بوداپست: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
مختصات: ۴۷°۲۸′۱۹″ شمالی ۱۹°۰۳′۰۱″ شرقی / ۴۷٫۴۷۱۹۴°شمالی ۱۹٫۰۵۰۲۸°شرقی / 47.47194; 19.05028
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز ویرایش Behzadbot (بحث) به آخرین تغییری که Salome mi انجام داده بود واگردانده شد
برچسب: واگردانی
Behzadbot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۱۸٬۶۰۲ ویرایش‌ها
اصلاح
خط ۸۱: خط ۸۱:
| footnotes =
| footnotes =
|parts_type=نواحی}}
|parts_type=نواحی}}
'''بوداپـِست''' پایتخت، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر کشور [[مجارستان]] و مرکز سیاسی، فرهنگی، تجاری، صنعتی و ترابری این کشور است. بوداپست از سه بخشِ [[ابودا|اُبودا]] (بودای قدیم)، [[بودا (بوداپست)|بودا]] (تپه ای و در کرانهٔ باختری دانوب)، و [[پشت (بوداپست)|پست]] (خلاف بودا کاملاً تخت و سمت خاوری رود) تشکیل شده‌است. جمعیت بوداپست طبق آمار اول ژانویهٔ سال ۲۰۱۸<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|نشانی=https://www.ksh.hu/docs/hun/hnk/hnk_2018.pdf|صفحه=Page 29|عنوان=Gazetteer of Hungary, 1 January 2018|تاریخ بازدید=December 2018|وبگاه=}}</ref> برابر با ۱٬۷۴۹٬۷۳۴ نفر بوده‌است. مساحت شهر حدود ۵۲۵ [[کیلومتر مربع]] و یک واحد مستقل در تقسیمات کشوری مجارستان است. [[پرونده:Széchenyi Chain Bridge in Budapest at night.jpg|250px|بندانگشتی|تصویری از [[پل زنجیر (بوداپست)|پل زنجیر]] در شب|جایگزین=|راست]] شهر باستانی [[آکوئینکوم]] که امروز خرابه‌های آن در شمال بوداپست است، سکونتگاه [[سلت‌ها|سلتها]]<ref>دانشنامه بریتانیکا [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31272/Aquincum Aquincum]</ref> بوده که بعدها تبدیل به مرکز ایالات رومی [[پانونیای سفلی]] شد. در [[قرن نهم میلادی]] [[مجارها]] وارد این سرزمین شدند.<ref>[http://www.travelchannel.com/Places_Trips/Destinations/Europe/Hungary/Budapest Budapest Overview]</ref> در [[حمله مغول]] ({{چر}}۱۲۴۱–۱۲۴۲) شهر غارت شد ولی پس از آن مجدداً رونق یافت و به زودی به یکی از اصلی‌ترین مراکز [[رنسانس]] در اروپا تبدیل شد.<ref>[http://books.google.com/books?hl=hu&lr=&id=w1Xtjiyh9XYC&oi=fnd&pg=PA2494&ots=zKQ2JFNcOr&sig=PBqz2v48y02bWQKE_obj9N8tfis#v=onepage&q&f=false Encyclopedia of Library and Information Science]</ref> در پی [[محاصرهٔ بودا]] (۱۵ سال پس از [[نبرد موهاچ]]) به سال ۱۵۴۱ شهر بمدت ۱۴۵ سال بدست [[امپراتوری عثمانی|دولت عثمانی]] افتاد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Concise History of Hungary|نام خانوادگی=Molnár|نام=Miklós|ناشر=Cambridge University Press|سال=2001|شابک=|مکان=|صفحات=Page 15}}</ref>و در این دوره به لحاظ اقتصادی افت شدیدی کرده، جمعیت شهر به شدت کاهش پیدا کرد و قصر سلطنتی به ویرانه ای مبدل گشت ولی در سال ۱۶۸۶ آزاد شد. بوداپست (از اتحاد ۳ شهر [[پشت (بوداپست)|پست]]، [[بودا (بوداپست)|بودا]] و [[ابودا|اُبودا]]) از سال ۱۸۷۳ تا سال ۱۹۱۷ به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز اروپایی و پایتخت [[امپراتوری اتریش-مجار]] به‌شمار می‌رفت که به پس از [[جنگ جهانی اول]] به موجب [[پیمان تریانون]] منحل شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=J.V. Beaverstock, R.G. Smith and P.J. Taylor|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.lboro.ac.uk/gawc/rb/rb5.html|عنوان=A Roster of World Cities|doi=10.1016/S0264-2751(99)00042-6}}</ref> شهر هستهٔ اصلی آشوبها و وقایع مهم در [[انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان|انقلاب {{چر}} ۱۸۴۸–۱۸۴۹]]، [[جنگ جهانی دوم]] و [[انقلاب ۱۹۵۶ مجارستان]] بود.
'''بوداپـِست''' پایتخت، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر کشور [[مجارستان]] و مرکز سیاسی، فرهنگی، تجاری، صنعتی و ترابری این کشور است. بوداپست از سه بخشِ [[ابودا|اُبودا]] (بودای قدیم)، [[بودا (بوداپست)|بودا]] (تپه ای و در کرانهٔ باختری دانوب)، و [[پشت (بوداپست)|پست]] (خلاف بودا کاملاً تخت و سمت خاوری رود) تشکیل شده‌است. جمعیت بوداپست طبق آمار اول ژانویهٔ سال ۲۰۱۸<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|نشانی=https://www.ksh.hu/docs/hun/hnk/hnk_2018.pdf|صفحه=Page 29|عنوان=Gazetteer of Hungary, 1 January 2018|تاریخ بازدید=December 2018|وبگاه=}}</ref> برابر با ۱٬۷۴۹٬۷۳۴ نفر بوده‌است. مساحت شهر حدود ۵۲۵ [[کیلومتر مربع]] و یک واحد مستقل در تقسیمات کشوری مجارستان است. [[پرونده:Széchenyi Chain Bridge in Budapest at night.jpg|250px|بندانگشتی|تصویری از [[پل زنجیر (بوداپست)|پل زنجیر]] در شب|جایگزین=|راست]] شهر باستانی [[آکوئینکوم]] که امروز خرابه‌های آن در شمال بوداپست است، سکونتگاه [[سلت‌ها|سلتها]]<ref>دانشنامه بریتانیکا [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31272/Aquincum Aquincum]</ref> بوده که بعدها تبدیل به مرکز ایالات رومی [[پانونیای سفلی]] شد. در [[قرن نهم میلادی]] [[مجارها]] وارد این سرزمین شدند.<ref>[http://www.travelchannel.com/Places_Trips/Destinations/Europe/Hungary/Budapest Budapest Overview]</ref> در [[حمله مغول]] ({{چر}}۱۲۴۱–۱۲۴۲) شهر غارت شد ولی پس از آن مجدداً رونق یافت و به زودی به یکی از اصلی‌ترین مراکز [[رنسانس]] در اروپا تبدیل شد.<ref>[http://books.google.com/books?hl=hu&lr=&id=w1Xtjiyh9XYC&oi=fnd&pg=PA2494&ots=zKQ2JFNcOr&sig=PBqz2v48y02bWQKE_obj9N8tfis#v=onepage&q&f=false Encyclopedia of Library and Information Science]</ref> در پی [[محاصرهٔ بودا]] (۱۵ سال پس از [[نبرد موهاچ]]) به سال ۱۵۴۱ شهر بمدت ۱۴۵ سال بدست [[امپراتوری عثمانی|دولت عثمانی]] افتاد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Concise History of Hungary|نام خانوادگی=Molnár|نام=Miklós|ناشر=Cambridge University Press|سال=2001|شابک=|مکان=|صفحات=Page 15}}</ref> و در این دوره به لحاظ اقتصادی افت شدیدی کرده، جمعیت شهر به شدت کاهش پیدا کرد و قصر سلطنتی به ویرانه ای مبدل گشت ولی در سال ۱۶۸۶ آزاد شد. بوداپست (از اتحاد ۳ شهر [[پشت (بوداپست)|پست]]، [[بودا (بوداپست)|بودا]] و [[ابودا|اُبودا]]) از سال ۱۸۷۳ تا سال ۱۹۱۷ به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز اروپایی و پایتخت [[امپراتوری اتریش-مجار]] به‌شمار می‌رفت که به پس از [[جنگ جهانی اول]] به موجب [[پیمان تریانون]] منحل شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=J.V. Beaverstock, R.G. Smith and P.J. Taylor|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.lboro.ac.uk/gawc/rb/rb5.html|عنوان=A Roster of World Cities|doi=10.1016/S0264-2751(99)00042-6}}</ref> شهر هستهٔ اصلی آشوبها و وقایع مهم در [[انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان|انقلاب {{چر}} ۱۸۴۸–۱۸۴۹]]، [[جنگ جهانی دوم]] و [[انقلاب ۱۹۵۶ مجارستان]] بود.


