زرند

زرند زرند
کشور	ایران
استان	کرمان
شهرستان	زرند
بخش	مرکزی
نام(های) پیشین	زراوند، زروند
مردم
جمعیت	۶۰٬۳۷۰ نفر در سال ۱۳۹۵
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۶۶۴ متر
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه	۱۴۰ میلی‌متر
اطلاعات شهری
شهردار	محمدرضا مهدلو
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۳۴
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۶۵-ط
زرند روی نقشه ایران ۳۰٫۸°شمالی ۵۶٫۵۸°شرقی / 30.8; 56.58

برای دیگر کاربردها، زرند (ابهام‌زدایی) را ببینید.

زرند شهری در شمال استان کرمان در جنوب شرق ایران است.

• این شهر سومین تولیدکننده بزرگ پسته در استان کرمان و بهشت دیرینه شناسی و زمین شناسی در ایران است.
• به دلیل دارا بودن معادن غنی سنگ آهن و ذغالسنگ و کارخانجات متعدد و بزرگ این شهر به عنوان چهره ی یک شهر صنعتی در ایران شناخته شده.

جمعیت

طبق سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ شهر زرند به تنهایی بیش از ۶۰۳۷۰نفر جمعیت دارد.

و به دلیل کارخانجات جمعیت زرند روز به روز در حال افزایش میباشد

طبق جمعیت شهر زرند ششمین شهر بزرگ استان شناخته شده است.

تاریخچه

چنین برمی‌آید که زرند در سده‌های نخستین پس از ظهور اسلام یکی از بزرگ‌ترین و آبادترین شهرهای ایران مرکزی و جنوب شرقی بوده‌است؛ بدین معنی که در منطقهٔ کرمان که قسمت وسیعی از ایران کنونی را شامل می‌شده، زرند از ایالات حائز اهمیت به‌شمار می‌رفته‌است. یقیناً پیش از ظهور اسلام زرند دارای یک منطقه مسکونی پررونق بوده‌است. حتی نقل شده‌است مسجد جامع کنونی این شهر که بر جای مسجد جامع کهن و قدیمی بنا شده، در طول تاریخ ده‌ها بار تخریب و بازسازی شده‌است و قبل از اسلام آتشکده بوده که پس از اسلام، مانند بسیاری از آتشکده‌های ایران، به مسجد تبدیل گشته‌است.

یکی دیگر از اسناد مکتوب که کهن بودن شهر زرند را ثابت می‌نماید. جمله ی کوتاه یاقوت حموی جفرافی‌دان بزرگ اسلامی در سده‌های ششم و هفتم در کتاب معجم البلدان است که نگاشته: «زرند با حرکت فتحه در اول و دوم و نون ساکن و دال بدون نقطه شهری باستانی و بزرگ از شهرهای سرآمد کرمان است.» در دوران داریوش که کرمان مرکز یکی از ساتراپی‌‌ها بود، راه تجاری کرمان به خراسان از طریق زرند می‌گذشته‌است.

دلیل دیگر قدمت زرند، وجود تعداد زیادی از روستاها و دهکده‌های قدیمی در منطقه می‌باشد که اسامی آن‌ها از لغات باستانی اشتقاق یافته‌است. ژنرال سر پرسی سایکس افسر معروف انگلیسی که در سال ۱۸۹۰ میلادی (۱۱۸ سال قبل) به ایران سفر کرده، در کتاب خود (هشت سال در ایران) می‌نویسد: ناحیه ی زرند در صفحات تاریخ از قرن دوازدهم میلادی به این طرف که به حیطه ی تصرف ملک دینار غُز درآمد سابقه‌دار است، در قدمت آن تردید نمی‌رود و چون محل تقاطع جاده‌های مختلف است بطور حتم در یک ایام حائز اهمیت بوده‌است.

