زیستفناوری: تفاوت میان نسخهها
←کاربردهای سنتی زیستفناوری: اصلاح کلمات انگلیسی و تبدیل آن ها به فارسی برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Saeedbiotech (بحث | مشارکتها) معرفی سایت بیوتکنولوژی |
||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
== پیوند به بیرون == |
== پیوند به بیرون == |
||
⚫ | |||
* [http://bio-engineering.ir/ سایت مهندسی علوم زیستی (بیوتکنولوژی)] |
* [http://bio-engineering.ir/ سایت مهندسی علوم زیستی (بیوتکنولوژی)] |
||
⚫ | |||
* [http://www.biotechnews.ir/ سرویس خبری بیوتکنولوژی ایران] |
* [http://www.biotechnews.ir/ سرویس خبری بیوتکنولوژی ایران] |
||
* [http://www.irost.com/ سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران] |
* [http://www.irost.com/ سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران] |
نسخهٔ ۹ ژانویهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۴۰
واژهٔ زیستفناوری[۱] (به انگلیسی: Biotechnology) (بیوتکنولوژی) نخستین بار در سال ۱۹۱۹ از سوی کارل ارکی (Karl Ereky) به مفهوم استفاده از سیستم های زنده و ارگانیسم ها برای توسعه یا تولید محصولات یا هر گونه کاربرد تکنولوژیکی که از سیستم های بیولوژیکی، موجودات زنده یا مشتقات آن استفاده می کند تا محصولات یا فرآیندهای خاصی را ایجاد یا اصلاح کند. به طور کلی هر گونه کنش هوشمندانه بشر در آفرینش، بهبود و عرضه فراوردههای گوناگون با استفاده از جانداران، به ویژه از طریق دستکاری آنها در سطح مولکولی در حیطه این مهمترین، پاکترین و اقتصادیترین فناوری سده حاضر، زیستفناوری، قرار میگیرد. نام این دانش از این رو در ایران با نام «بیوتکنولوژی» شناخته میشود که این عمل تقریباً در تمام کشورهای جهان با همین نام شناخته میشود.
زیست فناوری از جمله واژههای پر سرو صدای سالهای اخیر است. این واژه را درست یا نادرست به مفهوم همه چیز برای مردم به کار میبرند. بیوتکنولوژی را در یک تعریف کلی به کارگیری اندامگان یا ارگانیسم یا فرایندهای زیستی در صنایع تولیدی یا خدماتی دانستهاند. تعریف ساده این پدیده نوین عبارت است از دانشی که کاربرد یکپارچه زیستشیمی، میکروبشناسی و فناوریهای تولید را در سامانههای زیستی به دلیل استفادهای که در سرشت بین رشتهای علوم دارند مطالعه میکنند. در تعریف دیگر بیوتکنولوژی را چنین تشریح کردهاند:
فنونی که از موجودات زنده برای ساخت یا تغییر محصولات، ارتقا کیفی گیاهان یا حیوانات و تغییر صفات میکروارگانیسم ها برای کاربردهای ویژه استفاده میکند. بیوتکنولوژی به لحاظ ویژگیهای ذاتی خود دانشی بین رشتهای است. کاربرد این گونه دانشها در مواردی است که ترکیب ایدههای حاصل در طی همکاری چند رشته به تبلور قلمرویی با نظام جدید میانجامد و زمینهها و روششناسی خاص خود را دارد و در نهایت حاصل برهمکنش بخشهای گوناگون زیستشناسی و مهندسی است. زیستفناوری در اصل هستهای مرکزی و دارای دو جزء است: یک جزء آن در پی دستیابی به بهترین کاتالیزور برای یک فرایند یا عملکرد ویژهاست و جزء دیگر سامانه یا واکنشگری است که کاتالیزورها در آن عمل میکنند.