بوداپست یکی از زیباترین<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=http://www.youramazingplaces.com/21-reasons-why-budapest-is-the-most-beautiful-city-in-europe/|عنوان=Reasons Why Budapest is The Most Beautiful City in Europe|تاریخ بازبینی=|وبگاه=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=http://www.worldofwanderlust.com/one-told-budapest-beautiful/|عنوان=No one told you Budapest was this beautiful|وبگاه=}}</ref> شهرهای اروپاست، که هر ساله چند میلیون گردشگر از آن دیدن می‌کنند، در سال ۲۰۱۷ این رقم ۳٬۸۲۳٬۹۰۰۰ نفر گزارش شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=http://blueswandaily.com/wp-content/uploads/2017/11/Euromonitor-International_WTM-London-2017_Top-100-City-Destinations.pdf|صفحات=Page 84|عنوان=Top 100 City Destinations Ranking WTM London 2017 Edition|وبگاه=}}</ref> بوداپست میزبان تعدادی از میراث ثبت شده در فهرست جهانی یونسکوست، از آن میان می‌توان اشاره کرد به: چشم‌انداز ساحل [[دانوب]] در مرکز شهر، [[قلعه بودا|قلعه بودا،]] [[خیابان آندراشی]]، [[میدان قهرمانان (بوداپست)|میدان قهرمانان]]، [[پل زنجیر (بوداپست)|پل زنجیر]]، [[پارلمان مجارستان]]، [[قلعهٔ ماهیگیر]]، [[کلیسای ماتیاس]] و [[خط یک متروی بوداپست|خط ۱ متروی بوداپست]] (تأسیس ۱۸۹۶) که دومین متروی قدیمی جهان پس از [[متروی لندن]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=http://whc.unesco.org/en/list/400|عنوان=udapest, including the Banks of the Danube, the Buda Castle Quarter and Andrássy Avenue|وبگاه=}}</ref> از جنبه گردشگری نیز شهر دارای بناهای مهم و تاریخیست و از آن میان می‌توان به [[پل‌های دانوب]]، گرمابه‌ها و حمام‌های متعدد تاریخی، [[باسیلیکای سنت استفان]]، بزرگترین کنیسه اروپا در خیابان دوهانْی و خیلی دیگر اشاره کرد.
بوداپست یکی از زیباترین<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=http://www.youramazingplaces.com/21-reasons-why-budapest-is-the-most-beautiful-city-in-europe/|عنوان=Reasons Why Budapest is The Most Beautiful City in Europe|تاریخ بازبینی=|وبگاه=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=http://www.worldofwanderlust.com/one-told-budapest-beautiful/|عنوان=No one told you Budapest was this beautiful|وبگاه=}}</ref> شهرهای اروپاست، که هر ساله چند میلیون گردشگر از آن دیدن می‌کنند، در سال ۲۰۱۷ این رقم ۳٬۸۲۳٬۹۰۰۰ نفر گزارش شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=http://blueswandaily.com/wp-content/uploads/2017/11/Euromonitor-International_WTM-London-2017_Top-100-City-Destinations.pdf|صفحات=Page 84|عنوان=Top 100 City Destinations Ranking WTM London 2017 Edition|وبگاه=}}</ref> بوداپست میزبان تعدادی از میراث ثبت شده در فهرست جهانی یونسکوست، از آن میان می‌توان اشاره کرد به: چشم‌انداز ساحل [[دانوب]] در مرکز شهر، [[قلعه بودا|قلعه بودا،]] [[خیابان آندراشی]]، [[میدان قهرمانان (بوداپست)|میدان قهرمانان]]، [[پل زنجیر (بوداپست)|پل زنجیر]]، [[پارلمان مجارستان]]، [[قلعهٔ ماهیگیر]]، [[کلیسای ماتیاس]] و [[خط یک متروی بوداپست|خط ۱ متروی بوداپست]] (تأسیس ۱۸۹۶) که دومین متروی قدیمی جهان پس از [[متروی لندن]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=http://whc.unesco.org/en/list/400|عنوان=udapest, including the Banks of the Danube, the Buda Castle Quarter and Andrássy Avenue|وبگاه=}}</ref> از جنبه گردشگری نیز شهر دارای بناهای مهم و تاریخیست و از آن میان می‌توان به [[پل‌های دانوب]]، گرمابه‌ها و حمام‌های متعدد تاریخی، [[باسیلیکای سنت استفان]]، بزرگترین کنیسه اروپا در خیابان دوهانْی و خیلی دیگر اشاره کرد.
خط ۱۰۶: خط ۱۰۶:
در قرن نوزدهم پست تبدیل به مرکز جنبش‌های اصلاحی به رهبری [[ایشتوان سچنیی|کنت سِچِنْیی]] شد. ایده‌های او برای ترقی در ساخت پلی نمادین به نام [[پل زنجیر (بوداپست)|پل رنجیر]] (۱۸۴۹) تجلی پیدا کرد، به علاوهٔ برنامه‌های توسعه از قبیل قانونمند کردن ترافیک، منظم کردن خیابانها و خیلی برنامه‌های دیگر. از ابتدای قرن نوزده پست کم‌کم تبدیل به مرکز سیاسی، فرهنگ و اقتصاد شد. بودا و پست در [[انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان|انقلاب {{چر}}۱۸۴۸–۱۸۴۹]] صحنهٔ تظاهرات و جنگی جدایی طلبانه با [[امپراتوری اتریش]] بود، در این هنگام لیبرالهای افراطی به رهبری [[لایوش کشوت]] مجلس را به اکثریت خود درآوردند و پاتوق انقلابیون، کافه پیلواکس (به مجاری: Pilvax kávéház) نیز محل بحثها و طرحهای ضد حکومت می‌شود. [[شاندر پتوفی|شاندور پتوفی]] چهرهٔ اصلی جوانان انقلابی در پست که به «جوانان مارس» معروف بودند دو اثر مهم در این زمان منتشر کرد: شعر ملی و ۱۲ نقطهٔ مهم انقلاب (خواست آزادی در بیان و پایان سانسور مطبوعات و غیره). انقلاب اما به شکست منتهی شد و [[لایوش باتیانی|لایوش باتیاتی]] رئیس اولین دولتی که مجارها تأسیس کرده بودند را در پست تیرباران کردند. پس از پیروزی، اتریشی‌ها برای ممانعت از شورشهای بعدی، دژی روی [[تپه گلرت|تپهٔ گلرت]] به نام [[تپه گلرت#سیتادلا|سیتادلا]] ساختند که از هر طرف با [[توپ (جنگ‌افزار)|توپ]] آمادهٔ شلیک باشد و کل شهر را زیر کنترل بگیرد. پس از آن اقدامهایی به رهبری [[فرنتس دئاک]] جهت استقلال صورت گرفت که نتیجهٔ آن [[سازش اتریشی-مجارستانی ۱۸۶۷ میلادی|سازش اتریشی-مجارستانی]] بود. در پی آن بودا و پست به عنوان پایتخت دوقلوهای [[اتریش-مجارستان|پادشاهی دوگانهٔ اتریش-مجارستان]] به‌طور روزافزون تا پیش از [[جنگ جهانی اول]] رو به توسعه بودند. در سال ۱۸۷۳ از الحاق (اُ) بودا و پست شهر بوداپست رسماً شکل گرفت. [[دیولا آندراشی|دیْولا آندراشی]]، نخست‌وزیر در سالهای ۱۸۷۰ شروع به بازسازی شهر به شیوه‌های نوین از مدل پاریس کرد، ازجمله می‌توان اشاره کرد به: بلوار بزرگ (به [[زبان مجاری|مجاری]]: Nagy Körút)، [[خیابان آندراشی]] که به [[میدان قهرمانان (بوداپست)|میدان قهرمانان]] و [[پارک شهر (بوداپست)|پارک شهر]] منتهی می‌شود، تالار اپرا و متروی شمارهٔ ۱ بوداپست در زیر خیابان آندراشی به مناسبت هزارمین سالگرد ورود مجارها (۸۹۶) به جلگهٔ پانونیا (مجارستان).
