عزیزالله جوینی

عزیزاله جوینی (زاده۲ آذر ۱۳۰۴ - درگذشته ۲۵ بهمن ۱۳۹۱)، مصحح، محقق، نسخه‌شناس، مصحح متون کهن ادبی و شاهنامه‌پژوه، استاد دانشگاه

زندگی‌نامه

در۲ آذر ماه سال ۱۳۰۴ در روستای کلاته علی در نزدیکی شهر اسفراین به دنیا آمد. وی تحصیلاتش را تا دوره دکترا ادامه داد و در حوزه ادبیات فارسی و عربی، تلاش‌های بسیاری انجام داد. وی همچنین استاد بازنشسته دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود.

درگذشت

دکتر جوینی به دلیل خونریزی دستگاه گوارشی در بیمارستان بستری شد وی بعد از کمای سه‌روزه در پی خون‌ریزی داخلی، حدود ساعت ۲ بامداد چهارشنبه، ۲۵ بهمن سال ۱۳۹۱ در بیمارستان تهران کلینیک از دنیا رفت. و در قطعه نام آوران بهشت زهرا به خاک سپرده شد

سالشمار زندگي

1304 ش: تولد 2 آذرماه، در روستايي پايين جلگه اسفرآيين.(اسفراين)

1310 ش: آغاز آموزش نزد مكتب خانه پدر با كتا بهاي قرآن و گلستان سعدي.

1311 ش: فوت مادر، خانم گلستان جويني.

1313 ش: تحصيل در ده تاريخي ادكان و رفتن به مدرسه و نشستن در كلاس سوم پس از آزموني كه مدير مدرسه آقاي شيخ عبدالحسين شكوهي (نظري) به عمل آورد.

1316-19 ش: فراگيري حرفه خياطي و شاگردي مغازه اي در جوين.

1321 ش: فوت پدر، اقاي حجت ا... جويني.

1324 ش: سفر به مشهد مقدس براي كسب علوم حوزوي

1324-29 ش: تحصيل در مدرسه ميرزا جعفر مشهد مقدس با هدايت و ارشادات آقاي شاهچراغي، اهل نيشابور و معروف به سيد نيشابوري تا مرحله درس خارج.

1329-30 ش: تحصيل دروس علوم جديد به صورت متفرقه آزاد در آموزشگاه شبانه مستوفي تا سيكل اول به توصيه شيخ هاشم قزويني.

1330 ش: استخدام در وزارت فرهنگ خراسان پس از گرفتن سيكل اول و با اجازه ميرزا جواد آقا تهراني.

1335 ش: دريافت سه ديپلم – علمي، دانشسرا و ششم ادبي.

1335 ش: پذيرفته شدن در دانگشاه تهران و انصراف بدليل مشكلات انتقال آموزگاران به تهران.

1339 ش: دريافت ليسانس زبان و ادبيات فارسي از دانشگاه مشهد مقدس.

1339 ش: ازدواج با خانم فروغ طاهري.

1341 ش: 1 دي ماه، تولد اولين فرزند (سيامك جويني، مدرس زبان انگليسي).

1342 ش: 28 اسفندماه ، تولد دومين فرزند (كيومرث جويني، كارشناسي ارشد شيمي).

1346 ش: سفر به تهران براي ادامه تحصيلات تكميلي.

1348 ش: دريافت فوق ليسانس زبان و ادبيات فارسي از دانشگاه تهران.

1350 ش: دريافت دانشنامه دكتري زبان و ادبيات فارسي از دانشگاه تهران با درجه ممتاز.

1350 ش: 19 خرداد ماه، تولد سومين فرزند (دكتر مازيار جويني، پزشك).

1350-82 ش: تدريس زبان و ادبيات فارسي در دانشگاه تهران.

1370-72 ش: سفر به لهستان و تدريس زبان و ادبيات فارسي در انستيتوي خاورشناسي دانشگاه لهستان.

1375 ش: تأليف خلاصه خمسه حكيم نظامي گنجوي اثر نظامي گنجوي، تصحيح دكتر عزيزا... جويني، چاپ سوم. اثر حاضر به عنوان كتاب سال مورد تشويق قرار گرفته است.

1376 ش: تصحيح كتاب تفسير نسفي (دوره دو جلدي) اثر امام ابو حفص نجم الدين عمر بن محمد نسفي، چاپ اول.

1377 ش: تصحيح كتاب فرهنگ مصادراللغه (عربي به فارسي، بخش ثلاثي مزيد فيه )، اثر .( ابوجعفر احمد بن علي، چاپ دوم، (چاپ اول 1362

1378 ش: تصحيح و شرح واژگان كتاب فرهنگ مجموعه الفرس (فارسي به فارسي) تأليف .( ابوالعلاء عبدالمومن جاروتي، معروف به صفي كحال، چاپ دوم، (چاپ اول 1356

1378 ش: تصحيح كتاب مفردات قرآن، مؤلف قرن پنجم نامعلوم، چاپ دوم، (چاپ اول .(1359

1382 ش: بازنشستگي از دانشگاه.

