کونگ‌فو

پرونده:Kungfu karimi.jpg

کونگ‌فو (به چینی: 功夫) یک اصطلاح مشهور چینی است که بیشتر برای اشاره ماهر بودن در یک کاری استفاده می‌شود ـ اما در حال حاضر بیشتر برای هنرهای رزمی به کار میرد. از جمله مشهورترین نوع آن کونگ فوی چینی یا ووشو ـ یانوع ایرانی آن کونگفو توآبه کار می‌رود. معنای اصلی کونگ فو در زبان چینی تا حدی از آنچه که این روزها از این لغت برداشت می‌شود، متفاوت است. کونگ‌فو در اصل به معنای تخصص فرد در هر مهارتی - نه لزوماً رزمی- می‌باشد. تغییر معنایی این واژه احتمالاً به دلیل ترجمه نامناسب فیلم‌های چینی اتفاق افتاده‌است.

واژه شناسی

واژه کونگ‌فو از دو بخش «کونگ» یا «گونگ» (چینی: 功) به معنای کار، فعالیت، شایستگی یا دستاورد و «فو» (چینی: 夫) تشکیل می‌شود. «فو» در زبان چینی هم به معنی انسان است و هم پسوندی با معانی بسیار مختلف. اگر فو را در معنای اول آن در نظر بگیریم معنی کونگ‌فو چیزی شبیه به «دستاورد انسان» خواهد بود و اگر آن را پسوند بدانیم معنای آن «فعالیت و تلاشی که با صرف زمان و انرژی قابل توجه به دست می‌آید» خواهد بود. به این ترتیب «تمرین کونگ‌فو» در اصل به معنی تمرین یک رشته رزمی نبوده‌است بلکه به فرایند کلی تمرینات بدنی و ذهنی یک شخص و آموزش‌ها و تکامل مهارت‌های او اشاره داشته‌است. حالا این مهارت ممکن است در زمینه یک هنر رزمی باشد یا هر مهارت دیگری در رشته‌های هنری، علمی و فنی مختلف. از سبک‌های ایرانی کونگ فو می‌توان به کونگ فو پرتوآ، کونگ فو توآ و کونگ فو گرات سان اشاره کرد.

سبک‌ها

چی گونگ تمرین چی گونگ به معنای واقعی کلمه یک «تکنیک» نیست. این تکنیک در بر گیرندهٔ هماهنگ سازی حرکات بدن، تنفس و آگاهی از هدف تمرین، ژرف اندیشی و تن درستی است. پدیدهٔ «چی» به عنوان انرژی‌ای که در بدن تمام موجودات زنده جریان دارد توصیف می‌شود.

سبکهای متفاوتی از کونگ فو وجود دارند که بر مبنای مکاتب، فرقه‌ها و خانواده‌ها دسته‌بندی می‌شوند. این سبکها در طی دوره‌ای طولانی مدت توسعه یافته‌اند و به عنوان فرم‌های مهم دفاع شخصی در نظر گرفته می‌شوند. سبکهای مختلف کونگ فو را می‌توان به طور گسترده به دو دستهٔ درونی و بیرونی دسته‌بندی نمود. سبکهای بیرونی کونگ فو تمرکز خود را بر روی افزایش حجم تودهٔ عضلانی بدن و به بود سلامت قلبی - عروقی می‌گذارد. سبکهای درونی کونگ فو «چی» را به کار می‌گیرند.

سبکها و تکنیکهای مختلف کونگ فو سبکهای مبارزاتی مهم کونگ فو در پاراگراف‌های زیر توضیح داده شده‌اند. این تکنیکها مبانی فرم‌های مختلف هنرهای رزمی چینی را تشکیل می‌دهند.

پرونده:M.M.KARIMI.jpg

سبک میمون

تکنیکهای سبک میمون در بر گیرندهٔ حرکات میمون یا بوزینه مانند می‌شوند. این تکنیک‌ها در مجموع به عنوان «مشت میمون» شناخته می‌شوند. ویژگی سبک میمون در این است که به هنگام تمرین این سبک انواع مختلفی از سلاح‌ها به کار گرفته می‌شوند. تکنیکهای مهم کنگ فوی سبک میمون «هو چوان» و «تای شینگ پک کوار» هستند.

