دربند (روسیه): تفاوت میان نسخهها
با فرض حسن نیت ویرایش Gilanmehr (بحث) خنثیسازی شد. (توینکل) برچسب: خنثیسازی |
|||
خط ۱۳۳: | خط ۱۳۳: | ||
== اقوام == |
== اقوام == |
||
سنگ بنای شهر دربند به عنوان سدی در برابر مهاجمان به مرزهای قفقاز در زمان شاپور دوم ساسانی گذاشته شد و پس از ساخت، مردم ایرانی پهلوی/دری زبان در شهر و روستاهای جالقان، متاگی، کاماخ، زیدیان، روکال، گیمیدی و چند روستا در منطقه طباسران ساکن شدند. علاوه بر اینها تات زبان نیز از دوره ساسانیان در دربند حضور داشتند. از آن جمعیت هم اکنون تنها تعداد اندکی زبان خود را حفظ کرده اند و بقیه به زبانهای روسی ،آذری و لزگی سخن می گویند. |
|||
⚫ | |||
<ref>[https://www.academia.edu/9759544/بررسی_وضعیت_کنونی_مهاجران_فارس_زبان_دوره_قباد_و_انوشیروان_ساسانی وضعیت کنونی مهاجران فارس زبان دوره قباد و انوشیروان ساسانی به جنوب داغستان]</ref> |
|||
<ref>[http://meisamroudaki.ir/darband-city-in-russia.html/ ساکنان شهر دربند روسیه خود را ایرانی می دانند]</ref> |
|||
⚫ | |||
{| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f8f9fa; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%; float: center;" |
{| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f8f9fa; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%; float: center;" |
||
|- style="background: #E9E9E9" |
|- style="background: #E9E9E9" |
نسخهٔ ۲۴ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۲:۰۰
دربند
Дербент | |
---|---|
نویسهگردانی دیگر | |
• آذری | Dərbənd |
• لزگی | Кьвевар |
• آوار | Дербенд |
مختصات: ۴۲°۴′۹″ شمالی ۴۸°۱۷′۴۵″ شرقی / ۴۲٫۰۶۹۱۷°شمالی ۴۸٫۲۹۵۸۳°شرقی | |
کشور | روسیه |
تابع فدرال | داغستان[۱] |
تأسیس | ۴۳۸ |
شهر وضعیت از | ۱۸۴۰ |
مساحت | |
• کل | ۶۹٫۶۳ کیلومتر مربع (۲۶٫۸۸ مایل مربع) |
بلندی | ۰ متر (۰ پا) |
جمعیت | |
• کل | ۱۱۹۲۰۰ |
• برآورد (2018)[۴] | ۱۲۳٬۷۲۰ (+۳٫۸%) |
• رتبه | یکصدوسیوهفتمین در ۲۰۱۰ |
• تراکم | ۱۷۰۰/کیلومتر مربع (۴۴۰۰/مایل مربع) |
• تابعهٔ | شهر دربند[۱] |
• مرکز | داغستان[۱] |
• مرکز | City of Derbent,[۱] شهرستان دربند (روسیه)[۱] |
• منطقهٔ شهری | Derbent Urban Okrug[۵] |
• مرکز | Derbent Urban Okrug,[۵] Derbentsky Municipal District |
منطقه زمانی | یوتیسی +۳ (زمان مسکو [۶]) |
کد(های) پستی[۷] | ۳۶۸۶۰۰ |
کد(های) شمارهگیری | +7 ۸۷۲۴۰ |
شناسه OKTMO | 82710000001 |
میراث جهانی یونسکو | |
---|---|
معیار ثبت | فرهنگی: iii, iv |
شمارهٔ ثبت | ۱۰۷۰ |
تاریخ ثبت | ۲۰۰۳ (طی نشست 27th) |
بخشی از مقالههای مرتبط با |
مردم آذری |
---|
فرهنگ |
پراکنش مردم آذری |
آذریهای مقیم خارج |
دین |
زبان |
آزار و اذیت |
دَربَند (روسی: Дербе́нт; فارسی: دربند; ترکی آذربایجانی: Dərbənd; لزگی: Кьвевар; آواری: Дербенд), مرکز شهرستان دربند شهری بندری در حاشیه دریای خزر؛ که در جنوبیترین قسمت فدراسیون روسیه واقع شده است. این شهر به لحاظ اهمیت دومین شهر جمهوری داغستان با جمعیتی بالغ بر ۱۱۹۲۰۰ نفر (آمار سال ۲۰۱۰) میباشد. آذربایجانیها، لزگیها و تبرسریها بیشترین ساکنان این شهر را تشکیل میدهند. دربند مرکز فرهنگی داغستان است و بر دشت ساحلی باریکی میان کوههای بزرگتر قفقاز و دریای خزر، به فاصلهٔ ۲۲۵ کیلومتری شمال غربی باکو واقع است و با راه آهن و جاده به باکو مرتبط میباشد. این ناحیهٔ دارای منابع نفت و گاز طبیعی و همچنین باغستانها، صنعت ماهیگیری و کارخانههای تهیهٔ مواد غذایی و نساجی است.
