پلی‌استر

پلی‌استر (به انگلیسی: Polyester) (کدهای PET یا PES) گونه‌ای از پلیمرها می‌باشند که دارای گرو‌های استر می‌باشند. به عنوان ماده‌ای خاص معمولا به پلی اتیلن ترفتالیت یا پی ای تی گفته می‌شود. پلی‌استر‌ها شامل مواد شیمیایی حاصل از واکنش‌های طبیعی مانند آنچه در کاتین پوسته کیاهان وجود دارد و نیز از سنتزهای پلیمریزاسیون پله‌ای همانند پلی بوتیرت می‌باشند. پلی‌استر‌های طبیعی و برخی از پلی‌استر‌های مصنوعی قابل تجزیه زیستی می‌باشند، ولی این خاصیت شامل بیشتر پلی‌استر‌های حاصل از سنتز نمی‌شود. با توجه به ساختار پلی‌استر های ممکن است ترموپلاستیک یا ترموست باشند. پلی‌استر‌هایی هم وجود دارند که قابلیت حل شدن در سختی ساز‌ها را دارند ولی بیشتر پلی‌استر‌ها ترموپلاستیک می‌باشند.

پلی استر‌ها بیشتر در ساختار الیاف مصنوعی بکار می‌روند. الیاف مصنوعی حاصل از دی‌متیل ترفتالات (DMT) یا اسید ترفتالیک و اتیلن گلیکول (الیاف پلی استر استاندارد یا نوع تجاری تریلن ٰterylene) یا از ۱ و ۴ در متیلول سیکلوهگزان (نوع وستان (vestan) یا کودل (kodel) که به روش ذوب‌ریسی تولید می‌شوند.

تولید انبوه این الیاف از سال ۱۹۴۵ آغاز شده است و امروزه این لیف با تولید جهانی ۲۱ میلیون تن در سال ۲۰۰۲ بیشترین سهم تولید را در بین الیاف به خود اختصاص داده است.

خصوصیات: چگالی g/cm۳ ۱٫۳۸، نیروی پارگی بسیار زیاد، الاستیسیتۀ خوب، مقاومت سایشی، ثبات بسیار خوب نوری، مقاومت بالا در برابر اسیدهای معدنی و آلی (در اسید سولفوریک غلیظ تجزیه می‌شوند)

الیاف پلی‌استر چروک و نمدی نمی‌شوند و همچنین جمع نمی‌شوند، به‌راحتی شستشو و به‌سرعت خشک می‌شوند. حالات قابل عرضه: نخ‌های فیلامنتی، الیاف مقطع (قابل اختلاط با پشم، پنبه، و نوع قابل استفاده در فرش) دسته الیاف، الیاف لایی، تک‌فیلامنت‌ها و پارچه‌های بی‌بافت (به انگلیسی: spunbond fabric) و انواع الیاف میان‌تهی الیاف هالو ( به انگلیسی: Hollow fiber) و الیاف دوجزئی

انواع پلی استر

پلی‌استر لیفی گرمانرم (به انگلیسی: thermoplastic fiber) است و دراثر حرارت تغییر حالت می‌دهد درحالی‌که در دمای بالا مشتعل می‌شود. پلی‌استر بالاترین سختی و مدول کشسانی و همچنین جذب آب کم و حداقل جمع شدگی در اثر حرارت نسبت به الیاف مصنوعی دیگر را دارد. پلی‌استر غیراشباع (UPR) رزین ترموست است که فایبرگلاس‌های تقویت‌شده از پلی‌استر غیراشباع کاربردهای گسترده‌ای در بدنۀ قایق‌ها و قسمت‌هایی از بدنۀ خودروها دارد. با توجه به ترکیب زنجیره اصلی خود پلی‌استر می‌تواند:

Composition of the main chain	Homo- or copolymer	Examples of polyesters	Examples of manufacturing methods
Aliphatic	Homopolymer	پلی‌گلیکولید or Polyglycolic acid (PGA)	Polycondensation of glycolic acid
		اسید پلی‌لاکتیک (PLA)	Ring-opening polymerization of lactide
		پلی‌کپرولاکتون (PCL)	Ring-opening polymerization of caprolactone
		Polyhydroxyalkanoate (PHA)
		Polyhydroxybutyrate (PHB)
	Copolymer	Polyethylene adipate (PEA)
		Polybutylene succinate (PBS)	Polycondensation of succinic acid with ۴٬۱-بوتان‌دیول
		Poly(3-hydroxybutyrate-co-3-hydroxyvalerate) (PHBV)	بسپار ناهمگن of 3-hydroxybutanoic acid and 3-hydroxypentanoic acid, butyrolactone and valerolactone (oligomeric aluminoxane as a catalyst)
Semi-aromatic	Copolymer	پلی‌اتیلن ترفتالات (PET)	Polycondensation of terephthalic acid with ethylene glycol
		پلی‌بوتیلن ترفتالات (PBT)	Polycondensation of terephthalic acid with ۴٬۱-بوتان‌دیول
		Polytrimethylene terephthalate (PTT)	Polycondensation of terephthalic acid with ۳٬۱-پروپان‌دیول
		Polyethylene naphthalate (PEN)	Polycondensation of at least one naphthalene dicarboxylic acid with ethylene glycol
Aromatic	Copolymer	Vectran	Polycondensation of ۴-هیدروکسی‌بنزوئیک اسید and 6-hydroxynaphthalene-2-carboxylic acid

جستارهای وابسته

• فاستونی
• الیاف مصنوعی
• مشخصات فیزیکی الیاف

منابع

• این متن مقاله از کتاب فرهنگ تشریحی علوم و تکنولوژی الیاف اقتباس شده است.

↑ دکتر احمد موسوی شوشتری و مهندس محمدعلی توانایی،۱۳۸۴، ص ۱۵۴ انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر