باقلا

باقلا
باقلا، Vicia faba
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاه
رده:	گیاهان دو لپه
راسته:	باقلاسانان
تیره:	باقلاییان
گونه:	V. faba
نام دوبخشی
Vicia faba

میوه باقله به شکل غلاف

باقله (که باقلا یا باقالی یا باقله و یا "باقلی" هم گفته می شود) گیاهی است یک ساله از خانواده بقولات. دارای برگهای تخم مرغ شکل و میوه غلاف مانند است. به میوه و دانه آن نیز باقله گفته می‌شود.

باقلا

ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱٬۴۲۵ کیلوژول (۳۴۱ کیلوکالری)
کربوهیدرات	58.29 g
فیبر خوراکی	25 g
چربی	1.53 g
پروتئین	26.12 g
ویتامین‌ها	درصد ارزش روزانه
ویتامین (B۱)	۴۸٪ 0.555 میلی‌گرم
(B۲)	۲۸٪ 0.333 میلی‌گرم
نیاسین (B۳)	۱۹٪ 2.832 میلی‌گرم
ویتامین ب۶	۲۸٪ 0.366 میلی‌گرم
فولیک (B۹)	۱۰۶٪ 423 میکروگرم
ویتامین ث	۲٪ 1.4 میلی‌گرم
ویتامین کا	۹٪ 9 میکروگرم
مواد معدنی	مقدار درصد ارزش روزانه
کلسیم	۱۰٪ 103 میلی‌گرم
آهن	۵۲٪ 6.7 میلی‌گرم
منیزیم	۵۴٪ 192 میلی‌گرم
منگنز	۷۷٪ 1.626 میلی‌گرم
فسفر	۶۰٪ 421 میلی‌گرم
پتاسیم	۲۳٪ 1062 میلی‌گرم
سدیم	۱٪ 13 میلی‌گرم
روی	۳۳٪ 3.14 میلی‌گرم
Link to USDA Database entry
یکاها μg = میکروگرم • mg = میلی‌گرم IU = یکاهای بین‌المللی
†درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

تاریخچه

این گیاه سابقه کشت زیادی دارد. در مصر باستان، یونان باستان و روم باستان از این گیاه استفاده می‌شده‌است. و در ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به چین رسیده‌است.

خواص درمانی

باقالی منبع تامین فیبر مناسبی است. همچنین به دلیل بالا بودن میزان پروتئین، می‌تواند همراه با برنج (باقله پلو) به یک غذای کامل تبدیل شود. کلسیم و پتاسیم موجود در باقله می‌تواند از بروز پوکی استخوان جلوگیری نموده و به کنترل فشارخون بالا کمک می‌کند.

برای باقله خواصی در رابطه با سنگ کلیه، رماتیسم، مثانه و نقرس ذکر شده‌است. در عوض باقله تحریک کننده اصلی بیماری فاویسم بوده که به خاطر آن به این بیماری در فرهنگ عامه باقله‌ای گفته می‌شود. مصرف آن برای مبتلایان می‌تواند به مرگ بیمار منجر گردد در بسیاری از افراد باقالی جواب آزمایش هپاتیت ب را مثبت می‌کند و باعث اشتباه شدن آزمایش خون می‌شود و توصیه می‌شود خانم‌های باردار به هیچ عنوان مصرف نکنند تا به کودک آسیب وارد نشود.

مصرف در کشور ایران

دانه باقلا

در کشور ایران بیشترین مصرف باقله به ساکنان شهرستان بهبهان واقع در جنوب شرقی استان خوزستان نسبت داده شده و کشت باقله ( بوقله به زبان محلی همین دیار )در این شهرستان به صورت وسیعی صورت گرفته است.

موارد مصرف امروزه باقالا

در عمل، امروزه باقلا خواصّ پزشکی سنّتی خود را از دست داده و فقط مصرف خوراکی دارد. در برخی از نواحی باقلاخیز، مانند گیلان و مازندران، باقلای خام، به تفنّن، تنها یا با برخی «مخلّفاتِ» دیگر (مثلاً، در گیلان باکته، «اَشْبَل» یا تخم نمکسود ماهی) خورده می‌شود. اما خوردن باقلای پخته گرم (همراه با نمک و گلپر و سرکه) در کوچه و بازار بویژه در فصل سرما در همه جا معمول است. به گزارش مارتین لیوی، باقلای پخته «یکی از خوراکیهای عمده مستمندان است و در شهرهای مصر بیش‌تر مردم باقلا و روغن و سرکه را با نان لقمه کرده به عنوان صبحانه می‌خورند». در ایران، باقلا جزء اصلی چند خوراک، از جمله باقلاپلو، خورشِ باقلا، باقلا قاتق و کوفته باقلا نیز هست. در ادب فارسی، مدح یا ذمی از باقلا سراغ نداریم، ولی بسیاری از شاعران عرب، فارغ از قیل و قال حکما، در وصف و تشبیه باقلا داد سخن داده‌اند.

جستارهای وابسته

• فابیسم (بیماری باقله‌ای)

منابع

• دانشنامه رشد
• تبیان