کبوترخانه: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:کبوترخانه گلپایگان.jpg|بندانگشتی|کبوترخانه گلپایگان5]] |
|||
[[پرونده:عمارت کبوتر خانه، از جاذبه های گردشگری شهر تاریخی اصفهان.jpg|جایگزین=عمارت کبوتر خانه در اصفهان|بندانگشتی|عمارت کبوتر خانه در اصفهان]] |
[[پرونده:عمارت کبوتر خانه، از جاذبه های گردشگری شهر تاریخی اصفهان.jpg|جایگزین=عمارت کبوتر خانه در اصفهان|بندانگشتی|عمارت کبوتر خانه در اصفهان]] |
||
[[پرونده:IranÖstlichIsfahanTaubenhäuser1.jpg|بندانگشتی|کبوترخانههایی در [[استان اصفهان]]|جایگزین=]] |
[[پرونده:IranÖstlichIsfahanTaubenhäuser1.jpg|بندانگشتی|کبوترخانههایی در [[استان اصفهان]]|جایگزین=]] |
نسخهٔ ۲۰ آوریل ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۵۹
کبوترخانه، کفترخان، برج کبوتر، ورده یا برج حمام سازهای است که به جهت لانه گزینی پرندهها به خصوص کبوترها در خاورمیانه و اروپا ساخته میشود، کاربرد عمده این بناها جمعآوری مدفوع پرندگان جهت استفاده در کشاورزی، دباغی، چرمسازی و ساخت باروت است.[۱][۲]
کبوترخانهها بناهایی هستند که با پهنا و ارتفاع بین هفت تا ۱۵ متر اعمار میشوند و در درون آنها صدها جای برای لانه کبوتران با شکل و ابعاد یکسان ساخته میشود.[۳]
بیشترین کبوتر خانه های ایران در شهرستان گلپایگان قرار دارد. تا 60 سال گذشته بیش از 350 کبوتر خانه در گلپایگان وجود داشته است. کبوترخانه گلپایگان دارای معماری مکعبی هستند و از این نظر در سطح ایران منحصر به فرد هستند.
تاریخچه
تاریخچه کبوترخانهها و این که در چه زمانی یا کجا با هدف بهرهبرداری از مدفوع پرندهها به خصوص کبوترها به عنوان کود ساخته شدند بهطور دقیق مشخص نیست، اما شواهد این سازهها در ایران به ۱۲۰۰ سال پیش میرسد.[۱]
تربیت کبوتر در دوران بعد از اسلام در ایران و دیگر ممالک معمول بود و حتی کتابهایی در مورد این حیوان مفید و پُرثمر، تألیف شدهاست، که از آن جمله میتوان به کتاب تمائم الحمائم، تألیف محی الدین بن عبدالطاهر اشاره نمود.
بر اساس تاریخ ابن کثیر (جلد۱۲، صفحه۴۱۱)، رسم کبوتربازی در قرن چهارم و پنجم معمول بود و چون کبوتربازها برای مردم ایجاد مزاحمت میکردند، گاهی از طرف فرمانروایان دستور جلوگیری از آنان داده میشد؛ چنانکه مقتدی عباسی (نیمه دوم قرن پنجم)، از کبوتربازی منع نمود. آن طور که سیوطی در تاریخ خود (صفحه ۲۸۰) آورده، همین مقتدی عباسی بود که دستور داد برجهای کبوتر را نیز خراب کنند، زیرا این برجها مُشرف بر خانههای مردم بود.
از مندرجات تاریخ ابن الجوزی (جلد ۷، صفحه: ۲۱۲) چنین برمی آید که در زمان عضدالدوله، بوسیله کبوتران نامه بر، در فاصله ۶ ساعت، دستور شاه به حکمران کوفه ابلاغ شده و جواب آن میرسید.
از دیرباز، برای استفاده از گوشت و کود کبوتران، ساختن کبوترخان یا کبوترخانه معمول بود. ژان شاردن که در عصر صفوی از ایران بازدید کردهاست، به پیشینه بناهای کبوترخان و وضعیت آنها در عصر صفویه چنین اشاره کردهاست:[۴]
کبوترخان را در ایران، اصولاً برای تزئین نساخته بودند، بلکه به منظور انتفاع و بهرهبرداری، به ساختن کبوترخان اقدام میکردند، حتی در زمان حاضر نیز، یکی از مناظری که در اطراف دهات ایران دیده میشود، همین برجهای کبوترخان است، که صدها سوراخ چهارگوش در آن تعبیه شدهاست… در ایران گوشت کبوترها را میخورند و از همه بالاتر فضولات آنها را که کود حیوانی بسیار گرانبهایی است، جمع میکنند. جالیزهای معروف خربزه اصفهان در سایهٔ همین کود بارور میشود و قرنهاست که این کار معمول است. تاورنیه که در سال ۱۶۷۷ میلادی (۱۰۸۸ هجری) سفرنامه خود را نوشته، میگوید در اطراف اصفهان بیش از سه هزار کبوتر وجود داشتهاست…
جستارهای وابسته
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به کبوترخانه در ویکیگفتاورد موجود است. |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ کبوترخانه موجود است. |
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «کبوترخانه». مجموعه ارگ تاریخی میشیجان. دریافتشده در ۲۷ فوریه ۲۰۱۶.
- ↑ «معماری برج کبوتر خانه». بانک مقالات فارسی. دریافتشده در ۲۷ فوریه ۲۰۱۶.
- ↑ نسل رو به انقراض کبوترها و خانههای ویران آنها در هرات، بیبیسی فارسی
- ↑ تاریخ اجتماعی ایران، مرتضی راوندی، چاپ سوم، جلد ۷، صفحه: ۴۵