شهر دربند به دست قباد یکم ساسانی تجدید بنا شد و انوشیروان آن را مستحکم گردانید و در ۲۲ه.ق. به دست عربان گشوده شد روزگاری در دست شروانشاهان بود، یکبار شاه عباس صفوی و بار دیگر نادرشاه آن را از ترکان پس گرفتند و در ۱۷۹۶ میلادی به دست روسها افتاد و پیمان گلستان آن را از ایران جدا ساخت.[۸]
تاریخچه
دربند قدیمیترین شهر فدراسیون روسیه است و به عنوان دروازه قفقاز از قرنها قبل به عنوان یک منطقه راهبردی ارزش بسیاری داشتهاست.
این شهر تا سده ۴ میلادی بخشی از آلبانیای قفقاز بوده. نام فارسی دربند از اواخر سده پنجم میلادی بر شهر نهاده شد یعنی از زمان قباد یکم ساسانی. خسرو یکم پسر قباد یکم دستور ساخت دژ دربند را داد تا مرزهای شمالی ایران را از حملات اقوام مهاجم مصون دارد.
شهر دربند در پیرامون دژ ساسانی دربند ساخته شدهاست. این دژ طی ۱۵۰۰ سال بطور پیوسته مورد استفاده بودهاست.
در لغتنامه دهخدا در مورد دربند آمده است که شهری است مشهور بر لب دریا از بناهای انوشیروان شاه ایران که چون در آن بندند مغول و تاتار را راه به آذربایگان و ایران نبود، اکنون به بابالابواب مشهور است و در قدیم آنرا ایراندژ مینامیدهاند، یعنی دروازهٔ ایران که چون آنرا میبستهاند راه آمد و شد با ایران از خارج بسته میشد، و بعضی گفتهاند ایران گریز، یعنی دروازهٔ آهنی.
ناحیهٔ اطراف دربند در ایام باستانی آلبانیا نام داشت و گردنهٔ باریک بین دریا و کوههای قفقاز در محل دربند در ایام باستانی، تنگهٔ خزر یا دروازهٔ خزر یا دروازهٔ آلبانیا نام داشت. گردنهٔ دربند از ایام باستانی و هم در دورهٔ اسلامی برای دفاع از حملات مهاجمین شمالی اهمیت بسیار داشت. تاریخ تأسیس دربند و مستحکم کردن گردنهٔ دربند بدرستی معلوم نیست. شهر دربند را معمولاً با شهر باستانی آلبانا پایتخت آلبانیا یکی میشمرند و گویند نام فارسی دربند پس از تجدید بنای شهر بدست قباد اول ساسانی رایج شد. خسرو انوشیروان (قرن ششم میلادی) دربند را مستحکم کرد و گویند دیواری بطول هفت فرسنگ از کوه بدریا ساخت و بقایای این دیوار (دیوار قفقاز) که بعضی آنرا همان سد سکندر شمردهاند، هنوز باقی است.[۹]
در سال ۲۲ه.ق؛ که مسلمانان برای نخستین بار به دربند رسیدند، دربند در تصرف پادگانی ایرانی بود. با وجود تهاجمات اعراب در سده نخست هجری بدین حدود و منازعاتی که با اعراب داشتند ظاهراً این ناحیه اول بار بوسیلهٔ مسلم تحت استیلای اعراب و مسلمین درآمد، و گویند وی دربند را از نو ساخت (۱۱۵ه.ق). در کتب جغرافیایی مسلمانان، احوال استحکامات و دروازههای دربند یا بنام عربی آن بابالابواب یا باب و الابواب بتفصیل و با لحنی تا حدی مبالغهآمیز بیان شده است.
