر شده<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بررسی تأثیر عملیات کوئنچ و تمپر بر مشخصات ریزساختاري و خواص سایشی فولاد|نشانی=http://www.seven-diamonds.com/fa/2014-03-12-15-59-1/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3/123-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%88%D8%A6%D9%86%DA%86-%D9%88-%D8%AA%D9%85%D9%BE%D8%B1|وب‌گاه=www.seven-diamonds.com|بازبینی=2019-04-14}}</ref>
|+جدول1-سختی نمونه های تمپر شده<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بررسی تأثیر عملیات کوئنچ و تمپر بر مشخصات ریزساختاري و خواص سایشی فولاد|نشانی=http://www.seven-diamonds.com/fa/2014-03-12-15-59-1/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3/123-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%88%D8%A6%D9%86%DA%86-%D9%88-%D8%AA%D9%85%D9%BE%D8%B1|وبگاه=www.seven-diamonds.com|بازبینی=2019-04-14}}</ref>
|دمای تمپر(درجه سانتی گراد)
|دمای تمپر(درجه سانتی گراد)
|600
|600
خط ۴۸: خط ۴۸:


== کاربرد های برگشت دادن ==
== کاربرد های برگشت دادن ==
بعد از انجام فرآیند سخت شدن، به علت تنش های ایجاد شده در ضمن سرد شدن، تقریبا تمام قطعات ترد و شکننده می شوند. از این رو مگر در مواردی خاص مانند زمانی که سختی زیادی مورد نیاز باشد، از عملیات برگشت دادن استفاده می شود. در اثر بازپخت تنش های داخلی کاهش یافته و یا حذف می شوند و بنابراین استحکام ضربه ای افزایش می یابد(شکنندگی کم می شود)، در عوض سختی و استحکام قطعه سخت شده تا حدودی کاهش خواهد یافت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانلود مقاله رایگان تمپر کردن فولاد آبدیده|نشانی=https://www.onlineword.ir/download/12637/دانلود-مقاله-رایگان-تمپر-کردن-فولاد-آبدیده|وب‌گاه=آنلاین پیپر|بازبینی=2019-04-14|کد زبان=fa-IR}}</ref>
بعد از انجام فرآیند سخت شدن، به علت تنش های ایجاد شده در ضمن سرد شدن، تقریبا تمام قطعات ترد و شکننده می شوند. از این رو مگر در مواردی خاص مانند زمانی که سختی زیادی مورد نیاز باشد، از عملیات برگشت دادن استفاده می شود. در اثر بازپخت تنش های داخلی کاهش یافته و یا حذف می شوند و بنابراین استحکام ضربه ای افزایش می یابد(شکنندگی کم می شود)، در عوض سختی و استحکام قطعه سخت شده تا حدودی کاهش خواهد یافت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانلود مقاله رایگان تمپر کردن فولاد آبدیده|نشانی=https://www.onlineword.ir/download/12637/دانلود-مقاله-رایگان-تمپر-کردن-فولاد-آبدیده|وبگاه=آنلاین پیپر|بازبینی=2019-04-14|کد زبان=fa-IR}}</ref>


[[کوئنچ کردن]] و برگشت دادن برای به دست آوردن حداکثر چقرمگی و شکل پذیری در سختی و استحکام مشخصی استفاده می شود. برای به دست آوردن خواص مکانیکی مورد رضایت با هزینه پایین در این فرآیند، مدلسازی ریاضی اهمیت بالایی داد. سختی توزیع شده در قطعه بعد از کوئینچ کردن و برگشت دادن قابل پیش بینی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ScienceDirect|نشانی=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1875389213006627|وب‌گاه=www.sciencedirect.com|بازبینی=2019-04-14}}</ref>
[[کوئنچ کردن]] و برگشت دادن برای به دست آوردن حداکثر چقرمگی و شکل پذیری در سختی و استحکام مشخصی استفاده می شود. برای به دست آوردن خواص مکانیکی مورد رضایت با هزینه پایین در این فرآیند، مدلسازی ریاضی اهمیت بالایی داد. سختی توزیع شده در قطعه بعد از کوئینچ کردن و برگشت دادن قابل پیش بینی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ScienceDirect|نشانی=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1875389213006627|وبگاه=www.sciencedirect.com|بازبینی=2019-04-14}}</ref>
<br />
<br />


