همه‌خدایی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{اشتباه نشود|همه‌دادارباوری}} |
{{اشتباه نشود|همه‌دادارباوری}} |
||
{{خدا}} |
{{خدا}} |
||
'''همه‌خدایی''' یا '''پانتئیسم''' {{به انگلیسی|Pantheism}} باور به این است که [[خدا]] (یا [[الوهیت]]) و [[جهان هستی]] (یا [[طبیعت]] به عنوان |
'''همه‌خدایی''' یا '''پانتئیسم''' {{به انگلیسی|Pantheism}} باور به این است که [[خدا]] (یا [[الوهیت]]) و [[جهان هستی]] (یا [[طبیعت]] به عنوان کلّیّت همه چیز) یکی‌اند<ref>{{Cite book | title = The New Oxford Dictionary Of English | publisher = Clarendon Press | edition = | year = ۱۹۹۸ | location = Oxford | pages = ۱۳۴۱ | doi = | isbn = 0-19-861263-X | mr = | zbl = | jfm =}}</ref> و خدای شخصیّت‌دار، خالق و جدای از طبیعت وجود ندارد. واژه‌ی ''خدا'' مترادف است با قانون‌مندیِ حاکم بر امور جهان. بنا به این نظریه، خدا موجودی که جدا از این عالم باشد نیست؛ بلکه کلّ نظام طبیعی است یا جنبه‌ای از آن؛ یا جهان به طور کلّی خداست؛ یا قوّه و قدرتی که در تمام جهان انتشار و نفوذ دارد خداست. خدا همه جا هست و همه چیز است یا '''در''' همه چیز است. |
||
[[باروخ اسپینوزا]] مشهورترین [[فیلسوف]] معتقد به این [[مکتب]] |
[[باروخ اسپینوزا]] مشهورترین [[فیلسوف]] معتقد به این [[مکتب]] است و مهمترین مروّج آن محسوب می‌شود. |
||
مفهوم همه‌خدایی به چند هزار سال |
مفهوم همه‌خدایی به چند هزار سال پیش برمی‌گردد و حضور باورهای همه‌خدایی در برخی از ادیان شرقی ادامه دارد. در غرب، مفهوم همه‌خدایی به عنوان الٰهیّات و فلسفه‌ای جداگانه بر اساس کارهای [[فیلسوف]] سده‌ی ۱۷، [[باروخ اسپینوزا]]،<ref>Picton, James Allanson (1905). Pantheism: its story and significance. Chicago: Archibald Constable & CO LTD. {{ISBN|978-1-4191-4008-2|en}}.</ref> مشهورترین فیلسوف معتقد به این [[مکتب]] شناخته شد. [[اخلاق (کتاب)|کتاب اخلاق]] او در پاسخ به نظریهٔ [[دوگانه‌گرایی]] معروف [[دکارت]] بود که جسم و روح دو وجود جدا هستند.<ref name="Plumptre, Constance 1879 pp. 3">Plumptre, Constance (1879). General sketch of the history of pantheism, Volume 2. London: Samuel Deacon and Co. pp. 3–5, 8, 29. {{ISBN|978-0-7661-5502-2|en}}.</ref> اسپینوزا نظر [[یگانه‌انگاری]] را داشت که هر دو یکسان هستند، و یگانه‌انگاری یک بخش اساسی از فلسفهٔ اوست. او متّهم است به اینکه، با استفاده از کلام خدا، برای توصیف وحدت تمام مواد استفاده کرده است.<ref name="Plumptre, Constance 1879 pp. 3" /> |
||
== همه‌خداانگاری == |
== همه‌خداانگاری == |
||
نسخهٔ ۱۳ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۰۲:۲۴
| بخشی از سلسله مقالات در مورد: |
| خداباوری |
|---|
همه‌خدایی یا پانتئیسم (به انگلیسی: Pantheism) باور به این است که خدا (یا الوهیت) و جهان هستی (یا طبیعت به عنوان کلّیّت همه چیز) یکی‌اند[۱] و خدای شخصیّت‌دار، خالق و جدای از طبیعت وجود ندارد. واژه‌ی خدا مترادف است با قانون‌مندیِ حاکم بر امور جهان. بنا به این نظریه، خدا موجودی که جدا از این عالم باشد نیست؛ بلکه کلّ نظام طبیعی است یا جنبه‌ای از آن؛ یا جهان به طور کلّی خداست؛ یا قوّه و قدرتی که در تمام جهان انتشار و نفوذ دارد خداست. خدا همه جا هست و همه چیز است یا در همه چیز است.