اعراب مسلمان برای محافظت از خلافت عربی در مقابل حملات خزرها، در دربند استحکاماتی بنا کردند. عناوین تعدادی از مناطق مسکونی که تاکنون نیز باقی مانده است گواه نقاط دفاعی در دربند است. در اینجا میتوان از محمدیه، اغلبی و دیگر عناوین نام برد. علاوه بر آن اعراب، مهاجران شرق مسلمان را در تمام منطقه ساکن کردند. به نوشته تاریخنگاران در دوران مختلف در دربند و داغستان جنوبی، دهها هزار خانواده از عراق و شام و دیگر نواحی جهان عرب در آنجا ساکن شده بودند. در خود دربند ۲۴ هزار جنگجوی عرب با خانوادههایشان ساکن شده بودند که به بخشهای مجزا تقسیم شده بودند - محله فلسطینیها، دمشقیها، خمسیها، موصلیها، جزایری و قیصریها. در هر یک از آنها مسجدی بنا شده بود. علاوه بر آن مسجد بزرگی به نام «مسجد الجامی» ساخته شده بود. این مسجد تا کنون باقی مانده است و از عنوان «جمعه مسجد» برخوردار است. این مسجد یکی از قدیمیترین مساجد موجود در روسیه و در جهان است که نامش در فهرست میراث یونسکو وارد شده است.[۱۰]
امیران دربند یک چند از قرن چهارم هجری دستنشاندهٔ شروانشاهان بودهاند، با این حال بعضی از حکام نیز در این ولایت به استقلال فرمانروایی کردهاند و از برخی از آنها بعنوان دارای دربند نام برده شده. در عهد مغول دربند گاه در تصرف شروانشاهان و گاه دارای حکام مستقل بود و امیر تیمور نیز که آنجا را گرفت به شروانشاه واگذاشت. در ۸۹۲ه.ق. شیخ حیدر به محاصرهٔ دربند شتافت و در جنگ ترکمانان آققویونلو کشته شد، لیکن پسرش شاه اسماعیل اول صفوی دربند و شیروان را در ۹۱۵ه.ق. تسخیر کرده و بعد از آن دربند تابع حاکم شیروان ماند. در ۹۸۶–۱۰۱۵ه.ق. دربند در دست ترکان عثمانی بود. تا آنکه شاه عباس اول صفوی آن رابازستاند، بعدها پتر کبیر بر آنجا دست یافت (۱۷۲۲م). ولیکن نادرشاه آنرا به ایران بازگرداند (۱۱۴۷ه.ق./۱۷۳۵م). بعد از نادرشاه دربند یک چند استقلال یافت لیکن بعد از فتحعلی خان کوبائی و پسرش شیخ علی خان که در آنجا فرمان راندند دربند بدست روسیه افتاد (۱۷۹۶م). و سرانجام بموجب عهدنامهٔ گلستان (۱۲۲۸ه.ق. / ۱۸۱۳م). دولت ایران آنرا به روسیه واگذار کرد. در جنگ داخلی ۱۹۱۷–۱۹۲۱م. قسمت بزرگی از شهر ویران شد.[۹]
دژ دربند
استحکامات دربند دیوار سنگی بسیار بلندی بود که در زمان خسرو انوشیروان ساخته شد. طول آن چهل کیلومتر و از کوهستان تا کرانهٔ دریای خزر امتداد داشت و خط دفاعی بسیار مستحکمی در برابر سواران مهاجم به شمار میآمد.
این دیوار که از تخته پوریا سنگهای بسیار بزرگ ساخته شده بود بین هیجده تا بیست متر ارتفاع داشت. تعداد سی برج برفراز این دیوار قرار گرفته بود. دیوار سه دروازهٔ آهنی داشت که یک دروازهٔ آن به دریا گشوده میشد. ایستمی خان ترک، در زمان خسرو انوشیروان به ایران اعلان جنگ داد و قصد حمله به ایران را داشت ولی استحکامات دربند که ایرانیان در قرن پنجم میلادی برابر هیاطله پدید آورده بودند در نظر ترکان غیرقابل گذر مینمود، از این رو حمله ترکان متوقف ماند.
