خاکسپاری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

درخط

نسخهٔ ‏۴ دسامبر ۲۰۱۶، ساعت ۰۵:۴۰

خاک‌سپاری یا (به عربی: تدفین) به خاک‌سپردن پیکر بی‌جان مردگان است و هم چنین به همراه خاکستر کردن از روش‌های بنیادین پستا کردن پیکر بی‌جان مردگان و از گام‌های مراسم تشییع و ختم است.

اسلام

در اسلام پس از مرگ همگی جامه‌های مرده را از وی جدا کرده و او را می‌شویند و سپس آن را کفن کرده و در گور از پهلوی راست آن به سمت قبله باشد آن را جای می‌دهند. هنگامی که مرده را درون گور گذاشتند سنگ‌های مسطح را بر روی جسد گذاشته که به آن لحد گویند و همچنین سر مرده را از درون کفن بیرون می‌گذارند. پیش از خاکسپاری بر او نماز میت می‌خوانند که در واقع دربردارنده دعا و تلقین است.^[۱]

ثواب تشییع جنازه

فضیلت تشییع جنازه فراوان و ثوابش بسیار قابل توجه است، تا آنجا که در حدیث آمده است: «کسی که جنازه ای را تشییع کند، با هر قدمی که بر می دارد، تا زمانی که برگردد صد هزار هزار حسنه خواهد داشت و صد هزار هزار گناه از او محو می شود و صد هزار هزار درجه اش بالا برده می‌شود و اگر بر میّت نماز هم بگزارد صد هزار هزار ملائکه او را مشایعت می کنند که همه‌شان برای او استغفار می کنند. و اگر در دفن حاضر شود خداوند صد هزار هزار ملائکه را مأمور خواهد کرد تا روز قیامت برای او طلب مغفرت کنند. و هر کس بر جنازه ای نماز بگزارد جبرئیل و هفتاد هزار هزار ملائکه بر او نماز می گزارند و گناهان گذشته اش بخشیده می شود و چنانچه بماند تا او را دفن کند و خاک بر او بریزد، در مقابل هر قدمی که از هنگام شرکت در تشییع جنازه تا بازگشت به منزل خود بر می دارد یک قیراط پاداش خواهد داشت و قیراط هم‌وزن کوه احد است که در کفه ترازوی اعمال او گذاشته می شود».^[۲]

آداب تشییع جنازه

آداب تشییع جنازه بسیار است که از آن جمله است:

کسی که جنازه را حمل می کند، هنگام حمل جنازه بگوید: «بسم اللَّه و باللَّه وصلی اللَّه علی محمّد و آل محمّد، اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات».
جنازه را بر دوش بگذارند و ببرند و روی چهارپا و مانند آن برده نشود، تا از ثواب آن محروم نشوند، مگر آن‌که عذری باشد مثل دوری راه، البته حمل جنازه با چهارپا و مانند آن، معلوم نیست که مکروه باشد.
تشییع کننده در حال خشوع و تفکر باشد و چنین تصور کند که خود او را برداشته و می برند و او بازگشت به دنیا را خواهش کرده و اجابت شده است.
در حال تشییع پیاده باشد و سوار شدن در آن حال مکروه است، مگر آن‌که معذور باشد، البته در وقت بازگشتن مکروه نیست.
پشت سر جنازه یا در یکی از دو طرف آن راه برود و اولی (پشت سر) افضل است.
هر تشییع کننده هر چهار طرف تابوت را بردارد و بهتر است اول جلوی تابوت طرف راست میّت را بر دوش راست بگذارد سپس طرف راست آخر تابوت را روی دوش راست بگذارد بعد از آن طرف چپ آخر تابوت را روی دوش چپ بگذارد، آنگاه به قسمت چپ جلوی تابوت رفته آن را روی دوش چپ بگذارد.
صاحب عزا پا برهنه باشد و عبای خود را از دوش بردارد یا به طوری که مناسب شخص عزادار است وضع ظاهری خود را تغییر دهد تا اینکه معلوم شود او صاحب عزا است.
خندیدن و لهو و لعب و برداشتن عبا برای غیر صاحب عزا و تند راه رفتن به طوری که منافی مدارای با میّت باشد خصوصاً دویدن، در تشییع جنازه مکروه است، بلکه سزاوار است که تشییع کنندگان در راه رفتن میانه روی نمایند.
آتش بردن پشت سر جنازه در حال تشییع مکروه است، مگر در شب که چراغ یا هر روشنایی دیگر مکروه نیست.
در موقع عبور جنازه، برخاستن شخص نشسته مکروه است، مگر آن‌که میّت کافر باشد که در این صورت بر می خیزد.
بهتر آن است که زن‌ها در تشییع جنازه شرکت نکنند؛ اگر چه میّت زن باشد. و بعید نیست شرکت زن‌های جوان، در تشییع جنازه مکروه باشد.^[۳]

شرایط دفن

از دیدگاه فقهای امامیه قرار دادن جسد مرده درون قبر باید بر طبق شرایط و وضعیت خاصی بوده باشد که عبارتند از :

مرده را باید درون قبر به صورت خوابیده بر روی دست راست (و نه نشسته یا ایستاده و جز اینها) بگونه‌ای قرار داد که صورت او به سمت قبله باشد، یعنی در سرتاسر دنیا قبر مرده مسلمان باید بگونه‌ای باشد که هنگامی که مرده درون آن بر روی دست راست خود خوابانیده می‌شود چهره او به سمت قبله قرار گیرد، و این شرط اختصاص به جسد کامل ندارد بلکه حتی اگر جسد مرده فاقد برخی از قسمت‌ها نظیر سر یا دست یا سینه و جز اینها بود و یا تنها سر در اختیار بود و تنه مرده از میان رفته بود باید به همین روش دفن گردد، بلکه حتی اجزاء بدن مسلمان را نیز باید به گونه‌ای دفن کرد که اگر دارای سر و صورت بود به سمت قبله قرار می‌گرفت؛
جنازه مسلمانی که بر روی کشتی مرده و امکان رساندن آن به خشکی برای دفن وجود ندارد و احتمال متلاشی شدن او می‌رود را می‌توان پس از غسل و کفن و نماز خواندن درون صندوقی قرار داد یا آن که جنازه کفن شده او را با بستن وزنه سنگین در حالی که رو به قبله است به درون دریا افکند؛
در صورت آگاهی از تلاش حیوانات درنده در بیرون آوردن جسد مرده مسلمان از درون زمین واجب است محل دفن را به گونه‌ای استحکام بخشید که مانع نفوذ حیوانات و اهانت به جنازه مسلمان گردد؛
دفن هر مسلمانی باید با موافقت و اذن ولی مرده انجام پذیرد، بدین معنی که دیگران حق مزاحمت با نظر ولی در دفن مرده در جایگاه مورد نظر او را ندارند؛
جنازه مرده مسلمان باید در گورستانهای مسلمانان دفن گردد و دفن او در گورستان‌های کافران یا دفن کافران در گورستانهای مسلمانان حرام است و این حکم ناشی از احترام شرع اسلام به مسلمانان است که این احترام ایجاب می‌کند او در گورستانهای مسلمانان دفن شود و در صورت دفن در گورستانهای کافران جایز است قبر مسلمان را شکافته و او را بیرون آورده و در مقابر مسلمانان دفن نمایند؛
دفن مرده مسلمان در جاهایی که موجب هتک حرمت و اهانت به او می‌گردد نظیر آبریزگاه، چاه، محل تجمع زباله و جز اینها ممنوع و حرام است؛
مرده مسلمان باید در زمین مباح دفن گردد از این‌رو دفن جنازه در مساجد، مدارس موقوفه، و یا زمین‌های وقفی که به منظور و غرض معینی جز دفن مردگان وقف شده ممنوع است؛
بنابر فتوای جمعی از فقهای امامیه دفن مرده مسلمان در گور مرده دیگری که هنوز جسد او متلاشی و نابود نشده است ممنوع و حرام است؛
وجوب دفن مرده مسلمان اختصاص به جسد کامل ندارد بلکه قطعات و اجزای جدا شده از بدن او که در آنها روح دمیده شده همچون یک دست و پا یا انگشتان و جز اینها نیز باید پس از غسل و کفن و دفن گردند، اما اجزایی که روح در آنها ندمیده است همچون مو، دندان، ناخن دلیلی بر وجوب دفن آنها نمی‌باشد؛
حکم وجوب دفن محترمانه با شرایط فوق‌الذکر نه تنها شامل تمامی مسلمانان است بلکه شامل کودک زاده شده از راه زنای دو مسلمان و کودکی که از نطفه مسلمان در شکم کافر کتابی به وجود آمده نیز می‌گردد و در صورت اخیر در فرض مادر کافر به احترام فرزندش باید در گورستانهای مسلمانان پشت به قبله بر روی دست چپ یا راست به گونه‌ای دفن گردد که صورت جنین مسلمان او به سمت قبله قرار گیرد.^[۴]

مستحبات دفن

بنابر فتوای فقهاء امامیه حد اقل وظیفه و واجبی که بر عهده مسلمانان نسبت به یک مرده می‌باشد این است که مرده مسلمان را پس از غسل و کفن در گور به گونه‌ای دفن کنند که حرمت جسد او حفظ گردد، لیکن در روایات کارهای دیگری توصیه شده است که مستحب است نسبت به دفن جنازه یک مسلمان انجام گیرد که عبارتند از:

مستحب است عمق قبر به اندازه قامت یک انسان یا تا ترقوه او باشد؛
مستحب است برای قبر لحد ساخته شود، و لحد سایه‌بان و سقفی است سنگی که بر روی جنازه مرده درون قبر قرار می‌گیرد، و مانع ریخته شدن خاک بر روی جسد مرده می‌گردد؛
در نزدیک‌ترین گورستان از محل مرگ او دفن شود مگر آن که در گورستان دورتر فضیلتی همچون وجود گور مردمان صالح و نیکوکار یا علماء و امام زادگان بوده باشد؛
مستحب است جنازه مرده را به کندی به گورش نزدیک کنند، و بنابر روایات مستحب است پیش از رسیدن آن چندین مرتبه او را بر زمین گذاشته و سپس بردارند تا وحشت و ترس مرده از گورش کم شود؛
مستحب است جنازه مردان را با سر داخل گور کنند و جنازه زنان را مستحب است از سمت عرض بدن به درون قبر گذارند؛
مستحب است هنگام دفن زن روی قبر را با پارچه‌ای پوشانده تا چشم مردان نامحرم به بدن او نیفتد؛
بدن مرده را به آرامی و نه با فشار و خشونت بدرون قبر راهنمایی کنند،
مستحب است هنگام فروبردن مرده درون قبر و خوابانیدن او قرآن و دعا خوانده شود؛
مستحب است خوابانیدن مرده در قبر بندهای کفن او را از سمت سر او باز کنند؛
مستحب است چهره مرده را از درون کفن بیرون آورده و گونه راست او را بر روی مشتی از خاک قبر قرار دهند؛
برای پشت مرده تکیه‌گاهی از سنگ و آجر بسازند که جسد مرده بدو تکیه دهد تا بدین وسیله از افتادن مرده به روی صورت جلوگیری شود؛
مقداری از تربت قبر امام حسین (ع) در برابر چهره او قرار داده شود؛
یکی از مستحباتی که در روایات تأکید فراوانی بر انجام آن شده است تلقین مرده می‌باشد یعنی هنگامی که درون قبر خوابانیده شد معتقدات دینی از توحید پروردگار و اقرار به پیامبری خاتم پیامبران (ص) و امامان معصوم (ع) و اعتقاد به سؤال و پرسش دو ملائکه به نامهای نکیر و منکر بدو یادآوری گردد، بنابر روایات روح مرده از هنگام مفارقت و جدا شدن از جسد او تا هنگام دفن در اطراف او در پرواز است و ناظر همه وقایع است از این رو مستحب است برای آخرین بار احکام شرعی و معتقدات دینی بدو یادآوری شود تا مرده که در آغاز سخت‌ترین لحظات زندگی برزخی خود است بتواند بر هول و وحشت قبر فائق آید و زبان به سخن حق با ملائکه بگشاید؛
مستحب است کسی که مرده را دفن می‌کند پس از دفن او از سمت پای مرده از قبر بیرون آید؛
مستحب است دفن کننده با طهارت و پاکی اقدام به دفن مسلمان کند؛
مستحب است مردمان تشییع کننده بجز آنانی که با مرده رابطه قرابت نسبی دارند با پشت دست به درون گود او خاک ریخته و آن را پر کنند در حالی که (انا لله و انا الیه راجعون) را بر زبان می‌رانند؛
مستحب است گور را به ارتفاع 4 انگشت از زمین بالا آورده و آن را مربع بسازند و روی آن را صاف و مسطح (و نه کوهان دار) قرار دهند؛
مستحب است برای قبر علامتی قرار دهند تا شناخته شود و بر روی آن آب بپاشند (پاشیدن آب بنابر برخی روایات تا 40 روز یا 40 ماه مستحب است) آن گاه تشییع کنندگان انگشتان خود را بر روی قبر قرار داده و برای شادی روح او سوره فاتحة الکتاب و سوره (انا انزلناه) را قرائت کنند و برای او طلب رحمت و غفران از خداوند نمایند. و بنابر روایات از سر انگشت هر یک از دعا کنندگان بر گور مرده نوری به سمت مرده سرازیر می‌گردد که موجب شادی روح او می‌شود؛
مستحب است درون دهان مرده عقیق گذاشته شود که بر روی آن اسماء جلاله و پیامبر (ص) و امامان (ع) نوشته شده باشد؛
مستحب است مردمان به خانواده مرده و فرزندان و نزدیکان او تا 3 روز تسلیت داده و برای مرده آنان با خواندن قرآن و دعا طلب رحمت و آمرزش نمایند؛
مستحب است مردم برای خانواده عزادار که به علت اشتغال به دفن مرده و عزاداری بر او پخت‌وپز نکرده‌اند خوراک فرستاده و از خوردن خوراک نزد آنها امتناع ورزند که بنابر روایات بسیار مکروه و ناشایست است؛
مستحب است 40 یا 50 نفر از مردمان نیکوکار در هنگام دفن یا پیش و یا پس از آن شهادت به درستکاری مرده بدهند؛
مستحب است نزدیکان مرده بر او سوگواری و عزاداری و گریه کنند لیکن ثواب بازماندگانی که بر مصیبت او صبر نموده و خود را با یادآوری مصیبتهایی که بر پیامبر (ص) و امامان (ع) وارد شده تسلی دهند و اجر خود را از درگاه خداوند بخواهند بیشتر است؛
مستحب است که مسلمانان به زیارت گورستانها رفته و بر گور مردگان سوره‌های قرآن (به ویژه سوره‌های حمد ـ آیة الکرسی ـ قل اعوذ برب الناس ـ قل اعوذ برب الفلق ـ سوره یاسین ـ و جز اینها) خوانده و برای آنان طلب رحمت و آمرزش از خداوند نمایند. و مستحب است هنگام ورود به گورستان خطاب به مردگان مدفون در آن قبرستان سلام کرده و بگوید (السلام علی اهل الدیار من المؤمنین، رحم الله المتقدمین منکم و المتأخرین و انا ان شاء الله بکم لاحقون)
از مستحباتی که در روایات تأکید فراوان بر آن شده این است که در نخستین شبی که مرده را دفن می‌کنند مستحب است نمازی برای او بخوانند که به نام (صلاة لیلة الدفن) یا نماز شب دفن مشهور است.^[۴]

