کارخانه هواپیماسازی شهباز: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
ویرایش کلی با منابع معتبر برچسب‌ها: تغییرمسیر حذف شد افزودن پیوند بیرونی به جای ویکی‌پیوند ویرایشگر دیداری |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Doshantappeh_Plane.jpg|بندانگشتی|209x209پیکسل|دوشان تپه، کارخانه شهباز]] |
|||
{{بهبود منبع}} |
|||
[[پرونده:De_Havilland_Tiger_Moths_of_Air_Force_of_Iran.jpg|بندانگشتی|161x161پیکسل|د هاویلند تایگرمث]] |
|||
{{Infobox company |
|||
[[پرونده:Iranin_Audax.jpg|بندانگشتی|161x161پیکسل|هاوکر آداگز]] |
|||
|company_name= |
|||
[[پرونده:A_Hawker_Hind_of_Air_Force_of_Iran.jpg|بندانگشتی|161x161پیکسل|هاوکر هایند]] |
|||
|company_logo= |
|||
'''کارخانه هواپیماسازی شهباز''' به دستور [[رضا شاه|رضاشاه]] در [[دوشان‌تپه|دوشان تپه]] تأسیس و سه نوع هواپیما در آن ساخته شد<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.aja.ir/portal/home/?69970/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C|عنوان=تاریخچه نیروی هوایی}}</ref><ref name=":2" /><ref name=":4">{{یادکرد وب|نام خانوادگی=WEBDS9R|وبگاه=www.iiaf.net|نشانی=http://www.iiaf.net/history/iiaf.html|عنوان=HISTORY OF THE IMPERIAL IRANIAN AIR FORCE|بازبینی=2018-05-07}}</ref><ref name=":1" /> |
|||
|company_type= دولتی |
|||
|fate = منحل |
|||
|successor = |
|||
|foundation= ۱۳۱۲ |
|||
|defunct = دهه ۲۰ شمسی |
|||
|key_people= [[رضا شاه]] |
|||
|location= تهران |
|||
|company_slogan= |
|||
|products= |
|||
|num_employees= |
|||
|owner= [[نیروی هوایی شاهنشاهی ایران]] |
|||
|parent = |
|||
|subsid = |
|||
|}} |
|||
== افتتاح کارخانه == |
|||
کارخانه هواپیما سازی شهباز در سال ۱۳۱۲ به دستور [[رضا شاه]] در ایران تاسیس شد و نخستین هواپیمای ایرانی را در سال ۱۳۱۷ تحویل [[نیروی هوایی شاهنشاهی ایران]] کرد. |
|||
[[ایران]] با شروع دهه ۱۳۱۰ بمنظور گسترش قوایی هوایی خود شروع به خرید هواپیماهای جنگی کرد. رضاشاه برای کاستن هزینه های خرید فرمان تأسیس این کارخانه را داد و مرداد ۱۳۱۲ مهندسی [[سوئد|سوئدی]] بنام N.H Larsson مامور برنامه ریزی و ساماندهی این کارخانه شد. لوازم مورد احتیاج از کشورهای مانند [[فرانسه]] و [[بریتانیا]] و شرکت [[پرت اند ویتنی]] سفارش داده شد و آبان ۱۳۱۴ ده ها کارگر و [[تکنسین]] کار خود را آغاز کردند. |
|||
'''شهباز''' بطور رسمی ۲۱ شهریور ۱۳۱۵ افتتاح شد و ۲ [[بریتانیا|بریتانیایی]] ، یک [[ایتالیا|ایتالیایی]] و ۴۱ [[ایران|ایرانی]] مشغول کار در این کارخانه شدند. همچنین کاپیتان Walker بهمراه Frank Knight بعنوان جایگزین N.H Larsson برای مدیریت کارخانه انتخاب شدند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|کد زبان=en-US|وبگاه=kavehfarrokh.com|نشانی=http://kavehfarrokh.com/military-history-1900-present/the-iranian-air-force-1924-1941/|عنوان=The Iranian Air Force 1924-1941 {{!}} Kaveh Farrokh|بازبینی=2018-05-08}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد خبر|کوشش=Pakistan Defence|عنوان=Imperial Iranian AirForce|نشانی=https://defence.pk/pdf/threads/imperial-iranian-airforce.138734/|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-05-08}}</ref> |
