چله تموز: تفاوت میان نسخهها
←طولانیترین روز سال: دوصد لعنت بر internet explorer باد. |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: خرابکاری محتمل ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
چیله (چله)یک کلمه در زبان ترکی به معنی زه_کمان است که برای شلیک باید تا انتها کشیده شده است منظور از چیله گئجه سی نیز طولانیترین و کشیدهترین شب سال است.همانطور در ترکی یای_چیله_سی هم داریم که " چهل و پنج " میگویند و گرمترین روزهای تابستان و وسط تابستان است.بنابراین چیله بیانگر طولانیترین شب سال در اول زمستان و گرمترین روزها در تابستان است و کوچکترین ارتباطی به عدد چهل (یا اسطوره ها) ندارد. |
|||
'''جشن چله تموز''' |
|||
تموز در تقویم کهن ایرانی گرمترین ماه سال است. «چله بزرگ» یکی از جشنهای ایرانی بوده که امروزه فراموش شدهاست اما در جنوب خراسان طولانیترین روز سال را هنوز هم گرامی میدارند اما نه با آن اهمیتی که برای شب چله زمستان یا یلدا قائل هستند. |
|||
چهل یا چله تموز حدودا از اول تیر ماه شروع میشده و تا دهم مرداد ماه ادامه مییافته. معمولاً شروع این چهل روز با طولانیترین روز سال آغاز میشود. |
|||
== طولانیترین روز سال == |
== طولانیترین روز سال == |
نسخهٔ ۲۳ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۷:۳۵
چیله (چله)یک کلمه در زبان ترکی به معنی زه_کمان است که برای شلیک باید تا انتها کشیده شده است منظور از چیله گئجه سی نیز طولانیترین و کشیدهترین شب سال است.همانطور در ترکی یای_چیله_سی هم داریم که " چهل و پنج " میگویند و گرمترین روزهای تابستان و وسط تابستان است.بنابراین چیله بیانگر طولانیترین شب سال در اول زمستان و گرمترین روزها در تابستان است و کوچکترین ارتباطی به عدد چهل (یا اسطوره ها) ندارد.
طولانیترین روز سال
معمولا روزهای اول تیر یا روز ۳۱ خرداد (۲۱ژوئن) طولانیترین روز سال در نیمکره شمالی زمین است زیرا در این روز خورشید نسبت به روزهای گذشته به اندازه بخشی از ثانیه بیشتر در آسمان باقی خواهد ماند و روز را طولانی تر خواهد کرد. به دلیل اینکه سیاره زمین حول محور خود با درجه ۲۳٫۵ در حرکت است طی روزی خاص از سال و با به حداقل رسیدن فاصله منطقه قطبی با خورشید این پدیده که به انقلاب تابستانی نیز شهرت دارد رخ میدهد و در برخی از سالها این اتفاق ۳۰ خرداد (۲۰ ژوئن) رخ میدهد و در برخی سالها ۳۱ خرداد (۲۱ ژوئن)و یا اول تیر ماه اتفاق میافتد. به گزارش مجله لایف ساینس، دانشمندان اعلام کردند که انقلاب تابستانی ۱۳۹۱ در ساعت ۵:۴۵ به وقت جهانی رخ میدهد. این پدیده برای گذشتگان نیز شناخته شده بودهاست در ایران جشن نیلوفر یا چله تموز با این پدیده ارتباط داشتهاست و در قدیم علیرغم اینکه ابزارهای دقیق سنجش زمان وجود نداشت
و تنها از چارطاقیها و خانه فنجان یا ساعت آبی تا حدودی ساعت آفتابی استفاده میشداما با همین ابزارهای ساده طولانیترین روز سال و کوتاهترین روز سال را با کمی اختلاف تعیین میکردند. ۴ قرن قبل از تولد مسیح برای این روز تقویمی طراحی کرده بودند که با استفاده از نور خورشید زمان دقیق آن مشخص میشد.
