رامین جهانبگلو

«جهانبگلو» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، جهانبگلو (ابهام‌زدایی) را ببینید.

رامین جهانبگلو
دکتر جهانبگلو در دانشگاه کالیفرنیا، ارواین
زادهٔ	۱۳۳۵
محل زندگی	تورنتو، کانادا
ملیت	ایران
تحصیلات	دکترا
همسر(ها)	آذین معالج
والدین	امیرحسین جهانبگلو خجسته کیا

رامین جهانبگلو (زادهٔ ۱۳۳۵ در تهران) فیلسوف ایرانی و ساکن تورنتو کانادا است. جهانبگلو فارغ‌التحصیل دکترا فلسفه از دانشگاه سوربن فرانسه بوده و در حال حاضر در دانشگاه تورنتو، علوم سیاسی تدریس می‌کند. او از زندانیان سیاسی بعد از انقلاب ۵۷ است و مدت چهار ماه از اردیبهشت تا شهریور ۱۳۸۵ را در زندان اوین گذراند و در نهایت با قرار وثیقه آزاد شد. فیلمی از اعتراف وی نیز از شبکه ۱ سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.

زندگی‌نامه و تحصیلات

رامین جهانبگلو زاده ۱۳۳۵ در تهران است. او فرزند امیرحسین جهانبگلو، پژوهشگر فلسفه، تاریخ و اقتصاد است. رامین جهانبگلو مدرک دکترای خود را از دانشگاه سوربن فرانسه، کشوری که ۲۰ سال از عمر خود را در آنجا گذرانده بود، دریافت کرد. بعدها در سال ۱۹۹۹ مدرک پسادکتری خود را در زمینه مطالعات خاورمیانه از دانشگاه هاروارد کسب نمود. او با آذین معالج، خواهر زاده دکتر حسین نصر از فیلسوفان شناخته شده ایرانی ازدواج کرده‌است.

فعالیت‌ها

فعالیت‌های آموزشی وی در سال ۱۹۹۳ در انجمن حکمت و فلسفه در تهران آغاز شد. او در سالهای اخیر به عنوان محقق انجمن ایران‌شناسی فرانسه در تهران مشغول به کار بوده‌است. وی استادیار رشتهٔ فلسفه سیاسی دانشگاه تورنتو نیز بوده و هم‌اکنون سرپرست گروه اندیشهٔ معاصر در دفتر پژوهش‌های فرهنگی است. رامین جهانبگلو هم‌اکنون در تورونتو کانادا در انجمن فلسفی آگورا مشغول به تدریس فلسفه به ایرانیان می‌باشد.

مشوق کارهای وی صفاالدین رحمانی بود .

دستگیری

او در ۸ اردیبهشت زمانی که تصمیم داشت جهت شرکت در کنفرانسی دربارهٔ ایران به بروکسل سفر کند، در فرودگاه مهرآباد دستگیر شد. عده‌ای احتمال می‌دهند علت بازداشت او مصاحبهٔ اخیرش با یک روزنامهٔ اسپانیایی در مورد اظهارات محمود احمدی‌نژاد در مورد انکار هولوکاست باشد.^∗

در روز ۱۳ اردیبهشت محمود سالارکیا، معاون دادستان تهران، خبر بازداشت او را تأیید کرد و اعلام کرد او هم‌اکنون در زندان اوین است. در تاریخ ۱۶ اردیبهشت، وزیر اطلاعات در جلسه‌ای در حاشیهٔ روز معلم اعلام کرد که اتهام جهان‌بگلو «ارتباط با بیگانه» است و وی در حال حاضر جهت تکمیل بررسی‌ها دربارهٔ موارد اتهامی در اختیار وزارت اطلاعات قرار گرفته‌است.^∗

روزنامه کیهان در روز ۱۴ اردیبهشت ضمن اعلام خبر دستگیری وی، او را «عامل بیگانه» خواند که پس از انقلاب به غرب گریخته بوده‌است و اعلام داشت که او از جمله امضاءکنندگان بیانیه‌ای بوده که از سوی جمعی از ایرانیان مقیم در اروپا در تقدیر از محکومیت ایران توسط پارلمان اروپا، منتشر شده بود.^∗ در روز ۱۶ اردیبهشت وبگاه خبری فردا از سوی یک منبع ناشناس اعلام کرد که اتهام جهانبگلو «همکاری اطلاعاتی با سلطنت‌طلبان و برخی گروه‌های معارض جمهوری اسلامی است». این وبگاه همچنین اعلام کرده‌است که وی را در بند ۲۰۹ زندان اوین نگهداری می‌‎شود و «از وی ده‌ها صفحه اعتراف گرفته شده‌است» ^∗