باروخ اسپینوزا مشهورترین فیلسوف معتقد به این مکتب است و مهمترین مروّج آن محسوب می‌شود.
مفهوم همه‌خدایی به چند هزار سال پیش برمی‌گردد و حضور باورهای همه‌خدایی در برخی از ادیان شرقی ادامه دارد. در غرب، مفهوم همه‌خدایی به عنوان الٰهیّات و فلسفه‌ای جداگانه بر اساس کارهای فیلسوف سده‌ی ۱۷، باروخ اسپینوزا،[۲] مشهورترین فیلسوف معتقد به این مکتب شناخته شد. کتاب اخلاق او در پاسخ به نظریهٔ دوگانه‌گرایی معروف دکارت بود که جسم و روح دو وجود جدا هستند.[۳] اسپینوزا نظر یگانه‌انگاری را داشت که هر دو یکسان هستند، و یگانه‌انگاری یک بخش اساسی از فلسفهٔ اوست. او متّهم است به اینکه، با استفاده از کلام خدا، برای توصیف وحدت تمام مواد استفاده کرده است.[۳]
همه‌خداانگاری
همه‌خداانگاری یک نظر است که دنیا (یا جهان) و خدا (یا پروردگار) را مانند هم می‌داند. همه‌خداانگاران به یک خدای شخصی یا انسان انگارانه یا خالق معتقد نیستند. کلمه pantheism مشتق شده از کلمه یونانی (pan) به معنی همه و (theos) به معنی خداوند. به معنای دقیق کلمه، به این نکته اشاره می‌کند که، خداوند در فرایند ارتباطی با جهان بهتر دیده می‌شود. اگر چه اختلافاتی در همه‌خداانگاری وجود دارد اما عمدهٔ عقیده‌ها دربارهٔ کل جهان و وحدتی که همه جا را فرا گرفته و طبیعت مقدس بنا شده‌است. در همه‌خداانگاری، خدا و جهان مانند هم هستند اما درخدا فراگیران خداوند محدود و دورتر یا بیرون از جهان قراردارد.[۴]
تاریخ
اولین بار نویسنده ایرلندی جان تولاند در انگلستان در سال ۱۷۰۵م در کتابی به نام "بیان واقعی سوسیالیسم از همه خداانگاری " به کار برده‌است. او عقایدش را در سال ۱۷۱۰ م در نامه‌ای که به گوتفرید لایب نیتس نوشته‌است، اصلاح کرده‌است و آن زمانی بوده‌است که او از عقیده به خداهمه -انگاری برگشته وبه جهان جاوید معتقد نبوده‌است. به هرحال بسیاری از نویسندگان اولیه، مدارس فلسفه و مذاهب معتقد به خدای واحد، عقیده‌هایی دربارهٔ همه‌خداانگاران بیان کرده‌اند.
همه‌خداانگاری رواقیون با زنون از شهرهای کیتیون و کلومینانتن در امپراطوری فیلسوف مارسوس آرلیوس آغاز شد. در طول امپراطوری مسیحیت رم، فلسفه رواقی یکی از سه مکتب اصلی فلسفه بود که در راستای مکتب‌های ایپوگرافی و نوافلاطونی بود. تائوئیسم اولیه از لاوستی و ژانونستسی آغاز شد ودر برخی مواقع همه خداانگاری مورد توجه بود.
درکشورهای غربی همه‌خداانگاری در بین سالهای حاکمیت مسیحیت در میان قرن‌های ۱۴ تا ۱۵ میلادی، وقتی که الحاد و سنت شکنی حاکم بود، مورد اند و اقرار گرفت.