پیدایش زیستفناوری
سابقه بهکارگیری میکروارگانیسمها برای تولید مواد خوراکی مانند سرکه، ماست و پنیر به بیش از ۸ هزار سال پیش برمیگردد. نقش میکروارگانیسمها در تولید الکل و سرکه در سده پیش زمانی کشف شد که گروهی از بازرگانان فرانسوی در جستجوی روشی بودند تا از ترش شدن شراب و آبجو هنگام جابهجایی آنها با کشتی به نقاط دور جلوگیری کنند. آنان از لویی پاستور درخواست کمک کردند. لویی پاستور پی برد که مخمرها در خلأ قند را به الکل تبدیل میکنند. این فرایند بیهوازی تخمیر نام دارد؛ و نیز دریافت که ترشیدگی و آلودگی بر اثر فعالیت دسته باکتری اسید استیک که الکل را به سرکه تبدیل میکند روی میدهد.
کاربردهای سنتی زیستفناوری
کاربردهای سنتی زیست فناوری شامل اصلاح نباتات و دام، تهیه نان، ماست و پنیر بودهاست و پس از آن تولید پادزیستها (آنتی بیوتیکها)، انسولین انسانی و اینترفرون علوم آزمایشگاهی و هماکنون با پیدایش فناوری DNA نوترکیب، دستکاری ژنها و انتقال ژن از یک موجود زنده به دیگری یا به عبارت دیگر مهندسی ژنتیک، ظرفیت بهرهگیری از این فناوری به گونه فزایندهای افزایش یافتهاست.
در حال حاضر با توجه به افزایش بیرویه جمعیت و نیاز به تأمین مواد غذایی این جمعیت رو به تزاید، زیست فناوری کشاورزی مورد توجه ویژهاست و محصولات تراریخته گوناگون پرمحصول و مقاوم کشاورزی مانند ذرت، برنج، سویا، گوجه فرنگی، گندم تولید و بهکارگیری تکنیکهای نوین زیست فناوری در افزایش تولید شیر و گوشت دام مؤثر واقع شدهاند. تراریزش برنج چندسالی است که در ایران آغاز شده است ولی به دلیل سرسخت بودن برنج به تراریزش که خود از دشوار بودن کشت بافت آن ناشی میشود، این رویکرد متوقف شده است و به بسیاری از ارقام برنج بومی ایرانی تعمیم نیافته است. اگرچه تلاشهای اندکی به منظور کشت بافت برخی از ارقام برنج بومی ایرانی صورت پذیرفته است، این مهم مستلزم تلاش بیشتر محققین در این زمینه میباشد.[۲]
تأمین سلامت و بهداشت جمعیت بیش از شش میلیاردی ساکنان کره زمین از طریق تولید داروهای نوترکیب و واکسنها، دستیابی به روشهای درمان کمهزینه بیماریها و یافتن درمان بیماریهای بدون درمان و تشخیص سریعتر و مؤثرتر بیماریهای گوناگون از جمله بیماریهای ژنتیکی از وظایف زیست فناوری پزشکی است.
همچنین رویکرد جدید به محیط زیست در قرن حاضر و در نظر گرفتن آن به عنوان یک جزء از سرمایه ملی کشورها و لزوم حفظ آن با بهکارگیری بیوتکنولوژی از مهمترین دغدغههای بشر در سده حاضر است. حذف مؤثر آلایندههای محیطی خطرناک از محیط زیست با استفاده از میکروارگانیسمهای پالایشگر آلودگی و استفاده از فنون نگهداری ذخایر ژنتیکی کشور از جمله کاربردهای زیست فناوری در زمینه محیط زیست است. کاربردهای بیوتکنولوژی در صنعت که به تولید محصولات با صرف هزینه و انرژی کمتر، ضایعات اندک میانجامد و از همه مهمتر، کمترین اثر سوء بر محیط زیست را برجا میگذارد، باعث شد که از این فناوری به عنوان یکی از پاکترین بخشهای صنعت یاد شود. بیوتکنولوژی همچنین تولید محصولاتی که قبلاً از روشهای دیگر امکان تولید آن وجود نداشته یا بسیار سخت و دشوار بودهاست، ممکن ساختهاست.
فراوردههای زیستفناوری
فراوردههای بدست آمده از صنعت زیستفناوری در دنیا فراوان بوده و در کشور ایران تا به امسال (۱۳۸۶) به کمتر از ۲۰ عدد محدود میشود.
