اعدام کودکان در جمهوری اسلامی ایران

اعدام کودکان در جمهوری اسلامی ایران به بررسی موارد اعدام کودکان در نظام جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. قوانین ایران سن مجازات کیفری کودکان را 18 سال برای پسران و 18سال برای دختران می‌داند. این درحالی است که کنوانسونهای بین‌المللی اعدام افراد کمتر از هجده سال را منع می‌کنند. مجازات کودکان در ایران و از جمله صدور حکم اعدام برای آنان در موارد مختلف از جمله درگیری و قتل، قاچاق مواد مخدر و ... همواره یکی از چالش‌های مهم نقض حقوق بشر در ایران بوده‌است.

این اقدام ایران با تعهدات کشور در چارچوب میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون حقوق کودک در تضاد است. ایران در کنار کشورهای عربستان سعودی، پاکستان و سودان تنها کشورهایی هستند که همچنان به اعدام کودکان ادامه می‌دهند.

عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای با عنوان «ایران: آخرین جلاد کودکان» اعلام کرد که از سال ۱۹۹۰ میلادی تاکنون ۲۴ کودک در ایران اعدام شده‌اند که ۱۱ نفر از آنان در هنگام اعدام زیر ۱۸ سال بوده‌اند.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد و بسیاری از نهادهای حقوق بشر در داخل و خارج از ایران و دولت‌های مختلف از ایران خواسته‌اند که از اعدام کودکان صرف نظر کند، این تلاشها تاکنون بی‌ثمر بوده‌است اما در معدود مواردی به تعویق اجرای اعدام منجر شده‌است.

یکی از وکلایی که در دفاع از حقوق کودکان محکوم به اعدام فعال است می‌گوید:

زمانی که من برای اخذ وکالت دو نوجوان به نامهای رضا و محمد به زندان عادل آباد شیراز رفتم از یک موضوع بسیار ناراحت شدم و آن اینکه حدود دو ساعت به طول انجامید که توانستم با موکلانم ملاقات کنم آن‌ها هر بار که از طرف مسولین زندان صدایشان می‌زنند ترس و واهمه عجیبی وجودشان را در بر می‌گیرد و هر آن گمان می‌کنند که می‌خواهند اعدام شوند.

به گفته وی بسیاری از پرونده‌های اعدام زیر ۱۸ ساله‌ها بر اساس اقرار خود این افراد صادر می‌شود. در حالی که بسیاری از آن‌ها نه از حقوق خود آگاهند و نه عواقب چنین اقرارهایی که معمولاً هم تحت فشار از آن‌ها گرفته می‌شود را می‌دانند. آن‌ها نمی‌دانند که این اقرارها می‌تواند به صدور حکم اعدام برای آن‌ها منجر شود. همچنین برخی از این کودکان گفته‌اند که تحت شکنجه از ایشان اعتراف دروغین گرفته شده‌است. یک نهاد حقوق بشر معتقد است که ایران از سال ۱۳۸۵ مسئول ۷۳ ٪ اعدام کودکان در جهان بوده‌است.و هم‌اکنون (فروردین ۱۳۸۷) ۱۰۷ کودک در انتظار اجرای حکم اعدام هستند.

اعدام‌های کودکان ایرانی

• عاطفه رجبی سهاله: وی چندین بار توسط ستاد احیای امر بمعروف سپاه دستگیر و به شلاق و زندان محکوم می‌شود. در زندان توسط یکی از نیروهای سابق سپاه مورد تجاوز قرار می‌گیرد. وی در حالیکه ۱۶ سال داشت و به شهادت همسایگان دچار اختلال مشاعر بوده‌است، توسط قاضی حاجی رضایی (رییس دادگستری نکا) در ملا عام به دار آویخته شد. اعدام وی جنجال برانگیزترین مورد اعدام کودکان در ایران بود.
• حمد حسن زاده: وی ۲۱ خرداد ۱۳۸۷ به اتهام قتل در سنندج بدار آویخته شد.
• مولایی: دختری که در سن ۱۳ سالگی مورد تجاوز قرار می‌گیرد و توسط متجاوز تطمیع می‌شود تا قتل پسری را که شاهد صحنه تجاوز بوده به گردن بگیرد و او نیز می‌پذیرد. با انکار متجاوز وی هم به جهت روابط نا مشروع شلاق می‌خورد و هم تا سن ۳۱ سالگی در انتظار اجرای اعدام قرار دارد.
• مونا محمودنژاد: یکی از بهائیانی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران اعدام شد. وی متولد ۱۹ شهریور ۱۳۴۴ برابر با ۱۰ سپتامبر ۱۹۶۵ است. او در زمان اعدام ۱۷ سال بیشتر نداشت.

اعدامهای کودکان غیر ایرانی

به گفته کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان گروه‌های تبهکار و قاچاقجیان مواد مخدر بطور غیرقانونی کودکان را به ایران منتقل و از آنان برای قاچاق موارد مخدر استفاده می‌کنند، به گفته این نهاد دستگاه قضایی ایران تاکنون دو نفر از این کودکان را به اتهام قاچاق اعدام کرده و ۱۵ کودک دیگر در آستانه اعدام هستند.

واکنش نهادها و سازمان‌های بین‌المللی

• اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای از دستگاه قضایی ایران خواست از اعدام بهنود شجاعی خودداری کند.
• هانس گرت پوترینگ، رئیس پارلمان اروپا از ایران خواست تا از اعدام کودکان خودداری کند.
• گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران در جلسه کمیته سوم مجمع عمومی روز ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸ ضمن ارائه گزارشی از وضعیت حقوق بشر در ایران نسبت به اعدام کودکان ابراز نگرانی کرد و گفت که زینب سکانوند تنها سه هفته پیش در ایران اعدام شد. وی پنجمین مجرم نوجوان بود که امسال اعدام شد.

جستارهای وابسته

• مونا محمودنژاد

پیوند به بیرون

• سازمان عفو بین‌الملل
• انجمن حمایت از حقوق کودکان
• تهی‌دستانی که به خاطر فقر اعدام می‌شوند (خبرنامه امیرکبیر، ۲۵ اردیبهشت۱۳۸۷)
• تلاش نازنین افشین جم دختر شایسته پیشین کانادا برای توقف اعدام کودکان در ایران (گویا نیوز، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۷)
• انتشار اولین سیاهه از اسامی نوجوانان مجرم که با حکم اعدام مواجه هستند
• دو گفتگو با بی‌بی‌سی درباره بیانیه مهم عفو بین‌الملل پیرامون اعدام‌های زیر18سال در ایران
• گفتگوی عمادالدین باقی با رادیو فرانسه درباره بیانیه دیده بان حقوق بشر پیرامون اعدام‌های زیر18سال در ایران
• قصاص؛ بهانه‌ای برای اعدام کودکان در ایران (گفتگوی رادیو فردا با دروری دایک)
• مسئله اعدام‌های زیر18سال در ایران-بخش اول
• مسئله اعدام‌های زیر18سال در ایران-بخش دوم
• The Issue of Executions of under-18 in Iran