معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا

معاون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
نشان مقام معاون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
متصدی کنونی مایک پنس از ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷
لقب	لایق احترام The Honorable
مدت دوره	چهار سال
دارندهٔ افتتاحی	جان آدامز ۲۱ آوریل ۱۷۸۹
بنیادگذاری	قانون اساسی آمریکا ۴ مارس ۱۷۸۹
جانشینی	اولین
وبگاه	وب‌گاه رسمی

معاون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا شخص دوم در دستگاه اجرایی کشور ایالات متحده آمریکا و بر اساس قانون اساسی، رئیس رسمی مجلس سنای ایالات متحده آمریکا است.

مردم ایالات متحده آمریکا در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا، علاوه بر نامزد ریاست جمهوری، انتخاب معاون وی را نیز با رای خود به نامزد ریاست جمهوری عملاً تأیید می‌کنند.

بر اساس قانون اساسی ایالات متحده آمریکا، درصورت مرگ، استعفا یا عزل رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا معاون رئیس جمهور، نخستین مقامی است که مسئولیت اداره کشور را بر عهده می‌گیرد و جانشین رئیس جمهور می‌شود.

معاون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا با هواپیمای نیروی هوایی دوم (Air Force Two) سفر می‌کند.

مایک پنس هم اکنون معاون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا است.

وظایف معاون رئیس جمهور

جرج هربرت واکر بوش در مقام معاون رئیس جمهور دولت رونالد ریگان در ۱۹۸۴

معاون رئیس جمهور علی‌رغم عنوان مهم وی، در قانون اساسی و نظام سیاسی این کشور از نقش عمده‌ای برخوردار نیست. مقام وی بیشتر تشریفاتی است و در حقیقت منتظر می‌ماند، تا در صورت بروز مشکل برای رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، جانشین وی شود. به همین دلیل اکثر معاونین روسای جمهور ایالات متحده تأثیر عمده‌ای بر تاریخ این کشور برجای نگذاشته‌اند. به استثناء آن دسته از روسای جمهور که جانشین روسای خود شدند و یا توانستند در انتخابات به عنوان رئیس جمهور بعدی به پیروزی برسند، نام دیگر معاونین روسای جمهور در خاطر و یاد ملت آمریکا باقی نمانده‌است.

تنها مقام رسمی معاون رئیس جمهور بر مبنای قانون اساسی، ریاست وی بر مجلس سنای ایالات متحده آمریکا است. معاون رئیس جمهور رئیس سنا شناخته می‌شود و اداره جلسات رسمی را بر عهده می‌گیرد. اما همین مقام نیز صرفاً تشریفاتی است. رئیس سنا نمی‌تواند در رای‌گیری‌های این مجلس شرکت کند، مگر آنکه آرا بطور مساوی میان نمایندگان تقسیم شود و امکان تصویب لوایح وجود نداشته باشد. در چنین صورتی، رای رئیس سنا سرنوشت ساز خواهد بود و وی می‌تواند با رای خود یک لایحه قانونی را به تصویب برساند. معاون رئیس جمهور نیز به صورت مرتب در جلسات سنا شرکت نمی‌کند و Present Pro tempo که ارشدترین مقام حزب حاکم در سنا می‌باشد، ریاست جلسات را در غیاب معاون رئیس جمهور بر عهده می‌گیرد.

انتخاب معاون رئیس جمهور

در جریان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا، معرفی نامزد معاون رئیس جمهور موجب توازن میان جناح‌های مختلف سیاسی شده و به افزایش مشارکت عمومی در انتخابات کمک می‌کند. به عنوان مثال، اگر حزبی در یک انتخابات ریاست جمهوری یک نامزد جوان و لیبرال مسلک را از منطقه شمال شرقی کشور برای ریاست جمهوری معرفی کند، سعی می‌شود نامزد معاونت ریاست جمهوری از غرب و با گرایش‌های محافظه کارانه و با سن بالا انتخاب شود تا در نهایت میان تمایلات متعدد داخل حزب نوعی توازن برقرار گردد. رای‌دهندگان نیز با در نظر گرفتن مجموع امتیازات نامزد ریاست جمهوری و نامزد معاونت ریاست جمهوری در انتخابات شرکت می‌کنند.

