ملک منصور میرزا

شاهزاده ملک منصور میرزا پسر سی و ششم فتحعلی شاه بود. و برادر کهتر ملک قاسم میرزا بوده. او به تاریخ ۲۲ رجب سال ۱۲۲۶ق برابر با ۲ مرداد ۱۱۹۰ شمسی از بیگم خانم دختر امامقلی خان افشار بدنيا آمد.

این شاهزاده غالب ایام نزد برادر مهتر خویش شاهزاده ملک قاسم میرزا به ملازمت عباس میرزا نايب السلطنه بود.

جوانی بلند قامت و لاغراندام و خوش مشرب بود. سبیل های بلندی داشته و در آن زمان در داشتن چنین سبیل هایی در میان امثال و اقران خود کم نظیر بوده. ملک منصور میرزا با وجود اينکه پابپای برادر بزرگتر در کلاسهای متعدد فرانسه و انگليسی شرکت مینمود به آموزش زبان و ادبيات علاقه ای نداشت. علاقه او به شکار و مهارت او در تيراندازی بود. او در ايام جوانی ملازم ناصرالدين شاه در سفرهای شکار شاه بود و گويا غیر از شاهزادگی، هنر دیگری نداشته است. وی از هر صورت با ملک قاسم میرزا تفاوت بسیاری داشت.

ملک منصور ميرزا در ايام جوانی بين سالهای ۱۲۳۰ ـ ۱۲۲۰ شمسی کمک برادر کهتر در امور دولتی آذربايجان بود. در آنزمان آذربايجان آرامترين نقطه کشور بشمار ميرفت. تا اينکه در سال ۱۲۳۵شمسی برابر با ۱۲۷۳ ق امير سلطان از احفاد امير بيگ چلاق با تحريك افسران عثماني مستقر در سنجاق نوچه وارد خاك آذربايجان ميشود. اين روزها مصادف با جنگ هرات می بود. امير بيگ چلاق از فرصت استفاده کرده به استحكام قلعه بنار يا بنارك در منطقه صوماي اورميه پرداخته و در آنجا مستقر شده شروع به ياغي گري و راه زني مي كند. ملك منصور ميرزا به نيابت نايب السلطنه به کمک لطفعلي خان سرتيپ افشارپسر امامقلي خان و سرکوبی امير سلطان می شتابد. لطفعلي خان سلطان بیگ را در قلعه بنار طی جنگ خونین شکست داده و امير سلطان ملتمسانه تسلیم می شود. او روز بعد دم دم های صبح از مردانگی افشار سوءاستفاده نموده و هنگامی که عسگرخان سرتیپ مشغول نماز بود با خنجر آخته وی را به قتل می رساند. ملك منصور ميرزا و نعمت ميرزا که در آنزمان طفلی بيش نبود وارد آلاچيق شده به لطف الله بيک و درويش تقی وکيل فرمان ميدهند که آن خائن را در دم به قتل برسانند.

ملك منصور میرزا در سال۱۲۸۴ ـ ۱۲۷۹ ق برابر با ۱۲۴۶ ـ ۱۲۴۱ شمسی از طرف ناصرالدين شاه به حکومت اروميه منصوب گرديدد.

بعد آن تاريخ ملک منصور ميرزا در آذربايجان باقی و در زمام امور دولتی نماينده و مشاور شاه بود. وی در آنسوی درياچه اروميه حوالی نازلوچای ساکن و تشکيل خانواده داد. ملک منصور ميرزا در آبادی و مجهز نمودن قلعه نظامی عسگرآباد کوه نقش مهمی داشته. قلعه عسگرآباد کوه به سال ۱۲۹۷ ق برابر با ۱۲۵۹ شمسی در مقابل تجاوز شيخ عبيدالله ايستادگی ولی شکستی سخت خورد.

۳۹ سال بعد قلعه عسگرآباد يکبار ديگر دژ مقاوم اروميه در مقابل دشمن شد. در اين نبرد نابرابر همه جنگجويان شجاع از جمله ۸ پسر ملک منصور ميرزا قهرمانانه جنگيده و بهمراه پناهندگان از همه روستاهای اطراف چه زن چه بچه به فجيع ترين وجهی قتل عام شدندد.

شاهزاده ملک منصور ميرزا صاحب هشت پسر و حدآقل يک دختر بود همه فرزندان ايشان بجز يک دختر (گمنام) در جنگ آذربايجان در قلعه نظامی عسگرآباد کوه در مبارزه با جيلوها کشته شدند از شاهزاده ملک منصورميرزا يک نوه پسربنام اکبرميرزا پسر نعمت ميزا (که در آنزمان کودک پنج شش ساله بودند) باقی ماند ايشان در زمان حکومت پهلوی نام اکبر نعمتی منصور به خود برگزيدند تنها بازمانده اکبرميرزا در آنزمان خاله شان بود که در تبريز همسر شاهزاده امام قلی ميزرا بودند

منابع

• روضه الصفاي ناصري ذيل وقايع سال ۱۲۲۵
• چهل سال تاریخ ایران در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه​ به كوشش ایرج افشار.[تهران]: اساطیر، ۱۳۶۳
• شرح رجال ایران – مهدی بامداد – ج ۶ – زوار ۱۳۵۷
• روضه الصفا ی ناصری – رضا قلی خان هدایت – ج ۱۵ – اساظیر
• تاریخ افشار – میرزا ادیب الشعرا –شفق تبریز – ۱۳۴۶
• تاریخ عمومی آذربایجان – احمد كاویانپور – آسیا ۱۳۴۶
• دهقان، سرزمین زردشت، ۳۹۶
• کتاب نقد و بررسی بخشی از رویدادهای تاریخی ایران ۱ نوشته منوچهر ملک قاسمی
• تبریز شهر اولین‌ها - نوشته صمد سرداری نیا
• روزنامه اعتماد شماره ۲۶۶۳
• شرح حال رجال ایرانء جلد ششمء مهدی بامداد زوارءصصء۱۵۳،۱۵۴
• تاریخ رضائیه – احمد کاویانپورء انتشارات آسیا۱۳۴۵ء صص ۸۹،۹۰،۹۱،۹۲،۹۳
• تاریخ افشار – میرزا رشید ادیب الشعرا