|||
در اول مرداد سال ۱۳۱۷ نخستین هواپیمای ساخت ایران که از نوع [[دی هاویلند تایگرمات]] بود نخستین پرواز خود را انجام داد. این شرکت تا نیمه‌های دهه ۲۰ شمسی فعال بود. و هر ماه یک عدد هواپیما کامل ساخته و به شرکتهای هواپیمایی و ارتش تحویل می‌داد. |
|||
== اولین هواپیماهای کارخانه == |
|||
== روایت خسرو معتضد == |
|||
نخستین هواپیماهای ساخته شده در کارخانه شهباز، پنج بمب افکن [[د هاویلند DH 82 تایگرمث|دهاویلند تایگرمث]] بود که در مهر ۱۳۱۶ تکمیل و زمستان همان سال توسط [[خلبان افقمی|خلبان افخمی]] تست پرواز شدند. همچنین در بهار ۱۳۱۷ پنج فروند [[هاوکر هارت|هاوکر آداگز]] آماده شد و تحویل [[نیروی هوایی شاهنشاهی ایران]] شد. رضاشاه ۳۱ خرداد ۱۳۱۷ از کارخانه بازرسی کرد و به او گفته شد تا زمستان امسال پنج فروند [[د هاویلند DH 82 تایگرمث|دهاویلند تایگرمث]] و پنج فروند [[هاوکر هارت|هاوکر آداگز]] دیگر آماده میشود. |
|||
به روایت خسرو معتضد به گزارش آفتاب، در جنگ جهانی دوم هواپیماهای مونتاژ شده انگلیسی در کارخانه هواپیماسازی شهباز در شرق تهران (دوشان تپه) نه تنها یارشاطر نشدند، بلکه بارخاطر شدند؛ بیشتر آن هواپیماها که در تبریز و مشهد و اهواز مستقر بودند، در بین راه فرود آمدند یا سقوط کردند و چند خلبان خوب و تحصیل کرده ایرانی کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=«از هواپیماهای قراضه شهباز تا آنتونوف 140» به روایت خسرو معتضد|وبگاه=آفتاب|پیوند=http://aftabnews.ir/fa/news/256448/از-هواپیماهای-قراضه-شهباز-تا-آنتونوف-140-به-روایت-خسرو-معتضد|کد زبان=fa|تاریخ بازبینی=2014-08-12}}</ref> |
|||
همان سال کارخانه گسترش یافت و اسفند ۱۳۱۷ پنج فروند [[د هاویلند DH 82 تایگرمث|تایگرمث]] آماده و بهار ۱۳۱۸ پنج فروند [[هاوکر هارت|هاوکر آداگز]] آماده [[تست پرواز]] شد. همچنین مجددا بیست فروند [[د هاویلند DH 82 تایگرمث|تایگرمث]] بریتانیای توسط راه آهن در خرداد ۱۳۱۸ وارد تهران شد تا در کارخانه شهباز مونتاژ شود. تولید قطعات بدنه هواپیما در بهمن ۱۳۱۸ آغاز شد و طرح هایی برای تولید هواپیماهای جنگی در حال انجام بود.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":3">{{یادکرد وب|وبگاه=artiklar.z-bok.se|نشانی=http://artiklar.z-bok.se/Iran-2.html|عنوان=Index|بازبینی=2018-05-08}}</ref> |
|||
== محصولات تولیدی کارخانه هواپیما سازی شهباز == |
|||
== بسته شدن کارخانه == |
|||
<center> |
|||
با شروع جنگ جهانی دوم و [[اشغال ایران در جنگ جهانی دوم|اشغال ایران]] توسط بریتانیا و شوروی، کنترل کارخانه شهباز و هواپیماهای [[نیروی هوایی شاهنشاهی ایران|نیروی هوایی شاهنشاهی]] به دست بریتانیا افتاد. پرسنل کارخانه از کار اخراج و ساخت هواپیما متوقف شد. همچنین واحد ۱۳۸ تعمیرات و نگهداری بریتانیا در طول زمان اشغال ایران، از امکانات کارخانه برای پشتیبانی [[نیروی هوایی بریتانیا]] اسفاده کرد. |
|||
{| class="wikitable" " |
|||
! نام هواپیما||نوع هواپیما ||تعداد|| تصویر |
|||
|- |
|||
| [[دی هاویلند تایگرمات]] || آموزشی|| ۱۰۹|| [[پرونده:De Havilland Tiger Moths of Air Force of Iran.jpg|120px]] |
|||
|- |
|||
| [[هاوکر هارت]] ||جنگنده ||۶۶|| |
|||
|- |
|||
| [[هاوکر فوری]] ||جنگنده||۲۴|| [[پرونده:Hawker hornet(1929).jpg|120px]] |
|||
|- |
|||
| [[هاوکر هایند]]|| جنگنده||۵۵|| [[پرونده:Hawker Hind of Imperial Air Force of Iran.jpg|120px]] |
|||
|- |
|||
ده فروند [[کورتیس H-75A-9]] آمریکایی که برای مونتاژ در این کارخانه تحویل ایران شده بود توسط بریتانیا غارت شد و در حالی که هنوز قطعات آنها در جعبه بود تحویل هندوستان و بنام Mohawk IV نامگذاری شد.<ref name=":4" /><ref name=":1" /><ref name=":3" /> |
|||
|} |
|||
</center> |
|||
== نگارخانه == |
|||
بازدید [[رضاشاه|رضاشاه پهلوی]] بهمراه [[محمدرضا پهلوی]] از کارخانه هواپیماسازی شهباز<gallery mode="packed-hover" heights="120"> |
|||
پرونده:Rezashah in shahbaz1.jpg |
|||
پرونده:Rezashah in shahbaz2.jpg |
|||
پرونده:Rezashah in shahbaz3.jpg |
|||
پرونده:Rezashah in shahbaz4.jpg |
|||
</gallery> |
|||
== منابع == |
== منابع == |
||
{{پانویس}}{{یادکرد-ویکی|پیوند=http://en.wikipedia.org/wiki/De_Havilland_Tiger_Moth|عنوان=de Havilland Tiger Moth|زبان=انگلیسی|بازیابی=۸ می ۲۰۱۸}} |
|||
{{پانویس}} |
|||
* [http://www.iranchamber.com/history/articles/history_iranian_air_transportation_industry.php/اتاق بازرگانی ایران] |
|||
{{یادکرد-ویکی|پیوند=http://en.wikipedia.org/wiki/Hawker_Hind|عنوان=Hawker Hind|زبان=انگلیسی|بازیابی=۸ می ۲۰۱۸}} |
|||
* [http://aviation-safety.net/database/record.php?id=19500914-1] |
|||
* [http://www.aja.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=448a399a-11bd-412c-923c-a0366f519cf3/ پایگاه اطلاع رسانی ارتش ایران]''<sup>[صفحه نامشخص است]</sup>'' |
|||
{{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/Hawker_Hart|عنوان=Hawker Hart|زبان=انگلیسی|بازیابی=۸ می ۲۰۱۸}} |
|||
[[رده:نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی ایران]] |
[[رده:نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی ایران]] |
||
نسخهٔ ۱۶ مهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۳۵
کارخانه هواپیماسازی شهباز به دستور رضاشاه در دوشان تپه تأسیس و سه نوع هواپیما در آن ساخته شد[۱][۲][۳][۴]
افتتاح کارخانه
ایران با شروع دهه ۱۳۱۰ بمنظور گسترش قوایی هوایی خود شروع به خرید هواپیماهای جنگی کرد. رضاشاه برای کاستن هزینه های خرید فرمان تأسیس این کارخانه را داد و مرداد ۱۳۱۲ مهندسی سوئدی بنام N.H Larsson مامور برنامه ریزی و ساماندهی این کارخانه شد. لوازم مورد احتیاج از کشورهای مانند فرانسه و بریتانیا و شرکت پرت اند ویتنی سفارش داده شد و آبان ۱۳۱۴ ده ها کارگر و تکنسین کار خود را آغاز کردند.
