مهدی بیانی: تفاوت میان نسخه‌ها

بنیان‌گذار و نخستین رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
دکتر مهدی بیانی
بنیان‌گذار و نخستین رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران; دکتر مهدی بیانی
زادهٔ	۱۲۸۵ (خورشیدی); همدان، ایران
ملیت	ایرانی
تحصیلات	دکترای زبان و ادبیات فارسی
محل تحصیل	دانشگاه تهران
پیشه	کارشناس متون باستانی و نسخه های خطی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات و خط شناسی، استاد دانشگاه

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۲۶ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۵۰

مهدی بیانی (۱۲۸۵ همدان - بهمن ۱۳۴۶)، بنیانگذار کتابخانه ملی ایران ^[۱]کارشناس نسخه‌های خطی فارسی، نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه تهران بوده‌است.

زندگی

مهدی بیانی در ۱۲۸۵ ش در همدان متولّد شد. پدرش، میرزا محمدخان مستوفی فراهانی، از خاندان دبیران و مستوفیان فراهان و نیای مادریش میرزا سلیمان بیان السلطنه فراهانی، رئیس بیوتات سلطنتی و صاحبِ رساله قواعد دفاتر و حساب بود.^[۲] در دو سالگی او پدرش درگذشت و مادرش با او و دیگر فرزندان به تهران آمد.^[۳] او در مدارس ابتدایی اقدسیّه و اشرف به تحصیلات مقدماتی و فراگیری خوشنویسی پرداخت و پس از اتمام دوره متوسطه در دارالفنون، دوره لیسانس علوم ادبی و فلسفی را در دانشسرای عالی (دارالمعلمین عالی سابق) به پایان برد و در ۱۳۲۴ ش به اخذ دکتری در زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران نایل گشت.^[۳]^[۴]^[۵]

بیانی پس از گذراندن دوره تعلیمات دانشکده افسری و خدمت وظیفه، در ۱۳۱۲ ش همزمان با کار در کتابخانه دانشسرای عالی، تدریس زبان و ادبیات فارسی را آغاز کرد و در ۱۳۱۳ ش به مدیریت کتابخانه عمومی معارف منصوب گردید.^[۳] او در این مقام به گردآوری کتاب‌ها از کتابخانه سلطنتی و کتابخانه معارف برای بنیانگذاری «کتابخانه ملی ایران» پرداخت و پس از تأسیس این کتابخانه در ۱۳۱۶ ش، ریاست آنجا را به عهده گرفت.

در ۱۳۱۹ش، به مدت یک سال از طرف وزارت آموزش و پرورش (وزارت فرهنگ سابق) به ریاست فرهنگ اصفهان اعزام شد و پس از بازگشت و انجام دادن مأموریت آموزشی یکساله در وزارت پیشه و هنر وقت، بار دیگر به ریاست کتابخانه ملی منصوب شد. در ۱۳۳۵ش، ریاست کتابخانه سلطنتی را عهده‌دار شد و این سمت را همراه با استادی دانشگاه تهران و تدریس «تاریخ تکامل خطوط اسلامی» و «کتابشناسی نسخه‌های خطی» تا پایان عمر به عهده داشت^[۳]

او همچنین انجمنی برای حمایت و معرفی خوشنویسان و هنر خوشنویسی با نام «انجمن حمایت خط و خطاطان» تأسیس کرد. وی به سبب تبحّر در شناخت خطوط و نسخه‌ها به عنوان کارشناس نسخه‌های خطی و چاپی، با کتابخانه‌های ملی، مجلس شورای ملی و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران همکاری می‌کرد.^[۶] او خود خطی خوش داشت^[۷]^[۸]^[۹] و به ویژه در نستعلیق قوی و ماهر بود. او را از شاگردان میرزا حسین‌خان مستوفی معروف به کاتب‌الخاقان ذکر کرده‌اند.^[۱۰] کتاب «احوال و آثار خوشنویسان» که او در ۴ جلد منتشر کرد از آثار پژوهشی ارزشمند در زمینه زندگی‌نامه و معرفی خوشنویسان ایران است که تاکنون ارزش خود را حفظ کرده‌است.

