فرقه دموکرات (ایران): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Taranet (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۶۱٬۰۰۶ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Taranet (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۶۱٬۰۰۶ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
انتخابات [[مجلس دوم مشروطه]] انجام شد و احزاب جدیدی پا گرفتند از جمله حزب دموکرات که برنامه کار [[سوسیال دموکرات]]ی داشت و حزب [[اعتدالیون]] که [[محافظه کار]] به شمار می‌رفت.
انتخابات [[مجلس دوم مشروطه]] انجام شد و احزاب جدیدی پا گرفتند از جمله حزب دموکرات که برنامه کار [[سوسیال دموکرات]]ی داشت و حزب [[اعتدالیون]] که [[محافظه کار]] به شمار می‌رفت.


افکار و عقاید آن برگرفته از افکار سیاسی [[حزب سوسیال دموکرات قفقاز]] بود.[[سید جلیل اردبیلی]]، [[سید حسن تقی زاده]]، [[محمدتقی بهار]]، حسینقلی خان نواب، [[سلیمان‌میرزا اسکندری]]، [[وحید الملک]]، و [[سیدمحمدرضا مساوات]] و شیخ [[محمد خیابانی]] روسای حزب دموکرات بودند.
افکار و عقاید حزب دموکرات برگرفته از افکار سیاسی [[حزب سوسیال دموکرات قفقاز]] بود. [[سید جلیل اردبیلی]]، [[سید حسن تقی زاده]]، [[محمدتقی بهار]]، حسینقلی خان نواب، [[سلیمان‌میرزا اسکندری]]، [[وحید الملک]]، و [[سیدمحمدرضا مساوات]] و شیخ [[محمد خیابانی]] روسای حزب دموکرات بودند.


مرام حزب دموکرات:
مرام حزب دموکرات:
خط ۳۱: خط ۳۱:
شاهزاده [[سلیمان‌میرزا اسکندری]] نوه فتحعلیشاه نیز عضو [[کمیته ملی انقلاب]] و سر دبیر نشریه حقوق بود. او یکی از رادیکالترین دموکراتها به حساب میآمد و در تابستان ۱۹۱۰ (۱۲۸۹) رهبر حزب در مجلس شد.
شاهزاده [[سلیمان‌میرزا اسکندری]] نوه فتحعلیشاه نیز عضو [[کمیته ملی انقلاب]] و سر دبیر نشریه حقوق بود. او یکی از رادیکالترین دموکراتها به حساب میآمد و در تابستان ۱۹۱۰ (۱۲۸۹) رهبر حزب در مجلس شد.


[[وحید الملک شیبانی]] همکار نزدیک [[حسن تقی‌زاده]]، در کمبریج در نزد [[ادوارد براون|براون]] در رشته تاریخ و ادبیات انگلیس تحصیل کرده بود. شیبانی بعد از کودتای ۱۹۰۸ (۱۲۸۷) سلسله مقاله‌هایی در تایمز لندن نوشت. او و [[سلیمان‌میرزا اسکندری]] دو نفر از بهترین خطیبان مجلس بودند و بارها مانع اوجگیری قدرت اعتدالیون شدند.
[[وحید الملک شیبانی]] همکار نزدیک [[حسن تقی‌زاده]]، در کمبریج در نزد [[ادوارد براون|براون]] در رشته تاریخ و ادبیات انگلیس تحصیل کرده بود. شیبانی بعد از کودتای ۱۹۰۸ (۱۲۸۷) سلسله مقاله‌هایی در تایمز لندن نوشت. او و [[سلیمان‌میرزا اسکندری]] دو نفر از بهترین خطیبان مجلس بودند و بارها مانع اوجگیری قدرت [[اعتدالیون]] شدند.


[[محمدرضا مساوات]] نیز عضو [[کمیته ملی انقلاب]] و سردبیر نشریه [[مساوات]] بود که یکی از روزنامه‌های مهم رادیکال در مشروطه اول به شمار میآمد.
[[محمدرضا مساوات]] نیز عضو [[کمیته ملی انقلاب]] و سردبیر نشریه [[مساوات]] بود که یکی از روزنامه‌های مهم رادیکال در مشروطه اول به شمار میآمد.
خط ۴۱: خط ۴۱:
شیخ [[محمد خیابانی]] که بیشتر به نفع دموکراتها رأی میداد، عضو انجمن تبریز بود. او روحانی خوشنام و از خطبای نیرومند آذربایجان بود که در زمان جنگ داخلی به صفوف رزمندگان مجاهدین پیوسته بود و میگفتند که عضو فرقه [[اجتماعیون عامیون]] است. یک دهه بعد او رهبر نهضت ملی در آذربایجان شد که [[قیام خیابانی]] نام گرفت.
شیخ [[محمد خیابانی]] که بیشتر به نفع دموکراتها رأی میداد، عضو انجمن تبریز بود. او روحانی خوشنام و از خطبای نیرومند آذربایجان بود که در زمان جنگ داخلی به صفوف رزمندگان مجاهدین پیوسته بود و میگفتند که عضو فرقه [[اجتماعیون عامیون]] است. یک دهه بعد او رهبر نهضت ملی در آذربایجان شد که [[قیام خیابانی]] نام گرفت.