در قرن نوزدهم پست تبدیل به مرکز جنبش‌های اصلاحی به رهبری [[ایشتوان سچنیی|کنت سِچِنْیی]] شد. ایده‌های او برای ترقی در ساخت پلی نمادین به نام [[پل زنجیر (بوداپست)|پل رنجیر]] (۱۸۴۹) تجلی پیدا کرد، به علاوهٔ برنامه‌های توسعه از قبیل قانونمند کردن ترافیک، منظم کردن خیابانها و خیلی برنامه‌های دیگر. از ابتدای قرن نوزده پست کم‌کم تبدیل به مرکز سیاسی، فرهنگ و اقتصاد شد. بودا و پست در [[انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان|انقلاب {{چر}}۱۸۴۸–۱۸۴۹]] صحنهٔ تظاهرات و جنگی جدایی طلبانه با [[امپراتوری اتریش]] بود، در این هنگام لیبرالهای افراطی به رهبری [[لایوش کشوت]] مجلس را به اکثریت خود درآوردند و پاتوق انقلابیون، کافه پیلواکس (به مجاری: Pilvax kávéház) نیز محل بحثها و طرحهای ضد حکومت می‌شود. [[شاندر پتوفی|شاندور پتوفی]] چهرهٔ اصلی جوانان انقلابی در پست که به «جوانان مارس» معروف بودند دو اثر مهم در این زمان منتشر کرد: شعر ملی و ۱۲ نقطهٔ مهم انقلاب (خواست آزادی در بیان و پایان سانسور مطبوعات و غیره). انقلاب اما به شکست منتهی شد و [[لایوش باتیانی|لایوش باتیاتی]] رئیس اولین دولتی که مجارها تأسیس کرده بودند را در پست تیرباران کردند. پس از پیروزی، اتریشی‌ها برای ممانعت از شورشهای بعدی، دژی روی [[تپه گلرت|تپهٔ گلرت]] به نام [[تپه گلرت#سیتادلا|سیتادلا]] ساختند که از هر طرف با [[توپ (جنگ‌افزار)|توپ]] آمادهٔ شلیک باشد و کل شهر را زیر کنترل بگیرد. پس از آن اقدامهایی به رهبری [[فرنتس دئاک]] جهت استقلال صورت گرفت که نتیجهٔ آن [[سازش اتریشی-مجارستانی ۱۸۶۷ میلادی|سازش اتریشی-مجارستانی]] بود. در پی آن بودا و پست به عنوان پایتخت دوقلوهای [[اتریش-مجارستان|پادشاهی دوگانهٔ اتریش-مجارستان]] به‌طور روزافزون تا پیش از [[جنگ جهانی اول]] رو به توسعه بودند. در سال ۱۸۷۳ از الحاق (اُ) بودا و پست شهر بوداپست رسماً شکل گرفت. [[دیولا آندراشی|دیْولا آندراشی]]، نخست‌وزیر در سالهای ۱۸۷۰ شروع به بازسازی شهر به شیوه‌های نوین از مدل پاریس کرد، ازجمله می‌توان اشاره کرد به: بلوار بزرگ (به [[زبان مجاری|مجاری]]: Nagy Körút)، [[خیابان آندراشی]] که به [[میدان قهرمانان (بوداپست)|میدان قهرمانان]] و [[پارک شهر (بوداپست)|پارک شهر]] منتهی می‌شود، تالار اپرا و متروی شمارهٔ ۱ بوداپست در زیر خیابان آندراشی به مناسبت هزارمین سالگرد ورود مجارها (۸۹۶) به جلگهٔ پانونیا (مجارستان).
[[پرونده:Pilvax Pest Preiszler.jpg|بندانگشتی|کافه پیلواکس پاتوق انقلابیون ۱۸۴۸ - نقاشی از یوژف پریسلر]]
[[پرونده:Pilvax Pest Preiszler.jpg|بندانگشتی|کافه پیلواکس پاتوق انقلابیون ۱۸۴۸ - نقاشی از یوژف پریسلر]]
در نیمهٔ دوم قرن نوزده [[حاجی سیاح|میرزا محمد علی محلاتی]] (ملقب به حاج سیاح) با کشتی از روی دانوب گذشته و در شرح سفرش اشاره ای به پل زنجیر و زیبایی منظره از دانوب دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=An Iranian in Nineteenth Century Europe: The Travel Diaries of Haj Sayyah, 1859-1877|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=January 1, 1999|شابک=|مکان=Ibex Publishers, Inc.|صفحات=Page 72-74}}</ref> [[ناصرالدین‌شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] نیز در [[سفرهای ناصرالدین‌شاه قاجار به اروپا#%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86|سومین سفرش در ۱۸۸۹]] از چندین نقطهٔ شهر دیدن کرده و تحت تأثیر پیشرفت بوداپست و زیبایی‌هایش شرح مفصلی از آن ارائه می‌کند.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه در سفر سوم فرنگستان کتاب سوم؛ به کوشش محمداسماعیل رضوانی؛ فاطمه قاضیها|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=خدمات فرهنگی رسا؛ سازمان اسناد ملی ایران، دفتر پژوهش و تحقیقات|سال=سال {{چر}} ۱۳۶۹–۱۳۷۴|شابک=|مکان=|صفحات=صفحه {{چر}}۱۳–۱۵}}</ref> مظفرالدین شاه نیز در سال ۱۹۰۰ دو بار به بوداپست سفر کرد.
در نیمهٔ دوم قرن نوزده [[حاجی سیاح|میرزا محمد علی محلاتی]] (ملقب به حاج سیاح) با کشتی از روی دانوب گذشته و در شرح سفرش اشاره ای به پل زنجیر و زیبایی منظره از دانوب دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=An Iranian in Nineteenth Century Europe: The Travel Diaries of Haj Sayyah, 1859-1877|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=January 1, 1999|شابک=|مکان=Ibex Publishers, Inc.|صفحات=Page 72-74}}</ref> [[ناصرالدین‌شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] نیز در [[سفرهای ناصرالدین‌شاه قاجار به اروپا#سومین|سومین سفرش در ۱۸۸۹]] از چندین نقطهٔ شهر دیدن کرده و تحت تأثیر پیشرفت بوداپست و زیبایی‌هایش شرح مفصلی از آن ارائه می‌کند.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه در سفر سوم فرنگستان کتاب سوم؛ به کوشش محمداسماعیل رضوانی؛ فاطمه قاضیها|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=خدمات فرهنگی رسا؛ سازمان اسناد ملی ایران، دفتر پژوهش و تحقیقات|سال=سال {{چر}} ۱۳۶۹–۱۳۷۴|شابک=|مکان=|صفحات=صفحه {{چر}}۱۳–۱۵}}</ref> مظفرالدین شاه نیز در سال ۱۹۰۰ دو بار به بوداپست سفر کرد.