خط ۵۹: خط ۵۹:
کوئنچ کردن باعث ایجاد تنش های داخلی در قطعات و در نتیجه موجب ایجاد تردی و شکنندگی در آنها می شود. به همین علت به جز در مواردی که سختی بسیار بالایی مورد نیاز باشد، از فولادهای کوئنچ شده استفاده نمی‌شود. در این مرحله، می بایست فولاد قبل از استفاده تمپر شود. با انجام این عملیات روی آلیاژهای سخت شده، خواص مکانیکی آلیاژ تعدیل می شود.
کوئنچ کردن باعث ایجاد تنش های داخلی در قطعات و در نتیجه موجب ایجاد تردی و شکنندگی در آنها می شود. به همین علت به جز در مواردی که سختی بسیار بالایی مورد نیاز باشد، از فولادهای کوئنچ شده استفاده نمی‌شود. در این مرحله، می بایست فولاد قبل از استفاده تمپر شود. با انجام این عملیات روی آلیاژهای سخت شده، خواص مکانیکی آلیاژ تعدیل می شود.


دمای تمپر مناسب فولادهای کربنی و کم آلیاژ را با توجه به ترکیب شیمیایی آن ها و سختی نهایی مورد نظر می توان به طور تقریبی مشخص کرد. در این روش از فرمول ارائه شده توسط [[گرون وجف]] استفاده می شود که در آن فرض شده فولاد بعد از سریع سرد شدن عمدتا ساختار مارتنزیتی دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانلود مقاله رایگان تمپر کردن فولاد آبدیده|نشانی=https://www.onlineword.ir/download/12637/دانلود-مقاله-رایگان-تمپر-کردن-فولاد-آبدیده|وب‌گاه=آنلاین پیپر|بازبینی=2019-04-14|کد زبان=fa-IR}}</ref>
دمای تمپر مناسب فولادهای کربنی و کم آلیاژ را با توجه به ترکیب شیمیایی آن ها و سختی نهایی مورد نظر می توان به طور تقریبی مشخص کرد. در این روش از فرمول ارائه شده توسط [[گرون وجف]] استفاده می شود که در آن فرض شده فولاد بعد از سریع سرد شدن عمدتا ساختار مارتنزیتی دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانلود مقاله رایگان تمپر کردن فولاد آبدیده|نشانی=https://www.onlineword.ir/download/12637/دانلود-مقاله-رایگان-تمپر-کردن-فولاد-آبدیده|وبگاه=آنلاین پیپر|بازبینی=2019-04-14|کد زبان=fa-IR}}</ref>


=== جستارهای وابسته ===
=== جستارهای وابسته ===

نسخهٔ ‏۶ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۰۹

برگشت دادن یا تمپر کردن (به انگلیسی: Tempering) برگشت  دادن یک عملیات حرارتی است که برای افزایش چقرمگی آلیاژهای آهن استفاده می شود. این فرآیند معمولا بعد از انجام فرآیند سخت کردن ، برای کاهش سختی اضافه انجام می شود.

تاریخچه برگشت دادن

برگشت دادن یک عملیات حرارتی باستانی است. قدیمی ترین نمونه ی مارتنزیت تمپر شده یک تبر است که در Galilee یافت شده است، که مربوط به 1100 تا 1200 قبل از میلاد است.[۱] این فرآیند در سراسر جهان، از آسیا تا آفریقا استفاده می شده است. در مدت زمان روش های بسیاری برای خنک کردن قطعه برای کوئنچ کردن آن امتحان شده اند، مانند کوئنچ کردن با پیشاب، خون یا فلزاتی مانند جیوه یا سرب، اما فرآیند برگشت دادن نسبتا در طول زمان تغییری نکرده است. این فرآیند اغلب با کوئنچ کردن اشتباه گرفته می شده و یک اصطلاح برای توصف هر دو فرآیند مورد استفاده بوده است. در سال 1889 میلادی، سر ویلیام چندلر رابرتز آستین نوشته است :"هنوز لغات "آب دیدن"،"برگشت دادن" و"سخت کردن"، حتی در نوشته های منابع برجسته، گیج کننده هستند. من برگشت دادن را به عنوان نرم کردن معرفی می کنم." [۲]

روش انجام برگشت دادن

در این فرآیند فلز تا دمایی پایین تر از دمای استحاله(معمولا کمتر از 700 درجه سانتی گراد)[۳] برای مدت مشخصی گرم می شود و سپس در دمای محیط خنک می شود.[۴]در اثر باز پخت تنش های داخلی کاهش یافته و یا حذف می شوند و بنابراین استحکام ضربه ای افزایش می یابد (شکنندگی کم می شود) . در عوض سختی و استحکام قطعه سخت شده تا حدودی کاهش خواهد یافت.برای به دست آوردن خواص مکانیکی مورد رضایت با هزینه پایین در این فرآیند، مدلسازی ریاضی اهمیت بالایی داد.

شرایط مختلف انجام

رنگ های قسمت های مختلف فولاد نشان دهنده ی دماهای تمپرمختلف هستند.

