حق پناهندگی

حق پناهندگی (انگلیسی: Right of asylum)؛ (برخی اوقات حق پناهندگی سیاسی گفته می‌شود و واژه آن در یونان باستان ἄσυλον نامیده می‌شد) یک مفهوم حقوقی کهن است در مورد فردی که در کشور خود مورد آزار و اذیت قرار گرفته.

تعریف کهن

هرگاه فردی در کشور خود مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشد، این فرد ممکن است هنگامیکه در قلمرو دیگری تحت حفاظت دولت یا مقامات کلیسایی درقرون وسطی قرار گیرد، از حق پناهجویی برخوردار شود. این حق که پیش از این توسط مصری‌ها، یونانیان و عبریان به رسمیت شناخته شده بود، بعدها جزو سنت غربی‌ها شد. رنه دکارت، فیلسوف، ریاضی‌دان و فیزیک‌دان بزرگ عصر رنسانس به هلند گریخت، ولتر از نام‌دارترین فیلسوفان و نویسندگان فرانسوی به انگلیس و توماس هابز فیلسوف انگلیسی به فرانسه فرار کرد، زیرا هر کشوری محافظت برخی از خارجیان تحت تعقیب را می‌پذیرفت. مصری‌ها، یونانی‌ها و عبریان «حق پناهندگی» مذهبی را به رسمیت شناختند و از مجرمان (کسانی که متهم به جرم و جنایت شده بودند) در حدی به لحاظ قانونی محافظت می‌کردند.

کنوانسیون پناهندگان ۱۹۵۱ (تعریف معاصر)

کنوانسیون پناهندگان ۱۹۵۱ اسناد قانونی اصلی است برای به رسمیت شناختن حق پناهندگی که اولا با تصویب ۱۴۵ کشور عضو، اصطلاح پناهنده را تعریف می‌کند و ضمن مشخص کردن حقوق افراد آواره تعهدات قانونی دولت‌ها برای محافظت از آنها را مشخص می‌کند. اصل کلیدی اصل نان رفولمان (عدم اخراج) است یعنی هیچ دولتی نمی‌تواند پناهنده‌ای را به کشور مبدأ که جان پناهنده در معرض خطر قرار می‌گیرد، بازگرداند. این در حال حاضر به عنوان قاعده ای از قوانین عام بین‌المللی محسوب می‌شود. در این حالت برخی دولتها مبنا و پایه نان رفولمان را که در تعارض با حاکمیت دولت متبوعشان است و مانع می‌شود تا هر خارجی غیرقانونی را اخراج کنند، نادیده می‌گیرند. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد به عنوان "نگهبان" کنوانسیون 1951 و پروتکل 1967 آن عمل می کند. اعطای پناهندگی ممکن است در برخی کشورها تابع شرایط سنگینی باشد و راه حل تفاهم آمیز این مشکل سازمان ملل است که در همکاری بین المللی انجام می‌دهد و با توجه به اینکه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد از وظیفه نظارت بر کنوانسیون های بین المللی برای حمایت از پناهندگان برخوردار است تشخیص می دهد که هماهنگی مؤثر اقدامات مقابله با این مشکل نیاز به همکاری دولت ها با کمیسیون عالی دارد.

پناهندگی سیاسی مدرن

ماده 14 اعلامیه جهانی حقوق بشر می گوید: "هرکس حق دارد برای جلوگیری از تعقیب از آزار و شکنجه از گرفتن حق پناهندگی در سایر کشورها برخوردار شود." کنوانسیون 1951 ملل متحد درباره وضعیت پناهندگان و پروتکل 1967 مربوط به وضعیت پناهندگان همچنین قوانین ملی مربوط به پناهندگی سیاسی را دنبال می کند. براساس این توافقنامه یک پناهنده (یا در معرض سرکوب مستقیم قرار گرفته ویا عوامل زیست محیطی باعث پناهندگی اش شده) فردی است که در خارج از قلمرو کشور مادری اش(و اگر ملیت ندارد در محل اقامت دائمی اش) به دلیل ترس از آزار و اذیت تحت محافظت قرار می‌گیرد. دسته بندی هایی که از موقعیت حفاظت شده برخوردار می‌شوند عبارتند از نژاد و قومیت، قبیله، ملیت، مذهب، عقاید سیاسی و عضویت و یا مشارکت در هر گروه خاص اجتماعی یا فعالیت های اجتماعی. که با تفسیر قربانیان واقعی آزار و شکنجه در برابر تعقیب کنندگانشان بر اساس اصل نان رفولمان (عدم اخراج) که نباید به کشور مبدأ که جان پناهنده در معرض خطر قرار می‌گیرد، بازگردانده شوند، این بخشی از قانون مرسوم و قانون متارکه(صلح یا آتش بس موقت ) ملی به حساب می آیدو
این مقررات و معیارهای پذیرفته شده به عنوان اصول و بخش اساسی کنوانسیون1951 ملل متحد در مورد وضعیت اخراج نشدن پناهندگان به کشور مبداء می‌باشد. از 1990 قربانیان آزار و شکنجه جنسی (که ممکن است شامل خشونت خانگی یا سرکوب سیستماتیک جنسیتی یا اقلیت جنسی باشند) در برخی کشورها به عنوان یک مقوله مشروع و قانونی برای دریافت اعطای پناهندگی پذیرفته شوند، و آن هنگامی است که متقاضیان پناهندگی اثبات کنند نمی‌توانند یا تمایلی به بازگشت به کشور مبداٰ بدلیل نداشتن حفاظت ندارند تا از حق پناهندگی از کشوری که پناه جو می‌پذیرد برخوردار شوند

جستارهای وابسته

• استرداد

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Right of asylum». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ دسامبر ۲۰۱۷.