=== قرن بیستم ===
=== قرن بیستم ===
خط ۱۱۲: خط ۱۱۲:
[[پرونده:Tabán a bontás előtt.jpg|راست|بندانگشتی|محلهٔ تابان قبل از تخریب (۱۹۰۵) - میدان صلیب (Kereszt tér)]]
[[پرونده:Tabán a bontás előtt.jpg|راست|بندانگشتی|محلهٔ تابان قبل از تخریب (۱۹۰۵) - میدان صلیب (Kereszt tér)]]
[[پرونده:Deák Ferenc tér, szemben a Deák Ferenc utca. Fortepan 22891.jpg|بندانگشتی|میدان دئاک فرنتس، روبرو خیابان دئاک فرنتس (در زمان [[محاصره بوداپست|محاصرهٔ بوداپست]])]]
[[پرونده:Deák Ferenc tér, szemben a Deák Ferenc utca. Fortepan 22891.jpg|بندانگشتی|میدان دئاک فرنتس، روبرو خیابان دئاک فرنتس (در زمان [[محاصره بوداپست|محاصرهٔ بوداپست]])]]
در ابتدای قرن بیستم روند صنعتی شدن و شکوفایی فرهنگی باسرعت بیشتری رو به افزایش بود، به عنوان نمونه سال ۱۹۰۵ کار ساخت [[پارلمان مجارستان]] به مناسبت جشن هزارمین سال ورود مجارها به [[حوضه پانونی|جلگهٔ پانونی]] به پایان رسید که سومین پارلمان بزرگ جهان است و همین‌طور بین {{چر}}۱۹۰۹–۱۹۱۰ چراغ برق برای معابر عمومی تأمین شد. وقایع بعدی اما همچون [[جنگ جهانی یکم]]، [[جمهوری شورایی مجارستان]] و [[پیمان تریانون|پیمان صلح تریانون]] باعث توقف توسعه در شهر و کل کشور شد. وقتی سرانجام امپراتوری اتریش-مجارستان در جنگ جهانی یکم شکست خورد، برای ادارهٔ کشور یک [[نایب‌السلطنه]] -[[میکلوش هورتی]]-برگزیده‌شد. به موجب پیمان تریانون دو سوم خاک و حدود نیمی از جمعیت مجارستان ار دست رفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.americanhungarianfederation.org/news_trianon.htm|عنوان=The Treaty of Trianon: A Hungarian Tragedy - June 4, 1920}}</ref> در دههٔ ۳۰ جمعیتی که از نقاط مختلف کشور جدا شدند، حدود یک میلیون به مجارستان فرار کردند که باعث کمبود مسکن شد تا جایی که بعضی مردم در بوداپست در ایستگاه‌ها و واگن‌های قطار زندگی می‌کردند. راه حل‌هایی در این زمینه اتخاذ شد من جمله ساخت مناطق مسکونی دولتی و محلاتی مثل [[کیشپشت#%D9%88%DA%A9%D8%B1%D9%84%D9%87|وکرله]] (از قبلِ جنگ) نیز راهگشا بودند. در تب و تاب پروژه‌های شهر سازی و ساخت مسکن بین سالهای {{چر}} ۱۹۳۳–۱۹۳۶، تابان (به {{Lang-hu|Tabán}})، منطقهٔ دباغ خانه‌های قدیم از زمان عثمانی در زیر [[قلعه بودا|قلعهٔ بودا]] را که آن موقع دیگر صرب نشین شده بود تخریب کردند. ایدهٔ ساخت مدرن‌ترین شهرک مسکونی در آنجا هم با فرارسیدن جنگ جهانی دوم به فراموشی سپرده شد، چنانچه امروز کل منطقه به جز تعدادی اندک خانه، همه به پارک تبدیل شده‌است.
در ابتدای قرن بیستم روند صنعتی شدن و شکوفایی فرهنگی باسرعت بیشتری رو به افزایش بود، به عنوان نمونه سال ۱۹۰۵ کار ساخت [[پارلمان مجارستان]] به مناسبت جشن هزارمین سال ورود مجارها به [[حوضه پانونی|جلگهٔ پانونی]] به پایان رسید که سومین پارلمان بزرگ جهان است و همین‌طور بین {{چر}}۱۹۰۹–۱۹۱۰ چراغ برق برای معابر عمومی تأمین شد. وقایع بعدی اما همچون [[جنگ جهانی یکم]]، [[جمهوری شورایی مجارستان]] و [[پیمان تریانون|پیمان صلح تریانون]] باعث توقف توسعه در شهر و کل کشور شد. وقتی سرانجام امپراتوری اتریش-مجارستان در جنگ جهانی یکم شکست خورد، برای ادارهٔ کشور یک [[نایب‌السلطنه]] -[[میکلوش هورتی]]-برگزیده‌شد. به موجب پیمان تریانون دو سوم خاک و حدود نیمی از جمعیت مجارستان ار دست رفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.americanhungarianfederation.org/news_trianon.htm|عنوان=The Treaty of Trianon: A Hungarian Tragedy - June 4, 1920}}</ref> در دههٔ ۳۰ جمعیتی که از نقاط مختلف کشور جدا شدند، حدود یک میلیون به مجارستان فرار کردند که باعث کمبود مسکن شد تا جایی که بعضی مردم در بوداپست در ایستگاه‌ها و واگن‌های قطار زندگی می‌کردند. راه حل‌هایی در این زمینه اتخاذ شد من جمله ساخت مناطق مسکونی دولتی و محلاتی مثل [[کیشپشت#وکرله|وکرله]] (از قبلِ جنگ) نیز راهگشا بودند. در تب و تاب پروژه‌های شهر سازی و ساخت مسکن بین سالهای {{چر}} ۱۹۳۳–۱۹۳۶، تابان (به {{Lang-hu|Tabán}})، منطقهٔ دباغ خانه‌های قدیم از زمان عثمانی در زیر [[قلعه بودا|قلعهٔ بودا]] را که آن موقع دیگر صرب نشین شده بود تخریب کردند. ایدهٔ ساخت مدرن‌ترین شهرک مسکونی در آنجا هم با فرارسیدن جنگ جهانی دوم به فراموشی سپرده شد، چنانچه امروز کل منطقه به جز تعدادی اندک خانه، همه به پارک تبدیل شده‌است.
[[پرونده:Tabán a bontás után.jpg|راست|بندانگشتی|تابان پس از تخریب]]
[[پرونده:Tabán a bontás után.jpg|راست|بندانگشتی|تابان پس از تخریب]]
در جریان [[جنگ جهانی دوم]] ارتش مجارستان به [[متحدین|نیروهای محور]] پیوست. بعد از شکست سختی در کنار [[دن (رود)|رودخانه دُن]] دولت [[میکلوش هورتی|هورتی]] شروع به مذاکره برای تسلیم به [[نیروهای متفقین]] کرد. در ۱۹ مارس ۱۹۴۴ در نتیجه این سیاست دوگانه ارتش آلمان، مجارستان را اشغال، دولت هورتی را ساقط و یک دولت دست نشانده فاشیست را به ریاست [[فرنتس سالاشی]] از حزب صلیب پیکان جایگزین کرد. در پی [[محاصره بوداپست|محاصرهٔ بوداپست]] به مدت دو ماه خیلی از مناطق شهر از جمله قلعه، پل زنجیر و پارلمان تخریب شدند و در ۱۹۴۴ میلادی شوروی مجارستان را اشغال کرد. در عرض دو ماه بیش از صد هزار نفر جان خود را در بمباران، قتل‌عام فاشیست‌های مجار و سربازان شوروی از دست داد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Siege of Budapest: One Hundred Days in World War II|نام خانوادگی=Ungváry|نام=Krisztián|ناشر=Yale University Press|سال=2005|شابک=|مکان=New Haven, Conn.|صفحات=Page 330|ISBN=978-0-300-10468-4}}</ref> [[رودیون مالینوفسکی]]، فرماندهٔ ارتش شوروی صد هزار نفر از نظامیان بوداپست را جمع‌آوری کرده و به اردوگاه‌های کار شوروی فرستاد. تاریخدانان تعداد تجاوز سربازان شوروی به زنان و دختران جوان بوداپستی را از پنج هزار تا ۲۰۰٬۰۰۰ بر اساس شواهد مختلف گزارش کرده‌اند.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=Memory and the Narrative of Rape In Budapest and Vienna In 1945|نام خانوادگی=Petö|نام=Andrea|ناشر=Cambridge University Press|سال=January 2013|شابک=|مکان=|صفحات=Page 132}}</ref> ولی همه در این متفق‌القول هستند که کمینه به ۱۰درصد زنان بوداپست تجاوز شده‌است.<ref name=":02" /> بر خلاف جامعهٔ یهودیان شهرستانها، در بوداپست اکثر آنان بیش از ۷۰٬۰۰۰ نفر با کمک رائول والنبرگ شانس زنده ماندن داشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Raoul Wallenberg: The Mystery Lives on|نام خانوادگی=Rosenfeld|نام=Harvey|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=Page 96}}</ref> پس از جنگ، مجارستان زیر نظر روس‌ها به یک [[جمهوری]] مورد نظر کمونیست‌ها به نام [[جمهوری خلق مجارستان]] بدل گردید که تا سال ۱۹۸۹ ادامه داشت. شوروی تأثیر قابل ملاحظه ای بر مناسبات سیاسی مجارستان گذاشت از جمله دولت کمونیست مجارستان ساختمان قلعه را نماد فساد «رژیم سابق» قلمداد کرده و در دههٔ ۵۰ دست به تخریب زیادی در نمای داخلی و خارجی آن زدند تا مناسب یک مرکز فرهنگی (۳ موزه و کتابخانهٔ ملی) شود.
در جریان [[جنگ جهانی دوم]] ارتش مجارستان به [[متحدین|نیروهای محور]] پیوست. بعد از شکست سختی در کنار [[دن (رود)|رودخانه دُن]] دولت [[میکلوش هورتی|هورتی]] شروع به مذاکره برای تسلیم به [[نیروهای متفقین]] کرد. در ۱۹ مارس ۱۹۴۴ در نتیجه این سیاست دوگانه ارتش آلمان، مجارستان را اشغال، دولت هورتی را ساقط و یک دولت دست نشانده فاشیست را به ریاست [[فرنتس سالاشی]] از حزب صلیب پیکان جایگزین کرد. در پی [[محاصره بوداپست|محاصرهٔ بوداپست]] به مدت دو ماه خیلی از مناطق شهر از جمله قلعه، پل زنجیر و پارلمان تخریب شدند و در ۱۹۴۴ میلادی شوروی مجارستان را اشغال کرد. در عرض دو ماه بیش از صد هزار نفر جان خود را در بمباران، قتل‌عام فاشیست‌های مجار و سربازان شوروی از دست داد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Siege of Budapest: One Hundred Days in World War II|نام خانوادگی=Ungváry|نام=Krisztián|ناشر=Yale University Press|سال=2005|شابک=|مکان=New Haven, Conn.|صفحات=Page 330|ISBN=978-0-300-10468-4}}</ref> [[رودیون مالینوفسکی]]، فرماندهٔ ارتش شوروی صد هزار نفر از نظامیان بوداپست را جمع‌آوری کرده و به اردوگاه‌های کار شوروی فرستاد. تاریخدانان تعداد تجاوز سربازان شوروی به زنان و دختران جوان بوداپستی را از پنج هزار تا ۲۰۰٬۰۰۰ بر اساس شواهد مختلف گزارش کرده‌اند.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=Memory and the Narrative of Rape In Budapest and Vienna In 1945|نام خانوادگی=Petö|نام=Andrea|ناشر=Cambridge University Press|سال=January 2013|شابک=|مکان=|صفحات=Page 132}}</ref> ولی همه در این متفق‌القول هستند که کمینه به ۱۰درصد زنان بوداپست تجاوز شده‌است.<ref name=":02" /> بر خلاف جامعهٔ یهودیان شهرستانها، در بوداپست اکثر آنان بیش از ۷۰٬۰۰۰ نفر با کمک رائول والنبرگ شانس زنده ماندن داشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Raoul Wallenberg: The Mystery Lives on|نام خانوادگی=Rosenfeld|نام=Harvey|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=Page 96}}</ref> پس از جنگ، مجارستان زیر نظر روس‌ها به یک [[جمهوری]] مورد نظر کمونیست‌ها به نام [[جمهوری خلق مجارستان]] بدل گردید که تا سال ۱۹۸۹ ادامه داشت. شوروی تأثیر قابل ملاحظه ای بر مناسبات سیاسی مجارستان گذاشت از جمله دولت کمونیست مجارستان ساختمان قلعه را نماد فساد «رژیم سابق» قلمداد کرده و در دههٔ ۵۰ دست به تخریب زیادی در نمای داخلی و خارجی آن زدند تا مناسب یک مرکز فرهنگی (۳ موزه و کتابخانهٔ ملی) شود.