اولین پیشرفت با جوردانو برونو (سوزاندن ۱۶۰۰شمع) آغازشد. انتشار کتاب اخلاقیات با رواج اسپینوزا در سال ۱۶۷۵(به عنوان) منبع اصلی همه‌خداانگاری حجت را تمام کرد. اگر چه اسپینوزا بشخصه از کلمه «همه‌خداانگاری» استفاده نکرده و برخی در مورد اینکه بیشترین تمرکز او روی همه‌خداانگاری بوده‌است، بحث کرده‌اند.
جان تولاند نیز در کنار اسپینوزا و برونو مسائلی را انعکاس داده‌است. در سال ۱۷۲۰ میلادی او نوشته‌است همه‌خداانگاران شکلی از جشن گرفتن اجتماعی در جامعه‌ای لاتینی است. مهمترین بحث همه‌خداانگاری درسال ۱۷۸۵ در آلمان بود. بحث همه‌خداانگاری میان منتقد فدریک جادوکسی و دوستش موسی مندلسون به انتشار آگاهانه همه‌خداانکاری در بسیاری افکار آلمانی در قرن‌های ۱۸و ۱۹ میلادی کمک کرد.
در قرن ۱۹ همه‌خداانگاری مورد نظر مذاهب، بسیاری از نویسندگان مهم، فیلسوفان و بسیاری از فعالان مثل ویلیام وردرزث و ساموئل کالریج، از بریتانیا، یوهان گوتلیب فیخته فردیش ویلهم یوزف اشلینگ گئورگ ویلهم و فردیش هگل از آلمان و والت ویتمن و رالف والدو امرسون و هنری دیوبدثورو از آمریکا واقع شد.
به هر حال در طی ۲۰ قرن، همه‌خداانگاری اطلاعات تازه‌ای به وسیله ایدئولوژیست‌های مدنی مثل کمونیسم و فاشیسم به وسیله آشوب‌های مخرب جنگ‌های جهانی دوم و اخیراً سنی‌گرایی فلسفی مثل اگزیستانسیالیسم و پست مدرن کسب کرد. پافشاری وحدت‌گراهای مشهور مثل نولست لاورنوس دانشمند، آلبرت انیشتن، یوت روبنسون جفرس، هنرمندان فرانک لویر، نویسنده و مورخ آرنولد توبنی مؤثر بوده‌است.[۵]
جستارهای وابسته
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Pantheism». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۱۲.
پانویس
- ↑ The New Oxford Dictionary Of English. Oxford: Clarendon Press. 1998. pp. ۱۳۴۱. ISBN 0-19-861263-X.
- ↑ Picton, James Allanson (1905). Pantheism: its story and significance. Chicago: Archibald Constable & CO LTD. ISBN 978-1-4191-4008-2.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Plumptre, Constance (1879). General sketch of the history of pantheism, Volume 2. London: Samuel Deacon and Co. pp. 3–5, 8, 29. ISBN 978-0-7661-5502-2.
- ↑ ترجمه از ویکی‌پدیای انگلیسی (توسط قلیچ لی).
- ↑ ترجمه از ویکی‌پدیای انگلیسی.
پیوند به بیرون
- Beliefs, History and Practice of Pantheism (pantheism.net)
- Stanford Encyclopedia of Philosophy entry (plato.stanford.edu)
- Pantheism در کرلی
- The Pantheist Index, pantheist-index.net
- An Introduction to Pantheism (wku.edu)
- Herbermann, Charles, ed. (1913). . Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
- World Pantheist Movement (pantheism.net)
اندیشهٔ خدامحورانه | ||
|---|---|---|
| ||
| مفاهیم دینی | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مفهوم خدا |
| ||||||||||||
| وجود خدا |
| ||||||||||||
| الهیات |
| ||||||||||||
| مسئله زبان دینی | |||||||||||||
| مسئله شر | |||||||||||||
(برپایهی تاریخ فعالیت) |
| ||||||||||||
| موضوعات مرتبط | |||||||||||||