چله تموز در خراسان
خراسان یکی از جاهایی است که جشن چله تموز هنوز در آن کم و بیش وجود دارد. در تقویم محلی بیرجند«چله بزرگ» تابستان از اول تیر ماه شروع میشود و تا دهم مرداد ماه ادامه مییابد و «چله خرد» تابستان از دهم مرداد شروع و تا سیام این ماه ادامه دارد. در جنوب خراسان از اول تیر ماه تا دهم مرداد ماه را «چله تموز»، از دهم مرداد ماه تا آخر این ماه را «چله خرد»، از اول دیماه تا دهم بهمن ماه را «چله کلو»، از دهم بهمن ماه تا آخر این ماه را «چله خرد» میگویند. شعر معروف خراسانی
- نه از شو مو منالم نه که از روز - نه از یلدا گیله درم نه چله تموز
هموقذر فهمیدم دمین ای دنیا - که آسونی د بعد سختی میه هنوز
- نه از شب من گله و ناله دارم و نه از روز- نه از یلدا و نه از تموز. در قدیم روزهای بعد از نوروز را به دو چهل تقسیم میکردند چل روز اول که چله معتدل است و چل روز بعد که روزهای گرما است بعد از چله دوم چله تموز شروع میشود. که داغترین روزهای سال است.
[۱]
سعدی
- عمر برَف است و آفتاب تموز (تیر)
- اندکی ماند و خواجه غَرّه هنوز (غره یعنی خود خواه و مغرور)
- ای تهیدست رفته در بازار
- ترسمت پُر نیاوری دستار= سعدی
یار ناپایدار دوست مدار دوستی را نشاید این غدّار نیک و بد چون همی بباید مرُد خُنُک آنکس که گوی نیکی برُد- برگ عیشی به گور خویش فرست کس نیارد ز پس ز پیش فرست عمر برَف است و آفتاب تموز اندکی ماند و خواجه غَرّه هنوز ای تهیدست رفته در بازار ترسمت پُر نیاوری دستار - هر که مزروع خود بخورد به خوید. خوشه نارس گندم و جو- وقت خرمنش خوشه باید چید.
جشن نیلوفر
جشن نیلوفر یا جشن تیرگان به چله تموز و جشن روز اول تموز ارتباط دارد. به روایت ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه زمان جشن نیلوفر ششم تیرماه (خردادروز از تیرماه)است. با توجه به شواهد دیگر به نظر میرسد که گل نیلوفر از نظر باورهای مردمی با خورشید و احیاناً با میترا/ مهر در پیوند بوده باشد. زمان شکوفایی سالانه گل نیلوفر (نیلوفر صحرایی و باغی) و نیز زمان شکوفایی روزانه آن با خورشید هماهنگ است. زمان گل دهی آن در چله تموز(طولانیترین روز) و در ایام عمودیترین تابشهای خورشید و زمان شکوفایی روزانه گل نیلوفر نیز همراه با سپیده و طلوع خورشید است و هر روز همراه با بردمیدن خورشید شکوفا میشود. این ویژگیها موجب شده بوده که نیلوفر و خورشید را از یک خاستگاه و در پیوند با یکدیگر بهشمار آورند و گرامیداشت نیلوفر را گرامیداشت خورشید بدانند. خورشید پرستی از اولین ادیان بشری است و در دوران میترایی بصورت پر و بال یافته و گسترده در رسمهای ایرانی نفوذ کردهاست. [۲]
جستارهای وابسته
- انقلاب تابستانی
- یلدا چله زمستان بزرگترین شب
- تاریخ ابزارهای زمان
- اعداد
- نگارش اعداد انگلیسی
- جنوب خراسان
- فرهنگ خراسان
- غذاهای خراسانی
- روز جهانی یوگا
منابع
- ↑ [ http://parssea.org/?p=7520 مجله دریای پارس:چله تموز و تیرگان]، محمد عجم
- ↑ [ http://parssea.org/?p=7520 مجله دریای پارس:چله تموز و تیرگان]، محمد عجم
- طولانیترین روز سال را هندوها به کام خود شیرین کردندمجله دریای پارس 1394 [۱]
- 21 ژوئن یا اول تیر روز جهانی یوگا [۲]
- http://www.behtour.com/آداب-و-رسوم/آداب-و-رسوم-خراسان-جنوبی
- http://www.aftabir.com/articles/view/science_education/technical/c3c1183387267p2.php/قنات-میراث-فرهنگی-و-علمی-ایرانیان
- Ministry of Ayush - International Day of Yoga
- World Yoga Festival
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ چله تموز موجود است. |