مکروهات دفن

بنابر روایات و فتاوای فقهاء امامیه برخی رفتارها و کارها هنگام دفن مرده مکروه و ناشایست است از این رو از انجام آنها نهی کراهتی شده است بدین معنی که بر مسلمانان سزاوار نیست این کارها را انجام دهند و بهتر آن است که از انجام آنها دوری کنند، این کارها عبارتند از:

دفن کردن دو مرده در یک گور (و بنابر برخی فتاوا این کار حرام است) مگر در مواقع ضرورت که در این صورت باید میان آن دو مانعی نظیر دیوار قرار داد؛
فرش کردن کف قبر با سنگهای قیمتی یا سنگ مرمر یا آجر یا چوبهای قیمتی و گرانقیمت مگر در زمینهای مرطوب، اما ساختن یا پوشانیدن دیوار گور با این گونه سنگها و چوبها مانعی ندارد؛
دفن کردن فرزند توسط پدر یا مطلق ارحام به وسیله ارحام نزدیک، مگر در صورت اضطرار، از این حکم کراهتی دو مورد استثنا شده است: نخست دفن زن به وسیله شوهرش، و دیگر دفن زن به وسیله مردان محرم خود؛
اقدام ارحام مرده به پرکردن گور مرده از خاک که بنابر روایات این کار سبب قساوت قلب می‌گردد؛
پر کردن گور با خاکی که از آن گور بیرون آورده‌اند، یا استفاده از گلی جز گلی که از خاک همان قبر است؛
ترمیم کردن گور پس از فرسوده و خراب شدن آن مگر در مورد قبر پیامبران و امامان و صالحین و علمای دین؛
بلند کردن گور و ساختن پشته‌ای شبیه به کوهان شتر بر روی آن که از این ساخته در روایات با نام (تسنیم) یاد شده است؛
ساختمان کردن بر روی گور مردمان بجز گور پیامبران و امامان و بزرگان و علمای دین؛
ساختن مسجد بر روی گور مردمان بجز گور پیامبران و امامان (ع) و بزرگان و علمای دین؛
نشستن بر روی گور و ادرار کردن و نجس کردن قبرها در گورستانها و یا خندیدن و سبک سری در گورستانها، و یا راه رفتن بر روی گورها و یا تکیه دادن به آنها مگر در حال ضرورت؛
دفن مرده در خانه‌های مسکونی؛
سخن گفتن درباره مسائل دنیایی در گورستان؛
شتاب در خوابانیدن مرده در گور خود پیش از آن که مدتی او را در بالای گور قرار داده باشند؛
بالا بردن ساخته روی قبر بیش از 4 انگشت.^[۴]

مسیحیت

خاک‌سپاری در مسیحیت اغلب بین دو روز و یک هفته بعد از مرگ تشکیل می‌شود. جزئیات در مذاهب مسیحی مختلف است٬ ولی معمولاً خاک‌سپاری با مراسم کلیسا شروع می‌شود و سپس تابوت به قبرستان برده و دفن می‌شود. آنجا عزاداران دوباره نماز می‌خوانند و یک‌یک خاک بر تابوت می‌اندازند. از جمله آیات کتاب مقدس که در خاک‌سپاری مسیحی خوانده می‌شود: (از خاک گرفته شدی زیرا که تو خاک هستی و به خاک خواهی برگشت) و (ما را تعلیم ده تا ایام خود را بشماریم تا دل خردمندی را حاصل نماییم). فامیل نفر مرحوم معمولاً مهمانان را بعد از خاک‌سپاری به کافه دعوت می‌کند.

خاکسپاری یهودیان

بهائیت

↑ توضیح المسائل
↑ تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج1، ص: 89
↑ تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج1، ص: 90
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ ^۴٫۲ پایگاه حوزه نت

منابع

خمینی، تحریرالوسیله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1386ش.

این یک مقالهٔ خرد فرهنگ است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] توضیح المسائل

[2] تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج1، ص: 89

[3] تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج1، ص: 90

[پایگاه_حوزه_نت-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ ^۴٫۲ پایگاه حوزه نت