آنطوری‌که در متون تاریخی و جغرافیایی قدیم استنباط می‌شود، از سال ۳۰۰ تا آغاز سال ۶۰۰ هجری قمری یعنی از قرن ششم و هفتم زرند شهری بزرگ و با عظمت بوده‌است. در قرن چهارم دارای شش دروازه بوده و در پایان قرن ششم آنگونه که در جامع التواریخ حسنی آمده بین ۵۰ تا ۲۰۰٫۰۰۰ نفر جمعیت داشته‌است. در سال ۵۸۳ هجری ملک دینار شهر زرند را به عنوان مقر اصلی انتخاب می‌نماید. اما قدیمی‌ترین ذکری که بر جای مانده و مربوط به قدمت زرند می‌باشد سال‌های ۵۶۹ یا ۵۷۲ هجری یعنی تقریباً ۸۴۰ سال پیش در زمان سلاجقه ی کرمان است که زرند از موقعیت نظامی ویژه‌ای برخوردار بوده‌است. در قرن چهارم ابو علی محمد ابن الیاس حاکم کرمان دژ و قلعه‌ای عظیم در حصار زرند ساخت و در زمان شاهرخ خان افشار زرندی که در زمان حکومت نادر شاه افشار حاکم کرمان بوده، چون از مردم زرند به‌شمار می‌آمد در عمران و آبادانی شهر خود تلاش درخور شایسته انجام داد. مهمترین نکته‌ای که در متون کتب مختلف تاریخی در مورد زرند آمده و شاید هم در سایر شهرهای استان کم‌تر بوده، شهرنشینی مردم این شهر پیش از اسلام است. تمام این گفته‌ها حاکی از اعتبار شهر به عنوان یک واحد جمعیتی با اهمیت و اقتصادی شکوفا در قبل از اسلام می‌باشد. بعضی از واژه‌های کنونی که هنوز هم در روستاهای اطراف زرند مانند: خیط، اسفند، جرجافک وجود دارد تاریخ شهرستان را به زمان‌های باستان قوت می‌بخشد. گذشته از این، گویا در دوران شاهان ساسانی در مرکز شهر، قلعه‌ای محاق در کنار خندقی ساخته می‌شود و اطراف شهر بوسیله برج و بارو محافظت می‌شده‌است.

بعد از اسلام یعنی از قرن چهارم هجری قمری به بعد، در متون تاریخ، از زرند به عنوان مجموعه‌ای از شهرهای ایالت یاد شده‌است. ابن حوقل در کتاب صورة الارض خود از زرند به عنوان شهری مستقل در شمال کرمان یاد کرده‌است. همین‌طور در سالهای ۳۰۰ قمری ابو الحسن ابراهیم اصطخری زرند را با نام شهر آورده‌است. بهرحال هر چه در کتب قدیم بیشتر نظر افکنده و تفحص کنیم، به کهن بودن شهر زرند بیشتر پی خواهیم برد.

وجه تسمیه زرند

زرند در طول تاریخ اسامی متعددی داشته که همه این‌ها خودبه دلایلی خاص بوده‌است.

زراوند

این نام را می‌توان زیباترین کلمه دانست و ریشه در متون ادبیات فارسی قدیم دارد که در دورانی خاص به شهر زرند گفته شده‌است به‌طوری‌که در روزگاران قدیم افراد فاضل و صاحب خرد نام زراوند را بر فرزندان خود که از نظر وجاهت جمال و نجابت اخلاق و نیز دارا بودن هنر مردمداری بوده و نسبت به سایر اولاد پسر ارجحیت داشته می‌گذاشتند و حتی او را به بهترین مقام‌های روحانی دوران خود انتخاب می‌کردند. نمونه آن که در اکثر کتب قدیمی بخصوص فرهنگ مرحوم دهخدا از آن یاد شده، پیری نرسی نام بوده که سه پسر داشته و نام پسری که ویژگی‌های ذکر شده را شامل می‌گردیده زراوند گذاشته‌است. البته کلمه زراوند معانی دیگری نیز دارد که مهمترین آن‌ها که با زروند و زرند هم‌خوانی داشته و هم‌معنی بوده مکان زر می‌باشد. (زرا) به معنی زر، (وند) به معنی مکان آمده که در مجموع به مکان زر گفته شده‌است. معنی دیگر زراوند که در کتاب اوستا آمده به محلی اطلاق می‌شده که در اطراف آن رودهای متعدد وجود داشته باشد. چنین معنی هم با توجه به موقعیت جغرافیائی زرند که هنوز هم بعد از گذشت قرنها، آثار و بقایای رودخانه‌ها، سیلاب‌ها و جویبارها که در گذشته به واسطه دامنه طویل رشته کوه‌های سر بفلک کشیده که در شرق زرند قرار گرفته‌اند مطابقت دارد. معنی دیگر زرآوند که در کتب تاریخی آمده با توجه به کلمه (آوند) ظرف طلا قید گردیده که تمام معانی مذکور حکایت از تنها اسم زیبا و سنتی زراوند است که به زرند می‌گفتند.

