قطب‌الدین راوندی

قطب‌الدین سعید بن عبدالله راوندی (۵۷۳-؟ ق)، از بزرگترین علما و فقهای شیعه در قرن ششم هجری قمری است.

زندگی‌نامه

شیخ قطب‌الدین، ابو الحسن یا ابو الحسین، سعید بن عبدالله بن حسین بن هبة الله بن حسن راوندی کاشانی، عالم بزرگ، محدث، مفسر، متکلم، فقیه، فیلسوف و تاریخ‌دان بزرگ شیعه در قرن ششم هجری است. بسیاری اوقات نیز او را به جدش نسبت داده و می‌گویند سعید بن هبة الله راوندی. پدر و پدر بزرگ قطب راوندی از علمای بزرگ زمان خود بودند. او در شهر راوند به دنیا آمد و در سال ۵۷۳ قمری در شهر قم درگذشت. اکنون آرامگاه وی در صحن بزرگ حرم حضرت معصومه قرار دارد.

وی تحصیلات ابتدایی را نزد پدر خویش فرا گرفت. پس از آن در محضر درس شیخ ابو علی طبرسی، عمادالدین طبری و سید مرتضی رازی بهره فراوان برد؛ سپس به شهر قم رهسپار شد تا از علمای آن دیار نیز بهره‌مند گردد و در مدتی کوتاه از چهره‌های سرشناس شیعه گردید.

قطب‌الدین در آثار خود موضوعات متنوعی از علوم و معارف اسلامی را به بحث گرفته و در علم تفسیر، فقه، حدیث، فلسفه، کلام، تاریخ و دیگر موضوعات نوشتارهای فراوانی بر جای نهاده‌است. وی در نوشته‌هایش تمام جوانب موضوع را بررسی کرده و به نگاهی گذرا اکتفا نمی‌کند.

دیدگاه دیگران را-چه موافق و چه مخالف- به درستی نقل می‌کند و مانند انسانی که حق را برای حق می‌خواهد به کاوش در نظریات دیگران می‌پردازد. از این رو، کسانی که در صدد معرفی وی برآمده‌اند عباراتی را در وصف شان و منزلت او به‌کار برده‌اند.

در تألیفات قطب راوندی اثر نبوغ و استعداد ذاتی او را به آسانی می‌توان دید. وی در نوشته‌های خود به تحقیقاتی عمیق پرداخته و بر نکاتی جالب توجه و زیبا که بر بسیاری از دانشمندان و بزرگان مخفی مانده، دست یافته‌است.

سنگ مقبره قطب الدین راوندی در حرم فاطمه معصومه در شهر قم

استادان راوندی

1. پدرش
2. شیخ ابو علی فضل بن حسن طبرسی صاحب مجمع البیان
3. عماد الدین ابو جعفر طبری
4. صفی الدین، سید مرتضی ابن داعی رازی و برادرش سید مجتبی
5. سید ابو الصمصام، ذوالفقار بن محمد بن معبد حسینی
6. شیخ ابو جعفر حلبی
7. محمد بن حسن، پدر خواجه نصیر الدین طوسی
8. ابو عبدالله، حسن مؤدب قمی
9. ابوالقاسم، حسن بن محمد حدیقی
10. ابو منصور، شهریار بن شیرویه بن شهریار دیلمی

شاگردان

1. نصیر الدین حسین بن سعید راوندی، فرزندش
2. ظهیر الدین محمد بن سعید راوندی، دیگر فرزند او
3. قاضی احمد بن علی بن عبد الجبار طوسی
4. قاضی جمال الدین علی بن عبد الجبار طوسی
5. فقیه علی بن محمد مدائنی
6. فقیه عزالدین محمد بن حسن علوی بغدادی
7. زین الدین ابو جعفر محمد بن عبد الحمید بن محمود دعویدار
8. رشید الدین محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی
9. شیخ منتجب الدین

آثار

آثار قطب‌الدین به بیش از ۶۰ جلد می‌رسد که در علوم گوناگون و معارف اسلامی نگاشته شده و از آن جمله‌اند:

1. فقه القرآن
2. شرح آیات الأحکام
3. إحکام الأحکام
4. الاختلاف بین المفید و المرتضی فی بعض المسائل الکلامیة
5. أسباب النزول
6. الأغراب فی الإعراب
7. ألقاب الرسول و فاطمة و الأئمة علیهم‌السلام
8. الإنجاز فی شرح الإیجاز فی الفرائض
9. تهافت الفلاسفة
10. جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام

آیت الله مرعشی نجفی به پاس خدمات او، سنگ قبری بلند و با شکوه بر فراز قبرش به یادگار نهاد تا زایران حرم حضرت معصومه در ابتدای ورود و خروج از صحن چشمانشان به قبر وی بیافتد.

منابع

• ۱- مؤسسه فرهنگی هنری علامه قطب راوندی
• ۲- پایگاه اینترنتی حوزه
• ۳- وبسایت مؤسسه بحار
• ۴- الثقات العیون فی سادس القرون، آقا بزرگ تهرانی، ص ۱۰۳.
• ۵ -اعیان الشیعه، سید محسن امین عاملی، ج ۷، ص ۲۶۰.
• ۶- ریاض العلماء، میرزا عبدالله افندی، ج ۲، ص ۴۳۵
• ۷- مجموعه دیدار با ابرار
• ۸ - الغدیر، ج ۵، ص ۳۸۰
• ۹ -الثقات العیون فی سادس القرون، ص ۱۳، ۷۵، ۱۹۲، ۲۰۶، ۲۵۴.
• ۱۰- معالم العلماء، ابن شهر آشوب، ص ۵۵.
• ۱۱ - الذریعة، آقا بزرگ تهرانی، ج ۲، ص ۳۰۳؛ ج ۴، ص ۳۰۱؛ ج ۷، ص ۲۲۰؛ ج ۱۳، ص ۵۶؛ ج ۱۸، ص ۲۸۰؛ ج ۲۴، ص ۱۴.
• ۱۲-ریاض العلماء، ج ۲، ص ۴۲۴ و ۴۲۵؛ الذریعة، ج ۴، ص ۵۰۲؛ ج ۵، ص ۲۷۷.
• ۱۳- معالم العلماء، ص ۵۵.
• ۱۴ - الذریعة، ج ۲۱، ص ۱۳.
• ۱۵ - الذریعة، ج ۴، ص ۲۲۸، ج ۱۳، ص ۳۷۲، ج ۱۶، ص ۵۰.