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 در اسلام پس از مرگ همگی [[جامه|جامه‌های]] مرده را از وی جدا کرده و او را می‌شویند و سپس آن را [[کفن]] کرده و در [[گور]] از پهلوی راست آن به سمت [[قبله]] باشد آن را جای می‌دهند. هنگامی که مرده را درون [[گور]] گذاشتند سنگ‌های مسطح را بر روی جسد گذاشته که به آن [[لحد]] گویند و همچنین سر مرده را از درون [[کفن]] بیرون می‌گذارند. پیش از خاکسپاری بر او [[نماز میت]] می‌خوانند که در واقع دربردارنده [[دعا]] و [[تلقین]] است.<ref>توضیح المسائل</ref>
 [[پرونده:Desert Cemetery Merzouga.jpg|بندانگشتی|گورستان مسلمانان در صحرا]]
-===ثواب تشییع جنازه===
+=== ثواب تشییع جنازه ===
-فضيلت تشييع جنازه فراوان و ثوابش بسيار قابل توجه است، تا آنجا كه در [[حديث]] آمده است: «كسى كه جنازه ‌اى را تشييع كند، با هر قدمى كه بر مى‌ دارد، تا زمانى كه برگردد صد هزار هزار حسنه خواهد داشت و صد هزار هزار [[گناه]] از او محو مى ‌شود و صد هزار هزار درجه اش بالا برده مى‌شود و اگر بر ميّت [[نماز میت|نماز]] هم بگزارد صد هزار هزار [[ملائكه]] او را مشايعت مى ‌كنند كه همه‌ شان براى او استغفار مى‌ كنند. و اگر در [[دفن]] حاضر شود خداوند صد هزار هزار ملائكه را مأمور خواهد كرد تا روز [[قيامت]] براى او طلب مغفرت كنند. و هر كس بر جنازه ‌اى نماز بگزارد [[جبرئيل]] و هفتاد هزار هزار ملائكه بر او نماز مى‌ گزارند و گناهان گذشته ‌اش بخشيده مى ‌شود و چنانچه بماند تا او را دفن كند و خاك بر او بريزد، در مقابل هر قدمى كه از هنگام شركت در تشييع جنازه تا بازگشت به منزل خود بر مى‌ دارد يك قيراط پاداش خواهد داشت و قيراط هم‌وزن كوه احد است كه در كفه ترازوى اعمال او گذاشته مى‌ شود».<ref>تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج‌1، ص: 89</ref>
+فضیلت تشییع جنازه فراوان و ثوابش بسیار قابل توجه است، تا آنجا که در [[حدیث]] آمده است: «کسی که جنازه ای را تشییع کند، با هر قدمی که بر می دارد، تا زمانی که برگردد صد هزار هزار حسنه خواهد داشت و صد هزار هزار [[گناه]] از او محو می شود و صد هزار هزار درجه اش بالا برده می‌شود و اگر بر میّت [[نماز میت|نماز]] هم بگزارد صد هزار هزار [[ملائکه]] او را مشایعت می کنند که همه‌شان برای او استغفار می کنند. و اگر در [[دفن]] حاضر شود خداوند صد هزار هزار ملائکه را مأمور خواهد کرد تا روز [[قیامت]] برای او طلب مغفرت کنند. و هر کس بر جنازه ای نماز بگزارد [[جبرئیل]] و هفتاد هزار هزار ملائکه بر او نماز می گزارند و گناهان گذشته اش بخشیده می شود و چنانچه بماند تا او را دفن کند و خاک بر او بریزد، در مقابل هر قدمی که از هنگام شرکت در تشییع جنازه تا بازگشت به منزل خود بر می دارد یک قیراط پاداش خواهد داشت و قیراط هم‌وزن کوه احد است که در کفه ترازوی اعمال او گذاشته می شود».<ref>تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج1، ص: 89</ref>
-===آداب تشییع جنازه===
+=== آداب تشییع جنازه ===
-آداب تشييع جنازه بسيار است كه از آن جمله است:
+آداب تشییع جنازه بسیار است که از آن جمله است:
-# كسى كه جنازه را حمل مى‌ كند، هنگام حمل جنازه بگويد: «بسم اللَّه و باللَّه وصلى اللَّه على محمّد و آل محمّد، اللهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات».
+# کسی که جنازه را حمل می کند، هنگام حمل جنازه بگوید: «بسم اللَّه و باللَّه وصلی اللَّه علی محمّد و آل محمّد، اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات».
-# جنازه را بر دوش بگذارند و ببرند و روى چهارپا و مانند آن برده نشود، تا از ثواب آن محروم نشوند، مگر آن‌كه عذرى باشد مثل دورى راه، البته حمل جنازه با چهارپا و مانند آن، معلوم نيست كه مكروه باشد.
+# جنازه را بر دوش بگذارند و ببرند و روی چهارپا و مانند آن برده نشود، تا از ثواب آن محروم نشوند، مگر آن‌که عذری باشد مثل دوری راه، البته حمل جنازه با چهارپا و مانند آن، معلوم نیست که مکروه باشد.
-# تشييع‌ كننده در حال خشوع و تفكر باشد و چنين تصور كند كه خود او را برداشته و مى‌ برند و او بازگشت به دنيا را خواهش كرده و اجابت شده است.
+# تشییع کننده در حال خشوع و تفکر باشد و چنین تصور کند که خود او را برداشته و می برند و او بازگشت به دنیا را خواهش کرده و اجابت شده است.
-# در حال تشييع پياده باشد و سوار شدن در آن حال مكروه است، مگر آن‌كه معذور باشد، البته در وقت بازگشتن مكروه نيست.
+# در حال تشییع پیاده باشد و سوار شدن در آن حال مکروه است، مگر آن‌که معذور باشد، البته در وقت بازگشتن مکروه نیست.
-# پشت سر جنازه يا در يكى از دو طرف آن راه برود و اولى (پشت سر) افضل است.
+# پشت سر جنازه یا در یکی از دو طرف آن راه برود و اولی (پشت سر) افضل است.
-# هر تشييع‌ كننده هر چهار طرف تابوت را بردارد و بهتر است اول جلوى تابوت طرف راست ميّت را بر دوش راست بگذارد سپس طرف راست آخر تابوت را روى دوش راست بگذارد بعد از آن طرف چپ آخر تابوت را روى دوش چپ بگذارد، آنگاه به قسمت چپ جلوى تابوت رفته آن را روى دوش چپ بگذارد.
+# هر تشییع کننده هر چهار طرف تابوت را بردارد و بهتر است اول جلوی تابوت طرف راست میّت را بر دوش راست بگذارد سپس طرف راست آخر تابوت را روی دوش راست بگذارد بعد از آن طرف چپ آخر تابوت را روی دوش چپ بگذارد، آنگاه به قسمت چپ جلوی تابوت رفته آن را روی دوش چپ بگذارد.
-# صاحب عزا پا برهنه باشد و عباى خود را از دوش بردارد يا به طورى كه مناسب شخص عزادار است وضع ظاهرى خود را تغيير دهد تا اينكه معلوم شود او صاحب عزا است.
+# صاحب عزا پا برهنه باشد و عبای خود را از دوش بردارد یا به طوری که مناسب شخص عزادار است وضع ظاهری خود را تغییر دهد تا اینکه معلوم شود او صاحب عزا است.
-# خنديدن و لهو و لعب و برداشتن عبا براى غير صاحب عزا و تند راه رفتن به طورى كه منافى مداراى با ميّت باشد خصوصاً دويدن، در تشييع جنازه مكروه است، بلكه سزاوار است كه تشييع كنندگان در راه رفتن ميانه‌ روى نمايند.
