بیخوابی: تفاوت میان نسخهها
Yamaha5Bot (بحث | مشارکتها) تمیزکاری، + ویرایش با ماژول ابرابزار با ویرایشگر خودکار فارسی |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
MeshID = D007319 | |
MeshID = D007319 | |
||
}} |
}} |
||
'''بیخوابی''' یا '''کمخوابی''' یک علامت<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Rowley, {{چر}}James A. |نویسندگان سایر بخشها=Nicholas Lorenzo|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://www.emedicine.com/neuro/TOPIC418.HTM#target10 Insomnia] |ژورنال= |نشریه=eMedicine from WebMD |تاریخ=September 7, 2005 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-08-04.</ref> است که فرد |
'''بیخوابی''' یا '''کمخوابی''' یک علامت<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Rowley, {{چر}}James A. |نویسندگان سایر بخشها=Nicholas Lorenzo|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://www.emedicine.com/neuro/TOPIC418.HTM#target10 Insomnia] |ژورنال= |نشریه=eMedicine from WebMD |تاریخ=September 7, 2005 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-08-04.</ref> است که فرد بهطور مستمر به خواب نمیرود. به عبارتی دیگر مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدارشدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا نشود را بیخوابی گویند.<ref>[http://www.pezeshkan.org/?p=14945 بی خوابی تنها دیر به خواب رفتن یا نخوابیدن نیست : سایت پزشکان ایران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> |
||
بیخوابی یکی از [[اختلالات خواب]] است که در [[روانشناسی خواب]] مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد. ناتوانی در به خواب رفتن یا ناتوانی در خواب ماندن در مدت طولانی یا خواب عمیق را کم خوابی میگویند. کمخوابی |
بیخوابی یکی از [[اختلالات خواب]] است که در [[روانشناسی خواب]] مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد. ناتوانی در به خواب رفتن یا ناتوانی در خواب ماندن در مدت طولانی یا خواب عمیق را کم خوابی میگویند. کمخوابی در واقع خود بیماری به حساب نمیآید بلکه جزء [[علایم بیماری]] محسوب میشود. کمخوابی معمولاً ناشی از [[اضطراب]] و [[تنش هیجانی]] است. از دیگر علل کم خوابی، میتوان احساس عدم امنیت، ترس از تنهایی، [[افسردگی]] و مصرف [[کافئین]] را نام برد. کمخوابی در بین زنان ۱٫۴ برابر مردان رایج است. بنابر آمارهای [[وزارت بهداشت]] آمریکا سالانه ۶۴ میلیون نفر از آمریکاییها از کمخوابی رنج میبرند. |
||
مصرف [[داروهای ضدافسردگی]]، قرصهای [[خوابآور]] میتواند برای درمان موقت این بیماری مفید باشد اما بهترین راه برای درمان آن، تحریک [[دستگاه عصبی مرکزی]] است. |
مصرف [[داروهای ضدافسردگی]]، قرصهای [[خوابآور]] میتواند برای درمان موقت این بیماری مفید باشد اما بهترین راه برای درمان آن، تحریک [[دستگاه عصبی مرکزی]] است. |
||
به تازگی محققان با توجه به تحلیل رفتار و عادات گروههای مختلفی از مردم در کشورهای مختلف و از گروههای سنی متفاوت، و همچنین بررسی گروههای مختلف از افرادی که از انواع بی خوابی رنج میبرند به این نتیجه رسیدهاند که استفاده از تلفن همراه به دلیل وجود نرمافزارهایی مانند شبکههای اجتماعی و شبکههای پیام رسان در |