نسخهٔ ‏۱۵ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۳۸

بوداپست
شهر
290px
از بالا، چپ به راست: نمای شهر با دانوب، شیرهای نگهبان پل زنجیر، میدان قهرمانان، پارلمان مجارستان، قلعۀ ماهیگیر، باسیلیکای سنت استفان، پانورامای ا تپه گلرت با قلعه بودا در چپ.
پرچم بوداپست
پرچم
Coat of arms of Budapest
نشان
لقب(ها): 
قلب اروپا، مروارید دانوب، پایتخت آزادی، پایتخت حمام‌های آب گرم، پایتخت جشنواره‌ها
بوداپست در مجارستان واقع شده
بوداپست
بوداپست
مختصات: ۴۷°۲۸′۱۹″ شمالی ۱۹°۰۳′۰۱″ شرقی / ۴۷٫۴۷۱۹۴°شمالی ۱۹٫۰۵۰۲۸°شرقی / 47.47194; 19.05028
کشورمجارستان
منطقهمجارستان مرکزی
اتحاد بودا، پست و اُبودا۱۷ نوامبر ۱۸۷۳
نواحی
مدیریت
 • شهردارایشتوان تارلوش (فیدس Fidesz - دموکراتیک مسیحی مردم KDNP)
مساحت
 • شهر۵۲۵٫۰۹ کیلومتر مربع (۲۰۲٫۷۴ مایل مربع)
 • شهری
۲۵۳۸ کیلومتر مربع (۹۸۰ مایل مربع)
 • کلان‌شهری
۷۶۲۶ کیلومتر مربع (۲۹۴۴ مایل مربع)
بیشینه بلندی
۵۲۷ متر (۱۷۲۹ پا)
کمینه بلندی
۹۶ متر (۳۱۵ پا)
جمعیت
 (۲۰۱۸)
 • شهر۱٬۷۴۹٬۷۳۴
 • رتبهشهر
 • شهری
۲٬۵۵۱٬۲۴۷
 • کلان‌شهری
۳٬۲۸۴٬۱۱۰
نام اهلیت(ها)بوداپستی
منطقه زمانییوتی‌سی +۱ (زمان)
 • تابستانی (DST)یوتی‌سی +۲ (زمان)
پیش‌شماره تلفنی۱
کد ایزو ۳۱۶۶HU-BU
وبگاه

بوداپـِست پایتخت، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر کشور مجارستان و مرکز سیاسی، فرهنگی، تجاری، صنعتی و ترابری این کشور است. بوداپست از سه بخشِ اُبودا (بودای قدیم)، بودا (تپه ای و در کرانهٔ باختری دانوب)، و پست (خلاف بودا کاملاً تخت و سمت خاوری رود) تشکیل شده‌است. جمعیت بوداپست طبق آمار اول ژانویهٔ سال ۲۰۱۸[۱] برابر با ۱٬۷۴۹٬۷۳۴ نفر بوده‌است. مساحت شهر حدود ۵۲۵ کیلومتر مربع و یک واحد مستقل در تقسیمات کشوری مجارستان است.

تصویری از پل زنجیر در شب

شهر باستانی آکوئینکوم که امروز خرابه‌های آن در شمال بوداپست است، سکونتگاه سلتها[۲] بوده که بعدها تبدیل به مرکز ایالات رومی پانونیای سفلی شد. در قرن نهم میلادی مجارها وارد این سرزمین شدند.[۳] در حمله مغول (‎۱۲۴۱–۱۲۴۲) شهر غارت شد ولی پس از آن مجدداً رونق یافت و به زودی به یکی از اصلی‌ترین مراکز رنسانس در اروپا تبدیل شد.[۴] در پی محاصرهٔ بودا (۱۵ سال پس از نبرد موهاچ) به سال ۱۵۴۱ شهر بمدت ۱۴۵ سال بدست دولت عثمانی افتاد[۵] و در این دوره به لحاظ اقتصادی افت شدیدی کرده، جمعیت شهر به شدت کاهش پیدا کرد و قصر سلطنتی به ویرانه ای مبدل گشت ولی در سال ۱۶۸۶ آزاد شد. بوداپست (از اتحاد ۳ شهر پست، بودا و اُبودا) از سال ۱۸۷۳ تا سال ۱۹۱۷ به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز اروپایی و پایتخت امپراتوری اتریش-مجار به‌شمار می‌رفت که به پس از جنگ جهانی اول به موجب پیمان تریانون منحل شد.[۶] شهر هستهٔ اصلی آشوبها و وقایع مهم در انقلاب ‎ ۱۸۴۸–۱۸۴۹، جنگ جهانی دوم و انقلاب ۱۹۵۶ مجارستان بود.

بوداپست یکی از زیباترین[۷][۸] شهرهای اروپاست، که هر ساله چند میلیون گردشگر از آن دیدن می‌کنند، در سال ۲۰۱۷ این رقم ۳٬۸۲۳٬۹۰۰۰ نفر گزارش شده‌است.[۹] بوداپست میزبان تعدادی از میراث ثبت شده در فهرست جهانی یونسکوست، از آن میان می‌توان اشاره کرد به: چشم‌انداز ساحل دانوب در مرکز شهر، قلعه بودا، خیابان آندراشی، میدان قهرمانان، پل زنجیر، پارلمان مجارستان، قلعهٔ ماهیگیر، کلیسای ماتیاس و خط ۱ متروی بوداپست (تأسیس ۱۸۹۶) که دومین متروی قدیمی جهان پس از متروی لندن است.[۱۰] از جنبه گردشگری نیز شهر دارای بناهای مهم و تاریخیست و از آن میان می‌توان به پل‌های دانوب، گرمابه‌ها و حمام‌های متعدد تاریخی، باسیلیکای سنت استفان، بزرگترین کنیسه اروپا در خیابان دوهانْی و خیلی دیگر اشاره کرد.

نام

بوداپست در زبان مجاری بوداپشت خوانده می‌شود و بوداپستی‌ها به صورت محاوره ای شهر را بیشتر پِشت صدا می‌کنند. از قدیم دو شهر، باهم به نام پِشت-بودا معروف بودند چون غالباً نام شهر بزرگتر اول صدا می‌شد، در عین حال تلفظ بودا-پشت به زبان مجاری سازگاری بیشتری دارد. اولین کسی که شهر را با این ترتیب خواند، کنت ایشتوان سچنی بود.[۱۱][۱۲] وقتی شهر رسماً در سال ۱۸۷۳ از الحاق بودا، اُبودا و پشت تشکیل شد، طبیعتاً نام بوداپشت برایش انتخاب شد. نام بودا در زمان آرپاد به آکوئینکوم اطلاق می‌شد. پس از حملهٔ مغول که قلعه و قصر روی تپهٔ گلرت ساخته شد و شهری در تپه پدید آمد، آن را بودا نامیده و شهر قدیمی را اُبودا. پیشوند «اُ» در مجاری به معنای قدیمیست.

خاستگاه نام بودا و پست مشخص نیست. بر اساس یک نظریه، خاستگاه نام بودا از زبان اسلاوی وُدا (вода) به معنیِ آب است که به لحاظ زبانشناختی، استخراج ریشهٔ آلمانیِ کلمه از زبان اسلاوی امکان‌پذیر نیست و نظریه رد شده‌است. در مورد پست سه نظریه وجود دارد؛ ۱- ریشهٔ نام از زمان باستان به قلعه ای در پست مربوط می‌شده که به نقل از بطلمیوس، پِسیون (به یونانی Πέσσιον) خوانده می‌شده‌است.[۱۳] ۲- ریشه برگرفته از کلمهٔ غار (به اسلاوی: пещера یا peštera) است.[۱۴] ۳- ریشه برگرفته از غاری که درش آتش می‌سوزد یا «کورهٔ آهک پزی» (به اسلاوی: пещ یا pešt) است.[۱۴]

تاریخ

بودا در قرون وسطی - حکاکی روی چوب رویدادنامه نورنبرگ
آمفی تئاتر در آکوئینکوم - اُبودا

اولین سکونتگاه جایی که امروز بوداپست نامیده می‌شود مربوط به سلتی‌های اراویسکی بود که در قرن ۱ بعد از میلاد توسط رومی‌ها مغلوب شدند.[۱۵] سلتی‌ها که تقریباً بیشتر فرادانوب را اشغال کرده بودند دو مرکز اصلی داشتند: یکی تپهٔ گلرت واقع در بودا و دیگری شهری در اُبودا به نام آک-اینک (به انگلیسی: Ak-Ink) به معنی «آب فراوان»، به این علت که در کنار چشمه‌های آب معدنی قرار داشت.[۱۶] بعد از ورود رومیان، این شهر که به آکوئینکوم معروف و مرکز پانونیای سفلی شد، دارای دو قسمت گردید یکی اردوگاه نظامی و دیگری بخش شهری. رومی‌ها در آنجا جاده، آمفی تئاتر، حمام و ویلاهای پیشرفته‌ای حتی با معیار امروزی ساختند. از نقاط جالب توجه معماری شهر می‌توان از خرابه‌های یک سیستم مجهز به گرمایش از کف، ارگ آبی، یک مجموعه گرمابهٔ قدیمی و آمفی تئاتری که با قطر ۹۰ متر و گنجایش ۱۲٬۰۰۰ تماشاچی از کولوسئوم بزرگتر بود، نام برد.[۱۷][۱۸] سایت آکوئینکوم امروز در منطقهٔ اُبوداست و کاوشهای باستانشناسی زیادی در آن انجام گرفته و موزه آکوئینکوم در آن دایر است.[۱۹]

در قرن پنجم میلادی هونها به سرکردگی آتیلا، رومی‌ها را با جنگهای خونینی بیرون راندند. در زمان فرمانروائی، نام او لرزه بر اندام امپراتور روم شرقی و غربی می‌انداخت. پس از مرگ آتیلا به سال ۴۵۳، امپراتوری او به سرعت سقوط کرد و اقوام ژرمن و آوارها در این مکان و کنار دانوب ساکن شدند (دوران هجوم بربرها). خاقانات آوار در بین قرن شش و نه میلادی در پانونیا (مجارستان امروزی) چیره شدند. پس از سقوط آوارها و شکست امپراتوری مقدس روم در سال ۸۲۹ بلغارها در پانونیا چیره گشته و دو قلعهٔ روبروی هم در بودا و پست بنا کردند[۲۰][۲۱] که در شکل‌گیری بوداپست امروزی تأثیر گذار است. پس از آن هفت طایفهٔ مجار به رهبری آرپاد متحد شده و بلغارها را شکست دادند؛ بنابراین در دورهٔ مهاجرتها از دورانِ اواخرِ باستان تا سال ۸۹۶ سال (سال وطن‌گیری مجارها) اقوام زیادی در بودا و پست سکنی کردند. در زمان ورودِ آنها، در واقع پانونیا به زمینی بلاصاحب بدل گشته و فقط تعداد پراکنده‌ای از آوارها در آن سکونت داشتند. تحقیقات و کاوش‌ها نشان از اقامت طایفهٔ آرپاد در جریرهٔ چپل بر رود دانوب (نزدیک محل بوداپست امروزی) به عنوان مرکز فرماندهی اش دارد.[۲۲] باقی طوایف مجار اما در پانونیا پراکنده شدند. در زمان فرماندهی آرپاد، مجارستان (در حدود سال ۱۰۰۰ میلادی) یک دولت مسیحی به نام پادشاهی مجارستان با مرکزیت اولیهٔ شهر استرگم و پس از آن شهر سِکِشفِهِروار (قلعهٔ سفید) شد.

