غزنی: تفاوت میان نسخه‌ها
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها) جز ربات:افزودن الگو ناوباکس {{استان‌های سامانیان}}+تمیز+ |
Yamaha5Bot (بحث | مشارکت‌ها) جز تمیزکاری با ویرایشگر خودکار فارسی |
||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
شهر غزنی یکی از شهرهای نسبتاً خطرناک می‌باشد. گروه‌های تروریستی مانند طالبان نفوذ زیادی در این شهر و ولسوالی‌های پشتون‌نشین این ولایت دارد. بسته شدن مدارس؛ شلیک راکت بر روی خانه‌های مسکونی و حملات بر روی افراد نظامی اتفاقاتی هستند که هر از چند وقتی در این شهر و ولسوالی‌های اطراف آن رخ می‌دهد. |
شهر غزنی یکی از شهرهای نسبتاً خطرناک می‌باشد. گروه‌های تروریستی مانند طالبان نفوذ زیادی در این شهر و ولسوالی‌های پشتون‌نشین این ولایت دارد. بسته شدن مدارس؛ شلیک راکت بر روی خانه‌های مسکونی و حملات بر روی افراد نظامی اتفاقاتی هستند که هر از چند وقتی در این شهر و ولسوالی‌های اطراف آن رخ می‌دهد. |
||
== سقوط ولایت |
== سقوط ولایت غزنی به دست [[طالبان]] == |
||
پنج شنبه شب مطابق نهم [[اگست]] سال جاری میلادی [[۲۰۱۸]] گروه طالبان همراه با بیش از سه هزار افراد مسلح از چهار طرف شهر غزنی بالای غزنی حمله نمودند و برای مدتی کنترل شهر را به دست گرفتند، اما نتوانستند بالای مقام ولایت و ادارات امنیتی مسلط شوند. |
پنج شنبه شب مطابق نهم [[اگست]] سال جاری میلادی [[۲۰۱۸]] گروه طالبان همراه با بیش از سه هزار افراد مسلح از چهار طرف شهر غزنی بالای غزنی حمله نمودند و برای مدتی کنترل شهر را به دست گرفتند، اما نتوانستند بالای مقام ولایت و ادارات امنیتی مسلط شوند. |
||
بعد از سه روز جنگ با بیش از ۸۰۰ قربانی از طالبان و بیش از ۳۰۰ قربانی از نظامیان و افراد ملکی، طالبان عقب نشینی نمودند. در میان کشته شده‌های طالبان جنگجوی پاکستانی نیز دیده می‌شد. |
بعد از سه روز جنگ با بیش از ۸۰۰ قربانی از طالبان و بیش از ۳۰۰ قربانی از نظامیان و افراد ملکی، طالبان عقب نشینی نمودند. در میان کشته شده‌های طالبان جنگجوی پاکستانی نیز دیده می‌شد. |
||
| خط ۲۰۴: | خط ۲۰۴: | ||
{{درگاه|ولابت غزنی}} |
{{درگاه|ولابت غزنی}} |
||
{{استان‌های سامانیان}} |
{{استان‌های سامانیان}} |
||
[[رده:آثار تاریخی افغانستان]] |
[[رده:آثار تاریخی افغانستان]] |
||
[[رده:آیین هندو در افغانستان]] |
[[رده:آیین هندو در افغانستان]] |
||
نسخهٔ ۲۸ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۲۳:۵۲
غزنی
غزنه، غزنین | |
|---|---|
 بالاحصار غزنی | |
  غزنی موقعیت شهر غزنی | |
| مختصات: ۳۳°۳۳′ شمالی ۶۸°۲۵′ شرقی / ۳۳٫۵۵۰°شمالی ۶۸٫۴۱۷°شرقی | |
| کشور |  افغانستان |
| ولایت | ولایت غزنی |
| ولسوالی | غزنی |
| مذهب | مسلمان و اقلیت سیک |
| بلندی | ۲۲۱۹ متر (۷۲۸۰ پا) |
| جمعیت (۲۰۱۵)[۱] | |
| • شهر | ۱۴۳٬۳۷۹ |
| • شهری | ۱۴۳٬۳۷۹ |
| منطقه زمانی | +۴:۳۰ |