به تازگی محققان با توجه به تحلیل رفتار و عادات گروههای مختلفی از مردم در کشورهای مختلف و از گروههای سنی متفاوت، و همچنین بررسی گروههای مختلف از افرادی که از انواع بی خوابی رنج میبرند به این نتیجه رسیدهاند که استفاده از تلفن همراه به دلیل وجود نرمافزارهایی مانند شبکههای اجتماعی و شبکههای پیام رسان در آنها یکی از عوامل تأثیرگذار در بی خوابی هستند. این نرمافزارها به خصوص زمانی که روی تلفن همراه استفاده میشوند و با کاربر به تخت خواب میروند، باعث برهم زدن تمرکز پیش از خواب میشوند به گونهای که تقریباً بعد از دریافت یا ارسال یک پیغام، بدن برای آنکه بتواند مجدداً به تمرکز لازم برای خواب برگردد به حدود ۳۰ دقیقه زمان نیاز دارد. این موضوع به دلیل تکرار شدن و با در نظر گرفتن اینکه شبکههای اجتماعی در همه جای دنیا در دسترس بوده و تعطیلی و هزینهٔ چندانی هم ندارند، به یکی از عوامل بی خوابی در عصر حاضر تبدیل شدهاست.<ref>[http://e-shahrvand.com/1394/04/social-networks-and-insomnia/ شبکههای اجتماعی و تأثیر آن در بی خوابی] وبلاگ یک شهروند الکترونیکی</ref> |
||
بر طبق [[دپارتمان سلامتی و خدمات انسانی]] آمریکا در سال ۲۰۰۷ ۶۴ میلیون آمریکایی از کمبود خواب رنج میبرند.<ref name="titleBrain Basics: Understanding Sleep: National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS)">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://www.ninds.nih.gov/disorders/brain_basics/understanding_sleep.htm Brain Basics: Understanding Sleep: National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS)] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-12-16.</ref> زنان بیخواب ۱٫۴ برابر مردان بیخواب هستند.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://pn.psychiatryonline.org/cgi/content/full/42/10/40 Several Sleep Disorders Reflect Gender Differences] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-09-05.</ref> |
بر طبق [[دپارتمان سلامتی و خدمات انسانی]] آمریکا در سال ۲۰۰۷ ۶۴ میلیون آمریکایی از کمبود خواب رنج میبرند.<ref name="titleBrain Basics: Understanding Sleep: National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS)">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://www.ninds.nih.gov/disorders/brain_basics/understanding_sleep.htm Brain Basics: Understanding Sleep: National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS)] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-12-16.</ref> زنان بیخواب ۱٫۴ برابر مردان بیخواب هستند.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://pn.psychiatryonline.org/cgi/content/full/42/10/40 Several Sleep Disorders Reflect Gender Differences] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-09-05.</ref> |
||
به نظر متخصصان میزان بی خوابی با بالا رفتن سن افزایش مییابد و در افراد بالای ۶۵ سال این میزان از درصد بالاتری برخوردار است اما |
به نظر متخصصان میزان بی خوابی با بالا رفتن سن افزایش مییابد و در افراد بالای ۶۵ سال این میزان از درصد بالاتری برخوردار است اما بهطور کلی اختلالات خواب در همه سنین حتی در سنین کودکی نیز مانند بزرگسالی وجود دارد. آمار گویای این نکته است که یک سوم مردم ایران از بی خوابی به عنوان شایعترین اختلال خواب رنج میبرند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81797687/ یک سوم ایرانیها از بی خوابی رنج میبرند] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref> |
||
محققان معتقدند که بازدیدهای پرتکرار روزانه از شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر فرصت برخورداری از یک خواب خوب شبانه را از بین میبرد و از سوی دیگر، افرادی نیز که مشکلات خواب دارند، ممکن است از پرسه زدن در این شبکههای مجازی به عنوان راهی برای وقت گذرانی استفاده کنند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81937914/ بی خوابی ارمغان شبکههای اجتماعی] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref> |