+# خندیدن و لهو و لعب و برداشتن عبا برای غیر صاحب عزا و تند راه رفتن به طوری که منافی مدارای با میّت باشد خصوصاً دویدن، در تشییع جنازه مکروه است، بلکه سزاوار است که تشییع کنندگان در راه رفتن میانه روی نمایند.
-# آتش بردن پشت سر جنازه در حال تشييع مكروه است، مگر در شب كه چراغ يا هر روشنايى ديگر مكروه نيست.
+# آتش بردن پشت سر جنازه در حال تشییع مکروه است، مگر در شب که چراغ یا هر روشنایی دیگر مکروه نیست.
-# در موقع عبور جنازه، برخاستن شخص نشسته مكروه است، مگر آن‌كه ميّت كافر باشد كه در اين صورت بر مى‌ خيزد.
+# در موقع عبور جنازه، برخاستن شخص نشسته مکروه است، مگر آن‌که میّت کافر باشد که در این صورت بر می خیزد.
-# بهتر آن است كه زن‌ها در تشييع جنازه شركت نكنند؛ اگر چه ميّت زن باشد. و بعيد نيست شركت زن‌هاى جوان، در تشييع جنازه مكروه باشد.<ref>تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج‌1، ص: 90</ref>
+# بهتر آن است که زن‌ها در تشییع جنازه شرکت نکنند؛ اگر چه میّت زن باشد. و بعید نیست شرکت زن‌های جوان، در تشییع جنازه مکروه باشد.<ref>تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج1، ص: 90</ref>
-===شرایط دفن===
+=== شرایط دفن ===
-از دیدگاه فقهای امامیه قرار دادن جسد مرده درون قبر بايد بر طبق شرايط و وضعيت خاصى بوده باشد كه عبارتند از :
+از دیدگاه فقهای امامیه قرار دادن جسد مرده درون قبر باید بر طبق شرایط و وضعیت خاصی بوده باشد که عبارتند از :
-# مرده را بايد درون قبر به صورت خوابيده بر روى دست راست (و نه نشسته يا ايستاده و جز اينها) بگونه‌اى قرار داد كه صورت او به سمت قبله باشد، يعنى در سرتاسر دنيا قبر مرده مسلمان بايد بگونه‌اى باشد كه هنگامى كه مرده درون آن بر روى دست راست خود خوابانيده مى‌شود چهره او به سمت قبله قرار گيرد، و اين شرط اختصاص به جسد كامل ندارد بلكه حتى اگر جسد مرده فاقد برخى از قسمت‌ها نظير سر يا دست يا سينه و جز اينها بود و يا تنها سر در اختيار بود و تنه مرده از ميان رفته بود بايد به همين روش دفن گردد، بلكه حتى اجزاء بدن مسلمان را نيز بايد به گونه‌اى دفن كرد كه اگر داراى سر و صورت بود به سمت قبله قرار مى‌گرفت؛
+# مرده را باید درون قبر به صورت خوابیده بر روی دست راست (و نه نشسته یا ایستاده و جز اینها) بگونه‌ای قرار داد که صورت او به سمت قبله باشد، یعنی در سرتاسر دنیا قبر مرده مسلمان باید بگونه‌ای باشد که هنگامی که مرده درون آن بر روی دست راست خود خوابانیده می‌شود چهره او به سمت قبله قرار گیرد، و این شرط اختصاص به جسد کامل ندارد بلکه حتی اگر جسد مرده فاقد برخی از قسمت‌ها نظیر سر یا دست یا سینه و جز اینها بود و یا تنها سر در اختیار بود و تنه مرده از میان رفته بود باید به همین روش دفن گردد، بلکه حتی اجزاء بدن مسلمان را نیز باید به گونه‌ای دفن کرد که اگر دارای سر و صورت بود به سمت قبله قرار می‌گرفت؛
-# جنازه مسلمانى كه بر روى كشتى مرده و امكان رساندن آن به خشكى براى دفن وجود ندارد و احتمال متلاشى شدن او مى‌رود را مى‌توان پس از غسل و كفن و نماز خواندن درون صندوقى قرار داد يا آن كه جنازه كفن شده او را با بستن وزنه سنگين در حالى كه رو به قبله است به درون دريا افكند؛
+# جنازه مسلمانی که بر روی کشتی مرده و امکان رساندن آن به خشکی برای دفن وجود ندارد و احتمال متلاشی شدن او می‌رود را می‌توان پس از غسل و کفن و نماز خواندن درون صندوقی قرار داد یا آن که جنازه کفن شده او را با بستن وزنه سنگین در حالی که رو به قبله است به درون دریا افکند؛
-#  در صورت آگاهى از تلاش حيوانات درنده در بيرون آوردن جسد مرده مسلمان از درون زمين واجب است محل دفن را به گونه‌اى استحكام بخشيد كه مانع نفوذ حيوانات و اهانت به جنازه مسلمان گردد؛
+#  در صورت آگاهی از تلاش حیوانات درنده در بیرون آوردن جسد مرده مسلمان از درون زمین واجب است محل دفن را به گونه‌ای استحکام بخشید که مانع نفوذ حیوانات و اهانت به جنازه مسلمان گردد؛
-# دفن هر مسلمانى بايد با موافقت و اذن ولى مرده انجام پذيرد، بدين معنى كه ديگران حق مزاحمت با نظر ولى در دفن مرده در جايگاه مورد نظر او را ندارند؛
+# دفن هر مسلمانی باید با موافقت و اذن ولی مرده انجام پذیرد، بدین معنی که دیگران حق مزاحمت با نظر ولی در دفن مرده در جایگاه مورد نظر او را ندارند؛
-# جنازه مرده مسلمان بايد در گورستانهاى مسلمانان دفن گردد و دفن او در گورستان‌هاى كافران يا دفن كافران در گورستانهاى مسلمانان حرام است و اين حكم ناشى از احترام شرع اسلام به مسلمانان است كه اين احترام ايجاب مى‌كند او در گورستانهاى مسلمانان دفن شود و در صورت دفن در گورستانهاى كافران جايز است قبر مسلمان را شكافته و او را بيرون آورده و در مقابر مسلمانان دفن نمايند؛
+# جنازه مرده مسلمان باید در گورستانهای مسلمانان دفن گردد و دفن او در گورستان‌های کافران یا دفن کافران در گورستانهای مسلمانان حرام است و این حکم ناشی از احترام شرع اسلام به مسلمانان است که این احترام ایجاب می‌کند او در گورستانهای مسلمانان دفن شود و در صورت دفن در گورستانهای کافران جایز است قبر مسلمان را شکافته و او را بیرون آورده و در مقابر مسلمانان دفن نمایند؛
-# دفن مرده مسلمان در جاهايى كه موجب هتك حرمت و اهانت به او مى‌گردد نظير آبريزگاه، چاه، محل تجمع زباله و جز اينها ممنوع و حرام است؛
+# دفن مرده مسلمان در جاهایی که موجب هتک حرمت و اهانت به او می‌گردد نظیر آبریزگاه، چاه، محل تجمع زباله و جز اینها ممنوع و حرام است؛
-# مرده مسلمان بايد در زمين مباح دفن گردد از اين‌رو دفن جنازه در مساجد، مدارس موقوفه، و يا زمين‌هاى وقفى كه به منظور و غرض معينى جز دفن مردگان وقف شده ممنوع است؛
+# مرده مسلمان باید در زمین مباح دفن گردد از این‌رو دفن جنازه در مساجد، مدارس موقوفه، و یا زمین‌های وقفی که به منظور و غرض معینی جز دفن مردگان وقف شده ممنوع است؛
-# بنابر فتواى جمعى از فقهاى اماميه دفن مرده مسلمان در گور مرده ديگرى كه هنوز جسد او متلاشى و نابود نشده است ممنوع و حرام است؛
+# بنابر فتوای جمعی از فقهای امامیه دفن مرده مسلمان در گور مرده دیگری که هنوز جسد او متلاشی و نابود نشده است ممنوع و حرام است؛
