بی‌خوابی

برای دیگر کاربردها، بی‌خوابی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

بی‌خوابی
تخصص	عصب‌شناسی، روان‌پزشکی
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰	F51.0, G47.0
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام	307.42, 307.41, 780.51, 780.52
دادگان بیماری‌ها	26877
ئی‌مدیسین	med/۲۶۹۸
پیشنت پلاس	بی‌خوابی
سمپ	D007319

بی‌خوابی یا کم‌خوابی یک علامت است که فرد به طور مستمر به خواب نمی‌رود. به عبارتی دیگر مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدارشدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا نشود را بی‌خوابی گویند.

بی‌خوابی یکی از اختلالات خواب است که در روان‌شناسی خواب مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد. ناتوانی در به خواب رفتن و یا ناتوانی در خواب ماندن در مدت طولانی یا خواب عمیق را کم خوابی می‌گویند. کم‌خوابی درواقع خود بیماری به حساب نمی‌آید بلکه جزء علایم بیماری محسوب می‌شود. کم‌خوابی معمولاً ناشی از اضطراب و تنش هیجانی است. از دیگر علل کم خوابی، می‌توان احساس عدم امنیت، ترس از تنهایی، افسردگی و مصرف کافئین را نام برد. کم‌خوابی در بین زنان ۱٫۴ برابر مردان رایج است. بنابر آمارهای وزارت بهداشت آمریکا سالانه ۶۴ میلیون نفر از آمریکایی‌ها از کم‌خوابی رنج می‌برند. مصرف داروهای ضدافسردگی، قرص‌های خواب‌آور می‌تواند برای درمان موقت این بیماری مفید باشد اما بهترین راه برای درمان آن، تحریک دستگاه عصبی مرکزی است.

به تازگی محققان با توجه به تحلیل رفتار و عادات گروه‌های مختلفی از مردم در کشورهای مختلف و از گروه‌های سنی متفاوت، و همچنین بررسی گروه‌های مختلف از افرادی که از انواع بی خوابی رنج می‌برند به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از تلفن همراه به دلیل وجود نرم‌افزارهایی مانند شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های پیام رسان در آنها یکی از عوامل تأثیر گذار در بی خوابی هستند. این نرم‌افزارها به خصوص زمانی که روی تلفن همراه استفاده می‌شوند و با کاربر به تخت خواب می‌روند، باعث برهم زدن تمرکز پیش از خواب می‌شوند به گونه‌ای که تقریباً بعد از دریافت یا ارسال یک پیغام، بدن برای آنکه بتواند مجدداً به تمرکز لازم برای خواب برگردد به حدود ۳۰ دقیقه زمان نیاز دارد. این موضوع به دلیل تکرار شدن و با در نظر گرفتن اینکه شبکه‌های اجتماعی در همه جای دنیا در دسترس بوده و تعطیلی و هزینهٔ چندانی هم ندارند، به یکی از عوامل بی خوابی در عصر حاضر تبدیل شده است.

بر طبق دپارتمان سلامتی و خدمات انسانی آمریکا در سال ۲۰۰۷ ۶۴ میلیون آمریکایی از کمبود خواب رنج می‌برند. زنان بی‌خواب ۱٫۴ برابر مردان بی‌خواب هستند.

به نظر متخصصان میزان بی خوابی با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد و در افراد بالای ۶۵ سال این میزان از درصد بالاتری برخوردار است اما به طور کلی اختلالات خواب در همه سنین حتی در سنین کودکی نیز مانند بزرگسالی وجود دارد. آمار گویای این نکته است که یک سوم مردم ایران از بی خوابی به عنوان شایع‌ترین اختلال خواب رنج می‌برند. محققان معتقدند که بازدیدهای پرتکرار روزانه از شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر فرصت برخورداری از یک خواب خوب شبانه را از بین می‌برد و از سوی دیگر، افرادی نیز که مشکلات خواب دارند، ممکن است از پرسه زدن در این شبکه‌های مجازی به عنوان راهی برای وقت گذرانی استفاده کنند.

انواع بی‌خوابی

سه نوع بی‌خوابی تاکنون شناخته شده‌است: گذرا، حاد و مزمن.

1. بی‌خوابی گذرا بین چند روز تا یک هفته طول می‌کشد و ممکن است دلیل آن استرس باشد.
2. بی‌خوابی حاد به بی‌خوابی اطلاق می‌شود که بین سه هفته تا شش ماه است.
3. بی‌خوابی مزمن به بی‌خوابی بیش از یک سال اطلاق می‌شود و ممکن است برای حواس فرد اختلالات جدی ایجاد کند این نوع کم خوابی می‌تواند سالها طول بکشد. برخلاف دو نوع قبل این نوع کم‌خوابی می‌تواند اختلالی باشد که نتیجه مستقیم مشکلات روانی است. تأثیرات آن که با توجه به ریشه اش متفاوت خواهد بود شامل خواب‌آلودگی، خستگی عضلانی و یا روحی، و توهم می‌شود. غالباً مبتلایانِ به بیخوابی مزمن افزایش هوشیاری(alertness) خواهند داشت.

عوارض کم‌خوابی

• کاهش بهره ذهنی
• ابتلا به سرطان
• کندشدن واکنش محیطی
• خطر افسردگی
• افزایش خطر اختلالات عصبی
• ضعف سیستم ایمنی بدن
• افزایش خطر ابتلا به دیابت
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی
• فشار خون
• چاقی: پژوهش‌گران مرکز تحقیق تغذیه و چاقی نیویورک به این نتیجه رسیدند که کم‌خوابی شبانه علاوه بر به هم ریختن حال و هوا و مزاج آدمی موجب چاقی و به هم ریختن ظاهر بدن می‌گردد.

درمان بی‌خوابی

درمان بی‌خوابی به روشهای غیردارویی مانند مناسب نمودن بستر، مطالعه قبل از خواب، اصلاح عادات غذایی و روشهای دارویی مانند مصرف بنزودیازپین‌ها و زولپیدم صورت می‌گیرد.

جستارهای وابسته

• خواب