محققان معتقدند که بازدیدهای پرتکرار روزانه از شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر فرصت برخورداری از یک خواب خوب شبانه را از بین میبرد و از سوی دیگر، افرادی نیز که مشکلات خواب دارند، ممکن است از پرسه زدن در این شبکههای مجازی به عنوان راهی برای وقت گذرانی استفاده کنند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81937914/ بی خوابی ارمغان شبکههای اجتماعی] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref> |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
# '''بیخوابی گذرا''' بین چند روز تا یک هفته طول میکشد و ممکن است دلیل آن استرس باشد.<ref name="Roth">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Roth, {{چر}}Thomas |نویسندگان سایر بخشها=Timothy Roehrs|ترجمه=|صفحه=5–15 |زبان=en |مقاله= Insomnia: Epidemiology, characteristics, and consequences |ژورنال= Clinical Cornerstone |نشریه=|تاریخ=2004-02-25 |دوره=5 |شماره= 3 |شاپا= [[Digital object identifier|doi]]: <span class="neverexpand">[http://dx.doi.org/%7B%7Burlencode:10.1016/S1098-3597(03)90031-7}} {{جا:#tag:nowiki|10.1016/S1098-3597(03)90031-7}}]</span>}} Retrieved on 2007-12-18.</ref> |
# '''بیخوابی گذرا''' بین چند روز تا یک هفته طول میکشد و ممکن است دلیل آن استرس باشد.<ref name="Roth">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Roth, {{چر}}Thomas |نویسندگان سایر بخشها=Timothy Roehrs|ترجمه=|صفحه=5–15 |زبان=en |مقاله= Insomnia: Epidemiology, characteristics, and consequences |ژورنال= Clinical Cornerstone |نشریه=|تاریخ=2004-02-25 |دوره=5 |شماره= 3 |شاپا= [[Digital object identifier|doi]]: <span class="neverexpand">[http://dx.doi.org/%7B%7Burlencode:10.1016/S1098-3597(03)90031-7}} {{جا:#tag:nowiki|10.1016/S1098-3597(03)90031-7}}]</span>}} Retrieved on 2007-12-18.</ref> |
||
# '''بیخوابی [[حاد]]''' به بیخوابی اطلاق میشود که بین سه هفته تا شش ماه است.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://articles.directorym.com/Insomnia-a352.html Insomnia - sleeplessness, chronic insomnia, acute insomnia, mental ...] |ژورنال= |نشریه=driectoryM articles |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-04-29.</ref> |
# '''بیخوابی [[حاد]]''' به بیخوابی اطلاق میشود که بین سه هفته تا شش ماه است.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://articles.directorym.com/Insomnia-a352.html Insomnia - sleeplessness, chronic insomnia, acute insomnia, mental ...] |ژورنال= |نشریه=driectoryM articles |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-04-29.</ref> |
||
# '''بیخوابی [[مزمن]]''' به بیخوابی بیش از یک سال اطلاق میشود و ممکن است برای حواس فرد اختلالات جدی ایجاد کند<ref name="Roth" /> این نوع کم خوابی میتواند |
# '''بیخوابی [[مزمن]]''' به بیخوابی بیش از یک سال اطلاق میشود و ممکن است برای حواس فرد اختلالات جدی ایجاد کند<ref name="Roth" /> این نوع کم خوابی میتواند سالها طول بکشد. برخلاف دو نوع قبل این نوع کمخوابی میتواند اختلالی باشد که نتیجه مستقیم مشکلات روانی است. تأثیرات آن که با توجه به ریشه اش متفاوت خواهد بود شامل خوابآلودگی، خستگی عضلانی یا روحی، و توهم میشود. غالباً مبتلایانِ به بیخوابی مزمن افزایش هوشیاری(alertness) خواهند داشت. |
||
== عوارض کمخوابی == |
== عوارض کمخوابی == |
||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
== درمان بیخوابی == |
== درمان بیخوابی == |
||
درمان بیخوابی به |
درمان بیخوابی به روشهای غیردارویی مانند مناسب نمودن بستر، مطالعه قبل از خواب، اصلاح عادات غذایی و روشهای دارویی مانند مصرف [[بنزودیازپینها]] و زولپیدم صورت میگیرد. |
||
گفته میشود عسل حاوی اسید خوابآور تریپتوفان است که برای درمان بی خوابی مفید است.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Niavaran|نشانی=http://niavaran.club/2017/06/17/استفاده-از-عسل-طبیعی-برای-درمان-بی-خواب/|عنوان=استفاده از عسل طبیعی برای درمان بی خوابی {{!}} فواید عسل طبیعی|بازبینی=2017-06-25}}</ref> |