شهباز بطور رسمی ۲۱ شهریور ۱۳۱۵ افتتاح شد و ۲ بریتانیایی ، یک ایتالیایی و ۴۱ ایرانی مشغول کار در این کارخانه شدند. همچنین کاپیتان Walker بهمراه Frank Knight بعنوان جایگزین N.H Larsson برای مدیریت کارخانه انتخاب شدند.[۴][۲]
اولین هواپیماهای کارخانه
نخستین هواپیماهای ساخته شده در کارخانه شهباز، پنج بمب افکن دهاویلند تایگرمث بود که در مهر ۱۳۱۶ تکمیل و زمستان همان سال توسط خلبان افخمی تست پرواز شدند. همچنین در بهار ۱۳۱۷ پنج فروند هاوکر آداگز آماده شد و تحویل نیروی هوایی شاهنشاهی ایران شد. رضاشاه ۳۱ خرداد ۱۳۱۷ از کارخانه بازرسی کرد و به او گفته شد تا زمستان امسال پنج فروند دهاویلند تایگرمث و پنج فروند هاوکر آداگز دیگر آماده میشود.
همان سال کارخانه گسترش یافت و اسفند ۱۳۱۷ پنج فروند تایگرمث آماده و بهار ۱۳۱۸ پنج فروند هاوکر آداگز آماده تست پرواز شد. همچنین مجددا بیست فروند تایگرمث بریتانیای توسط راه آهن در خرداد ۱۳۱۸ وارد تهران شد تا در کارخانه شهباز مونتاژ شود. تولید قطعات بدنه هواپیما در بهمن ۱۳۱۸ آغاز شد و طرح هایی برای تولید هواپیماهای جنگی در حال انجام بود.[۱][۴][۵]
بسته شدن کارخانه
با شروع جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط بریتانیا و شوروی، کنترل کارخانه شهباز و هواپیماهای نیروی هوایی شاهنشاهی به دست بریتانیا افتاد. پرسنل کارخانه از کار اخراج و ساخت هواپیما متوقف شد. همچنین واحد ۱۳۸ تعمیرات و نگهداری بریتانیا در طول زمان اشغال ایران، از امکانات کارخانه برای پشتیبانی نیروی هوایی بریتانیا اسفاده کرد.
ده فروند کورتیس H-75A-9 آمریکایی که برای مونتاژ در این کارخانه تحویل ایران شده بود توسط بریتانیا غارت شد و در حالی که هنوز قطعات آنها در جعبه بود تحویل هندوستان و بنام Mohawk IV نامگذاری شد.[۳][۴][۵]
نگارخانه
بازدید رضاشاه پهلوی بهمراه محمدرضا پهلوی از کارخانه هواپیماسازی شهباز
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «تاریخچه نیروی هوایی».
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «Imperial Iranian AirForce» (به انگلیسی). Pakistan Defence. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۵-۰۸.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ WEBDS9R. «HISTORY OF THE IMPERIAL IRANIAN AIR FORCE». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۵-۰۷. از پارامتر ناشناخته
|وبگاه=صرف نظر شد (|وبگاه=پیشنهاد میشود) (کمک) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ «The Iranian Air Force 1924-1941 | Kaveh Farrokh» (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۵-۰۸. از پارامتر ناشناخته
|وبگاه=صرف نظر شد (|وبگاه=پیشنهاد میشود) (کمک) - ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «Index». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۵-۰۸. از پارامتر ناشناخته
|وبگاه=صرف نظر شد (|وبگاه=پیشنهاد میشود) (کمک)
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «de Havilland Tiger Moth». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ می ۲۰۱۸.
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Hawker Hind». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ می ۲۰۱۸.
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Hawker Hart». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ می ۲۰۱۸.