-# وجوب دفن مرده مسلمان اختصاص به جسد كامل ندارد بلكه قطعات و اجزاى جدا شده از بدن او كه در آنها روح دميده شده همچون يك دست و پا يا انگشتان و جز اينها نيز بايد پس از غسل و كفن و دفن گردند، اما اجزايى كه روح در آنها ندميده است همچون مو، دندان، ناخن دليلى بر وجوب دفن آنها نمى‌ باشد؛
+# وجوب دفن مرده مسلمان اختصاص به جسد کامل ندارد بلکه قطعات و اجزای جدا شده از بدن او که در آنها روح دمیده شده همچون یک دست و پا یا انگشتان و جز اینها نیز باید پس از غسل و کفن و دفن گردند، اما اجزایی که روح در آنها ندمیده است همچون مو، دندان، ناخن دلیلی بر وجوب دفن آنها نمی‌باشد؛
-# حكم وجوب دفن محترمانه با شرايط فوق الذكر نه تنها شامل تمامى مسلمانان است بلكه شامل كودك زاده شده از راه زناى دو مسلمان و كودكى كه از نطفه مسلمان در شكم كافر كتابى به وجود آمده نيز مى‌گردد و در صورت اخير در فرض مادر كافر به احترام فرزندش بايد در گورستانهاى مسلمانان پشت به قبله بر روى دست چپ يا راست به گونه‌اى دفن گردد كه صورت جنين مسلمان او به سمت قبله قرار گيرد.<ref name="پایگاه حوزه نت">[http://www.hawzah.net/Per/F/do.asp?a=FBCF.HTM پایگاه حوزه نت]</ref>
+# حکم وجوب دفن محترمانه با شرایط فوق‌الذکر نه تنها شامل تمامی مسلمانان است بلکه شامل کودک زاده شده از راه زنای دو مسلمان و کودکی که از نطفه مسلمان در شکم کافر کتابی به وجود آمده نیز می‌گردد و در صورت اخیر در فرض مادر کافر به احترام فرزندش باید در گورستانهای مسلمانان پشت به قبله بر روی دست چپ یا راست به گونه‌ای دفن گردد که صورت جنین مسلمان او به سمت قبله قرار گیرد.<ref name="پایگاه حوزه نت">[http://www.hawzah.net/Per/F/do.asp?a=FBCF.HTM پایگاه حوزه نت]</ref>
-===مستحبات دفن===
+=== مستحبات دفن ===
-بنابر فتواى فقهاء اماميه حد اقل وظيفه و واجبى كه بر عهده مسلمانان نسبت به يك مرده مى‌باشد اين است كه مرده مسلمان را پس از غسل و كفن در گور به گونه‌اى دفن كنند كه حرمت جسد او حفظ گردد، ليكن در روايات كارهاى ديگرى توصيه شده است كه مستحب است نسبت به دفن جنازه يك مسلمان انجام گيرد كه عبارتند از:
+بنابر فتوای فقهاء امامیه حد اقل وظیفه و واجبی که بر عهده مسلمانان نسبت به یک مرده می‌باشد این است که مرده مسلمان را پس از غسل و کفن در گور به گونه‌ای دفن کنند که حرمت جسد او حفظ گردد، لیکن در روایات کارهای دیگری توصیه شده است که مستحب است نسبت به دفن جنازه یک مسلمان انجام گیرد که عبارتند از:
-# مستحب است عمق قبر به اندازه قامت يك انسان يا تا ترقوه او باشد؛
+# مستحب است عمق قبر به اندازه قامت یک انسان یا تا ترقوه او باشد؛
-# مستحب است براى قبر لحد ساخته شود، و لحد سايه‌بان و سقفى است سنگى كه بر روى جنازه مرده درون قبر قرار مى‌گيرد، و مانع ريخته شدن خاك بر روى جسد مرده مى‌گردد؛
+# مستحب است برای قبر لحد ساخته شود، و لحد سایه‌بان و سقفی است سنگی که بر روی جنازه مرده درون قبر قرار می‌گیرد، و مانع ریخته شدن خاک بر روی جسد مرده می‌گردد؛
-# در نزديك‌ترين گورستان از محل مرگ او دفن شود مگر آن كه در گورستان دورتر فضيلتى همچون وجود گور مردمان صالح و نيكوكار يا علماء و امام زادگان بوده باشد؛
+# در نزدیک‌ترین گورستان از محل مرگ او دفن شود مگر آن که در گورستان دورتر فضیلتی همچون وجود گور مردمان صالح و نیکوکار یا علماء و امام زادگان بوده باشد؛
-# مستحب است جنازه مرده را به كندى به گورش نزديك كنند، و بنابر روايات مستحب است پيش از رسيدن آن چندين مرتبه او را بر زمين گذاشته و سپس بردارند تا وحشت و ترس مرده از گورش كم شود؛
+# مستحب است جنازه مرده را به کندی به گورش نزدیک کنند، و بنابر روایات مستحب است پیش از رسیدن آن چندین مرتبه او را بر زمین گذاشته و سپس بردارند تا وحشت و ترس مرده از گورش کم شود؛
-# مستحب است جنازه مردان را با سر داخل گور كنند و جنازه زنان را مستحب است از سمت عرض بدن به درون قبر گذارند؛
+# مستحب است جنازه مردان را با سر داخل گور کنند و جنازه زنان را مستحب است از سمت عرض بدن به درون قبر گذارند؛
-# مستحب است هنگام دفن زن روى قبر را با پارچه‌اى پوشانده تا چشم مردان نامحرم به بدن او نيفتد؛
+# مستحب است هنگام دفن زن روی قبر را با پارچه‌ای پوشانده تا چشم مردان نامحرم به بدن او نیفتد؛
-# بدن مرده را به آرامى و نه با فشار و خشونت بدرون قبر راهنمايى كنند،
+# بدن مرده را به آرامی و نه با فشار و خشونت بدرون قبر راهنمایی کنند،
-# مستحب است هنگام فرو بردن مرده درون قبر و خوابانيدن او قرآن و دعا خوانده شود؛
+# مستحب است هنگام فروبردن مرده درون قبر و خوابانیدن او قرآن و دعا خوانده شود؛
-# مستحب است خوابانيدن مرده در قبر بندهاى كفن او را از سمت سر او باز كنند؛
+# مستحب است خوابانیدن مرده در قبر بندهای کفن او را از سمت سر او باز کنند؛
-# مستحب است چهره مرده را از درون كفن بيرون آورده و گونه راست او را بر روى مشتى از خاك قبر قرار دهند؛
+# مستحب است چهره مرده را از درون کفن بیرون آورده و گونه راست او را بر روی مشتی از خاک قبر قرار دهند؛
-# براى پشت مرده تكيه‌گاهى از سنگ و آجر بسازند كه جسد مرده بدو تكيه دهد تا بدين وسيله از افتادن مرده به روى صورت جلوگيرى شود؛
+# برای پشت مرده تکیه‌گاهی از سنگ و آجر بسازند که جسد مرده بدو تکیه دهد تا بدین وسیله از افتادن مرده به روی صورت جلوگیری شود؛
-# مقدارى از تربت قبر امام حسين (ع) در برابر چهره او قرار داده شود؛
+# مقداری از تربت قبر امام حسین (ع) در برابر چهره او قرار داده شود؛
-# يكى از مستحباتى كه در روايات تأكيد فراوانى بر انجام آن شده است تلقين مرده مى‌باشد يعنى هنگامى كه درون قبر خوابانيده شد معتقدات دينى از توحيد پروردگار و اقرار به پيامبرى خاتم پيامبران (ص) و امامان معصوم (ع) و اعتقاد به سؤال و پرسش دو ملائكه به نامهاى نكير و منكر بدو يادآورى گردد، بنابر روايات روح مرده از هنگام مفارقت و جدا شدن از جسد او تا هنگام دفن در اطراف او در پرواز است و ناظر همه وقايع است از اين رو مستحب است براى آخرين بار احكام شرعى و معتقدات دينى بدو يادآورى شود تا مرده كه در آغاز سخت‌ترين لحظات زندگى برزخى خود است بتواند بر هول و وحشت قبر فائق آيد و زبان به سخن حق با ملائكه بگشايد؛