گفته میشود عسل حاوی اسید خوابآور تریپتوفان است که برای درمان بی خوابی مفید است.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Niavaran|نشانی=http://niavaran.club/2017/06/17/استفاده-از-عسل-طبیعی-برای-درمان-بی-خواب/|عنوان=استفاده از عسل طبیعی برای درمان بی خوابی {{!}} فواید عسل طبیعی|بازبینی=2017-06-25}}</ref> |
نسخهٔ ۱۲ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۴۴
بیخوابی | |
---|---|
تخصص | عصبشناسی، روانپزشکی |
طبقهبندی و منابع بیرونی | |
آیسیدی-۱۰ | F51.0, G47.0 |
آیسیدی-۹-سیام | 307.42, 307.41, 780.51, 780.52 |
دادگان بیماریها | 26877 |
ئیمدیسین | med/۲۶۹۸ |
پیشنت پلاس | بیخوابی |
سمپ | D007319 |
بیخوابی یا کمخوابی یک علامت[۱] است که فرد بهطور مستمر به خواب نمیرود. به عبارتی دیگر مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدارشدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا نشود را بیخوابی گویند.[۲]
بیخوابی یکی از اختلالات خواب است که در روانشناسی خواب مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد. ناتوانی در به خواب رفتن یا ناتوانی در خواب ماندن در مدت طولانی یا خواب عمیق را کم خوابی میگویند. کمخوابی در واقع خود بیماری به حساب نمیآید بلکه جزء علایم بیماری محسوب میشود. کمخوابی معمولاً ناشی از اضطراب و تنش هیجانی است. از دیگر علل کم خوابی، میتوان احساس عدم امنیت، ترس از تنهایی، افسردگی و مصرف کافئین را نام برد. کمخوابی در بین زنان ۱٫۴ برابر مردان رایج است. بنابر آمارهای وزارت بهداشت آمریکا سالانه ۶۴ میلیون نفر از آمریکاییها از کمخوابی رنج میبرند. مصرف داروهای ضدافسردگی، قرصهای خوابآور میتواند برای درمان موقت این بیماری مفید باشد اما بهترین راه برای درمان آن، تحریک دستگاه عصبی مرکزی است.
به تازگی محققان با توجه به تحلیل رفتار و عادات گروههای مختلفی از مردم در کشورهای مختلف و از گروههای سنی متفاوت، و همچنین بررسی گروههای مختلف از افرادی که از انواع بی خوابی رنج میبرند به این نتیجه رسیدهاند که استفاده از تلفن همراه به دلیل وجود نرمافزارهایی مانند شبکههای اجتماعی و شبکههای پیام رسان در آنها یکی از عوامل تأثیرگذار در بی خوابی هستند. این نرمافزارها به خصوص زمانی که روی تلفن همراه استفاده میشوند و با کاربر به تخت خواب میروند، باعث برهم زدن تمرکز پیش از خواب میشوند به گونهای که تقریباً بعد از دریافت یا ارسال یک پیغام، بدن برای آنکه بتواند مجدداً به تمرکز لازم برای خواب برگردد به حدود ۳۰ دقیقه زمان نیاز دارد. این موضوع به دلیل تکرار شدن و با در نظر گرفتن اینکه شبکههای اجتماعی در همه جای دنیا در دسترس بوده و تعطیلی و هزینهٔ چندانی هم ندارند، به یکی از عوامل بی خوابی در عصر حاضر تبدیل شدهاست.[۳]
بر طبق دپارتمان سلامتی و خدمات انسانی آمریکا در سال ۲۰۰۷ ۶۴ میلیون آمریکایی از کمبود خواب رنج میبرند.[۴] زنان بیخواب ۱٫۴ برابر مردان بیخواب هستند.[۵]
به نظر متخصصان میزان بی خوابی با بالا رفتن سن افزایش مییابد و در افراد بالای ۶۵ سال این میزان از درصد بالاتری برخوردار است اما بهطور کلی اختلالات خواب در همه سنین حتی در سنین کودکی نیز مانند بزرگسالی وجود دارد. آمار گویای این نکته است که یک سوم مردم ایران از بی خوابی به عنوان شایعترین اختلال خواب رنج میبرند.[۶] محققان معتقدند که بازدیدهای پرتکرار روزانه از شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر فرصت برخورداری از یک خواب خوب شبانه را از بین میبرد و از سوی دیگر، افرادی نیز که مشکلات خواب دارند، ممکن است از پرسه زدن در این شبکههای مجازی به عنوان راهی برای وقت گذرانی استفاده کنند.[۷]
انواع بیخوابی
سه نوع بیخوابی تاکنون شناخته شدهاست: گذرا، حاد و مزمن.