بودا در زمان ماتیاس کروینوس - نقاشی از گزا دیوردیی

در قرن ۱۲ میلادی بودا و پست به شُکر ساکنان والونیایی، فرانسوی و آلمانی رونق فراوان گرفت. پس از حملهٔ مغول به اروپا در سالهای ‎ ۱۲۴۱–۱۲۴۲(اُ) بودا و پست با خاک یکسان شده و ساکنان دو شهر قتل‌عام شدند. مهاجران آلمانی دو شهر را مجدداً احیا کرده و نام بودا را به اُفن (به آلمانی: Ofen به معنی کوره) به خاطر وجود غارهای آهکی زیاد در آن تغییر دادند.[۲۳] پس از حملهٔ مغولان به دستور بلای چهارم دیوارهای سنگی در اطراف شهر و قصر سلطنتی در بالای آن روی تپه‌های بودا برای دفاع از شهر ساخته و در سال ۱۳۶۱ بودا پایتخت مجارستان شد. اهمیت بودا از این زمان آغاز شد ولی اُبودا (بودای قدیم) همچنان یک شهر مهم باقی ماند مثلاً دومین دانشگاه مجارستان (پس از دانشگاه پچ) در اُبودا به سال ۱۳۹۵ پایه‌گذاری شد.[۲۴] بودا شاهد اوج رشد و شکوفایی هنر و فرهنگ در زمان پادشاهی ماتیاس کروینوس (‎۱۴۵۸–۱۴۹۰ میلادی) بود. در آن زمان رنسانسِ ایتالیا تأثیر زیادی بر بودا گذاشت. کتابخانهٔ ای (به لاتین: Bibliotheca Corviniana) که او در قرن ۱۵ تأسیس کرد دارای بزرگترین مجموعهٔ تاریخی، آثار فلسفی و علمی و بزرگترین پس از کتابخانه واتیکان بود. اولین کتاب در بودا در سال ۱۴۷۳ به چاپ رسید.[۲۵] اطراف سال ۱۵۰۰ میلادی بودا حدوداً ۵٬۰۰۰ نفر جمعیت داشت.[۲۶]

سلطان سلیمان به سال ۱۵۲۶ در نبرد موهاچ مجارها را شکست داده و سپاهیانش تا بودا و استرگم پیشروی کردند ولی نماندند. اشغال اصلی شهر در سال ۱۵۴۱ به مدت ۱۴۰ سال باعث پسرفت و ویرانی شهر شد. در کلِ مجارستانِ عثمانی، مکتب خانه (به ترکی:Mektep) جهت آموزش ابتدایی قرآن، مدرسه (به ترکی:Medrese) جهت دروس پیشرفته حوزوی، و مسجد (ساخته شده یا از کلیسا تبدیل شده) دایر بود. بیشترین تعداد مدرسه در بودا به تعداد ۱۲ برقرار بود.[۲۷] اگرچه اعمال دینی مسیحیت ممنوع نبود ولی نقل از نویسندهٔ قرن هفدهمی است که می‌گوید: «ترکها نه با زور که با استادی موفق (به بازگشت از دین) می‌شوند با فریب، مسیح را از قلب مردم بیرون برانند…».[۲۸] از طرفی مدارای نسبی عثمانی‌ها نسبت به مذهب باعث بقای پروتستانتیسم و کالوینیسم بر ضد حاکمان سرکوبگر کاتولیک هابسبورگ در مجارستان شد.[۲۹] علاوه بر اسلامِ سنی، جامعهٔ دراویش طریقهٔ بکتاشیه، علوی و مولویه نیز رونق داشت. خانقاه گل بابا (ترکی: Gül Baba) در بودا با جایگاهی برای ۶۰ درویش بکتاشی توسط بیگلربیگی بودین (بودا) در نزدیکی اردوگاه جان نثاری ساخته شد. توربت (türbe) او در بوداپست امروز محل زیارتی و توریستی است.[۳۰] عثمانی‌ها بیش از ۷۵ حمام در دورهٔ اشغال ساختند که حمام روداش (به مجاری: Rudas fürdő) اولین آنها در نزدیکی تپهٔ گلرت در بودا امروزه نیز به کار می‌رود.[۳۱] پس از محاصرهٔ بودا (۱۶۸۴) که ناموفق ماند، لشکرکشی دیگری دو سال بعد برای نفوذ به بودا انجام گرفت و نیروهای مسیحی سرانجام موفق به آزاد کردن بودا شدند. در نهایت جنگ اتحاد مقدس ‎۱۶۸۳–۱۶۹۹، پس از ۱۵ سال به مغلوب شدن امپراتوری عثمانی منجر و به موجب پیمان کارلویتز در صربستان بخش اعظم مجارستان، بوسنی و هرزگوین و کرواسی به امپراتوری هابسبورگ واگذار شد.

سیتادلا روی تپهٔ گلرت

پس از تَرکِ عثمانی‌ها در ۱۶۸۶ بودا و پست به زندگی بازگشته و ساکنین جدید آلمانی، صرب، یونانی و بالکانی وارد دو شهر شدند. در سال ۱۷۷۷ به دستور ماریا ترزا دانشگاه کاتولیک پازمانی از شهر ترناوا به قلعهٔ بودا منتقل شد.[۳۲] یوزف دوم با از بین بردن بیشی از قوانین مذهبی، تغییرات بزرگی در دوران زمامداری خود پیش آورد که موجب خالی شدن بسیاری ساختمانهای تحت امر کلیسا شد و او توانست ساختمانهای دولتی زیادی را به پِست منتقل کند. در ابتدی قرن هجدهم جمعیت پست از ۲٬۵۰۰ به ۲۰٬۰۰۰ نفر تا آخر قرن رسید. در قرن هجدهم شکل بودا و پست بیشتر به شهرهای کوچک باروک می‌ماند با چندین کلیسا.[۳۳]

تالار اپرای بوداپست - ساخت در زمان امپراتوری اتریش-مجارستان
مظفرالدین شاه در بوداپست - (Pesti Újság) روزنامهٔ پِشتی ۲۵ سپتامبر ۱۹۰۰

در قرن نوزدهم پست تبدیل به مرکز جنبش‌های اصلاحی به رهبری کنت سِچِنْیی شد. ایده‌های او برای ترقی در ساخت پلی نمادین به نام پل رنجیر (۱۸۴۹) تجلی پیدا کرد، به علاوهٔ برنامه‌های توسعه از قبیل قانونمند کردن ترافیک، منظم کردن خیابانها و خیلی برنامه‌های دیگر. از ابتدای قرن نوزده پست کم‌کم تبدیل به مرکز سیاسی، فرهنگ و اقتصاد شد. بودا و پست در انقلاب ‎۱۸۴۸–۱۸۴۹ صحنهٔ تظاهرات و جنگی جدایی طلبانه با امپراتوری اتریش بود، در این هنگام لیبرالهای افراطی به رهبری لایوش کشوت مجلس را به اکثریت خود درآوردند و پاتوق انقلابیون، کافه پیلواکس (به مجاری: Pilvax kávéház) نیز محل بحثها و طرحهای ضد حکومت می‌شود. شاندور پتوفی چهرهٔ اصلی جوانان انقلابی در پست که به «جوانان مارس» معروف بودند دو اثر مهم در این زمان منتشر کرد: شعر ملی و ۱۲ نقطهٔ مهم انقلاب (خواست آزادی در بیان و پایان سانسور مطبوعات و غیره). انقلاب اما به شکست منتهی شد و لایوش باتیاتی رئیس اولین دولتی که مجارها تأسیس کرده بودند را در پست تیرباران کردند. پس از پیروزی، اتریشی‌ها برای ممانعت از شورشهای بعدی، دژی روی تپهٔ گلرت به نام سیتادلا ساختند که از هر طرف با توپ آمادهٔ شلیک باشد و کل شهر را زیر کنترل بگیرد. پس از آن اقدامهایی به رهبری فرنتس دئاک جهت استقلال صورت گرفت که نتیجهٔ آن سازش اتریشی-مجارستانی بود. در پی آن بودا و پست به عنوان پایتخت دوقلوهای پادشاهی دوگانهٔ اتریش-مجارستان به‌طور روزافزون تا پیش از جنگ جهانی اول رو به توسعه بودند. در سال ۱۸۷۳ از الحاق (اُ) بودا و پست شهر بوداپست رسماً شکل گرفت. دیْولا آندراشی، نخست‌وزیر در سالهای ۱۸۷۰ شروع به بازسازی شهر به شیوه‌های نوین از مدل پاریس کرد، ازجمله می‌توان اشاره کرد به: بلوار بزرگ (به مجاری: Nagy Körút)، خیابان آندراشی که به میدان قهرمانان و پارک شهر منتهی می‌شود، تالار اپرا و متروی شمارهٔ ۱ بوداپست در زیر خیابان آندراشی به مناسبت هزارمین سالگرد ورود مجارها (۸۹۶) به جلگهٔ پانونیا (مجارستان).