غزنی شناخته شده با نام‌های تاریخی غزنه و غزنین، شهری است در مرکز شرقی افغانستان. این شهر با جمعیت تقریبی ۱۴۱۰۰۰ نفر و در ارتفاع ۲۲۱۹ متری از سطح دریا قرار دارد. این شهر مرکز ولایت غزنی است. شاهراه کابل – قندهار که شهرهای شمالی را به شهرهای جنوبی افغانستان وصل می‌کنید از این شهر نیز می‌گذرد. ساکنان شهر غزنی را «غزنوی» و در گویش عامه «غزنیچی» می‌نامند.[۲] در پیرامون غزنی آرامگاه‌های چند تن از شاعران و دانشمندان ازجمله آرامگاه ابوریحان بیرونی واقع شده‌است. ویرانه‌های غزنهٔ کهن، یعنی پایتخت دودمان غزنویان، در شمال شرقی این شهر به فاصلهٔ پنج کیلومتری از آن قرار دارد. غزنی همچنین به داشتن مناره‌های ستاره شکلی از سده دوازدهم میلادی مشهور است. این مناره‌ها باقی‌ماندهٔ مسجد بهرام‌شاه هستند. اطراف این مناره‌ها با طرح‌های هندسی و با آیات قرآن با خط کوفی مزین بوده‌است. قسمت گنبد آن‌ها خراب شده‌است. بر اساس تصویب اجلاس سال ۲۰۰۷ وزیران فرهنگ کشورهای اسلامی، غزنی پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال ۲۰۱۳ شد.[۳]
بیش از۷۰ درصد مردم این شهر فارسی‌زبانند و ترکیب جمعیتی شهر غزنین شامل ۵۰٪ هزاره، ۲۵٪ تاجیک و ۲۵٪ پشتون می‌باشد.[۴][۵]
نام
نام غزنه تلفظی در زبان‌های ایرانی شرقی است از واژه گَنزَک که در زبان‌های ایرانی قدیم به معنای گنج بوده‌است و نام غزنه پس از روی دادن جایگشت آوایی گنزک/گزنک به شکل کنونی درآمده‌است.[۶]
تاریخچه
بر طبق گفته‌های کلادیوس بطلیموس دانای رومی- یونانی مقیم مصر غزنی در عهد باستان یک بازار کوچک بود. در قرن ششم قبل از میلاد کوروش دوم؛ پادشاه وقت خاندان هخامنشی غزنی را تصرف کرده و آن را شامل قلمرو شاهنشاهی ایران کرد.[۷]
تا سده هفتم میلادی غزنی یکی از مراکز بودایی در آسیای مرکزی بود. با ورود سپاه اعراب مسلمان در منطقه این سپاهیان مردم این شهر را مجبور به مسلمان شدن می‌کردند. اما مخالفت‌ها با دین جدید باعث شد تا یقوب لیث صفاری از زرنج این شهر را به زور تصرف و قوانین اسلام را در آنجا حاکم کند. غزنی در سال ۳۴۱ هجری خورشیدی به عنوان پایتخت سلسله غزنویان انتخاب شد. در قرن ۱۱ میلادی غزنی یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی ادبی پارسی در منطقه بود. علاقه ادبی سلطان محمود غزنوی باعث شده بود تا بسیاری از شاعران و فیلسوفان پارسی در دربار او مشغول باشند.[۸]
غزنه از پیش از اسلام مرکز زابلستان بوده و مردم آن از آغاز ایرانی‌تبار بوده‌اند. زابلستان در شاهنامه فردوسی به عنوان کانون پهلوانان از اهمیت زیادی برخوردار است.[۹]
غزنه از دوران پس از اسلام نیز شهری بزرگ در خراسان بوده، و از جملهٔ آبادترین و زیباترین شهرهای آسیا به‌شمار می‌آمده‌است. این شهر هزار باب مدرسه داشته‌است، و مرکز تجمع دانشمندان بسیاری مانند ابوریحان بیرونی، فردوسی، ابوالفضل بیهقی، عبدالحی گردیزی، سنایی، مسعود سعد سلمان، عنصری و فرخی سیستانی بوده‌است.[۳]
غزنی پایتخت سلطنت غزنویان در سال‌های (۱۱۸۷–۹۷۵ میلادی) بود و سلطان محمود غزنوی سال‌ها در آبادی و گسترش آن کوشید. در دهه‌های نخست سده یازده میلادی غزنی مهم‌ترین کانون ادبیات پارسی بود و این نتیجه کوشش‌های سلطان محمود غزنوی بود که انجمنی از دانشوران، فیلسوفان و شاعران را به گرد تختگاه خود گرد هم آورده‌بود.[۱۰]
در جنگ‌هایی که میان افغان‌ها و انگلستان در سال‌های ۱۸۴۲–۱۸۳۸ م. واقع شد، غزنی به تصرف انگلیسی‌ها درآمده بود.