برخی از اعضای حزب دموکرات بعدا [[حزب سوسیالیست (ایران)|حزب سوسیالیست]] و [[حزب تجدد]] را تشکیل دادند.<ref>آبراهامیان ص.۱۱۰</ref>

==پانویس==
{{پانویس}}


== منابع ==
== منابع ==
* {{یادکرد|نویسنده=بهار، محمدتقی|کتاب=تاریخ مختصر احزاب سیاسی|ناشر=شرکت سهامی کتابهای جیبی|سال=۱۳۵۷|شهر=تهران}}
* {{یادکرد|نویسنده=بهار، محمدتقی|کتاب=تاریخ مختصر احزاب سیاسی|ناشر=شرکت سهامی کتابهای جیبی|سال=۱۳۵۷|شهر=تهران}}


*{{یادکرد |کتاب = ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی |نویسنده = [[یرواند آبراهامیان|آبراهامیان، یرواند]]|ترجمه = کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری، محسن مدیر شانه‌چی |فصل = |صفحه = ص.۱۰۷ تا | ناشر = نشر مرکز| چاپ = دوم| سال = ۱۳۷۸|شابک = }}


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

نسخهٔ ‏۹ آوریل ۲۰۰۹، ساعت ۱۶:۲۱

جنبش مشروطه
شاهان قاجار
نام
دورهٔ پادشاهی

۱۱۷۵–۱۱۶۱
۱۲۱۳–۱۱۷۶
۱۲۲۷–۱۲۱۳
۱۲۷۵–۱۲۲۷
۱۲۸۵–۱۲۷۵
۱۲۸۸–۱۲۸۵

۱۳۰۴–۱۲۸۸

حزب دموکرات از احزاب سیاسی دوره مشروطهٔ ایران بود که به دست مشروطه‌خواهان تأسیس شد. انتخابات مجلس دوم مشروطه انجام شد و احزاب جدیدی پا گرفتند از جمله حزب دموکرات که برنامه کار سوسیال دموکراتی داشت و حزب اعتدالیون که محافظه کار به شمار می‌رفت.

افکار و عقاید حزب دموکرات برگرفته از افکار سیاسی حزب سوسیال دموکرات قفقاز بود. سید جلیل اردبیلی، سید حسن تقی زاده، محمدتقی بهار، حسینقلی خان نواب، سلیمان‌میرزا اسکندری، وحید الملک، و سیدمحمدرضا مساوات و شیخ محمد خیابانی روسای حزب دموکرات بودند.

مرام حزب دموکرات:

  1. انفکاک کامل قوای سیاسی از روحانیون.
  2. ایجاد نظام اجباری.
  3. تقسیم املاک بین رعایا.
  4. قانون منع احتکار و تعلیم اجباری و بانک فلاحتی.
  5. ترجیح مالیات مستقیم بر غیرمستقیم.
  6. مخالفت با مجلس اعیان (مجلس سنا) بود.

حزب دموکرات مورد هجوم علما و گروه انبوهی از رعایا و توده قرار گرفت اما موفق شدند در مجلس فراکسیونی ۲۸ نفری به وجود آورند.

حزب دموکرات چند روزنامه به نام «روزنامه ایران نو» در تهران «روزنامه شفق» در تبریز «روزنامه نوبهار» در خراسان منتشر می‌ساخت و مخالفین خود را به نام محافظه کار، ارتجاعی و آخوند و سرمایه دار و اشراف و اعیان به باد انتقاد می‌گرفت. اما برنامه حزب دموکرات با مخالفت ائتلافی از محافظه کاران به رهبری بهبهانی و روحانیون دیگر، اشراف زمیندار، سران عشایر و حتی بعضی از تاجران و اصناف مواجه شد.