در سال ۶۲۶ میلادی بار دیگر خاقانات غربی ترک جهت حمایت از بیزانس بطرف ایران حمله بردند. در این زمان جنگ شدیدی در جبهههای غرب ایران، مابین خسرو پرویز و هراکلیوس در جریان بود. ترکان این بار توانستند با فرماندهی خان بزرگ تون جبغو خان، ضمن حملات مداوم و پی در پی خطوط دفاعی دربند را شکسته و به سوی جلگههای قفقاز سرازیر شوند.[۱۱]
اقوام
سنگ بنای شهر دربند به عنوان سدی در برابر مهاجمان به مرزهای قفقاز در زمان شاپور دوم ساسانی گذاشته شد و پس از ساخت، مردم ایرانی پهلوی/دری زبان در شهر و روستاهای جالقان، متاگی، کاماخ، زیدیان، روکال، گیمیدی و چند روستا در منطقه طباسران ساکن شدند. علاوه بر اینها تات زبان نیز از دوره ساسانیان در دربند حضور داشتند. از آن جمعیت هم اکنون تنها تعداد اندکی زبان خود را حفظ کرده اند و بقیه به زبانهای روسی ،آذری و لزگی سخن می گویند. [۱۲] [۱۳]
center>ترکیب قومی دربند بر اساس سرشماریهای شوروی سابق و روسیه
سال سرشماری | |||||||
لزگی | ۴۰۱۸۸ (۳۳٬۷٪) | ۳۲۹۵۵ (۳۲٬۶٪) | ۱۶۹۹۳ (۲۱٬۸٪) | ۱۱۰۱۳ (۱۶٬۳٪) | ۶۴۷۷ (۱۱٬۴٪) | ۴۵۸۹ (۹٬۷٪) | ۱۳۳ (۰٬۹٪) |
آذری | ۳۸۵۲۳ (۳۲٬۳٪) | ۳۲۰۶۴ (۳۱٬۷٪) | ۲۱۶۰۰ (۲۷٬۷٪) | ۱۷۸۷۵ (۲۶٬۵٪) | ۱۴۳۸۱ (۲۵٬۳٪) | ۱۱۱۹۰ (۲۳٬۶٪) | ۹۷۶۷ (۶۶٬۷٪) |
تبرسران | ۱۸۸۳۹ (۱۵٬۸٪) | ۱۵۶۰۶ (۱۵٬۴٪) | ۸۷۷۶ (۱۱٬۳٪) | ۶۱۸۳ (۹٬۲٪) | ۳۲۹۶ (۵٬۸٪) | ۱۵۲۲ (۳٬۲٪) | اطلاعاتی نیست |
دارگین | ۶۶۹۲ (۵٬۶٪) | ۵۵۸۲ (۵٬۵٪) | ۳۲۴۲ (۴٬۲٪) | ۲۸۳۵ (۴٬۲٪) | ۲۳۴۰ (۴٬۱٪) | ۱۵۹۱ (۳٬۴٪) | ۹۵ (۰٬۶٪) |
روس | ۴ ۴۵۰ (۳٬۷٪) | ۵ ۰۷۳ (۵٬۰٪) | ۷ ۶۴۴ (۹٬۸٪) | ۱۰ ۴۰۴ (۱۵٬۴٪) | ۱۱ ۲۸۴ (۱۹٬۸٪) | ۱۲ ۳۱۰ (۲۶٬۰٪) | ۱۰۰۴ (۶٬۹٪) |
آغول | ۳۷۷۵ (۳٬۲٪) | ۲۹۵۶ (۲٬۹٪) | ۱۱۴۷ (۱٬۵٪) | ۴۹۲ (۰٬۷٪) | ۶۲ (۰٬۱٪) | ۳۰ (۰٬۱٪) | اطلاعاتی نیست |
ارمنی | ۱۳۶۷ (۱٬۲٪) | اطلاعاتی نیست | اطلاعاتی نیست | اطلاعاتی نیست | اطلاعاتی نیست | اطلاعاتی نیست | ۶۲۱ (۴٬۲٪) |
تاتهای یهودی | ۱۳۴۵ (۱٬۱٪) | ۲۰۳۸ (۲٬۰٪) | ۱۳۱۱۹ (۱۶٬۹٪) | ۱۲۹۱۸ (۱۹٬۲٪) | ۱۰۱۳۹ (۱۷٬۸٪) | ۱۱۷۰۵ (۲۴٬۷٪) | ۲۱۸۱ (۱۴٬۹٪) |
رتول | ۹۲۱ (۰٬۸٪) | ۷۱۶ (۰٬۷٪) | ۳۹۲ (۰٬۵٪) | ۲۳۶ (۰٬۴٪) | ۸ (۰٬۱٪) | ۸ (۰٬۱٪) | اطلاعاتی نیست |
دیگران | ۳۱۰۰ (۲٬۶٪) | ۴۰۴۱ (۴٬۰٪) | ۴۹۳۸ (۶٬۳٪) | ۵۴۶۶ (۸۱٪) | ۸۸۸۲ (۱۵٬۶٪) | ۴۳۷۳ (۹٬۲٪) | ۸۴۸ (۵٬۸٪) |
در کل | ۱۱۹۲۰۰ (۱۰۰٪) | ۱۰۱۰۳۱ (۱۰۰٪) | ۷۷۸۵۱ (۱۰۰٪) | ۶۷۴۲۲ (۱۰۰٪) | ۵۶۸۶۹ (۱۰۰٪) | ۴۷۳۱۸ (۱۰۰٪) | ۱۴۶۴۹ (۱۰۰٪) |
شهرهای خواهرخوانده
نگارخانه
-
دژ ساسانی دربند
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ Law #16
- ↑ "База данных показателей муниципальных образований". Retrieved June 9, 2015.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام2010Census
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2018/bul_dr/mun_obr2018.rar; تاریخ بایگانی: 26 ژوئیه 2018; نشانی بایگانی: https://web.archive.org/web/20180726010024/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2018/bul_dr/mun_obr2018.rar.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Law #6
- ↑ "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (به روسی). 3 June 2011. Retrieved 19 January 2019.
