تداخل الکترومغناطیسی

تداخل الکترومغناطیسی برای یک موج الکترومغناطیس، عبارت است از تداخل حاصل از القای الکترومغناطیسی یا برهم‌نهی با دیگر امواج الکترومغناطیسی منتشر شده در فضا.

این پدیده می تواند باعث ایجاد نویز روی موج شده یا به کلی آن را از بین ببرد. به طور اختصاری آن را در زبان انگلیسی به صورت EMI که در واقع Electromagnetic Interference نشان می دهند. این همان تداخل رادیویی یا Radio Frequency Interference می باشد که به اختصار RFI خوانده می شود.هر گاه در پهنه طیف فرکانس های رادیویی، علائمی به صورت اغتشاش که توسط یک منبع بیرونی (منظور خارج از حوزه کار مدار یا وسیله مورد استفاده) ایجاد می گردد، بتواند از طریق القاء الکترومغناطیسی، القاء الکترواستاتیکی یا حتّی هدایت، بر روی یک مدار الکتریکی تأثیر بگذارد، می توان گفت که تداخل رادیویی وجود دارد.تأثیر اغتشاش ناشی از تداخل می تواند منجر به کاستن از کارایی مدار و یا حتّی توقف کار و آن شود. از نقطه نظر انتقال داده ها این به صورت افزایش نرخ خطا در داده ها تااز دست رفتن همه داده ها قابل تعبیر است. هر دو منابع ساخته دست انسان و طبیعی وجود دارند که تغییرات جریان یا ولتاژ ایجاد می نمایند که می تواند باعث بروز تداخل الکترومغناطیسی یا EMI گردد. برای نمونه سامانه تولید جرقه در شمع های خودرو، دستگاه های تلفن همراه، توفان های تندری (توفان های رعد و برق)، خورشید و شفق های قطبی، نمونه هایی از منابع تداخل الکترومغناطیسی ساخت دست انسان و طبیعی می باشند. تداخل های الکترومغناطیسی بر روی دستگاه های رادیو که در باند امواج متوسط و کوتاه کار می کنند و به رادیوی AM مشهورند، اثر چشمگیری دارند. در گذشته که این دستگاه های رادیو برای دریافت امواج بلند نیز طراحی شده بودند، تداخل امواج الکترومغناطیسی بر پهنه امواج بلند بسیار بارز و چشمگیر بوده و مزاحمت زیادی در دریافت امواج ایستگاه های رادیویی در این پهنه داشت. یکی از دلایل عدم به کار گیری از امواج بلند یا LW در گیرنده های رادیویی کنونی همین مشکل تأثیرپذیری بالای آنها از تداخل های الکترومغناطیسی بوده است. نباید فراموش کرد که در گیرنده های AM کنونی تأثیرپذیرترین پهنه، امواج متوسط یا MW است. هر گاه توفان تندری وجود داشته باشد، می توانید صدای ناشی از پدیده آذرخش را روی دستگاه رادیوی AM بشنوید. تداخل الکترومغناطیسی بر دستگاه های تلفن همراه، دستگاه های رادیوی FM، دستگاه های تلویزیون (به ویژه تلویزیون آنالوگ) هم می تواند، اثر بگذارد. به علاوه تداخل های الکترومغناطیسی بر رصدها یا مشاهدات ستاره شناسی مبتنی بر دریافت امواج رادیویی کیهان نیز، تأثیر می گذارد.

شکل ۱:تأثیر تداخل الکترومغناطیسی که در تصویر تلویزیون آنالوگ دیده می شود

جنگ الکترونیکاز تداخل الکترومغناطیسی می توان در جنگ به عنوان وسیله ای برای آسیب رساندن یا از کارانداختن تجعیزات الکترونیکی و مخابراتی دشمن استفاده کرد. روشی برای آسیب رساندن به رایانه های دشمن از این راه پیشنهاد شده که با عنوان بمب های الکترومغناطیسی مشهور می باشد و مبتنی بر القاء انرژی امواج الکترومغناطیسی با شدت بالا بر روی رایانه است به طوری که به مدارهای درونی رایانه آسیب جدّی وارد نموده و آن را به طور کامل از کار بیاندازد. عمل کرد بمب های الکترومغناطیسی از نظر شدت انرژی مشابه با عمل کرد آذرخش می باشد. نمونه دیگری از این روش ها وسیله ای به نام GPS Jammer است که می تواند با استفاده از تداخل الکترومغناطیسی تمام گیرنده های GPS را تا شعاع وسیعی در یک منطقه، مختل نموده و از کار بیاندازد. علاوه بر GPS Jammer به وسیله Mobile Jammer نیز می توان دستگاه های تلفن همراه را تا شعاع وسیعی مختل نموده و از کار انداخت که همه این روش ها و تجهیزات در جنگ الکترونیک بر پایه ایجاد تداخل های الکترومغناطیسی کار می کنند.