ویکیپدیا:شیوهنامه/زندگینامهها: تفاوت میان نسخهها
←مرگ: میانبر |
|||
خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
== مرگ == |
== مرگ == |
||
{{میانبر|وپ:مرگ}} |
{{میانبر|وپ:مرگ|وپ:درگذشت}} |
||
* از واژهٔ «شادروان» استفاده نمیشود. در صورت نیاز به اشاره به زنده نبودن شخص، «درگذشته» را میتوان بهجای «مرحوم» بهکار برد، مانند «''حسین گلگلاب با روحالله خالقی، هنرمندِ درگذشته، همکاری داشت''» بهجای «''حسین گلگلاب با مرحوم روحالله خالقی همکاری داشت''». |
* از واژهٔ «شادروان» استفاده نمیشود. در صورت نیاز به اشاره به زنده نبودن شخص، «درگذشته» را میتوان بهجای «مرحوم» بهکار برد، مانند «''حسین گلگلاب با روحالله خالقی، هنرمندِ درگذشته، همکاری داشت''» بهجای «''حسین گلگلاب با مرحوم روحالله خالقی همکاری داشت''». |
||
* «به رحمت خدا رفت»، «به دیار باقی شتافت»، «دار فانی را وداع گفت»، «دعوت حق را لبیک گفت»، و از آن سو، «به درک واصل شد»، «سَقط شد»، «به هلاکت رسید»، و «مُرد» استفاده نمیشود. «درگذشت» و «کشته شد» بهعنوان فعل ماضی، و «مرگ» و «درگذشت»<ref>بر پایه [[ویکیپدیا:نظرخواهی/استفاده از واژه درگذشت و مرگ در متن مقالات]]</ref> بهعنوان اسم استفاده میشوند. |
* «به رحمت خدا رفت»، «به دیار باقی شتافت»، «دار فانی را وداع گفت»، «دعوت حق را لبیک گفت»، و از آن سو، «به درک واصل شد»، «سَقط شد»، «به هلاکت رسید»، و «مُرد» استفاده نمیشود. «درگذشت» و «کشته شد» بهعنوان فعل ماضی، و «مرگ» و «درگذشت»<ref>بر پایه [[ویکیپدیا:نظرخواهی/استفاده از واژه درگذشت و مرگ در متن مقالات]]</ref> بهعنوان اسم استفاده میشوند. |
نسخهٔ ۲۵ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۹:۱۷
این رهنمود بخشی از شیوهنامهٔ ویکیپدیای فارسی است. مفاد و توصیههای این صفحه، نمایانگر آن دسته از استانداردهای مقالهنویسی/ویرایش است که بسیاری از ویراستاران، با اصول بنیادیِ آنها موافقند. با این که پیروی از مفاد این صفحه توصیه میشود، اما این مفاد جزو سیاستها نیستند. در ویرایش و بهروزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی دربارهٔ آنها استفاده کنید. |
این صفحه شیوههایی را برای رسیدن به یکسانی در سبک و نگارش مقالههای زندگینامه افراد بیان میکند. دنبال کردن شیوههای بیانشده در این صفحه هنگام نوشتن مقالات مربوط به افراد، باعث آسانتر شدن استفاده و زیباتر شدن مقالات ویکیپدیا میشود.
بند آغازین
در بند آغازین باید اطلاعات زیر داده شود:
- نام(ها) و در صورت وجود، لقب(ها)
- تاریخ تولد و مرگ. (اگر دانستهاست)
- ملیت (در حالت عادی یعنی کشوری که شخص شهروند آن است یا هنگامی که به شهرت رسیدهاست شهروند آن بودهاست).
- سمتهای مهم شخص، فعالیتهایی که در آن شرکت داشته و نقشهای برجسته وی
- دلیل سرشناسی
نکته: مکان تولد و مرگ افراد باید در متن مقاله ذکر شود. اما تنها در صورتی در بند آغازین میآید که به سرشناسی فرد مرتبط باشد. اما به هیچ عنوان نباید در جمله اول و کنار تاریخ تولد و مرگ قرار داده شود.
برای نمونه:
صادق هدایت (۲۸ بهمن ۱۲۸۱ برابر با ۱۷ فوریهٔ ۱۹۰۳–۱۹ فروردین ۱۳۳۰ برابر با ۹ آوریل ۱۹۵۱) نویسنده، مترجم و روشنفکر ایرانی بود.
نمونهٔ دوم:
برتولد کنراد هرمان آلبرت اشپر (به آلمانی: Berthold Konrad Hermann Albert Speer) تلفظ [ˈʃpe:ɐ̯] ( شنیدن) مشهور به آلبرت اشپِر (۱۹ مارس ۱۹۰۵ — ۱ سپتامبر ۱۹۸۱) معمار آلمانی و وزیر تسلیحات و تولید نظامی رایش سوم در بخشی از جنگ جهانی دوم بود. او پیش از تصدی وزارت، معمار ارشد آدولف هیتلر بود.