پس از گذشت مدتی از دستگیری، غلامحسین محسنی اژه‌ای، وزیر اطلاعات ایران، اتهام وی را تلاش برای ایجاد «انقلاب مخملی» و نرم اعلام کرد^∗. روزنامهٔ کیهان در ۱۱ مرداد با چاپ خبری، از قول یک مقام آگاه اعلام نمود که جهانبگلو به تازگی اعتراف کرده‌است که با استفاده از اینترنت و وب در صدد اجرای طرح شبکهٔ جاسوسی سایبر با نام C.E.S بوده‌است:

«[وی] به تازگی اعتراف کرده که وظیفه راه اندازی یک شبکه وسیع تحت «وب» را برای جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی شده از جریانها، گروه‌ها و عناصر فعال سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برعهده داشته‌است.»^∗

واکنش‌ها، نظرات و بیانیه‌ها دربارهٔ دستگیری

در روز ۱۴ اردیبهشت سازمان دیده‌بان حقوق بشر طی بیانیه‌ای با ابراز نگرانی از وضعیت جهانبگلو خواستار آزادی فوری وی شد. جو استورک، مدیر بخش خاورمیانه‌ای این سازمان، گفت: «ما دولت ایران را کاملاً مسوول وضعیت سلامت جهانبگلو می‌شناسیم.»^∗ به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران، مقامات کانادایی نیز اعلام کرده‌اند که به دلیل تابعیت ایرانی-کانادایی جهانبگلو، موضوع دستگیری او را با مقامات ایرانی مطرح نموده‌اند و در حال پیگیری در اینباره هستند. با وجود این از اظهارنظر در مورد این پرونده خودداری کردند.^∗

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه امیرکبیر نیز با صدور بیانیه‌ای ضمن اعتراض نسبت به بازداشت رامین جهانبگلو، خواستار روشن شدن وضعیت وی شد. این انجمن به پاس همکاری بدون چشم‌داشت وی با جشنواره‌های تابستانهٔ این دانشگاه، خواستار روشن شدن وضعیت وی است.^∗

انجمن گزارشگران بدون مرز نیز اعلام نگرانی خود را از دستگیری جهانبگلو اعلام کرده و آزادی فوری وی را خواستار شده‌است.^∗ حزب سوسیالیست فرانسه نیز در بیانیه‌ای دستگیری وی را محکوم کرده‌است.^∗

حزب سوسیالیست فرانسه در بیانیه مطبوعاتی ای که به تاریخ بیستم اردیبهشت ماه (دهم ماه مه) منتشر نمود، دستگیری رامین جهانبگلو را قاطعانه محکوم و از همه اندیشمندان مستقل و دموکرات‌های ایران حمایت کرد.

پس از گذشت سه هفته از دستگیری جهانبگلو، گروهی شامل بیش از ۴۰۰ نویسنده، استاد دانشگاه، محقق، هنرمند و فعال حقوق بشر از سراسر جهان (چون نوآم چامسکی، زبان‌شناس آمریکایی، جان ماکسول کوئتزه، برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۰۳ و شیرین عبادی) با ارسال نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور ایران و همچنین رئیس قوه قضاییه این کشور خواستار آزادی وی شده‌اند.^∗

او در روز چهارشنبه ۸ شهریور ۱۳۸۵ با سپردن وثیقه از زندان آزاد شده‌است. دادستان کل ایران گفته‌است که او به جرم خود اعتراف و عذرخواهی کرده‌است. همچنین مسئولان قضایی گفته‌اند که او حاضر است اعترافاتش از تلویزیون پخش شود. ^∗

اعترافات

روز ۲۷ تیر ۱۳۸۶ فیلم اعترافات رامین جهانبگلو، هاله اسفندیاری و کیان تاجبخش از شبکه یک صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.

جایزه صلح سازمان ملل

در شامگاه سه شنبه ۱۱ اسفند ۱۳۸۸ در بارسلون اسپانیا جایزه صلح سال ۲۰۰۹ سازمان ملل، به جهانبگلو تقدیم شد. جهانبگلو هنگام دریافت جایزه صلح سازمان ملل متحد، در «خانه آسیا» در بارسلون، جایزه خود را از آن مردم ایران دانست و گفت: «من اینجا صدای مردمی هستم که در ایران بی‌صدا اعتراض می‌کنند.»