بیانی از بنیانگذاران انجمن فرهنگی ایران و شوروی و عضو آن بود و نزدیک به ۲۵ سال در راه گسترش و استواری پیوندهای دوستی و فرهنگی دو کشور همسایه تلاش کرد.^[۱۱] مأموریتهای فرهنگی بسیاری به کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکا داشت. وی در هفدهم بهمن ۱۳۴۶ بر اثر سرطان درگذشت.^[۳]

آثار

آثار او عبارت است از:^[۳]^[۱۲]

کتاب‌شناسی کتاب‌های خطی
فهرست نمایشگاه خطوط نستعلیق کتابخانه ملی
فهرست کتابخانه سلطنتی (دیوانها)
فهرست منشآت و مکاتیب و ترسلات و منظومه‌های فارسی
فهرست نمایشگاه آثار ابن سینا در کتابخانه انجمن آثار ملی
فهرست نمایشگاه آثار خواجه نصیرالدین طوسی در کتابخانه ملی
فهرست نمونه خطوط خوش کتابخانه سلطنتی
راهنمای گنجینه قرآن در موزه ایران باستان
نمونه‌ای چند از خطوط خوشنویسان
نمونه سخن فارسی
احوال و آثار خوش‌نویسان، در چهار جلد
احوال و آثار نسخ‌نویسان
شکسته و نستعلیق‌نویسان و تعلیق‌نویسان
احوال و آثار میرعماد
طبع و نشر چهار رساله فارسی (رسالة فی حالة الطفولیة، روزی با جماعت صوفیان؛ عقل سرخ؛ آواز پر جبرئیل)، از شیخ شهاب الدین سهروردی
السوانح فی‌العشق احمد غزالی
معراجنامه منسوب به ابن سینا، به خط امام فخر رازی
بدایع الازمان فی وقایع کرمان، افضل الدین کرمانی
چند رباعی از حکیم عمر خیام به خط میرعماد
پانصد سال تاریخ جواهرات سلطنتی ایران

همچنین مقالات ادبی و هنری و تاریخی متعددی از او در مجلات داخلی و خارجی نشر یافته‌است^[۱۳]

پانویس

↑ «مهدی بیانی، دانشنامۀ جهان اسلام».
↑ بیانی، ج ۲، مقدمة محبوبی اردکانی، ص ۳
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ ^۳٫۳ ^۳٫۴ ^۳٫۵ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
↑ بیانی، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی
↑ ایرانیکا، ذیل «بیانی»
↑ بیانی، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی، ص چهار
↑ افشار، ص ۱۱۵
↑ بیانی، ج ۴
↑ پیشگفتار دانش‌پژوه، ص ۳۵
↑ قلیچ‌خانی، حمیدرضا. فهرست خوشنویسان دوران قاجار تا معاصر
↑ پیام نوین، ص ۲۱
↑ افشار، ص ۱۱۶–۱۱۷
↑ افشار، ص ۱۱۷

منابع

ایرج افشار، «وفات دکتر مهدی بیانی»، راهنمای کتاب، سال ۱۱، ش ۱و۲و۳ (مرداد ۱۳۴۷)
مهدی بیانی، احوال و آثار خوشنویسان، تهران ۱۳۶۳ ش
پیام نوین، دوره ۹، ش ۳ (دی و بهمن و اسفند ۱۳۴۶)
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال ۱۵، ش ۵ و ۶ (مرداد ۱۳۴۷)
محمد دبیرسیاقی / Encyclopaedia Iranica, s.v. "Baya ni” / by M. Dabirsiâqi
قلیچ‌خانی، حمیدرضا (۲۷ خرداد ۱۳۸۹). «فهرست خوشنویسان دوران قاجار تا معاصر». پایگاه اطلاع‌رسانی خوشنویسی ایران. دریافت‌شده در ۷ دی ۱۳۸۹.

[1] «مهدی بیانی، دانشنامۀ جهان اسلام».