+# یکی از مستحباتی که در روایات تأکید فراوانی بر انجام آن شده است تلقین مرده می‌باشد یعنی هنگامی که درون قبر خوابانیده شد معتقدات دینی از توحید پروردگار و اقرار به پیامبری خاتم پیامبران (ص) و امامان معصوم (ع) و اعتقاد به سؤال و پرسش دو ملائکه به نامهای نکیر و منکر بدو یادآوری گردد، بنابر روایات روح مرده از هنگام مفارقت و جدا شدن از جسد او تا هنگام دفن در اطراف او در پرواز است و ناظر همه وقایع است از این رو مستحب است برای آخرین بار احکام شرعی و معتقدات دینی بدو یادآوری شود تا مرده که در آغاز سخت‌ترین لحظات زندگی برزخی خود است بتواند بر هول و وحشت قبر فائق آید و زبان به سخن حق با ملائکه بگشاید؛
-# مستحب است كسى كه مرده را دفن مى‌كند پس از دفن او از سمت پاى مرده از قبر بيرون آيد؛
+# مستحب است کسی که مرده را دفن می‌کند پس از دفن او از سمت پای مرده از قبر بیرون آید؛
-# مستحب است دفن كننده با طهارت و پاكى اقدام به دفن مسلمان كند؛
+# مستحب است دفن کننده با طهارت و پاکی اقدام به دفن مسلمان کند؛
-# مستحب است مردمان تشييع كننده بجز آنانى كه با مرده رابطه قرابت نسبى دارند با پشت دست به درون گود او خاك ريخته و آن را پر كنند در حالى كه (انا لله و انا اليه راجعون) را بر زبان مى‌رانند؛
+# مستحب است مردمان تشییع کننده بجز آنانی که با مرده رابطه قرابت نسبی دارند با پشت دست به درون گود او خاک ریخته و آن را پر کنند در حالی که (انا لله و انا الیه راجعون) را بر زبان می‌رانند؛
-# مستحب است گور را به ارتفاع 4 انگشت از زمين بالا آورده و آن را مربع بسازند و روى آن را صاف و مسطح (و نه كوهان دار) قرار دهند؛
+# مستحب است گور را به ارتفاع 4 انگشت از زمین بالا آورده و آن را مربع بسازند و روی آن را صاف و مسطح (و نه کوهان دار) قرار دهند؛
-# مستحب است براى قبر علامتى قرار دهند تا شناخته شود و بر روى آن آب بپاشند (پاشيدن آب بنابر برخى روايات تا 40 روز يا 40 ماه مستحب است) آن گاه تشييع كنندگان انگشتان خود را بر روى قبر قرار داده و براى شادى روح او سوره فاتحة الكتاب و سوره (انا انزلناه) را قرائت كنند و براى او طلب رحمت و غفران از خداوند نمايند. و بنابر روايات از سر انگشت هر يك از دعا كنندگان بر گور مرده نورى به سمت مرده سرازير مى‌گردد كه موجب شادى روح او مى‌شود؛
+# مستحب است برای قبر علامتی قرار دهند تا شناخته شود و بر روی آن آب بپاشند (پاشیدن آب بنابر برخی روایات تا 40 روز یا 40 ماه مستحب است) آن گاه تشییع کنندگان انگشتان خود را بر روی قبر قرار داده و برای شادی روح او سوره فاتحة الکتاب و سوره (انا انزلناه) را قرائت کنند و برای او طلب رحمت و غفران از خداوند نمایند. و بنابر روایات از سر انگشت هر یک از دعا کنندگان بر گور مرده نوری به سمت مرده سرازیر می‌گردد که موجب شادی روح او می‌شود؛
-# مستحب است درون دهان مرده عقيق گذاشته شود كه بر روى آن اسماء جلاله و پيامبر (ص) و امامان (ع) نوشته شده باشد؛
+# مستحب است درون دهان مرده عقیق گذاشته شود که بر روی آن اسماء جلاله و پیامبر (ص) و امامان (ع) نوشته شده باشد؛
-# مستحب است مردمان به خانواده مرده و فرزندان و نزديكان او تا 3 روز تسليت داده و براى مرده آنان با خواندن قرآن و دعا طلب رحمت و آمرزش نمايند؛
+# مستحب است مردمان به خانواده مرده و فرزندان و نزدیکان او تا 3 روز تسلیت داده و برای مرده آنان با خواندن قرآن و دعا طلب رحمت و آمرزش نمایند؛
-# مستحب است مردم براى خانواده عزادار كه به علت اشتغال به دفن مرده و عزادارى بر او پخت و پز نكرده‌اند خوراك فرستاده و از خوردن خوراك نزد آنها امتناع ورزند كه بنابر روايات بسيار مكروه و ناشايست است؛
+# مستحب است مردم برای خانواده عزادار که به علت اشتغال به دفن مرده و عزاداری بر او پخت‌وپز نکرده‌اند خوراک فرستاده و از خوردن خوراک نزد آنها امتناع ورزند که بنابر روایات بسیار مکروه و ناشایست است؛
-# مستحب است 40 يا 50 نفر از مردمان نيكوكار در هنگام دفن يا پيش و يا پس از آن شهادت به درستكارى مرده بدهند؛
+# مستحب است 40 یا 50 نفر از مردمان نیکوکار در هنگام دفن یا پیش و یا پس از آن شهادت به درستکاری مرده بدهند؛
-# مستحب است نزديكان مرده بر او سوگوارى و عزادارى و گريه كنند ليكن ثواب بازماندگانى كه بر مصيبت او صبر نموده و خود را با يادآورى مصيبتهايى كه بر پيامبر (ص) و امامان (ع) وارد شده تسلى دهند و اجر خود را از درگاه خداوند بخواهند بيشتر است؛
+# مستحب است نزدیکان مرده بر او سوگواری و عزاداری و گریه کنند لیکن ثواب بازماندگانی که بر مصیبت او صبر نموده و خود را با یادآوری مصیبتهایی که بر پیامبر (ص) و امامان (ع) وارد شده تسلی دهند و اجر خود را از درگاه خداوند بخواهند بیشتر است؛
-# مستحب است كه مسلمانان به زيارت گورستانها رفته و بر گور مردگان سوره‌هاى قرآن (به ويژه سوره‌هاى حمد ـ آية الكرسى ـ قل اعوذ برب الناس ـ قل اعوذ برب الفلق ـ سوره ياسين ـ و جز اينها) خوانده و براى آنان طلب رحمت و آمرزش از خداوند نمايند. و مستحب است هنگام ورود به گورستان خطاب به مردگان مدفون در آن قبرستان سلام كرده و بگويد (السلام على اهل الديار من المؤمنين، رحم الله المتقدمين منكم و المتأخرين و انا ان شاء الله بكم لاحقون)
+# مستحب است که مسلمانان به زیارت گورستانها رفته و بر گور مردگان سوره‌های قرآن (به ویژه سوره‌های حمد ـ آیة الکرسی ـ قل اعوذ برب الناس ـ قل اعوذ برب الفلق ـ سوره یاسین ـ و جز اینها) خوانده و برای آنان طلب رحمت و آمرزش از خداوند نمایند. و مستحب است هنگام ورود به گورستان خطاب به مردگان مدفون در آن قبرستان سلام کرده و بگوید (السلام علی اهل الدیار من المؤمنین، رحم الله المتقدمین منکم و المتأخرین و انا ان شاء الله بکم لاحقون)
-#  از مستحباتى كه در روايات تأكيد فراوان بر آن شده اين است كه در نخستين شبى كه مرده را دفن مى‌كنند مستحب است نمازى براى او بخوانند كه به نام (صلاة ليلة الدفن) يا نماز شب دفن مشهور است.<ref name="پایگاه حوزه نت"/>