همچنین پیشنهاد میشود که {{جعبه زندگینامه}} در بند اول استفاده شود.
نامها
هرچند عنوان مقاله باید آنچیزی باشد که موضوع بیشتر بدان شناختهشدهاست، عنوان کامل (اگر دانستهاست) باید در همان بند آغازین آورده شود. در بسیاری از فرهنگها رسم بر این است که نام کامل شخص در اشارات روزمره به کار نمیرود. اما به هرحال مقاله باید با صورت کامل نام آغاز شود. برای نمونه:
- (از معمر قذافی) معمر محمد ابومنیار معروف به سرهنگ مُعَمَّر محمد قَذّافی (۷ ژوئن ۱۹۴۲–۲۰ اکتبر ۲۰۱۱) ...
گاهی اوقات افراد در طول حیات، نام خود را تغییر میدهند در این صورت ابتدا نام نخستین آنها نیز باید ذکر شود. برای نمونه:
- (از بیل کلینتون) ویلیام جفرسون «بیل» کلینتون (زاده شده به نام ویلیام جفرسون بلایت سوم، ۱۹ اوت ۱۹۴۶) ...
نام مستعار، تخلص و امثال آن
برای افرادی که شهرتشان با نام مستعار یا تخلصشان است، نخست نام اصلیشان باید در بند آغازین بیاید و سپس تخلص یا نام مستعار. این شیوه را حتی اگر عنوان مقاله تخلص شخص باشد، دنبال کنید. برای نمونه:
- مشرفالدین مصلح بن عبدالله متخلص به سعدی.
همیشه لازم نیست این نکته را خاطرنشان کنیم که چرا عنوان مقاله با نامی که بند آغارین با آن شروع میشود متفاوت است.
القاب احترامآمیز
مانند هر دانشنامهای، مخاطب ویکیپدیا گروه یا مذهب یا عقیده خاصی نیست و ویکیپدیا برای احترام گذاشتن به عقاید همه انسانها، اصلی بیطرفی را انتخاب کردهاست و برای هیچ شخص یا گروه یا مذهب یا گرایشی از القاب احترامآمیز استفاده نمیکند و افزودن آنها به مقالات ویکیپدیا ممنوع است.
القاب یا وندهای احترامآمیزی چون جناب، عالیجناب، حضرت، اعلیحضرت، علیاحضرت، همایونی، علیهالسلام، صلیالله، سلاماللهعلیها، رحمهاللهعلیه، قدسسره یا حتی (ع) نباید ذکر شوند همچنین باید از افعال سوم شخص مفرد به جای سوم شخص جمع (در صورتی که فرد یک نفر است) استفاده شود و عبارتهایی مانند «دار فانی را بدرود گفت»، «شهید شد» و موارد مشابه نباید استفاده شود مثلا:
- سنت آگوستین در سده ۱۳ میلادی میزیست
این سیاستنامه بر اساس بیطرفی ویکیپدیا تنظیم شدهاست.
لقبهای پادشاهی و اشرافی
یک نکته پیرامون دستور خط
توجه داشته باشید که «خان» در این موارد با فاصلهٔ مجازی نوشته میشود.[۱]
القاب و عنوانهای علمی-تحصیلی
دانشگاهی
القاب حرفهای یا دانشگاهیای چون استاد، پرفسور، دکتر و مهندس نباید استفاده شوند (نه در جملات آغازین و نه در سایر بخشهای مقاله) ولی اگر عنوان یا لقب با نام فرد سخت عجین شدهاست، آنگاه با آن مانند تخلص برخورد میشود و پس از ذکر نام اصلی، نامی که با عنوان دانشگاهی عجین شدهاست ممکن است در متن نوشتار ذکر گردد و از تغییر مسیر استفاده شود.
- نمونه: دکتر مصدق یا دکتر شریعتی.
توجه داشته باشید که اگر لقبی دانشگاهی با نام فرد سخت عجین شده باشد دیگر نباید هنگام ذکر نام فرد به صلاحیت او برای کسب این لقب پرداخت. (یعنی مثلاً آیا فرد واقعاً مدرک دکتری دارد یا نه) البته در خود متن مقاله میتوان چنین کرد.
- نیز به این نکته دقت کنید که عدم ذکر عنوانهای دانشگاهی فرد هنگام اشاره به او منافاتی با اشاره به مدارک تحصیلی او در متن مقاله ندارد؛ بنابراین میتوان مثلاً اشاره کرد که «فلانکس دکتری خود را در فلسفه از فلاندانشگاه اخذ کرد» هرچند که در طول مقاله از او به عنوان دکتر فلانی یاد نمیشود.