معرفی کلی

زرند به دلیل داشتن منابع غنی معدنی از جمله زغال سنگ، سنگ آهن و در برخی مناطق آن معادن مس یکی از صنعتی‌ترین شهرهای ایران می‌باشد که این باعث افزایش روزافزون جمعیت در این شهر شده‌است. از محصولات مهم کشاورزی این شهر پسته است.

آب وهوا واقلیم

آب وهوای شهر زرند نیمه کویری است و تابستان‌های نسبتاً گرم وزمستان‌های سردی دارد در کوهستان‌ها آب و هوایی معتدل در تابستان و سرد در زمستان دارد. میانگین بارش در شهر زرند۱۴۰میلی‌متر است و بیشترین میزان بارش در آذرماه با ۳۴٬۱ میلی‌متر است. مردم زرند بعد از سال‌ها انتظار شاهد بارش برف در روزهای ۱۶ و ۱۷ دی ماه سال ۱۳۹۲ بودند که در این دو روز بیش از ۲۵ سانتی‌متر برف در این شهر باریدن داشت که این مقدار بارش در ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه بود.

موقعیت زمین شناختی

این شهرستان بر روی یکی از خطرناکترین گسل‌های زلزله خیز ایران که از جنوب کشور تا شهر تهران ادامه دارد واقع شده که این امر باعث ایجاد زلزله‌های پی در پی در این شهرستان شده‌است. به‌طوری‌که در ۴۰ سال گذشته شاهد ۲ زلزله مرگبار در آذر ماه ۱۳۵۶ (روستاهای گیسک و باب تنگل) و اسفند ماه ۱۳۸۳ (روستاهای داهوئیه و حتکن) بوده‌است.

ناهمواری و کوهستان

به‌طور کلی کوه‌های زرند به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند در شمال شرق و شرق رشته کوه کوهبنان در غرب و جنوب غرب (مرز رفسنجان) کوه‌های سرتخت بادامو کوه‌های سیریز در شمال بلندترین قلهٔ این شهرستان کوه مزار حتکن با ارتفاع ۳۴۰۰متر نام دارد از دیگر قلل معروف این شهرستان:

• کوه مزار با ارتفاع ۳۴۰۰متر
• کوه گردو ۳۲۵۰متر سبلوییه
• کوه دوشاخ شاهرمز۳۲۰۰متر سرباغ
• کوه سرخ ۳۲۰۰متر
• کوه دختر سیریز ۲۲۰۰متر
• کوه خانوک (چغوت)۳۱۵۰متر
• کوه شاردو دشتخاک ۳۳۰۰متر
• کوه گاو (هم‌مرز با کوهبنان)۳۶۰۰متر
• کوه چهل دختر سربنان ۳۱۰۰متر

فضای سبز شهری

• بوستان بنفشه
• پارک شهید

صنایع

این شهر با داشتن معادن و کارخانجات متعدد چهره یک شهر صنعتی را به خود گرفته‌است.