[2] بیانی، ج ۲، مقدمة محبوبی اردکانی، ص ۳

[مجله_دانشکده-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ ^۳٫۳ ^۳٫۴ ^۳٫۵ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

[4] بیانی، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی

[5] ایرانیکا، ذیل «بیانی»

[6] بیانی، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی، ص چهار

[7] افشار، ص ۱۱۵

[8] بیانی، ج ۴

[9] پیشگفتار دانش‌پژوه، ص ۳۵

[10] قلیچ‌خانی، حمیدرضا. فهرست خوشنویسان دوران قاجار تا معاصر

[11] پیام نوین، ص ۲۱

[12] افشار، ص ۱۱۶–۱۱۷

[13] افشار، ص ۱۱۷

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

نسخهٔ ‏۲۶ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۴۸ ویرایش Rah682004 (بحث \| مشارکت‌ها) ۲۸۳ ویرایش‌ها جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایشگر دیداری → تفاوت قدیمی‌تر		نسخهٔ ‏۲۶ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۵۰ ویرایش خنثی‌سازی Rah682004 (بحث \| مشارکت‌ها) ۲۸۳ ویرایش‌ها جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایشگر دیداری تفاوت جدیدتر ←
خط ۱:		خط ۱:
	{{سرشناسی\|تاریخ=مارس ۲۰۱۹}}{{جعبه زندگینامه\|اندازه جعبه=\|عنوان=بنیان‌گذار و نخستین رئیس [[سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران]]\|عنوان ۲=\|نام=دکتر مهدی بیانی\|تصویر=\|اندازه تصویر=\|عنوان تصویر=\|زادروز=[[۱۲۸۵ (خورشیدی)]]\|زادگاه=[[همدان]]، [[ایران]]\|ملیت=ایرانی\|تحصیلات=[[دکترا]]ی [[زبان و ادبیات فارسی]]\|دانشگاه=[[دانشگاه تهران]]\|پیشه=\|شناخته شده برای=\|درگذشت=هفدهم بهمن ۱۳۴۶}}'''مهدی بیانی''' (۱۲۸۵ [[همدان]] - بهمن ۱۳۴۶)، بنیانگذار [[کتابخانه ملی ایران]] <ref>{{یادکرد وب\|نویسنده=\|کد زبان=\|تاریخ=\|وب‌گاه=\|نشانی=http://rch.ac.ir/article/Details/12574\|عنوان=مهدی بیانی، دانشنامۀ جهان اسلام}}</ref>کارشناس نسخه‌های خطی فارسی، [[نویسنده]]، [[پژوهشگر]] و استاد [[دانشگاه تهران]] بوده‌است.		{{سرشناسی\|تاریخ=مارس ۲۰۱۹}}{{جعبه زندگینامه\|اندازه جعبه=\|عنوان=بنیان‌گذار و نخستین رئیس [[سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران]]\|عنوان ۲=\|نام=دکتر مهدی بیانی\|تصویر=\|اندازه تصویر=\|عنوان تصویر=\|زادروز=[[۱۲۸۵ (خورشیدی)]]\|زادگاه=[[همدان]]، [[ایران]]\|ملیت=ایرانی\|تحصیلات=[[دکترا]]ی [[زبان و ادبیات فارسی]]\|دانشگاه=[[دانشگاه تهران]]\|پیشه=کارشناس متون باستانی و نسخه های خطی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات و خط شناسی، استاد دانشگاه\|شناخته شده برای=\|درگذشت=هفدهم بهمن ۱۳۴۶}}'''مهدی بیانی''' (۱۲۸۵ [[همدان]] - بهمن ۱۳۴۶)، بنیانگذار [[کتابخانه ملی ایران]] <ref>{{یادکرد وب\|نویسنده=\|کد زبان=\|تاریخ=\|وب‌گاه=\|نشانی=http://rch.ac.ir/article/Details/12574\|عنوان=مهدی بیانی، دانشنامۀ جهان اسلام}}</ref>کارشناس نسخه‌های خطی فارسی، [[نویسنده]]، [[پژوهشگر]] و استاد [[دانشگاه تهران]] بوده‌است.

	== زندگی ==		== زندگی ==