هو چوان

ویژگی تکنیک هو چوان حرکات آکروباتیک مانند پشتک‌های رو به جلو، پشتک‌های یک‌وری، پشتک‌های رو به عقب، ایستادن بر روی دستها، واروی دستی عقب، لانج رو به جلو، راه رفتن بر روی دو دست، چرخیدن بر روی پشت، لانج رو به عقب و غیره است. ضربات دست این سبک شامل چنگ زدن (مشت میمون) و چک زدن می‌شوند. دیگر حالتهای میمون هم در این نوع تکنیک گنجانیده شده‌اند.

تای شینگ پک کوار

انواع مختلف تکنیک «تای شینگ پک کوار» در زیر شرح داده شده‌اند.

• تکنیک میمون سنگی: در تکنیک میمون سنگی شما آمادهٔ دریافت ضربات بر روی بدن خود خواهید شد تا در عوض فرصتی به دست آورید تا نقاط ضعف حریفتان را مورد اصابت قرار دهید. تلاشها بدین منظور به انجام می‌رسند تا نقاط ضعف حریف مورد بررسی قرار گیرند بدون این که وسوسه شوید تا به نقاط باز بدن حریف ضربه وارد نمایید.
• تکنیک میمون ایستاده: این تکنیک هم چنین به نام میمون بلند شناخته می‌شود و تأکید آن بر صاف نگه داشتن بدن قرار داده می‌شود. ضربه وارد نمودن به نقاط فشار نیز یکی دیگر از ویژگیهای سبک میمون ایستاده‌است.
• تکنیک میمون گم شده: جوهرهٔ تکنیک میمون گم شده این است که با وانمود کردن این که شما گیج شده و «گم» گشته‌اید حریف خود را فریب دهید. شما باید انتقام خود را زمانی بگیرید که حریفتان کمترین اطلاعی از این که شما در صدد انجام چه حرکتی هستید نداشته باشد.
• تکنیک میمون چوبی: عصبانیت و خشونت ویژگیهایی هستند که با کمک این تکنیک به نمایش گذاشته می‌شوند. به زانو درآوردن حریف با استفاده از روش گلاویز شدن یکی از حرکات مهمی است که در این تکنیک به کار می‌رود.
• تکنیک میمون حیله‌گر: این تکنیک بسیار شبیه به تکنیک میمون گم شده‌است، با این وجود این تکنیک را باید به طور جداگانه مورد مطالعه قرار داد. شما در این تکنیک احساسات خود را تظاهر می‌نمایید تا حریف خود را برای انجام حمله وسوسه نمایید. تنها زمانی که حریف دفاع خود را پایین می‌آورد باید حملات را به اجرا گذاشت.

تکنیک آخوندک

تکنیک‌های آخوندک در دسته‌های «آخوندک شمالی» و «آخوندک جنوبی» تقسیم‌بندی می‌شوند.

تکنیک آخوندک شمالی

این تکنیک در شاندونگ یکی از ایالت‌های شمال شرقی چین به وجود آمد. تکنیک آخوندک شمالی در بر گیرندهٔ تکنیک‌های منحرف کنندهٔ حملاتی است که به صورت عمودی و با حرکاتی دایره وار یا شلاق مانند صورت می‌پذیرند. حرکت قلاب تکنیک آخوندک که با استفاده از سه انگشت به انجام می‌رسد برای حمله به چشم‌ها و هم چنین برای بلوک کردن حملات حریفان صورت می‌پذیرد.

سبک آخوندک جنوبی

این تکنیک به وسیلهٔ مردم هاکا که متعلق به جنوب غربی چین هستند به وجود آمد. این تکنیک متفاوت از تکنیک آخوندک شمالی است و تأکید آن بر روی مبارزه در فاصلهٔ نزدیک است. استفاده از ضربات لگد پایین محدود است و به حرکات دست اهمیت بیشتری داده می‌شود.

سبک اژدها

حرکات سریع و نیرومند یکی از ویژگی‌های مهم سبک اژدهای کونگ فو را تشکیل می‌دهند. در این سبک به تکنیک‌های متفاوتی که شامل چنگ انداختن، ضربات مشت و کف دست می‌شوند به نسبت حرکات پرشی و ضربات لگد اهمیت بیشتری داده می‌شود. سبک اژدها که با نام «لونگ یینگ» نیز شناخته می‌شود تکنیک‌های متفاوتی را برای فلج کردن حریف به کار می‌گیرد تا جایی که وی دیگر قادر به ادامهٔ مبارزه نخواهد بود.