دما و زمان حرارت دادن به ابعاد قطعه و خواص مکانیکی مورد نظر بستگی دارد.انجام عملیات برگشت دادن با شرایط مختلف نتایج مختلفی را در پی خواهد داشت. به عنوان مثال: شاعری و همکارانش به بررسی شرایط مختلف عملیات حرارتی بر تغییرات ریزساختاری و سختی فولادهای کم کربن ـ پرکروم پرداخته اند. نتایج به دست آمده نشان می دهد، افزایش دمای تمپر منجر به کاهش میزان آستنیت باقیمانده در ریزساختار و افزایش سختی تا حد معینی میگردد.[۵] در تحقیق دیگری، بزرگ نژاد و همکارانش تأثیر دمای تمپر در محدوده 600-300 درجه سانتیگراد به مدت 7-3 ساعت را مورد بررسی قرار داده اند. نتایج نشان داده است، دماي 500 درجه سانتیگراد به مدت 5 ساعت بالاترین سختی را به دست میدهد که مربوط به شرایطی است که کمترین درصد آستنیت باقیمانده در ریزساختار تشکیل شده است.[۶]

تأثیر دمای تمپر بر سختی فولاد متوسط کربن ـ پرکروم در جدول (1) نشان داده شده است. همانطور که مشاهده شود با افزایش دما از 450 تا 550 درجه سانتیگراد سختی افزایش یافته است. در 600 درجه سانتیگراد سختی کاهش یافته که این بدلیل کاهش چگالی نابجایی ها، حذف تنشهای داخلی و همچنین کاهش سختی مارتنزیت تمپرشده میباشد.[۷] در نتیجه با افزایش دمای تمپر، سختی کاهش می یابد.

جدول1-سختی نمونه های تمپر شده[۸]
دمای تمپر(درجه سانتی گراد) 600 550 500 450
سختی(HRC) 43 47 46 45

همچنین با افزايش درجه حرارت تمپر، استحكام كششی و استحكام تسليم به تدريج كاهش مييابد اما درصد ازدياد طول نسبی و درصد كاهش سطح مقطع نسبی به تدريج افزايش مييابد. [۹]

differential tempering

نمونه شمشیر های ژاپنی که تحت فرآیند differensial tempering ساخته می شده اند.

این روش این امکان را فراهم می کند که قسمت های مختلف قطعه به مقدار های مختلف برگشت داده شوند. این شیوه معمولا برای ساخت چاقو و شمشیر استفاده می شوند تا در حالی که لبه ی مستحکمی دارند، مرکز آن ها نرم تر باشد.

این روش در آسیا معمول بوده است، مانند شمشیر سازی های ژاپن.[۱۰]

interrupted quenching

این شیوه معمولا با وجود تفاوت زیادی که با شیوه سنتی تمپر کردن دارد، ولی به تمپر کردن رجوع داده می شود. در این شیوه قطعه تا دمای مشخصی که کمتر از دمای شروع مارتنزیت است، کوئینچ می شود و مدت طولانی تری در آن دما نگه داشته می شود. نتیجه فرآیند و خواص مکانیکی قطعه بعد از آن بسته به دما و زمان متفاوت خواهد بود.[۱۱]

کاربرد های برگشت دادن

بعد از انجام فرآیند سخت شدن، به علت تنش های ایجاد شده در ضمن سرد شدن، تقریبا تمام قطعات ترد و شکننده می شوند. از این رو مگر در مواردی خاص مانند زمانی که سختی زیادی مورد نیاز باشد، از عملیات برگشت دادن استفاده می شود. در اثر بازپخت تنش های داخلی کاهش یافته و یا حذف می شوند و بنابراین استحکام ضربه ای افزایش می یابد(شکنندگی کم می شود)، در عوض سختی و استحکام قطعه سخت شده تا حدودی کاهش خواهد یافت.[۱۲]

کوئنچ کردن و برگشت دادن برای به دست آوردن حداکثر چقرمگی و شکل پذیری در سختی و استحکام مشخصی استفاده می شود. برای به دست آوردن خواص مکانیکی مورد رضایت با هزینه پایین در این فرآیند، مدلسازی ریاضی اهمیت بالایی داد. سختی توزیع شده در قطعه بعد از کوئینچ کردن و برگشت دادن قابل پیش بینی است.[۱۳]

برگشت دادن برنج های آلیاژِی

همچنین برنج های آلیاژی با درصد روی بالا دارای فازها و ریز ساختار های متفاوتی هستند که با اعمال عملیات حرارتی کوئنچ و تمپرینگ، نوع و درصد حجمی این فازها تغییر کرده و خواص متنوعی ایجاد می شود که بی شباهت به رفتار فولادها نمی باشد.(حسینیان, آیدا؛ ایمان ابراهیم زاده و غلامحسین اکبری، ۱۳۸۵)