کافه پیلواکس پاتوق انقلابیون ۱۸۴۸ - نقاشی از یوژف پریسلر

در نیمهٔ دوم قرن نوزده میرزا محمد علی محلاتی (ملقب به حاج سیاح) با کشتی از روی دانوب گذشته و در شرح سفرش اشاره ای به پل زنجیر و زیبایی منظره از دانوب دارد.[۳۴] ناصرالدین شاه نیز در سومین سفرش در ۱۸۸۹ از چندین نقطهٔ شهر دیدن کرده و تحت تأثیر پیشرفت بوداپست و زیبایی‌هایش شرح مفصلی از آن ارائه می‌کند.[۳۵] مظفرالدین شاه نیز در سال ۱۹۰۰ دو بار به بوداپست سفر کرد.

قرن بیستم

ویرانه‌های پل زنجیر و قلعه بودا پس از جنگ جهانی دوم (۱۹۴۶)
محلهٔ تابان قبل از تخریب (۱۹۰۵) - میدان صلیب (Kereszt tér)
میدان دئاک فرنتس، روبرو خیابان دئاک فرنتس (در زمان محاصرهٔ بوداپست)

در ابتدای قرن بیستم روند صنعتی شدن و شکوفایی فرهنگی باسرعت بیشتری رو به افزایش بود، به عنوان نمونه سال ۱۹۰۵ کار ساخت پارلمان مجارستان به مناسبت جشن هزارمین سال ورود مجارها به جلگهٔ پانونی به پایان رسید که سومین پارلمان بزرگ جهان است و همین‌طور بین ‎۱۹۰۹–۱۹۱۰ چراغ برق برای معابر عمومی تأمین شد. وقایع بعدی اما همچون جنگ جهانی یکم، جمهوری شورایی مجارستان و پیمان صلح تریانون باعث توقف توسعه در شهر و کل کشور شد. وقتی سرانجام امپراتوری اتریش-مجارستان در جنگ جهانی یکم شکست خورد، برای ادارهٔ کشور یک نایب‌السلطنه -میکلوش هورتی-برگزیده‌شد. به موجب پیمان تریانون دو سوم خاک و حدود نیمی از جمعیت مجارستان ار دست رفت.[۳۶] در دههٔ ۳۰ جمعیتی که از نقاط مختلف کشور جدا شدند، حدود یک میلیون به مجارستان فرار کردند که باعث کمبود مسکن شد تا جایی که بعضی مردم در بوداپست در ایستگاه‌ها و واگن‌های قطار زندگی می‌کردند. راه حل‌هایی در این زمینه اتخاذ شد من جمله ساخت مناطق مسکونی دولتی و محلاتی مثل وکرله (از قبلِ جنگ) نیز راهگشا بودند. در تب و تاب پروژه‌های شهر سازی و ساخت مسکن بین سالهای ‎ ۱۹۳۳–۱۹۳۶، تابان (به مجاری: Tabán)، منطقهٔ دباغ خانه‌های قدیم از زمان عثمانی در زیر قلعهٔ بودا را که آن موقع دیگر صرب نشین شده بود تخریب کردند. ایدهٔ ساخت مدرن‌ترین شهرک مسکونی در آنجا هم با فرارسیدن جنگ جهانی دوم به فراموشی سپرده شد، چنانچه امروز کل منطقه به جز تعدادی اندک خانه، همه به پارک تبدیل شده‌است.

تابان پس از تخریب

در جریان جنگ جهانی دوم ارتش مجارستان به نیروهای محور پیوست. بعد از شکست سختی در کنار رودخانه دُن دولت هورتی شروع به مذاکره برای تسلیم به نیروهای متفقین کرد. در ۱۹ مارس ۱۹۴۴ در نتیجه این سیاست دوگانه ارتش آلمان، مجارستان را اشغال، دولت هورتی را ساقط و یک دولت دست نشانده فاشیست را به ریاست فرنتس سالاشی از حزب صلیب پیکان جایگزین کرد. در پی محاصرهٔ بوداپست به مدت دو ماه خیلی از مناطق شهر از جمله قلعه، پل زنجیر و پارلمان تخریب شدند و در ۱۹۴۴ میلادی شوروی مجارستان را اشغال کرد. در عرض دو ماه بیش از صد هزار نفر جان خود را در بمباران، قتل‌عام فاشیست‌های مجار و سربازان شوروی از دست داد.[۳۷] رودیون مالینوفسکی، فرماندهٔ ارتش شوروی صد هزار نفر از نظامیان بوداپست را جمع‌آوری کرده و به اردوگاه‌های کار شوروی فرستاد. تاریخدانان تعداد تجاوز سربازان شوروی به زنان و دختران جوان بوداپستی را از پنج هزار تا ۲۰۰٬۰۰۰ بر اساس شواهد مختلف گزارش کرده‌اند.[۳۸] ولی همه در این متفق‌القول هستند که کمینه به ۱۰درصد زنان بوداپست تجاوز شده‌است.[۳۸] بر خلاف جامعهٔ یهودیان شهرستانها، در بوداپست اکثر آنان بیش از ۷۰٬۰۰۰ نفر با کمک رائول والنبرگ شانس زنده ماندن داشتند.[۳۹] پس از جنگ، مجارستان زیر نظر روس‌ها به یک جمهوری مورد نظر کمونیست‌ها به نام جمهوری خلق مجارستان بدل گردید که تا سال ۱۹۸۹ ادامه داشت. شوروی تأثیر قابل ملاحظه ای بر مناسبات سیاسی مجارستان گذاشت از جمله دولت کمونیست مجارستان ساختمان قلعه را نماد فساد «رژیم سابق» قلمداد کرده و در دههٔ ۵۰ دست به تخریب زیادی در نمای داخلی و خارجی آن زدند تا مناسب یک مرکز فرهنگی (۳ موزه و کتابخانهٔ ملی) شود.

در ۲۳ اکتبر ۱۹۵۶ تظاهرات دانشجویی در بوداپست برای اصلاحات دموکراتیک شکل گرفت. تظاهرکنندگان ایستگاه رادیویی بوداپست را تسخیر کرده و در خواستهایشان را از آنجا بیان کردند که شروع انقلاب ۱۹۵۶ مجارستان شد. تظاهرات تا ۱۰ نوامبر ادامه پیدا کرد و نهایتاً توسط نیروهای شوروی سرکوب شد. در طی آن ۲٬۵۰۰ مجار و ۷۰۰ نیروی شوروی کشته شدند و ۲۰۰٬۰۰۰ نفر به اروپای غربی و آمریکا پناهنده گردیدند. دستگیری‌های جمعی از ۱۹۵۷ شروع شده و یانوش کادار به عنوان رهبر جدید انتصاب شد. از دههٔ ۶۰ تا ۸۰ کادار توانست رفاه نسبی برای مردم فراهم کند و تا حدودی ویرانیهای جنگ را بازسازی کند. از اقدامات او در این دوره بازسازی پل ارژبت (الیزابت)، ساخت خط ۲ و ۳ متروی بوداپست بود. در آن دوره مجارستان به طنز شادترین کشورِ بلوک شرق با «سوسیالیزم گولاش»[۴۰] شناخته می‌شد. در دههٔ ۸۰ جمعیت بوداپست به ۲٫۱ میلیون می‌رسید.[۴۱] در سال ۱۹۸۷ قلعهٔ بودا و چشم‌انداز ساحل دانوب در مرکز شهر به فهرست جهانی یونسکو اضافه شد.[۴۲]

با فروافتادن پردهٔ آهنین (‎۱۹۸۹–۱۹۹۰)، مجارستان در دههٔ آخر قرن بیستم دستخوش تغییرات سیاسی اصلی شد. از جمله اولین تغییرات ظاهری البته، جمع‌آوری یادبودهای کمونیسم بود که به پارک مجسمه‌ها در بوداپست منتقل شد. در سال ۲۰۰۲ خیابان آندراشی (شامل خط ۱ مترو، میدان قهرمانان و پارک شهر) به فهرست جهانی یونسکو اضافه شد.[۴۳]