کارخانجات صنعتی مهم

• نیروگاه زرند
• کارخانه زغالشویی

که وظیفه ی شستشوی زغالسنگ های معادن زغالسنگ کرمان را دارد.

• کارخانه فولاد
• دو کارخانه کک سازی

در این کارخانه زغالسنگ استخراج شده از معادن اطراف تبدیل به کک میشود.

• پالایشگاه قطران
• واگن سازی
• تولید سنگ آهن
• نساجی آریان
• مجتمع کارخانجات لبنی
• کارخانجات کنسروسازی شمیسا
• کارخانه پارس پانل
• کارخانه تولید کنسانتره سنگ آهن
• کارخانه گندله سازی

معادن

زرند از معادن زیادی با ذخایر فراوان و غنی مانند آهن و زغالسنگ بهره میبرد و میتوان از آن به عنوان بهشت معادن نام برد از جمله:

• معدن سنگ آهن جلال‌آباد
• معادن زغال‌سنگ سراپرده
• معدن زغال‌سنگ باب نیزو
• معادن زغال‌سنگ خمرود و دشتخاک
• معدن زغال‌سنگ داربیدخون
• معدن زغال‌سنگ حتکن
• معدن زغال‌سنگ درگر
• معدن زغال‌سنگ گلتوت
• معدن زغال‌سنگ باب شگون
• معدن زغال‌سنگ کمسار
• معادن زغال‌سنگ پابدانا (طغرالجرد)کوهبنان
• معدن زغالسنگ نیزار
• معدن زغالسنگ چشمه پوده
• و معادن مصالح ساختمانی از جمله

معدن آهک کفتاروییه

معدن آهک داهوییه

معدن شن و ماسه غدیر

• و معادن متعدد دیگر

اقتصاد

به طور کلی اقتصاد زرند مبنی بر صنعت (معادن و کارخانجات)و کشاورزی خصوصا پسته میباشد.

اقتصاد بیشتر مردم زرند به طور خواه و ناخواه با محصول پسته ارتباط دارد.

محصولات کشاورزی

از مهم ترین محصولات زرند میتوان از پسته یاد کرد.

در زرند سالانه به طور میانگین ۲۰هزار تن پسته برداشت میشود

در کنار پسته به دلیل تنوع اقلیمی در شهرستان محصولاتی همچون غلات،جالیزات،میوه جات سردسیری، بادام،گردو حبوبات،و در گلخانه ها انواع محصولات کشت میشود

امکانات فرهنگی

سینما

• سینما آزادی

کتابخانه

شهر زرند دارای ۴ کتابخانه عمومی رسمی زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

• دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند جزو ۱۰۰ دانشگاه برتر کشور در مجموعه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی است و شامل چندین گرایش کارشناسی و پنج گرایش زمین‌شناسی شامل زمین‌شناسی اقتصادی، زمین‌شناسی نفت، پترولوژی، تکتونیک و چینه‌شناسی و فسیل‌شناسی کارشناسی ارشد می‌باشد. همچنین رشته کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی و مردم‌شناسی نیز در مقطع کارشناسی ارشد در این دانشگاه دایر است. علاوه بر رشته‌ها و مقاطع یادشده، در این دانشگاه مقطع دکترای تخصصی روانشناسی و دکترای تخصصی پترولوژی نیز دایر است.
• مجتمع آموزش عالی زرند
• دانشگاه پیام نور واحد زرند
• دانشگاه علمی و کاربردی زرند
• دانشکدهٔ فنی خاتم‌الانبیاء زرند
• دانشکدهٔ علوم پزشکی زرند

مناطق دیدنی

آثار قدیمی

لازم است ذکر شود بیشتر آثار تاریخی شهرستان بر اثر بلایای طبیعی از جمله زلزله و سیل همچنین توسعه طلبی مسئولین از بین رفته‌اند