برگشت دادن فولاد

کوئنچ کردن باعث ایجاد تنش های داخلی در قطعات و در نتیجه موجب ایجاد تردی و شکنندگی در آنها می شود. به همین علت به جز در مواردی که سختی بسیار بالایی مورد نیاز باشد، از فولادهای کوئنچ شده استفاده نمی‌شود. در این مرحله، می بایست فولاد قبل از استفاده تمپر شود. با انجام این عملیات روی آلیاژهای سخت شده، خواص مکانیکی آلیاژ تعدیل می شود.

دمای تمپر مناسب فولادهای کربنی و کم آلیاژ را با توجه به ترکیب شیمیایی آن ها و سختی نهایی مورد نظر می توان به طور تقریبی مشخص کرد. در این روش از فرمول ارائه شده توسط گرون وجف استفاده می شود که در آن فرض شده فولاد بعد از سریع سرد شدن عمدتا ساختار مارتنزیتی دارد.[۱۴]

جستارهای وابسته

منابع

  1. Tool steels By George Adam Roberts, George Krauss, Richard Kennedy, Richard L. Kennedy - ASM International 1998 Page 2
  2. "Roberts-Austen, Sir William Chandler (1843–1902)". Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press. 2018-02-06.
  3. «تمپر کردن (برگشت) - Tempering». www.packmangroup.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۴.
  4. "Tempering (metallurgy)". Wikipedia (به انگلیسی). 2019-03-17.
  5. محمد حسین شاعري، سعید شبستري، حسن سقفیان "بهینهسازي سیکل عملیات حرارتی فولادهاي کم کربن کروم بالا (FMU29) مورد استفاده در آستري آسیابها" نهمین سمینار مهندسی سطح و عملیت حرارتی ایران، 1387.
  6. مهدي بزرگنژاد نوبیجاري، میکائیل عیسیخانی زکریا، حسن سقفیان، سعید شبستري "کاهش آستنیت باقیمانده با استفاده از بهینهسازي دماي آستنیته کردن و تمپر فولاد کروم ـ مولیبدن دار FMU29 مورد استفاده در آستري آسیابها" پنجمین همایش مشترك انجمن مهندسی متالورژي و جامعه علمی ریختهگري ایران، 1390.
  7. Bakhsheshi-Rad, Hamid Reza; Monshi, Ahmad; Monajatizadeh, Hossain; Idris, Mohd Hasbullah; Abdul Kadir, Mohammed Rafiq; Jafari, Hassan (2011-12). "Effect of Multi-Step Tempering on Retained Austenite and Mechanical Properties of Low Alloy Steel". Journal of Iron and Steel Research International. 18 (12): 49–56. doi:10.1016/s1006-706x(12)60009-0. ISSN 1006-706X. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  8. «بررسی تأثیر عملیات کوئنچ و تمپر بر مشخصات ریزساختاري و خواص سایشی فولاد». www.seven-diamonds.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۴.
  9. رفیعی, کرامت; نقیان, علی; امینی, کامران; سلطانی, محمد علی (2010-05-22). "تأثیر دمای تمپر بر سختی و خواص کششی فولاد API 5CT T95". فرآیندهای نوین در مهندسی مواد (به انگلیسی). 4 (1): 67–71. ISSN 2423-3226.
  10. "Tempering (metallurgy)". Wikipedia (به انگلیسی). 2019-03-17.
  11. "Tempering (metallurgy)". Wikipedia (به انگلیسی). 2019-03-17.
  12. «دانلود مقاله رایگان تمپر کردن فولاد آبدیده». آنلاین پیپر. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۴.
  13. «ScienceDirect». www.sciencedirect.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۴.
  14. «دانلود مقاله رایگان تمپر کردن فولاد آبدیده». آنلاین پیپر. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۴.
  • مهندس حسین تویسرکانی، اصول علم مواد (خواص و مهندسی مواد)، مرکز نشر دانشگاه صنعتی اصفهان، ۱۳۷۶ ، شابک ۹۶۴-۶۰۲۹-۱۴-۰
  • حسینیان, آیدا؛ ایمان ابراهیم زاده و غلامحسین اکبری، ۱۳۸۵، اثر عملیات حرارتی تمپر بر ریز ساختار و خواص برنجهای آلیاژ ریختگی، دومین همایش ملی عملیات حرارتی، شهر مجلسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر مجلس، https://www.civilica.com/Paper-NSHT02-NSHT02_031.html