آثار

کتاب‌ها (به فارسی)^∗

• تاملات هگلی، نشر نی
• موج چهارم، نشر نی
• تفاوت و تساهل، نشر مرکز
• تمدن و تجدد، همراه با جمشید بهنام، نشر مرکز
• جهانی بودن
• مدرن‌ها، از مجموعهٔ فلسفهٔ امروز، نشر مرکز
• کلاوزویتس و نظریهٔ جنگ
• روشنفکری در ایران
• وجدان زندگی، گفتگو با جرج استینر، نشر نی
• شوپنهاور و نقد عقل کانتی، نشر نی
• هگل و سیاست مدرن
• اندیشهٔ عدم خشونت، نشر نی
• گاندی و ریشه‌های فلسفی عدم خشونت، نشر نی
• ایران و مدرنیته
• ماکیاولی و اندیشهٔ رنسانس
• نقد عقل مدرن
• در جستجوی آزادی، گفتگو با آیزایا برلین
• زیر آسمانهای جهان، گفتگو با داریوش شایگان
• مدرنیته، دموکراسی و روشنفکران، از مجموعهٔ فلسفهٔ امروز، نشر مرکز
• در آیینهٔ شرق. گفتگو با آشیش ناندی
• ایران در جستجوی مدرنیته
• روح هند

مطبوعات

جهانبگلو با بسیاری از نشریات مهم ایرانی (مانند فصلنامه گفتگو، گردون، کیان، کلک) و بسیاری از روزنامه‌های اصلاح‌طلب همکاری داشته‌است و مصاحبه‌های وی با چند تن از کارگردانان مطرح سینمای اروپا - چون لارس فون تریر و امیر کوستوریتسا - در نشریات سینمایی ایرانی به چاپ رسیده‌است. وی همچنین با رسانه‌های خارجی چون رادیو بی‌بی‌سی، مجلات و فصلنامه‌های اِسپری (Esprit)، اِتود (Études)، پروژه(Projets) همکاری داشته‌است.

بازنشر آثار

آثار فلسفی رامین جهانبگلو توسط برخی از سازمانها و مراکز در ایران بازنشر شده‌است:

• بازنشر اثر رامین جهانبگلو در سایت کنسرسیوم محتوای ملی
• بازنشر اثر رامین جهانبگلو در سایت مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان
• بازنشر اثر رامین جهانبگلو در سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی

دیدگاه‌ها

• دموکراسی چیز بدی نیست. به شرط این که نتیجه اعمال شهروندان یک مملکت باشد، نه این که از بیرون بیاید. دموکراسی یک تمرین روزانه است از سوی شهروندان یک مملکت نه چیزی که توسط یک سازمان یا بنگاه داده شود.
• دانشگاه همیشه در مرکز جامعه مدنی و در کنار و برابر نهاد مدرن دولت و از نهادهای کلیدی گستره همگانی می‌‏باشد. چرا که با برخورد اندیشه‌‏های مختلف در این فضا پیشرفت عقلانیت و رشد انتقاد هم بیشتر شده‌است.
• هر ملتی برای اندیشیدن حافظه تاریخی خود دارای استراتژی حافظه سازی خاص خود است که به‌طور معمول حفظ بخشی از حقایق تاریخی را تبدیل به شواهد سیاسی می‌کند و بخشی را در تاریکی تاریخ مدفون می‌کند.
• بحث «کالچر» (فرهنگ) و «سیویلیزیشن» (تمدن) از هم کاملاً جدا است. در خاطره ملی ما ایرانی‌ها گاهی این دو مفهوم یکی می‌شود. یعنی ما وقتی از تمدن و فرهنگ ایران صحبت می‌کنیم هر دو را یکسان می‌بینیم. دلیلش هم این است که به نظر من پشت آن یک کار فلسفی نیست. یک برخورد خیلی احساسی محض است. به هر حال مهم این است که ما این دو تا را بتوانیم از هم جدا کنیم و به این پرسش پاسخ بدهیم که وقتی داریم دربارهٔ تمدن صحبت می‌کنیم با ارجاع دادن به نوروتلیاس، هگل و کانت داریم از چه موضوعی صحبت می‌کنیم و تمدن ایرانی یعنی چه و وقتی از فرهنگ یا کالچر صحبت می‌کنیم یعنی چه.
• چرا باید روشنفکران ما جهانی شوند؟ من اعتقاد دارم که ما نه تنها باید گلوبال شویم بلکه باید لوکال هم شویم. یعنی «گلوکال» شویم. خودشناسی و جهانی شدن باید با هم باشد. اگر از من سووال کنید که جهانی شدن یعنی چه می‌گویم جهانی شدن یعنی این که فکر و اندیشه خودمان را به خطر بیاندازیم. روشنفکری که می‌خواهد جهانی شود نمی‌آید فکر و اندیشه خودش را مومیایی کند و در یک محفظه غیرقابل نقد قرار دهد. چگونه خودمان را به خطر می‌اندازیم؟ وقتی با جهان غیر خودمان با جهان دیگری برخورد می‌کنیم.