• برج زرندوییه
• حسینیه قلعه
• بازار وکیل و سهرابی
• خانه ارجمند
• امارت چهار برج یزدان آباد
• مقبره عبدالسلام زرندی
• مجموعهٔ دیلمقانی
• روستای تاریخی گیسک

روستاهای ییلاقی

• ییلاقات دهستان حتکن

به جرئت می‌توان از حتکن به عنوان زیباترین منطقه زرند نام برد. مزارع غلات پلکانی، روستاهای نزدیک به هم که همه در یک راستای رودخانه ای زیبا که تامین‌کننده آب راور و در آینده زرند می‌باشد، همچنین باغ‌های زیبا و پربار میوه‌های سردسیری جذابیت‌های خاصی به این روستا بخشیده‌اند. بارندگی مناسب و ارتفاعات بسیار بلند آب و هوای خوبی و در نتیجه پوشش گیاهی خوبی به این روستا داده و آن را به زیستگاه بسیار مناسبی برای حیوانات تبدیل کرده‌است.

و... اشاره کرد

• منطقه دهستان سربنان

تاریخی‌ترین و دیدنی‌ترین جاذبه طبیعی شهرستان زرند درخت چنار کهنسال، زیبا و عظیم روستای سراپرده در منطقه سربنان است که به گفته ریش سفیدان روستا در زمان زرتشت کاشته شده‌است و حدود ۱۵۰۰ سال سن دارد. منطقهٔ سربنان به دلیل دارا بودن آب و هوای بسیار خوب همچنین بارندگی مناسب به مکان بسیار خوبی برای گردشگران تبدیل شده. قنوات و چشمه‌ها همچنین رودهایی که در سال‌های خوش بارش جریان دارند موجب به تشکیل باغ‌های متعدد میوه و کشتزار‌هایی که مانند فرش سبز بر زمین کشیده شده‌اند. همچنین چندین روستا که بسیار به هم نزدیک هستند و مزارع ان‌ها به آن‌ها چسپیده اند بر جذابیت آن‌ها می‌افزاید. از دیگر دیدنی‌های سربنان می‌توان به سد قدرونی و دریاچه‌ای کوچک و سیل‌بندها و بندهای خاکی که در بهار و زمستان تا حدی پاییز و تابستان آب دارند اشاره کرد.

• منطقه دهستان دشت خاک.

در نزدیکی سربنان منطقه‌ای زیبا به نام دشت خاک وجود دارد که مزارع بنفش رنگ زعفرانش چشم‌انداز مناسبی به وجود آورده اند خاک بسیار حاصل خیز آن روستا آنجارا به یک جای مناسب برای کشاورزی تبدیل کرده قلعه‌ها و روستایی پلکانی و چشم‌اندازهای زیبا بر جذابیت‌های آنجا افزوده‌است. گردنه ی پابدانا در دشتخاک، چشم‌انداز مناسبی را برای هر بیننده به وجود آورده‌است.

• منطقه دهستان جرجافک

یا به زبان محلی گرگاک که به زبان پیشیان به گرگانک تلفظ می‌شد به بزرگترین دهستان کشور تبدیل شده‌است. این منطقه به بهشتی زیبا تبدیل شده. درختان سربه فلک کشیده چنار، چشمه‌ها و قنوات آن را به گوشه‌ای از بهشت تبدیل کرده کوه‌های سربه فلک کشیده، روستاهای نزدیک به هم، کوچه باغ‌هایی که در آن موسیقی آب جریان دارند آن را زیباتر هم کرده‌است جاذبه زیبایی آن به حدی است که همه ساله عدهٔ بسیار زیادی را از شهرستان‌های اطراف به خصوص رفسنجان به خود می‌کشاند. سال‌های پربارش جذابیت‌های این منطقه را چندین برابر می‌کند