انتخابات مجلس دوم مشروطه انجام شد و احزاب جدیدی پا گرفتند از جمله حزب دموکرات که برنامه کار سوسیال دموکراتیک داشت و حزب اعتدالیون که محافظه کار به شمار میرفت.

برنامه رادیکال حزب دموکرات برای ایجاد دگرگونیهای اجتماعی شامل تصویب علنی تفکیک دین از دولت، کاهش اقتدار محلی بعضی از سران عشایر و نیز تعریف جدیدی از ملیت بود که فراتر از وابستگیهای مذهبی و قومی بود.

طبق نظر ملک زاده، حزب دموکرات که برنامه سوسیال دموکراتیک داشت، به دلیل ترس از واکنش منفی مردم عنوان دموکرات را به جای سوسیال دموکرات برای خود انتخاب کرد. بیشتر دموکراتهای مجلس به عنوان منتقدان علنی حکومت در مشروطه اول شهرت داشتند.

زمینه قومی نمایندگان در انتخابات آنها تأثیر داشت. همه دموکراتها بجز یک نفر، از مناطق شمال، شمال غربی یا شمال شرقی بودند.

حسینقلی نواب که لیبرال و تحصیل کرده اروپا و عضو وابسته سفارت لندن بود، عضو کمیته ملی انقلاب و نماینده مجلس اول نیز بود. بعد از کودتای ۱۹۰۸ (۱۲۸۷) نواب به صورت مشروطه خواه برجسته‌ای در تهران قد علم کرد.

شاهزاده سلیمان‌میرزا اسکندری نوه فتحعلیشاه نیز عضو کمیته ملی انقلاب و سر دبیر نشریه حقوق بود. او یکی از رادیکالترین دموکراتها به حساب میآمد و در تابستان ۱۹۱۰ (۱۲۸۹) رهبر حزب در مجلس شد.

وحید الملک شیبانی همکار نزدیک حسن تقی‌زاده، در کمبریج در نزد براون در رشته تاریخ و ادبیات انگلیس تحصیل کرده بود. شیبانی بعد از کودتای ۱۹۰۸ (۱۲۸۷) سلسله مقاله‌هایی در تایمز لندن نوشت. او و سلیمان‌میرزا اسکندری دو نفر از بهترین خطیبان مجلس بودند و بارها مانع اوجگیری قدرت اعتدالیون شدند.

محمدرضا مساوات نیز عضو کمیته ملی انقلاب و سردبیر نشریه مساوات بود که یکی از روزنامه‌های مهم رادیکال در مشروطه اول به شمار میآمد.

ابراهیم حکیم الملک طبیب مخصوص مظفرالدینشاه، حامی هنر بود و بعداً مدرسه نقاشی کمالالملک وموزه صنایع زیبا را تأسیس کرد که پیشگام در تربیت انواع هنرمندان در رشتههای مختلف شدند.

حزب دموکرات چندین عضو برجسته مذهبی نیز داشت. هر چند که در برنامه حزبی تفکیک دین از دولت تأیید شده بود. احمد قزوینی از علمای مشروطه خواه نجف که در جنگ تبریز شرکت کرده بود، شیخ ابراهیم زنجانی که پسر یکی از روحانیون برجسته بود، اما خودش فراماسون محسوب میشد و عضو مجلس اول هم شده بود؛ زنجانی در محکمه ویژهای که شیخ فضلالله نوری را محکوم کرد، مدعی العموم بود.

شیخ محمد خیابانی که بیشتر به نفع دموکراتها رأی میداد، عضو انجمن تبریز بود. او روحانی خوشنام و از خطبای نیرومند آذربایجان بود که در زمان جنگ داخلی به صفوف رزمندگان مجاهدین پیوسته بود و میگفتند که عضو فرقه اجتماعیون عامیون است. یک دهه بعد او رهبر نهضت ملی در آذربایجان شد که قیام خیابانی نام گرفت.

برخی از اعضای حزب دموکرات بعدا حزب سوسیالیست و حزب تجدد را تشکیل دادند.[۱]

پانویس

  1. ↑ آبراهامیان ص.۱۱۰

منابع

  • بهار، محمدتقی (۱۳۵۷)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی
  • آبراهامیان، یرواند (۱۳۷۸)، ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمهٔ کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری، محسن مدیر شانه‌چی، نشر مرکز، ص. ص٫۱۰۷ تا پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فرقه_دموکرات_(ایران)&oldid=1973504»