آثروانان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

درخط

نسخهٔ ‏۲۱ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۵۳

اَثروان یا آثرونان (Aὓravan) خادم مزدیسنا و حافظ شریعت اوستا است. دین در ایدئولوژی و معتقدات مشرق باستان عامل بارزی بوده‌است. بررسی نام‌های مادی قرن‌های نهم تا هفتم پیش از میلاد گواه وجود اعتقاد به اهورامزدا بوده ثابت می‌کند که تا حدی مفهومات دینی در میان اقوام ایرانی رواج داشته‌است^[۱] در این نام‌ها رابطهّ آشکاری با معتقدات اوستایی^[۲] وجود ندارد ولی عناصری که آشکارا وجود رابطهٔ مزبور را رد کنند نیز دیده نمی‌شود.

ریشه مغان

در آغاز قرن چهارم پیش از میلاد مغان را با نام زرتشت مربوط می‌سازند ولی هرودوت از مغ یاد نمی‌کند. نخستین تذکر دربارهٔ زرتشت (مغ) در نوشته‌های کسانت‌لیدیایی که زمان زندگی او روشن نیست، دیده می‌شود. ارسطو و دیگر شاگردان افلاطون^[۳] به تعالیم مغان توجه کردند و شاید کتسیاس نیز از زرتشت نام برده باشد.^[۴] روایات باستانی تعلیمات فیثاغورث را مأخوذ از زرتشت می‌دانند ولی مسلماً این نظر نادرست است.

بنا به روایات زرتشتی اوستا از آغاز تا پایان به توسط زرتشت پیامبر که از طرف خداوند ملهم بود نوشته شده بود از کلمه مغ در آن خبری نیست؛ و در کتاب مزبور روحانیان زرتشتی آثروان خوانده شده‌اند.^[۵]

از دوره اسلامی به این طرف کلمه مغ در ادبیات شرقی به معنی آتش‌پرستان پایهٔ بسیاری از اصطلاحات و نام‌های جغرافیایی شرق را تشکیل می‌دهد.^[۶] محتملا سرزمین قبیله‌مغان ناحیه رغه که در قرون وسطا ری خوانده می‌شد و یکی از شهرهای عمدهٔ ماد به‌شمار می‌رفت، بوده‌است.

تفاوت مغان با آثروانان

به گفته یوهانس هرتل مغان کاهنان کیش قدیمی و پرستش خدایان طبیعی یعنی دیوان بوده‌اند که زرتشت آن دین را رد و نفی کرده بود؛ ولی چون مغان موفقیت کیش زرتشت را دیدند به ظاهر به آن دین گرویدند تا از درون آن را متلاشی کنند و عملاً معتقدات خویش را جایگزین آن سازند. هرتل هرچه به نظرش در کیش زرتشت منفی است به حساب مغان می‌گذارد اساس دینی و فلسفی زرتشت را به صورت پاک و اخلاقی پیشین آن احیاء می‌نماید.

گمان می‌رود مغان قبیله‌ای بودند که تعلیمات زرتشت در میان آنان پیش از دیگران فایق گشته و رواج یافت^[۷] و پس از آن واجد سازمان دینی و دنیوی واحد گشت. اَثروان عنوان رسمیی بود که کاهنان قبیله مغان خود برای خویشتن پذیرفته بودند؛ و مردم پیرامون فقط با کاهنان (روحانیان) آن قوم سروکار داشتند زیرا هر کاهنی که پیرو تعلیمات زرتشت بود مغ نبود^[۸] بدین طریق مغ کلمه‌ای شد مترادف روحانی زرتشتی.

تقسیم‌بندی خرده اوستا

خرده‌اوستا از تقسیم جامعه به گروه‌های صنفی و حرفه‌ای یا پیشتره سخن می‌گوید^[۹]. علی‌الرسم سه صنف در جامعه اوستا وجود داشت:

آثرونان ( خادمان آتش )
رئیشتر ( ارتشتاران، عرابه‌سواران )
واستریه-فشونت ( دامدار و کشاورز )

گذشته از این‌ها در یک مورد هوتی نیز که به معنی پیشه‌ور است ذکر شده.

پانویس

↑ مفهوم Rta و Arta از هزارهٔ دوم پ.م. معروف است
↑ اگر معتقد نباشیم که اهورامزدا نخست توسط زراتوشترا
↑ وی اولین کسی بود در یونان که جداً به تعلیمات مغان (مجوسان) علاقه ورزید
↑ اخبار متعدد مبنی بر اینکه زرتشت پادشاه باکتریا و معاصر نین و سمیرامیس بود از کتسیاس ریشه می‌گیرد
↑ Aὓravan به استثنای یک جای مشکوک (یسنه) V, LXV که شاید منظور آن بالکل Moγuδbiš دشمن مغان؛ یا از maga به معنی «شرکت»، «جمع مودت» بوده باشد؟
↑ Mugan plain، قلعه مغ، مغستان
↑ صرف‌نظر از اینکه کیش مزبور در کجا پدید آمد
↑ ولی هر مغ کاهن بود
↑ Yasna XIX 17, Visperad III 2, ویدوات V28,

جستارهای وابسته

منابع

دیاکونوف، ایگور میخائیلوویچ (۱۳۸۶). تاریخ ماد. ترجمهٔ کریم کشاورز. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۴۵-۱۰۶-۵.

[1] مفهوم Rta و Arta از هزارهٔ دوم پ.م. معروف است

[2] اگر معتقد نباشیم که اهورامزدا نخست توسط زراتوشترا

[3] وی اولین کسی بود در یونان که جداً به تعلیمات مغان (مجوسان) علاقه ورزید

[4] اخبار متعدد مبنی بر اینکه زرتشت پادشاه باکتریا و معاصر نین و سمیرامیس بود از کتسیاس ریشه می‌گیرد

[5] Aὓravan به استثنای یک جای مشکوک (یسنه) V, LXV که شاید منظور آن بالکل Moγuδbiš دشمن مغان؛ یا از maga به معنی «شرکت»، «جمع مودت» بوده باشد؟

[6] Mugan plain، قلعه مغ، مغستان

[7] صرف‌نظر از اینکه کیش مزبور در کجا پدید آمد

[8] ولی هر مغ کاهن بود

[9] Yasna XIX 17, Visperad III 2, ویدوات V28,

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 [[پرونده:Gold statuettes from the Oxus Treasure by Nickmard Khoey.jpg|بندانگشتی|235px|چپ|تندیس زرین مغان از [[گنجینه آمودریا]]]]
 [[پرونده:Chopped gold pieces from the Oxus Treasure by Nickmard Khoey213.jpg|بندانگشتی|250px|چپ|اَثروان (مغ) در لباس شرقی]]
-'''اَثروان''' یا '''آثرونان''' (Aὓravan) خادم [[مزدیسنا]] و حافظ شریعت [[اوستا]] است. دین در ایدئولوژی و معتقدات مشرق باستان عامل بارزی بوده‌است. بررسی نام‌های [[ماد]]ی قرن‌های نهم تا هفتم پیش از میلاد گواه وجود اعتقاد به [[اهورامزدا|مزاده-اهوره]] بوده ثابت می‌کند که تا حدی مفهومات دینی در میان اقوام ایرانی رواج داشته‌است<ref>مفهوم Rta و Arta از هزارهٔ دوم پ.م. معروف است</ref> در این نام‌ها رابطهّ آشکاری با معتقدات اوستایی<ref>اگر معتقد نباشیم که اهورامزدا نخست توسط [[زرتشت|زراتوشترا]]</ref> وجود ندارد ولی عناصری که آشکارا وجود رابطهٔ مزبور را رد کنند نیز دیده نمی‌شود.
+'''اَثروان''' یا '''آثرونان''' (Aὓravan) خادم [[مزدیسنا]] و حافظ شریعت [[اوستا]] است. دین در ایدئولوژی و معتقدات مشرق باستان عامل بارزی بوده‌است. بررسی نام‌های [[ماد]]ی قرن‌های نهم تا هفتم پیش از میلاد گواه وجود اعتقاد به [[اهورامزدا]] بوده ثابت می‌کند که تا حدی مفهومات دینی در میان اقوام ایرانی رواج داشته‌است<ref>مفهوم Rta و Arta از هزارهٔ دوم پ.م. معروف است</ref> در این نام‌ها رابطهّ آشکاری با معتقدات اوستایی<ref>اگر معتقد نباشیم که اهورامزدا نخست توسط [[زرتشت|زراتوشترا]]</ref> وجود ندارد ولی عناصری که آشکارا وجود رابطهٔ مزبور را رد کنند نیز دیده نمی‌شود.
 == ریشه مغان ==