• مناطق نزدیک به شهرستان

در شهر زرند، در دامنه‌های کوه‌های سربه فلک کشیده چشم‌اندازهای زیبای سبزی به چشم می‌خورد که اکقر زرندی‌ها با آن خاطره دارند روستای گیسک که سرآمد آن مناطق است همه ساله بازدیدکنندگانی حتی از سراسر جهان به دلیل اینکه بزرگترین روستای خالی از سکنه ایران نام گرفته دارد. چشم‌اندازهای بسیار زیبایی که حکایت از روزگار پررونقی در این روستا دارند. روستای سرباغ شاهرمز که درختان چندین هزاراش می‌تواند جایگاه خوبی برای زرندی‌ها باشد چشمه‌های باب تنگل که به بهشتی در حاشیه بیابان تبدیل شده‌اند از جمله روستاهای دیگر می‌توان به داهوییه، گتکوییه، آپنگوییه و.. اشاره کرد

رد پای دایناسورها

یکی از آثار بسیار با ارزش و نادر دنیا که اخیراً در زرند کشف و محرز گردیده و شگفتی کارشناسان و باستان شناسان را به همراه داشته‌است پیدا شدن جای پای دایناسورها در روستای ده علیرضا زرند می‌باشد. اولین بار گزارش کشف جای پای خزندگان عظیم‌الجثه و ترسناک مذکور، در سال ۱۹۶۹ میلادی توسط پروفسور لاپارنت استاد انستیتو زمین‌شناسی پاریس و دکتر داودزاده کارشناس ارشد سازمان زمین‌شناسی کشورمان انجام گرفت. زمین شناسان مذکور پس از تحقیق و پژوهش کامل، در زمینهٔ کشف ردپای دایناسورهای تریاس بالایی ـ ژوراسیک زیرین و میانی در منطقهٔ شمال کرمان تحقیق خود را بر صحت رد پای جانوران مربوطه منتشر نمودند. در ژوئیهٔ همان سال (۱۹۶۹ م) دو زمین‌شناس ایرانی شرکت ملی فولاد و آهن ایران، در دره نیزار شمال زرند، یک ردپای بزرگ با سه پنجه را کشف کردند و در پائیز سال مذکور، ردپای واضح دیگری در اطراف همان محل کشف گردید یک قالب گچی از ردپای مورد نظر تهیه گردید و در نمایشگاه بین‌المللی شرکت ملی فولاد و آهن آسیا در تهران ارائه، سپس قالب مذکور به موزهٔ زمین‌شناسی کشور تحویل گردید. از ششم تا هجدهم آوریل ۱۹۷۰ میلادی در ادامه کاوش‌ها، تیمی از کارشناسان کشورمان به اتفاق مجدد پروفسور لاپارنت در دره نیزار ۲۰ کیلومتری شمال زرند، دو لایه از ردپای دایناسورها را شناسایی کردند. کمی بالاتر، پنج ردپای بزرگ دیگر بر روی ماسه سنگ‌ها مشاهده شد. جمع‌آوری محسن ایزدی.

سوغات

از سوغات و غذاهای محلی زرند می‌توان ب کلمپه، بزقرمه، کماچ سهن، نان روغن جوشی اشاره کرد.

سوهان و چلوگوشت زرندی از معروف‌ترین و اصلی‌ترین ادغیه شهر هستند.

به دلیل وجود مزارع بسیار و کیفیت و مرغوبیت، پسته زرند طرفداران زیادی دارد.

پته نوعی رومیزی زیبا که هنر اصلی بانوان شهر می‌باشد و به‌طور متداول دست خانم‌های کرمانی بافته می‌شود نیز از سوغات پرطرفدار کرمان و زرند است.

جستارهای وابسته

• شهرستان زرند
• آثار و بقایای دایناسورها (کرمان)
• ابوعبدالله محمد زرندی شیرازی

رسانه‌ها

• هفته نامه آینده ما
• هفته نامه سلام ما
• هفته نامه سیمای خبر
• پایگاه خبری صدای زرند
• پایگاه خبری زرندنیوز
• پایگاه خبری صبح زرند

پیوند به بیرون

• «دیار کریمان».

منابع

• نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران