ابوذر غفاری

ابوذر غِفاری یا جُندب بن جُناده یکی از صحابیون حضرت محمد مصطفی صل الله علیه وآل وسلم و از حامیان امیرالمومنین امام علی ابن ابی طالب علیه السلام بود. عمدتاً با نام جندب بن جناده شناخته می‌شود. البته نام‌های دیگری هم برایش ذکر شده است.

ابوذر پیش از اسلام آوردن

گفته می‌شود که وی پیش از مسلمان شدن، یکتاپرست بوده است.

اسلام آوردن ابوذر

وقتی اخبار حضرت محمد صل الله علیه وآل وسلم به گوشش رسید، برادرش اُنیس را به مکه فرستاد تا در مورد دین حضرت محمد صل الله علیه وآل وسلم تحقیق کند. اما اطلاعاتی که برادرش برایش آورد، وی را راضی نکرد و شخصاً به مکه رفت. یک روایت می‌گوید که وی در کعبه با حضرت محمد صل الله علیه وآل وسلم و ابوبکر دیدار کرد و دیگر روایت می‌گوید که امیرالمومنین امام علی ابن ابی طالب علیه السلام وی را پنهانی سوی حضرت محمد صل الله علیه وآل وسلم برد. او در جا اسلام آورد. دانشنامه اسلام بر این باور است که به طور شگفت‌انگیزی ادعا شده که ابوذر از پنجمین (یا حتی چهارمین) اسلام آورندگان است. او به منزلش رفت و بعد از غزوه خندق در سال ۵ هجری/۶۲۷ میلادی، به مدینه آمد.

دوران سه خلیفه اول

وی پس از آن در شام زندگی می‌کرد تا اینکه به خاطر شکایتی که معاویه از وی کرده بود، عثمان وی را به مدینه احضار کرد. وی به ربذه فرستاده شد و در سال ۳۱ یا ۳۲ هجری/۳–۶۵۲ میلادی در آن جا درگذشت.

ویژگی‌های ابوذر

در منابع به خضوع و ساده زیستی ابوذر اشاره شده و این مهم وی را به عیسی بن مریم همانند کرده است. او به دین اسلام پایبند بود و مشتاق به فراگیری علم و گفته می‌شود که در علوم دین با عبدالله بن مسعود برابری می‌کرد. ابوذر ۲۸۱ حدیث نقل کرده که صحیح بخاری و صحیح مسلم، ۳۱ عدد از آنان را روایت کرده‌اند.

علامه امینی در کتاب الغدیر به نقل از شهاب الدین ابشیهی آورده است که:

جبرئیل در صورت دحیه کلبی نزد پیامبر بود که ابوذر بر ایشان بگذشت و سلام نگفت. جبرئیل گفت: این ابوذر است، اگر سلامی می داد پاسخ او را می‌دادیم، گفت: جبرئیل! مگر می شناسی‌اش؟ گفت: سوگند به آن کس که تو را به راستی به پیغمبری برانگیخت که او در ملوک هفت آسمان معروف تر است تا در زمین. پرسید: چگونه خود را به این مقام رسانده؟ گفت: با پارسائی‌اش در برابر اموال نابود شوند‌ه‌ی جهان. این گزارش را زمخشری نیز در باب ۲۳ از ربیع الابرار یاد کرده است.

در کتاب فضائل و سیره چهارده معصوم در آثار استاد حسن زاده آملی آمده است:

روزی ابوذر بر پیغمبر صل الله علیه وآل وسلم گذشت، جبرئیل به صورت دحیه کلبی در خدمت آن حضرت به خلوت نشسته و سخنی در میان داشت. بگذشت. جبرئیل گفت: یا رسول الله!ابوذر بر ما گذشت و سلام نکرد؛ اگر سلام می‌کرد، ما او را جواب سلام می‌گفتیم، به درستی که او را دعایی هست که در میان اهل آسمانها معروف است؛ و چون من عروج کنم، از وی سؤ ال کن. چون جبرئیل برفت، ابوذر بیامد. حضرت فرمود که: ای ابوذر! چرا بر ما سلام نکردی؟ ابوذر گفت، چنین یافتم که دحیه کلبی در حضورت بود و برای امری او را به خلوت طلبیده‌ای ، نخواستم کلام شما را قطع کنم. حضرت فرمود که: جبرئیل بود و چنین گفت. ابوذر بسیار نادم شد. حضرت فرمود که: چه دعاست که خدا را به آن می خوانی که جبرئیل خبر داد که در آسمانها معروف است؟ گفت: این دعا را می خوانم:«اللهم انی اسالک الایمان بک و التصدیق بنبیک و العافیه من جمیع البلاء و الشکر علی العافیه و الغنی عن شرار الناس».

منابع

• Robson, J (1986). "Abū Ḏh̲arr". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. ۱ (second ed.). Leiden: E. J. Brill. p. ۱۱۴.

جستارهای وابسته

• ابوذر (کتاب)
• دحیه کلبی