حوزوی- مذهبی
با القابی مثل آیتالله، حجتالاسلام، آخوند، ملا، شیخ و… هم مانند دکتر برخورد میشود. این عناوین فقط یک بار به عنوان تعیین رتبه محرز یا مشهور یاد میشود امانباید پیوند نام باشد.
دیگر القاب
حاجی یا حاج
مثل: حاجی سیاح، حاج ابراهیم کلانتر
میرزا
مثل میرزا کوچکخان جنگلی، میرزا محسن کوچهباغی تبریزی
سید
طبق بحث و اجماع ویکیپدیای فارسی پیشوند سید جزء القاب محسوب نمیشود. برای استفاده از سید در عنوان و متن مقالات وپ:سید را مطالعه کنید.[۲][۳]
موارد آتی ذکر نام فرد
پس از آنکه نام فرد در جملههای آغازین به صورت کامل ذکر شد آنگاه میتوان در جملههای آتی تنها نام خانوادگی او را ذکر کرد یا اگر به لقبی خاص معروف است از آن لقب بهره برد؛ ولی توجه کنید که لقب را بیشاندازه زود به شخص ندهید. مثلاً اگر رضا مارمولک در سال ۱۳۰۰ ملقب به سوسمارالسلطنه شد تا پیش از رسیدن به سال ۱۳۰۰ در شرح زندگانی او، از لفظ مارمولک استفاده کنید.
تاریخها
- تا زمان کامل شدن این بخش لطفاً en:WP:BORN را ببینید.
لحن
لحن مقاله همچون سایر مقالهها در ویکیپدیا باید بیطرفانه و دانشنامهای باشد. از تبعات آن میتوان به این اشاره کرد که از صیغهٔ احترام نباید استفاده شود یعنی مثلاً:
- نهادها و فعلها به صورت سوم شخص مفرد میآید نه سوم شخص جمع: «فلانکس در بهمانتاریخ به فلانجا رفت». (نه رفتند و از آن بدتر تشریففرما شد و از همه بدتر تشریففرما شدند.)
- کسی چیزی نمیفرماید بلکه چیزی میگوید و امثال آن. (چنانکه پیشتر اشاره شد)
زمان افعال
برای درگذشتگان همواره از فعل گذشته استفاده میشود نه فعل حال و آیندهٔ روایی. «فلانکس در فلانتاریخ فلان چیز را کشف کرد» نه کشف میکند.
مرگ
- از واژهٔ «شادروان» استفاده نمیشود. در صورت نیاز به اشاره به زنده نبودن شخص، «درگذشته» را میتوان بهجای «مرحوم» بهکار برد، مانند «حسین گلگلاب با روحالله خالقی، هنرمندِ درگذشته، همکاری داشت» بهجای «حسین گلگلاب با مرحوم روحالله خالقی همکاری داشت».
- «به رحمت خدا رفت»، «به دیار باقی شتافت»، «دار فانی را وداع گفت»، «دعوت حق را لبیک گفت»، و از آن سو، «به درک واصل شد»، «سَقط شد»، «به هلاکت رسید»، و «مُرد» استفاده نمیشود. «درگذشت» و «کشته شد» بهعنوان فعل ماضی، و «مرگ» و «درگذشت»[۴] بهعنوان اسم استفاده میشوند.
مذهب، قومیت و نژاد
درج هریک از موارد «مذهب»، «قومیت» و «نژاد» در مقالههای افراد تنها به یکی از ۳ شرط زیر مجاز است:
- خود عامل سرشناسی فرد باشد.
- در سرشناسی فرد یا عنوان مقاله موثر و یا تعیینکننده باشد.
- در منابع معتبر و مستقل به روشنی به این موارد پرداخته شده باشد.
اگر اختلاف نظری در هریک از این موارد وجود داشت که هرکدام از ادعاها منابع مستقل و معتبر خود را دارا بود؛ پس از اجماع در صفحه بحث، همه موارد با ارجاع درست به منابع در بدنه مقاله درج شود.[۵]
پانویس
- ↑ از این رسمالخط (گونهٔ نوشتن) در بسیاری از کتابها، از جمله کتاب تاریخ دبیرستانهای ایران، پیروی میشود.
- ↑ ویکیپدیا:نظرخواهی/سید در عنوان مقالات
- ↑ استفاده از پیشوند سید
- ↑ بر پایه ویکیپدیا:نظرخواهی/استفاده از واژه درگذشت و مرگ در متن مقالات
- ↑ بر پایه این بحث و اجماع