جغرافیا
شهر غزنی در شمال ولایت غزنی قرار دارد. این شهر مانند اکثر مناطق افغانستان در حصار کوه‌ها بوده و داری آب و هوای خیلی گرم در تابستان و خیلی سرد در زمستان می‌باشد.
آب و هوا
آب و هوای سرد در زمستان و تابستان‌های خوش آب و هوا
 آب و هوای غزنی
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال
| |
| گرم‌ترین C° |
۲ | ۴ | ۱۱ | ۱۷ | ۲۳ | ۲۹ | ۳۱ | ۳۱ | ۲۷ | ۲۰ | ۱۲ | ۵ | ۳۷
|
| میانگین گرم‌ترین‌ها C° |
۵ | ۸ | ۱۳ | ۲۱ | ۲۶ | ۳۳ | ۳۶ | ۳۵ | ۳۱ | ۲۳ | ۱۵ | ۸ | ۲۱
|
| میانگین سردترین‌ها C° |
−۱ | ۱ | ۵ | ۱۲ | ۱۶ | ۲۲ | ۲۵ | ۲۴ | ۲۱ | ۱۴ | ۷ | ۲ | ۱۲
|
| سردترین C° |
-۱۱ | -۸ | -۱ | ۳ | ۷ | ۱۲ | ۱۴ | ۱۳ | ۸ | ۲ | -۳ | -۷ | -۱۲
|
| بارش mm |
۳۸ | ۵۶ | ۳۷ | ۸۹ | ۲۳ | ۳ | ۲۳ | ۰ | ۰ | ۳ | ۱۸ | ۳۸ | ۲۷
|
| منبع: ودربیس[۱۱] اکتبر ۲۰۰۸ | |||||||||||||
فرهنگ
تعلیم و تربیت
شهر غزنی ۵۴ مکتب دولتی و ۱۶ مکتب خصوصی برای آموزش محصلین ثانوی دارد. بر طبق آمار وزارت معارف غزنی دارای ۵۹۹۶۰ محصل ثانویه می‌باشد که ۱۳۸۸۶ نفر از آن‌ها را دختران تشکیل می‌دهند.[۸]دانشگاه غزنی در سال ۱۳۹۳ راه اندازی شد که در آن رشته‌های تربیت معلم، کشاورزی، اقتصاد، ژورنالیسم، حقوق، زراعت، کامپیوتر، ساینس، و طب تدریس می‌شود. در سال ۲۰۱۰ ایالات متحده با راه اندازی یک کتابخانه عمومی دسترسی به اطلاعات را در این شهر برای مردم آسان‌تر کرد.
مکان‌های تاریخی غزنین
- آرامگاه ابوریحان بیرونی
- ارگ غزنی
- مناره‌های غزنی
- قصر سلطان مسعود غزنوی
- مقبرهٔ سبکتگین، بنیان‌گذار دودمان غزنوی
- مقبرهٔ سلطان محمود غزنوی
- مقبرهٔ سنایی غزنوی
- تپه سردار
- مقبرهٔ محمد شریف خان
مکان‌های دیدنی دورهٔ غزنویان:
- باغ پیروزی: باغی که محل نشاط و شراب و هم چنین انجام تشریفات رسمی زمان غزنویان، خصوصاً سلطان مسعود غزنوی بوده‌است. مقبرهٔ سلطان محمود نیز بر طبق وصیت خودش در آن باغ است.
- باغ صدهزار یا باغ صدهزاره
- باغ محمودی: باغی که در زمان سلاطین غزنوی محل نشاط و شراب آنان بوده‌است.
- باغ هزاردرخت: باغی ساختهٔ سلطان محمود.