- ↑ Почта России. Информационно-вычислительный центр ОАСУ РПО. (Russian Post). Поиск объектов почтовой связи (Postal Objects Search) (به روسی)
- ↑ آکینر، شیرین: [https://books.google.nl/books?id=YZmRAgAAQBAJ&pg=PA44&lpg=PA44&dq=derbent+gulistan+treaty&source=bl&ots=nhKoyME4Z0&sig=qT4lBoP89wm6BDyPpvtPaWbqD-8&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwi7kbSYjKLcAhWFzqQKHXysAE04ChDoAQgnMAA#v=onepage&q=derbent%20gulistan%20treaty&f=false The Caspian: Politics, Energy and Security .]
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ مدخل دربند در لغتنامه دهخدا. برگرفته از دائرةالمعارف فارسی مصاحب.
- ↑ اولین مسلمانان در خاک روسیه. در: صدای روسیه. ۱ ژانویهٔ ۲۰۱۲.
- ↑ رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. ص ۱۶۵
- ↑ وضعیت کنونی مهاجران فارس زبان دوره قباد و انوشیروان ساسانی به جنوب داغستان
- ↑ ساکنان شهر دربند روسیه خود را ایرانی می دانند
- ↑ "НАСЕЛЕНИЕ ПО НАЦИОНАЛЬНОСТИ И ВЛАДЕНИЮ РУССКИМ ЯЗЫКОМ ПО ГОРОДСКИМ ОКРУГАМ И МУНИЦИПАЛЬНЫМ РАЙОНАМ РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН". http://dagstat.gks.ru/.
{{cite web}}
: External link in
(help)|publisher=
- ↑ "НАСЕЛЕНИЕ ДАГЕСТАНА". www.ethno-kavkaz.narod.ru. Archived from the original on 2012-05-30.
- ↑ "ДЕРБЕНТСКИЙ ГОРСОВЕТ (1989 г.)". www.ethno-kavkaz.narod.ru. Archived from the original on 2012-05-30.
- ↑ "ДЕРБЕНТСКИЙ ГОРСОВЕТ (1979 г.)". www.ethno-kavkaz.narod.ru. Archived from the original on 2012-05-30.
- ↑ "ДЕРБЕНТСКИЙ ГОРСОВЕТ (1970 г.)". www.ethno-kavkaz.narod.ru. Archived from the original on 2012-05-30.
- ↑ "ДЕРБЕНТСКИЙ ГОРСОВЕТ (1959 г.)". www.ethno-kavkaz.narod.ru. Archived from the original on 2012-05-30.
- ↑ "КАЙТАГО-ТАБАСАРАНСКИЙ ОКРУГ (1897 г.)". www.ethno-kavkaz.narod.ru. Archived from the original on 2012-05-30.
جستارهای وابسته
منابع
- رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۵
- ویکیپدیای انگلیسی
Wikipedia contributors, «Derbent,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Derbent&oldid=192040543 (accessed February ۱۷، ۲۰۰۸).
- Pages using infobox Russian inhabited locality with unknown parameters
- آثار باستانی در داغستان
- اسلام در روسیه
- دژها در روسیه
- ساخت و سازهای انجام شده توسط ایران در قفقاز
- شهرها و شهرکها در داغستان
- شهرهای باستانی ایران
- شهرهای خزرستان
- شهرهای ساسانیان
- قفقاز
- قلعههای ساسانیان
- معماری ایرانی
- مناطق مسکونی حاشیه خزر
- مناطق مسکونی ساحلی در روسیه
- میراث جهانی یونسکو در روسیه
- یهودستیزی در روسیه