+#  از مستحباتی که در روایات تأکید فراوان بر آن شده این است که در نخستین شبی که مرده را دفن می‌کنند مستحب است نمازی برای او بخوانند که به نام (صلاة لیلة الدفن) یا نماز شب دفن مشهور است.<ref name="پایگاه حوزه نت"/>
-===مکروهات دفن===
+=== مکروهات دفن ===
-بنابر روايات و فتاواى فقهاء اماميه برخى رفتارها و كارها هنگام دفن مرده مكروه و ناشايست است از اين رو از انجام آنها نهى كراهتى شده است بدين معنى كه بر مسلمانان سزاوار نيست اين كارها را انجام دهند و بهتر آن است كه از انجام آنها دورى كنند، اين كارها عبارتند از:
+بنابر روایات و فتاوای فقهاء امامیه برخی رفتارها و کارها هنگام دفن مرده مکروه و ناشایست است از این رو از انجام آنها نهی کراهتی شده است بدین معنی که بر مسلمانان سزاوار نیست این کارها را انجام دهند و بهتر آن است که از انجام آنها دوری کنند، این کارها عبارتند از:
-# دفن كردن دو مرده در يك گور (و بنابر برخى فتاوا اين كار حرام است) مگر در مواقع ضرورت كه در اين صورت بايد ميان آن دو مانعى نظير ديوار قرار داد؛
+# دفن کردن دو مرده در یک گور (و بنابر برخی فتاوا این کار حرام است) مگر در مواقع ضرورت که در این صورت باید میان آن دو مانعی نظیر دیوار قرار داد؛
-# فرش كردن كف قبر با سنگهاى قيمتى يا سنگ مرمر يا آجر يا چوبهاى قيمتى و گرانقيمت مگر در زمينهاى مرطوب، اما ساختن يا پوشانيدن ديوار گور با اين گونه سنگها و چوبها مانعى ندارد؛
+# فرش کردن کف قبر با سنگهای قیمتی یا سنگ مرمر یا آجر یا چوبهای قیمتی و گرانقیمت مگر در زمینهای مرطوب، اما ساختن یا پوشانیدن دیوار گور با این گونه سنگها و چوبها مانعی ندارد؛
-# دفن كردن فرزند توسط پدر يا مطلق ارحام به وسيله ارحام نزديك، مگر در صورت اضطرار، از اين حكم كراهتى دو مورد استثنا شده است: نخست دفن زن به وسيله شوهرش، و ديگر دفن زن به وسيله مردان محرم خود؛
+# دفن کردن فرزند توسط پدر یا مطلق ارحام به وسیله ارحام نزدیک، مگر در صورت اضطرار، از این حکم کراهتی دو مورد استثنا شده است: نخست دفن زن به وسیله شوهرش، و دیگر دفن زن به وسیله مردان محرم خود؛
-# اقدام ارحام مرده به پركردن گور مرده از خاك كه بنابر روايات اين كار سبب قساوت قلب مى‌گردد؛
+# اقدام ارحام مرده به پرکردن گور مرده از خاک که بنابر روایات این کار سبب قساوت قلب می‌گردد؛
-# پر كردن گور با خاكى كه از آن گور بيرون آورده‌اند، يا استفاده از گلى جز گلى كه از خاك همان قبر است؛
+# پر کردن گور با خاکی که از آن گور بیرون آورده‌اند، یا استفاده از گلی جز گلی که از خاک همان قبر است؛
-# ترميم كردن گور پس از فرسوده و خراب شدن آن مگر در مورد قبر پيامبران و امامان و صالحين و علماى دين؛
+# ترمیم کردن گور پس از فرسوده و خراب شدن آن مگر در مورد قبر پیامبران و امامان و صالحین و علمای دین؛
-# بلند كردن گور و ساختن پشته‌اى شبيه به كوهان شتر بر روى آن كه از اين ساخته در روايات با نام (تسنيم) ياد شده است؛
+# بلند کردن گور و ساختن پشته‌ای شبیه به کوهان شتر بر روی آن که از این ساخته در روایات با نام (تسنیم) یاد شده است؛
-# ساختمان كردن بر روى گور مردمان بجز گور پيامبران و امامان و بزرگان و علماى دين؛
+# ساختمان کردن بر روی گور مردمان بجز گور پیامبران و امامان و بزرگان و علمای دین؛
-# ساختن مسجد بر روى گور مردمان بجز گور پيامبران و امامان (ع) و بزرگان و علماى دين؛
+# ساختن مسجد بر روی گور مردمان بجز گور پیامبران و امامان (ع) و بزرگان و علمای دین؛
-# نشستن بر روى گور و ادرار كردن و نجس كردن قبرها در گورستانها و يا خنديدن و سبك سرى در گورستانها، و يا راه رفتن بر روى گورها و يا تكيه دادن به آنها مگر در حال ضرورت؛
+# نشستن بر روی گور و ادرار کردن و نجس کردن قبرها در گورستانها و یا خندیدن و سبک سری در گورستانها، و یا راه رفتن بر روی گورها و یا تکیه دادن به آنها مگر در حال ضرورت؛
-#  دفن مرده در خانه‌هاى مسكونى؛
+#  دفن مرده در خانه‌های مسکونی؛
-#  سخن گفتن درباره مسائل دنيايى در گورستان؛
+#  سخن گفتن درباره مسائل دنیایی در گورستان؛
-#  شتاب در خوابانيدن مرده در گور خود پيش از آن كه مدتى او را در بالاى گور قرار داده باشند؛
+#  شتاب در خوابانیدن مرده در گور خود پیش از آن که مدتی او را در بالای گور قرار داده باشند؛
-#  بالا بردن ساخته روى قبر بيش از 4 انگشت.<ref name="پایگاه حوزه نت"/>
+#  بالا بردن ساخته روی قبر بیش از 4 انگشت.<ref name="پایگاه حوزه نت"/>
 == مسیحیت ==
-خاک‌سپاری در مسيحيت اغلب بين دو روز و يک هفته بعد از مرگ تشكيل مى‌شود. جزئيات در مذاهب مسيحى مختلف است٬ ولى معمولا خاک‌سپاری با مراسم كليسا شروع مى‌شود و سپس تابوت به قبرستان برده و دفن مى‌شود. آنجا عزاداران دوباره نماز مى‌خوانند و يک‌يک خاک بر تابوت مى‌اندازند. از جمله آيات كتاب مقدس كه در خاک‌سپاری مسيحى خوانده مى‌شود: (از خاک‌ گرفته‌ شدی‌ زیرا كه‌ تو خاک هستی‌ و به‌ خاک‌ خواهی‌ برگشت‌) و (ما را تعلیم ده تا ایام خود را بشماریم تا دل خردمندی را حاصل نماییم). فاميل نفر مرحوم معمولا مهمانان را بعد از خاک‌سپاری به كافه دعوت مى‌كند.
+خاک‌سپاری در مسیحیت اغلب بین دو روز و یک هفته بعد از مرگ تشکیل می‌شود. جزئیات در مذاهب مسیحی مختلف است٬ ولی معمولاً خاک‌سپاری با مراسم کلیسا شروع می‌شود و سپس تابوت به قبرستان برده و دفن می‌شود. آنجا عزاداران دوباره نماز می‌خوانند و یک‌یک خاک بر تابوت می‌اندازند. از جمله آیات کتاب مقدس که در خاک‌سپاری مسیحی خوانده می‌شود: (از خاک گرفته شدی زیرا که تو خاک هستی و به خاک خواهی برگشت) و (ما را تعلیم ده تا ایام خود را بشماریم تا دل خردمندی را حاصل نماییم). فامیل نفر مرحوم معمولاً مهمانان را بعد از خاک‌سپاری به کافه دعوت می‌کند.
 خاکسپاری یهودیان
@@ خط ۸۳: / خط ۸۳: @@
 {{پانویس}}
 == منابع ==
-* خمینی، تحریرالوسیله، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، تهران، 1386ش.
+* خمینی، تحریرالوسیله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1386ش.
 {{مرگ}}
+{{جهان‌بینی}}
 {{فرهنگ-خرد}}