حکیم سنایی در حدیقةالحقیقه غزنی را این‌گونه وصف کرده‌است:
| عرصهٔ مملکت چو باغ بهشت | مشک اذفر سرشته با گل و خشت | |
| خاک مملکت شده کافور | چشم بد باد ازین حوالی دور | |
| گر ببینی تو ملکت غزنین | باز نشناسی از بهشت برین |
امنیت
شهر غزنی یکی از شهرهای نسبتاً خطرناک می‌باشد. گروه‌های تروریستی مانند طالبان نفوذ زیادی در این شهر و ولسوالی‌های پشتون‌نشین این ولایت دارد. بسته شدن مدارس؛ شلیک راکت بر روی خانه‌های مسکونی و حملات بر روی افراد نظامی اتفاقاتی هستند که هر از چند وقتی در این شهر و ولسوالی‌های اطراف آن رخ می‌دهد.
سقوط ولایت غزنی به دست طالبان
پنج شنبه شب مطابق نهم اگست سال جاری میلادی ۲۰۱۸ گروه طالبان همراه با بیش از سه هزار افراد مسلح از چهار طرف شهر غزنی بالای غزنی حمله نمودند و برای مدتی کنترل شهر را به دست گرفتند، اما نتوانستند بالای مقام ولایت و ادارات امنیتی مسلط شوند. بعد از سه روز جنگ با بیش از ۸۰۰ قربانی از طالبان و بیش از ۳۰۰ قربانی از نظامیان و افراد ملکی، طالبان عقب نشینی نمودند. در میان کشته شده‌های طالبان جنگجوی پاکستانی نیز دیده می‌شد.
جستارهای وابسته
شهرهای خواهرخوانده
نگارخانه
-
مناره غزنی، قرن ۱۲ میلادی -
-
بالاحصار شهر غزنی -
غزنین در ۱۸۳۹ میلادی، دوران جنگ اول افغان و انگلیس -
-
منابع
- ↑ "The State of Afghan Cities Report 2015". Archived from the original on 31 October 2015. Retrieved 21 October 2015.
- ↑ لغت‌نامه دهخدا. «غزنیجی | پارسی ویکی».
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ وبگاه فارسی بی‌بی‌سی، .عکس: غزنی، 'پایتخت فرهنگی جهان اسلام'، بازیابی در ۱۰ نوامبر ۲۰۰۹
- ↑ "UNHCR Sub-Office Central Region, District Profile" (PDF). Retrieved 2007-07-15.
- ↑ "2003 National Geographic Population Map" (PDF). Thomas Gouttierre, Center For Afghanistan Studies, University of Nebraska at Omaha; Matthew S. Baker, Stratfor. National Geographic Society. 2003. Retrieved 2011-04-11.
- ↑ Gibb, H. A. R. 1954. The encyclopaedia of Islam. Leiden: Brill. Entry: Ghazna, written by C. E. Bosworth.
- ↑ اطلاعات غزنی،
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ادبیات پارسی، سایت بریتانیکا (انگلیسی). خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «test» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ همان.
- ↑ Encyclopædia Britannica: Persian literature, retrieved
- ↑ "آب و هوای غزنی" (به انگلیسی). وبگاه ودربیس. Retrieved 1 October 2008.
- ↑ Sister Cities International
- ↑ http://www.payam-aftab.com/fa/doc/news/20196/وزیر-فرهنگ-ایران-خبرداد-غزنی-نیشابور-خواهر-خوانده-شد
- معجم البلدان
- آنندراج
- فتوحی، دکتر محمود، و محمدخانی، علی‌اصغر. شوریده‌ای در غزنه، اندیشه‌ها و آثار حکیم سنایی، انتشارات سخن، تهران، ۱۳۸۵.
این کتاب، در بردارنده مقاله‌ای است با عنوان غزنه، زادگاه سنایی، که توسط دکتر عبدالجبار عابد، عضو آکادمی علوم افغانستان نوشته شده‌است.
- ویکی‌پدیای انگلیسی
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ غزنی موجود است. |
ولسوالی های ولایت غزنی، افغانستان | ||
|---|---|---|
 | ||
| شهرهای مهم خراسان |    | |
|---|---|---|
| رَبع‌های خراسان | ||
| پیشینه | ||
| در تقسیمات سیاسی معاصر | ||
| زبان | ||
| هنر | ||
| مردمان خراسان برپایهٔ زبان | ||
.GIF){kind=small}