از دستنويس موزه فلورانس (دوره پنج جلدي ) اثر حكيم « شاهنامه » 1382 ش: تصحيح .( ابوالقاسم فردوسي، چاپ دوم، (چاپ اول 1377

1382 ش: داستان رستم و سهراب (از دستنويس موزه فلورانس، محرم 614 )، گزارش واژگان دشوار و برگردان همه ابيات بفارسي روان، چاپ اول.

از دستنويس موزه فلورانس (دوره پنج جلدي، جلد چهارم )، اثر « شاهنامه » : 1384 ش حكيم ابوالقاسم فردوسي، گزارش واژگان دشوار و برگردان همه ابيات بفارسي روان، چاپ اول.

1384 ش: نبرد انديشه ها در داستان رستم و اسفنديار (از دستنويس لنينگراد)، اثر حكيم ابوالقاسم فردوسي، گزاش واژگان دشوار و برگردان همه ابيات بفارسي روان، چاپ دوم، چاپ اول . 1374

1385 ش: تصحيح كتاب نهج البلاغه (با ترجمه فارسي قرن پنجم و ششم ) چاپ دوم، .( (چاپ اول 1377 از دستنويس موزه فلورانس (دوره پنج جلدي، جلد دوم)، اثر حكيم « شاهنامه » : 1385 ش ابوالقاسم فردوسي، گزارش واژگان دشوار و برگردان همه ابيات بفارسي روان، چاپ دوم، .( (چاپ اول 1377 از دستنويس موزه فلورانس (دوره پنج جلدي، جلد سوم)، اثر حكيم « شاهنامه » : 1385 ش ابوالقاسم فردوسي، گزارش واژگان دشوار و برگردان همه ابيات به فارسي روان، چاپ دوم .( (چاپ اول 1380

1388 ش: تأليف داستان فرود سياوش به نثر.

1388 ش: تأليف داستان زال و رودابه به نثر.

1390 ش: تأليف داستان بيژن و منيژه به نثر.

1391 ش: 2 نيمه شب چهارشنبه 25 بهمن ماه، درگذشت در بيمارستان تهران كلينيك به علت بيماري سرطان كبد.

تالیفات

دکتر جوینی بیش از ۸۰ مقاله در حوزه‌های مختلف ادبیات نقد و منتشر کرده است. وی همچنین ترجمه‌های بسیاری از عربی و انگلیسی به زبان فارسی دارد.

از میان کتاب‌های او به این عنوان‌ها می‌توان اشاره کرد:

• «تصحیح و شرح فرهنگ مجموعه الفرس»
• «تصحیح مفردات قرآن»
• «تصحیح تفسیر نسفی» (ترجمه‌ای کهن از قران به فارسی موزون و مسجع)
• «تصحیح فرهنگ مصادره اللغله»
• «تصحیح نهج‌البلاغه»

جوینی تصحیح جلد هفتم شاهنامه فردوسی را از روی نسخه موزه فلورانس به سرانجام رساند. دکتر جوینی در جلد هفتم که شامل داستان بیژن و منیژه است کوشیده بود تا همان شیوه مجلدهای قبلی را دنبال کند و از این رو به شرح واژگان دشوار و برگردان همه ابیات در شاهنامه پرداخت

• «شرح واژگان دشوار و برگردان همه ابیات شاهنامه» (از دست‌نویس موزه فلورانس)
• «نبرد اندیشه‌ها در داستان رستم و اسفندیار»
• «داستان زال و رودابه» (از دست‌نویس موزه فلورانس)
• «داستان فرود سیاوش» (از دست‌نویس موزه فلورانس
• «داستان بیژن و منیژه»
• «داستان رستم و سهراب» (از نسخه فلورانس).

اظهارات دیگران

دکتر سجاد آیدنلو (شاهنامه پژوه، مدرس دانشگاه پیام نور ارومیه و از دوستان نزدیک دکتر جوینی): به نظر من اهمیت دکتر جوینی و نقش ایشان در شاهنامه شناسی در دو نکته است: نخست این که وی اولین کسی بود که به چاپ حروفی و مقطعی دست‌نویس‌های شاهنامه همت گماشت. دومین ویژگی منحصر به دکتر جوینی، فضل تقدم آغاز شرح نویسی کامل شاهنامه است. ایشان نخستین کسی بود که شاهنامه را از بیت اول به بعد حروف چینی و شرح کرد.