صدمه رسانیدن به مفاصل بدن حریفان نیز از جمله دیگر تکنیک‌های مهم در سبک اژدها محسوب می‌شود. اژدها نمادی از نیروی درون است. از این رو سبک اژدها نیروی درونی را با نیروی بیرونی با یک دیگر ترکیب می‌نماید تا ضرباتی به مراتب قدرتمندتر ایجاد نماید.

سبک مار

تکنیکهای سبک مار برای ملایمت بخشیدن به حرکات بدن به کار برده می‌شوند. این ملایمت که نمایانگر حرکات مار است در حلقه زدن بدن به دور بدن حریف مفید واقع می‌گردد. این امر به ما کمک می‌کند تا به نحو بهتری از خود محافظت نماییم. با به کار گرفتن این تکنیک حرکات هجومی هم می‌توانند از زوایای مختلف به اجرا در آیند. در سبک مار فرد به هنگام مبارزه کردن از مشت‌های بسته شده استفاده نمی‌نماید. نبستن مشت‌ها فرد را قادر می‌سازد تا ضربات با انگشت و ضربات سریع و ناگهانی مؤثرتری را مورد اجرا قرار دهد.

سبک ببر

مهمترین ویژگیهای سبک ببر عبارتند از حرکات آکروباتیک آن، طرز ایستادنی پهن، حرکت پای فراوان و حالت منحصر به فرد مشت. در این حالت مشت، انگشت شصت نیز باید درست به مانند دیگر انگشتان دست حلقه شوند. عموماً انگشت شصت به دور دیگر انگشتان می‌پیچد؛ با این وجود در این حالت این انگشت نیز باید حلقه شود.

ضربات کف دست به همراه فو می گوک (لگد دم ببر) ویژگی منحصر به فرد این سبک را تشکیل می‌دهند. این تکنیک رزمی کاران کونگ فو را به دریافتن نیروی درون خود وامی‌دارد؛ با این وجود امکان دارد این امر تنها پس از انجام تمریناتی کافی به دست آید. کل سبک ببر حول محور قدرت و نیرو می‌چرخد.

انواع مختلفی از صداهای خاص وجود دارند که رزمی کاران کونگ فو برای خارج کردن دی‌اکسید کربن از سیستم بدن از خود درمی‌آورند؛ چنین صداهای خاصی در جای گزین نمودن دی‌اکسید کربن با اکسیژن آنها را یاری می‌نماید. در این سبک فرد باید نقاط صورت، گردن، مچ دستها، بازوها و ناحیهٔ بین پا را در حریف خود را مورد هدف قرار دهد.

سبک درنا

این سبک از کونگ فو به وسیلهٔ فانگ چینیانگ، یک رزمی کار زن چینی پدید آمد. حرکات پیچیدهٔ دست و مبارزه در فاصلهٔ نزدیک از مهمترین ویژگی‌های سبک درنا محسوب می‌گردند؛ این حرکات به حرکات پرندگان به هنگام نوک زدن شباهت دارند. تکنیک درنای پرنده حرکت پر زدن بال‌ها را به کار می‌گیرد.

سبک پلنگ

این سبک از کونگ فو به خاطر حرکات برق آسا و سریعش شناخته می‌شود. از این رو حرکات پای شما باید سریع باشند. در سبک پلنگ، مشت نقشی بسیار مهم را در هدف قرار دادن گلو، ناحیهٔ بین پا و ناحیهٔ شکمی زیر استخوان سینه ایفا می‌نماید. در این سبک همراه با حرکات پای سریع، طرز ایستادن‌هایی محکم برای انجام حرکات مورد نیاز لازم است.

پانگائی - نون

این یکی از سبک‌ها کونگ فو است که به خاطر بلوک‌های نرم و ضربات سختش شناخته می‌شود. تکنیک اوئچی ریو در کاراته بر مبنای پانگائی - نون بنیان گردیده‌است. شو شیوا بنیان‌گذار سبک پانگائی - نون در کونگ فو بود.

تکنیک‌های کونگ فوی یاد شده در این مقاله به ما ایده‌ای را در رابطه با روش‌های بسیار مؤثر دفاع شخصی به کار رفته در هنرهای رزمی چینی می‌دهد. کسب مهارت در این سبکها نیاز به انجام تمرینات بسیار و همین‌طور از خود گذشتگی دارد.

پرونده:Gihanjae&brus.jpg

منابع

• علی حق‌شناس، دانشنامه هنرهای رزمی، تهران، ۱۳۹۴.