ن ب و مَزدَیَسنا
تاریخ	زرتشت • گشتاسب • پارسیان هند • زرتشتیان ایران • دبیرستان فیروز بهرام • دبیرستان انوشیروان دادگر • مزدیسنا در نیشابور
مفاهیم	فروهر اهورامزدا • ایزدان • اهریمن • امشاسپندان • سوشیانس • هوشیدر • زروان • اشه • هوم • مغ • دیوها • اردویسور اناهید • فَروَهَر • هوشیدرماه • آتش • پل چینود • همستگان • فرشگرد • توحید • موبد • سپنتا مینیو • معجزه • ظهور • گروتمان • ماه‌پایه • روشنی بی‌پایان • فلسفه زرتشت • وهومن • اشه وهیشته • شهریور • سپندارمذ • هوروتات • اَمُرداد • آثروانان • آتش بهرام
نیروهای شر	اهریمن • انگره مینیو • دیو • دروج • اپوش • جهی • اکومن • دیو آز • ایندرا • اشموغ • استویداد • پریمتی • دیوهای کماله • ساوول • ترومت • اودگ‌دیو • ورن‌دیو • چشمک‌دیو • پنی‌دیو • میتوخت • ویزرش‌دیو • ناگهیس
افراد مهم	گشتاسب‌شاه • کرتیر • تنسر • پاول پارسی • فهرست موبدان • آذرباد مهراسپندان • بابک خرمدین • فرهنگِ مِهر • جاماسپ • دستور داراب پالن • دستور دهالا • پشوتن‌جی دوسابایی مارکار • مزدک • ارداویراف • زرتشت بهرام پژدو • مازیار • اردشیر بابکان • شاپور دوم • انوشیروان • ارباب کیخسرو • بهرام گور آنکلساریا • مانکجی لیمجی هاتریا • ماهداد • زوبین مهتا • جمشیدجی نوشروانجی تاتا • مهربابا • رستم شهزادی • جهانگیر اوشیدری • رستم گیو • اسفندیار یگانگی • اردشیر یگانگی • فرنگیس یگانگی • میرزا سروش لهراسب • بوذرجمهر مهر
آیین‌ها و مکان‌های مقدس	نماز • جشن‌ها • خویدوده • گاهنبار • سدره‌پوشی • آیین‌های طهارت • درون • برسم • کستی • ور • گاهشماری زرتشتی • کعبه زرتشت • آتشکده‌ها • استودان • برج خاموشان • چک‌چک • پیوکانی • زادروز زرتشت • درگذشت زرتشت • زایش زرتشت • بدرود با گذشتگان • سی‌روزه • ارج‌گذاری به روان جاویدان • نیایشگاه آدریان • آتشکده نوبهار • آتشکده کرکویه • آتشکده کشمر (آذر برزین‌مهر) • آتشکده آذرفرنبغ • آتشکده آذرگشنسب • آفرینگان • برشنوم • موسیقی زرتشتی • بردگوری • کوشک ورجاوند • آتشکده یزد • دریاچه فرزدان • سرو کشمر • قلعه آتشگاه • دشتانستان
نوشته‌های دینی	اَوستا • گاهان • هفت هات • خرده‌اوستا • بندهشن • دینکرد • جاماسپی • زادسپرم • شایست نشایست • زند • پازند • مینوی خرد • ارداویراف‌نامه • ویرازگان • دادستان دینی • آفرینگان • یشت • ماتیکان گجستک ابالیش • ادبیات پهلوی • دبستان مذاهب • دینکردنامه
اوستاشناسان	اوستاشناسی • ابراهیم پورداوود • مری بویس • گلدنر • دارمستتر • دالا • اشپیگل • بنونیست • انکتیل دوپرون • ویندیشمن • هارله • هوگ • پی‌یر لکوک • گراردو نیولی • جلیل دوست‌خواه • رشید شهمردان
مکان‌های اساطیری	کشمر • فراخ‌کرت • مازندران • هرابرزیتی • رود دایتی • ایریانم وَئِجه • چیچست • آذربایجان • سیستان • دریاچه هامون • نیشابور • دماوند • کنگ‌دژ • چک‌چک • سوور
شخصیت‌ها	لهراسب • گشتاسب‌شاه • جاماسب • فرشوشتر • مشی و مشیانه • آرش شواتیر • فراهیم • ویونگهان • تهمورث • هوشنگ • ییمه • اسفندیار • پشوتن • بندو • گرهمه • ارجاسب • توربراتور • زریر • آبتین (آتبین) • پوروچیستا • اردت فذری
جانوران مرتبط	خرفستر • گاو سریشوک • سیمرغ • خر سه پا • اژدها • چلپاسه • کمک • کرشفت • چمروش
اشیا مرتبط	مارغن • کستی • گمیز