پس از پایان انتخابات، موضوع معاونت ریاست جمهوری به فراموشی سپرده می‌شود. درحقیقت تا سال ۱۹۶۷ قانون اساسی درخصوص معرفی و انتخاب معاون رئیس جمهور در صورت خالی ماندن این سمت مسکوت بود. تا پیش از آن تاریخ، در ۱۶ مورد به مدت مجموعاً ۳۷ سال، کشور فاقد معاون رئیس جمهور بود. با جانشین شدن یک معاون رئیس جمهور به جای رئیس جمهور فوت شده و یا ترور شده، رئیس جمهور جدید معاونی برای خود انتخاب نمی‌کرد. حتی هنگامی که یک معاون رئیس جمهور فوت می‌کرد، رئیس جمهور ضرورتی برای انتخاب معاون احساس نمی‌کرد. درنتیجه در تمام این موارد، پست معاونت ریاست جمهوری خالی می‌ماند. تنها پس از ترور جان اف کندی و انتخاب لیندون جانسون به جای وی، نیاز به انتخاب معاون رئیس جمهور جدید احساس شد. جانسون که خود جانشین کندی شده بود دچار حمله قلبی شد و اگر دراثر این بیماری فوت می‌کرد، ایالات متحده فاقد رئیس حمهور می‌شد. اگر چه بر اساس «قانون جانشینی رئیس جمهور» مورخ ۱۹۴۷ در صورت بروز چنین مشکلی، ابتدا رئیس مجلس نمایندگان و در مرحله بعدی President Pro tempone به عنوان کفیل رئیس جمهور انتخاب می‌شود، امااز آنجا که درزمان حمله قلبی جانسون، هردوی این افراد سنی بالای ۷۰ سال را داشتند، نگرانی از فقدان معاون رئیس جمهور بیش از هر زمان دیگری احساس شد.

برای جلوگیری از وقوع یک بحران غیرقابل پیش بینی، تصویب یک اصلاحیه جدید قانون اساسی ضروری تشخیص داده شد. درسال ۱۹۶۵، کنگره اصلاحیه بیست و پنجم قانون اساسی را به تصویب رساند و با تصویب آن در سال ۱۹۶۷ توسط مجالس قانونگذاری ایالت‌ها، این الحاقیه جنبه قانونی به خود گرفت. براساس این اصلاحیه، در صورتی که پست معاونت ریاست جمهوری خالی بماند، رئیس جمهور موظف است فردی را به کنگره ایالات متحده آمریکا معرفی کند و با تصویب اکثریت آراء هر دو مجلس، وی به عنوان معاون رئیس جمهور برگزیده می‌شود. نخستین فردی که بر اساس این اصلاحیه به عنوان معاون رئیس جمهور انتخاب شد، جرالد فورد بود. درجریان ماجرای رسوایی واترگیت، اگینو پیش از نیکسون استعفاء کرد و نیکسون، فورد را به عنوان جانشین وی برگزید. اگر اصلاحیه بیست و پنجم در سال ۱۹۶۷ به تصویب نرسیده بود، ۷ سال پس از آن، استعفای نیکسون، رسوایی واترگیت را به یک بحران قانونی تبدیل می‌کرد.

معاونان روسای جمهور در گذر زمان

از میان ۴۷ معاون رئیس جمهور که از زمان جرج واشنگتن تاکنون ریاست سنا را در دست داشته‌اند، تنها جان آدامز نخستین معاون رئیس جمهور ایالات متحده بیش از دیگران در فرایند رای‌گیری در سنا شرکت کرده‌است. وی در طول ۸ سال ریاست بر سنا، ۲۹ بار از حق قانونی خود برای شرکت در رای‌گیری‌های سنا استفاده کرد، در حالی که دیگر معاونین روسای جمهور حتی نتوانسته‌اند در ۲۰۰ سال گذشته به رکورد وی نزدیک شوند.

درطول بیش از ۲۰۰ سال گذشته، ۱۴ تن از ۴۶ معاون رئیس جمهور توانستند بر صندلی ریاست جمهوری تکیه زنند. این افراد عبارت‌اند از: جان آدامز، توماس جفرسون، مارتین ون بورن، جان تایلر، میلارد فیلمور، اندرو جانسون، چستر آلن آرتور، تئودور روزولت، وارن گامالیل هاردینگ، هری ترومن، ریچارد نیکسون، لیندون بنیز جانسون، جرالد رودولف فورد و جورج هربرت واکربوش. از این تعداد نیز تنها تایلر، فیلمور، آندره جانسون و هری ترومن و فورد بدون کسب آرای مردمی و صرفاً در اثر در گذشت و یا استعفای رئیس جمهور قبلی به قدرت رسیدند.

جستارهای وابسته

• معاونین ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا

منابع

• آندره موروا، " تاریخ آمریکا "، نجفقلی معزی، (اقبال، تهران، ۱۳۸۳)، چاپ دوم
• بیل کلینتون، " یک زندگی "، بیژن اشتری، (انتشارات مهد فرهنگ، تهران، ۱۳۸۴) چاپ اول
• رابرت شولزینگر، " دیپلماسی آمریکا در قرن بیستم "، حمید رفیعی مهرآبادی، (دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران، ۱۳۷۹)، چاپ اول
• مارکوس وب، " ایالات متحده آمریکا "، فاطمه شاداب، (ققنوس، تهران، ۱۳۸۳)، چاپ اول
• فرانک ال. شوئل، " آمریکا چگونه آمریکا شد؟ "، ابراهیم صدقیانی، (انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۸۳)، چاپ سوم
• حسین حمیدی نیا، " ایالات متحده آمریکا "، (دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران، ۱۳۸۲)، چاپ اول
• آلن بارکر، " جنگ داخلی آمریکا "، دکتر حسن مرندی، (سازمان کتابهای جیبی، تهران، ۱۳۴۶)، چاپ اول، ۲۷۶ صفحه