پانویس

1. ^  روز آنلاین، بی‌بی‌سی و رویتر
2. ^  وبگاه رسمی
3. ^  روزنامهٔ کیهان، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۵
4. ^  دیده‌بان حقوق بشر
5. ^  ایسنا
6. ^  وبگاه خبری فردا
7. ^  وبگاه خبری گویا، «انجمن اسلامی…»
8. ^  وبگاه خبری گویا، «گزارشگران بدون مرز…»
9. ^  وبگاه خبری گویا، «مقامات کانادایی…»
10. ^  وبگاه خبری گویا، «حزب سوسیالیست فرانسه…»
11. ^  بی‌بی‌سی فارسی
12. ^  روزنامهٔ کیهان، ۱۱ مرداد ۱۳۸۵
13. ^  بی‌بی‌سی فارسی، ۱۱ تیر ۱۳۸۵
14. ^  بی‌بی‌سی فارسی، ۸ شهریور ۱۳۸۵

منابع

• شهسواری، دانا. اخبار نگران‌کننده در مورد جهان بگلو، روز آنلاین، ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• بازداشت محقق عالی ایرانی، بدون هیچ اتهام، سازمان دیده‌بان حقوق بشر، پنجم مه ۲۰۰۵، نیویورک (قالب پرونده PDF).
• بازداشت یک عامل بیگانه، روزنامهٔ کیهان، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• وزیر اطلاعات: اتهام جهان بگلو ارتباط با بیگانه است، خبرگزاری دانشجویان ایران، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• همکاری با سلطنت‌طلبان؛ اتهام رامین جهان بگلو، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه امیرکبیر خواستار روشن شدن وضعیت رامین جهان بگلو شد، ایلنا، وبگاه خبری گویا، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• گزارشگران بدون مرز خواهان آزادی فوری رامین جهان بگلو است، وبگاه خبری گویا، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• مقامات کانادایی: اتاوا موضوع دستگیری رامین جهان بگلو را با مقامات ایرانی مطرح کرده‌است، ایسنا، وبگاه خبری گویا، ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• حزب سوسیالیست فرانسه دستگیری رامین جهان بگلو را محکوم کرد، وبگاه خبری گویا، ۲۲ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• درخواست چهره‌های بین‌المللی برای آزادی رامین جهان بگلو، بی‌بی‌سی فارسی، ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• مختصری فعالیت فرهنگی و اینترنتی! (خبر ویژه)، روزنامهٔ کیهان، ۱۱ مرداد ۱۳۸۵.
• وزیر اطلاعات: جهان بگلو مأمور انقلاب مخملی آمریکا در ایران، ۱۱ تیر ۱۳۸۵.
• رامین جهان بگلو آزاد شد بی‌بی‌سی فارسی، ۸ شهریور ۱۳۸۵.
• اظهارات رامین جهانبگلو در سومین فستیوال سیاسی-فرهنگی دفتر تحکیم وحدت، خبرگزاری مهر، ۹ مرداد ۱۳۸۵.
• دور تازهٔ اعتراض‌ها به بازداشت رامین جهانبگلو، بی‌بی‌سی فارسی.
• اژه‌ای: تحقیقات در مورد جهانبگلو ادامه دارد، بی‌بی‌سی فارسی.

• Iranian philosopher Jahanbegloo arrested, Wed May 3, 2006.
• Harrison, Frances. Iranian author arrested in Tehran, BBC News, Wednesday, 3 May 2006.
• Naji, Kasra. Iranian Scholar Arrested, Los Angeles Times, May 3, 2006. (انگلیسی)

پیوند به بیرون

• وب سایت رسمی (فارسی) (انگلیسی)
• مشخصات رامین جهانبگلو بر روی OpenDemocracy. (انگلیسی)