- بیخوابی گذرا بین چند روز تا یک هفته طول میکشد و ممکن است دلیل آن استرس باشد.[۸]
- بیخوابی حاد به بیخوابی اطلاق میشود که بین سه هفته تا شش ماه است.[۹]
- بیخوابی مزمن به بیخوابی بیش از یک سال اطلاق میشود و ممکن است برای حواس فرد اختلالات جدی ایجاد کند[۸] این نوع کم خوابی میتواند سالها طول بکشد. برخلاف دو نوع قبل این نوع کمخوابی میتواند اختلالی باشد که نتیجه مستقیم مشکلات روانی است. تأثیرات آن که با توجه به ریشه اش متفاوت خواهد بود شامل خوابآلودگی، خستگی عضلانی یا روحی، و توهم میشود. غالباً مبتلایانِ به بیخوابی مزمن افزایش هوشیاری(alertness) خواهند داشت.
عوارض کمخوابی
- کاهش بهره ذهنی
- ابتلا به سرطان
- کندشدن واکنش محیطی
- خطر افسردگی
- افزایش خطر اختلالات عصبی
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- افزایش خطر ابتلا به دیابت
- افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی-عروقی
- فشار خون
- چاقی: پژوهشگران مرکز تحقیق تغذیه و چاقی نیویورک به این نتیجه رسیدند که کمخوابی شبانه علاوه بر به هم ریختن حال و هوا و مزاج آدمی موجب چاقی و به هم ریختن ظاهر بدن میگردد.[۱۰]
درمان بیخوابی
درمان بیخوابی به روشهای غیردارویی مانند مناسب نمودن بستر، مطالعه قبل از خواب، اصلاح عادات غذایی و روشهای دارویی مانند مصرف بنزودیازپینها و زولپیدم صورت میگیرد.
گفته میشود عسل حاوی اسید خوابآور تریپتوفان است که برای درمان بی خوابی مفید است.[۱۱]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Rowley, James A. (September 7, 2005), Nicholas Lorenzo, eMedicine from WebMD (به انگلیسی)
{{citation}}
:|مقاله=
ignored (help); External link in
(help); Missing or empty|مقاله=
|title=
(help)نگهداری یادکرد:نامهای متعدد:فهرست نویسندگان (link) Retrieved on 2008-08-04. - ↑ بی خوابی تنها دیر به خواب رفتن یا نخوابیدن نیست : سایت پزشکان ایران
- ↑ شبکههای اجتماعی و تأثیر آن در بی خوابی وبلاگ یک شهروند الکترونیکی
- ↑ "Brain Basics: Understanding Sleep: National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS)", (به انگلیسی)
{{citation}}
: External link in
(help); Missing or empty|مقاله=
|title=
(help) Retrieved on 2007-12-16. - ↑ "Several Sleep Disorders Reflect Gender Differences", (به انگلیسی)
{{citation}}
: External link in
(help); Missing or empty|مقاله=
|title=
(help) Retrieved on 2008-09-05. - ↑ یک سوم ایرانیها از بی خوابی رنج میبرند . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ بی خوابی ارمغان شبکههای اجتماعی . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Roth, Thomas (2004-02-25), Timothy Roehrs, Clinical Cornerstone (به انگلیسی), vol. 5, p. 5–15
{{citation}}
:|مقاله=
ignored (help); Missing or empty|title=
(help)نگهداری یادکرد:نامهای متعدد:فهرست نویسندگان (link) {{جا:#tag:nowiki|10.1016/S1098-3597(03)90031-7}}]}} Retrieved on 2007-12-18. - ↑ driectoryM articles (به انگلیسی)
{{citation}}
:|مقاله=
ignored (help); External link in
(help); Missing or empty|مقاله=
|title=
(help) Retrieved on 2008-04-29. - ↑ «۸Things That Are Making You Fat/Lack of Sleep». http://www.rd.com. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱. پیوند خارجی در
|ناشر=
وجود دارد (کمک) - ↑ Niavaran. «استفاده از عسل طبیعی برای درمان بی خوابی | فواید عسل طبیعی». دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۶-۲۵.