خواهر خوانده

شهرهای خواهرخوانده تاریخی

شرکا در سراسر جهان

نگارخانه

منابع

  1. ↑ "Gazetteer of Hungary, 1 January 2018" (PDF) (به انگلیسی). p. Page 29. Retrieved December 2018. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  2. ↑ دانشنامه بریتانیکا Aquincum
  3. ↑ Budapest Overview
  4. ↑ Encyclopedia of Library and Information Science
  5. ↑ Molnár، Miklós (۲۰۰۱). A Concise History of Hungary. Cambridge University Press. صص. Page ۱۵.
  6. ↑ J.V. Beaverstock, R.G. Smith and P.J. Taylor. "A Roster of World Cities" (به انگلیسی). doi:10.1016/S0264-2751(99)00042-6.
  7. ↑ «Reasons Why Budapest is The Most Beautiful City in Europe».
  8. ↑ «No one told you Budapest was this beautiful».
  9. ↑ «Top 100 City Destinations Ranking WTM London 2017 Edition» (PDF). صص. Page ۸۴.
  10. ↑ «udapest, including the Banks of the Danube, the Buda Castle Quarter and Andrássy Avenue».
  11. ↑ «Budapest: where the name came from».
  12. ↑ «Széchenyi, István, Count».
  13. ↑ Smith, William, ed. (2 March 2006). A Dictionary of Greek and Roman Geography. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-001-7. Facsim. of ed. published: London: John Murray, 1872.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Adrian Room (2006). Placenames of the World. McFarland. p. 70. ISBN 978-0-7864-2248-7. Retrieved 10 February 2016.
  15. ↑ The Editors of Encyclopaedia Britannica (nov. 24, 2008). «Aquincum». تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  16. ↑ https://web.archive.org/web/20120223045607/http://ancientworlds.net/aw/Families/Family/4717. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  17. ↑ "The Many Layers of Óbuda" (به انگلیسی). 11/19/2010. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ= (help)
  18. ↑ The Editors of Encyclopaedia Britannica (Jun 08, 2016). «Aquincum». تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  19. ↑ http://www.aquincum.hu/en/. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  20. ↑ «https://archive.org/details/BulgariansCivilizersOfTheSlavs/page/n43». پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)
  21. ↑ Bojidar، Dimitrov (۱۹۹۵). Bulgarians Civilizers of the Slavs. Borina Publishing House, Sofia. صص. Page ۱۱۲.
  22. ↑ Hebbert، Charles؛ Norm، Longley؛ Richardson، Dan (۲۰۰۲). Hungary. London: Rough Guides.
  23. ↑ László Péter (اکتبر ۲۷, ۲۰۱۷). «Budapest».
  24. ↑ «Universities in the Middle Ages». 2011.07.22. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  25. ↑ Mona, Ilona. "Hungarian Music Publication 1774–1867". Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae (به انگلیسی). Akadémiai Kiadó: Page 275-261.
  26. ↑ Southeastern Europe under Ottoman rule, 1354–1804, Peter F. Sugar, Page 88
  27. ↑ http://mek.oszk.hu/01900/01911/html/index5.html. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  28. ↑ Arnold، Sir Thomas Walker. The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith. صص. Page ۱۵۸.
  29. ↑ Daniel Nitulescu. "The Influence of the Ottoman Threat on the Protestant Reformation (Reformers)" (به انگلیسی).
  30. ↑ http://kirandulastippek.hu/budapest/gul-baba-turbeje. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  31. ↑ http://en.rudasfurdo.hu/ (به انگلیسی). {{cite web}}: External link in |وبگاه= (help); Missing or empty |title= (help); Missing or empty |url= (help)
  32. ↑ https://ppke.hu/en/about-the-university/our-history. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  33. ↑ Aczél, Eszter (ed.). Light and shadow Budapest - The 1000 years of a Capital (به انگلیسی). Budapest History Museum. pp. Page 28.
  34. ↑ An Iranian in Nineteenth Century Europe: The Travel Diaries of Haj Sayyah, 1859-1877. Ibex Publishers, Inc. ژانویه ۱, ۱۹۹۹. صص. Page ۷۲-۷۴.
  35. ↑ روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه در سفر سوم فرنگستان کتاب سوم؛ به کوشش محمداسماعیل رضوانی؛ فاطمه قاضیها. خدمات فرهنگی رسا؛ سازمان اسناد ملی ایران، دفتر پژوهش و تحقیقات. سال ‎ ۱۳۶۹–۱۳۷۴. صص. صفحه &#۸۲۰۶, ۱۳–۱۵. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  36. ↑ «The Treaty of Trianon: A Hungarian Tragedy - June 4, 1920».
  37. ↑ Ungváry، Krisztián (۲۰۰۵). The Siege of Budapest: One Hundred Days in World War II. New Haven, Conn.: Yale University Press. صص. Page ۳۳۰. شابک ۹۷۸-۰-۳۰۰-۱۰۴۶۸-۴.
  38. ↑ ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ Petö، Andrea (ژانویه ۲۰۱۳). Memory and the Narrative of Rape In Budapest and Vienna In 1945. Cambridge University Press. صص. Page ۱۳۲.
  39. ↑ Rosenfeld، Harvey. Raoul Wallenberg: The Mystery Lives on. صص. Page ۹۶.
  40. ↑ «1956-1966 - Goulash Communism».
  41. ↑ «World Population Review».
  42. ↑ «udapest, including the Banks of the Danube, the Buda Castle Quarter and Andrássy Avenue».
  43. ↑ «udapest, including the Banks of the Danube, the Buda Castle Quarter and Andrássy Avenue».
  44. ↑ "NYC's Sister Cities". Sister City Program of the City of New York. 2006. Archived from the original on 29 April 2011. Retrieved 1 September 2008.
  45. ↑ "NYC's Partner Cities". The City of New York. Archived from the original on 14 August 2013. Retrieved 16 December 2012.
  46. ↑ "Sister City – Budapest". Official website of New York City. Archived from the original on 25 May 2011. Retrieved 14 May 2008.
  47. ↑ "Budapest, Hungary". fwsistercities.org. Retrieved 12 March 2016.
  48. ↑ "Sanghaj is Budapest testvérvárosa let". Origo.hu. Retrieved 29 August 2013.
  49. ↑ "Sister Cities". Beijing Municipal Government. Retrieved 23 June 2009.
  50. ↑ "Budapest To Sign Twin-City Agreement With Tehran". Hungary Today. Retrieved 12 March 2016.
  51. ↑ "Berlin – City Partnerships". Der Regierende Bürgermeister Berlin. Archived from the original on 21 May 2013. Retrieved 17 September 2013.
  52. ↑ "Berlin's international city relations". Berlin Mayor's Office. Archived from the original on 22 August 2008. Retrieved 1 July 2009.
  53. ↑ [۱]=54766
  54. ↑ http://www.goworldtravel.com/travel-sister-cities-budapest-prague-and-vienna/
  55. ↑ "Lisboa – Geminações de Cidades e Vilas". Associação Nacional de Municípios Portugueses [National Association of Portuguese Municipalities] (به پرتغالی). Retrieved 23 August 2013. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |trans_title= (help)
  56. ↑ "Acordos de Geminação, de Cooperação e/ou Amizade da Cidade de Lisboa". Camara Municipal de Lisboa (به پرتغالی). Retrieved 23 August 2013. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |trans_title= (help)
  57. ↑ "Tel Aviv sister cities" (به عبری). Tel Aviv-Yafo Municipality. Retrieved 1 July 2009.
  58. ↑ "Intercity and International Cooperation of the City of Zagre b". 2006–2009 City of Zagreb. Retrieved 23 June 2009.
  59. ↑ daenet d.o.o. "Sarajevo Official Web Site: Fraternity cities". sarajevo.ba. Retrieved 12 March 2016.
  60. ↑ "City Partnerships and Projects of cooperation". Archived from the original on 27 April 2014. Retrieved 25 April 2014.
  61. ↑ "Partnerská města HMP". Portál "Zahraniční vztahy" [Portal "Foreign Affairs"] (به چکی). 18 July 2013. Archived from the original on 25 June 2013. Retrieved 5 August 2013. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |trans_title= (help)
  62. ↑ http://www.rotterdam.nl/BSD/Document/collegedocumenten/PIEA-Ev3s.pdf
  63. ↑ "Kraków – Miasta Partnerskie". Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków (به لهستانی). Archived from the original on 2 July 2013. Retrieved 10 August 2013. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |trans_title= (help)
  64. ↑ Sister Cities Week in Bangkok mfa.gov.hu/kulkepviselet
  65. ↑ "Dr. Gábor Bagdy, Vice Mayor of Budapest". gov.hu.
  66. ↑ Daejeon.kr Daejeon.kr بایگانی‌شده در [تاریخ ناموجود] توسط metro.daejeon.kr [خطا: نشانی ناشناختهٔ بایگانی]
  67. ↑ Vacca, Maria Luisa. "Comune di Napoli-Gemellaggi". Comune di Napoli (به ایتالیایی). Archived from the original on 22 June 2013. Retrieved 8 August 2013. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |trans_title= (help)
  68. ↑ Burak Sansal. "Sister Cities of Istanbul – All About Istanbul". greatistanbul.com. Retrieved 12 March 2016.
  69. ↑ "Ankara'nın yeni kardeşi Budapeşte". Hürriyet (به ترکی استانبولی). 26 February 2015. Retrieved 27 February 2015.
  70. ↑ "Welcome to Vilnius". vilnius.com. Retrieved 12 March 2016.
  71. ↑ "Twin cities of the City of Kosice". Magistrát mesta Košice, Tr. Retrieved 27 July 2013.
  72. ↑ "Новини ЛМР" (به روسی). Archived from the original on 18 August 2010. Retrieved 17 June 2010.

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بوداپست&oldid=25521408»