۱- اینترفرون بتا-۱ای با نامهای تجاری سینووکس Cinnovex و رسیژن ReciGen
۲- اینترفرون گاما با نام تجاری گاما ایمونکس
۳- آنزیمهای بیولوژی مولکولی مانند تک دی ان ای پلی مراز
۴- کیتهای تشخیص مولکولی بیماریها
۵- کیتهای الایزا مانند کیت الایزای تشخیص ایدز
۶- واکسنهای نسل جدید مانند واکسن هپاتیت ب
۷- داروهای جدید که در شرف ورود به بازار داخلی هستند مانند اینترفرون آلفا و استرپتوکیناز و اریتروپوئتین و اینترفرون بتا یک بی
۸- داروهای جدید که وارد بازار داخلی شدند مانند آنژی پارس (Angipars)
۹- هورمون محرک تخمکزایی (FSH)با نام سینال-اف و پاراتیروئید همورمون (PTH)با نام سینوپار و همچنین PEG-GCSF با نام پگاژن
پیشینهٔ زیستفناوری در ایران
حدود ۳۰ سال از عمر این فناوری جدید میگذرد و ایران نیز سرمایهگذاریهایی را برای تربیت نیروی انسانی و ایجاد چند مرکز تحقیقاتی آغاز کردهاست. مؤسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی و انستیتو پاستور از موسسات قدیمی ایران هستند که در زمینه تولید سرم و واکسن از زیستفناوری استفاده میکنند. اما اولین مرکز تخصصی بیوتکنولوژی دو دهه پیش در سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران شکل گرفت. بعد از آن مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و مؤسسات تحقیقاتی دیگر در بخشهای مختلف به خصوص دانشگاهها فعالتر شدند. در دههٔ ۷۰ گروهی از سوی وزارتخانههای علوم، جهاد کشاورزی و بهداشت و درمان به خارج اعزام شدند و با بازگشت این گروه، فعالیتهای تحقیقاتی رونق گرفت. در سال ۱۳۷۹ گروه بیوتکنولوژی به درخواست متخصصان و به دستور محمد خاتمی، رئیس جمهور وقت، در وزارت علوم تشکیل شد و برنامهٔ ملی بیوتکنولوژی نتایج فعالیت این گروهاست. شرکت سیناژن اولین و بزرگترین شرکت خصوصی بیوتکنولوژی در ایران است که از سال ۱۳۷۳ فعالیت خود را آغاز نموده است و تا سال ۱۳۹۲ بیش از ۸ فراورده دارویی نوترکیب را وارد بازار نموده است.
پیوند به بیرون
- سایت مهندسی علوم زیستی (بیوتکنولوژی)
- مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران
- سرویس خبری بیوتکنولوژی ایران
- سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
- انجمن ژنتیک ایران
- انستیتو پاستور ایران
- مؤسسه تحقیقات زیستفناوری کشاورزی
- جامعه دانشجویان بیوتکنولوژی
- Pazuki, Arman; Sohani, Mehdi (2013). "Phenotypic evaluation of scutellum-derived calluses in 'Indica' rice cultivars" (PDF). Acta Agriculturae Slovenica. 101 (2): 239–247. doi:10.2478/acas-2013-0020. Retrieved February 2, 2014.
{{cite journal}}
: Unknown parameter|lastauthoramp=
ignored (|name-list-style=
suggested) (help)
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ زیستفناوری از واژههای مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به جای biotechnology در انگلیسی و در حوزهٔ ژنشناسی است. «فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان ـ دفتر هشتم، بخش لاتین». فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ص. ۱۲. دریافتشده در ۲ فروردین ۱۳۹۱.
- ↑ Pazuki, Arman; Sohani, Mehdi (2013). "Phenotypic evaluation of scutellum-derived calluses in 'Indica' rice cultivars" (PDF). Acta Agriculturae Slovenica. 101 (2): 239–247. doi:10.2478/acas-2013-0020. Retrieved February 2, 2014.
{{cite journal}}
: Unknown parameter|lastauthoramp=
ignored (|name-list-style=
suggested) (help) - ↑ سید احسان تهامی، ناصر حافظی مطلق، فاطمه داوری نیا،" مقدمهای بر مهندسی پزشکی"،انتشارات گسترش علوم پایه، شابک ۹۷۸−۹۶۴−۴۹۰−۵۹۴−۰