مجاهدین افغانستان

مجاهدین افغان در حال گذر از خط دیورند (مرز پاکستان و افغانستان)، پائیز ۶۴

مجاهدین افغان نام عمومی گروه‌های متعدد چریکی افغان مخالف حکومت جمهوری دمکراتیک افغانستان بود که از زمان روی کار آمدن این حکومت در اواخر دهه ۱۹۷۰ وارد جنگ علیه آن و نیروهای شوروی شدند. نبردهای این گروه‌ها منجر به خروج ارتش شوروی از افغانستان در سال ۱۹۸۹ و سرنگونی حکومت افغانستان در سال ۱۹۹۲ شد. پس از آن به دلیل به توافق نرسیدن گروه‌های مجاهدین بر سر تقسیم قدرت جنگ داخلی افغانستان میان آنها آغاز شد که تا زمان سقوط حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱ ادامه داشت.

تاریخچه

نیروهای جمعیت اسلامی افغانستان با یک تیربار دوشکا، سال ۶۶

مجاهدین که متشکل از اقوم مختلف افغانستان بودند پس از روی کار آمدن رژیم کمونیستی توسط حزب دمکراتیک خلق افغانستان به رهبری تره‌کی که با همکاری اتحاد جماهیر شوروی و در اثر کودتای افسران کمونیست به وجود آمده بود آنان به مخالفت و جنگ مسلحانه پرداختند. این جنگ ها با ورود ارتش سرخ به افغانستان ابعاد گستردهٔ گرفت که مداخلات خارجی در اوضاع افغانستان را به نفع رژیم و یا نیروهای مقاومت در پی داشت.

در آنطرف مرزها در پاکستان و ایران روحانیوین مردم را به ادامه قیام علیه حکومت کمونیستی تشویق می‌کردند. رفته رفته احزاب جهادی از بطن روحانی‌ها و روشنفکران و مهاجرین بوجود آمد. در پاکستان ۷ گروه که بعدها به ائتلاف هفتگانه مشهور شد محور فعالیتهای مهاجرین و مجاهدین شد و در ایران شورای احزاب هشتگانه که مهم‌ترین شان حزب حرکت اسلامی افغانستان بود و سازمان نصر که شدیدا به ایران وابسته بود.

حمایت از مجاهدین

رفتار خشن افسران و سیاست‌مداران رژیم کمونیستی که با کودتا رژیم جمهوری را ساقط نموده بودند با مخالفین و بویژه برخورد تند آنها با جامعهٔ مذهبی و رهبران مذهبی، موجب روگردانی عمومی از حکومت کودتا گردید. در اثر سرکوبهای خشن حکومت، ابعاد مخالفت با رژیم بیشتر گردید، و اتحاد جماهیر شوروی، برای نجات «انقلاب» به خواستهٔ حکومت وقت افغانستان وارد افغانستان گردید و افغانستان را اشغال نظامی نمود. اشغال نظامی افغانستان توسط ارتش سرخ، موجب مقاومت گسترده با رژیم کمونیستی و ارتش شوروی گردید که در اثر آن صدها هزار نفر کشته شدند و حدود شش میلیون نفر از اتباع افغانستان به کشورهای دیگر مهاجر گردیدند.

احزاب جهادی

پایگاه‌های اصلی مجاهدین افغان در سال ۱۳۶۴. یشمی: جمعیت اسلامی، نارنجی: حکمتیار، سبز تیره: سازمان نصر، زرد: حرکت انقلاب اسلامی، صورتی: حرکت اسلامی، قهوه‌ای: یونس خالص، بنفش: سیاف، آبی: مجددی، بنفش روشن: گیلانی، نارنجی تیره: شورای انقلابی

افغانستان در سال ۱۳۶۸. قرمز: حکومت، آبی: جمعیت اسلامی، سبز: حکمتیار، هاشور سبز و سفید: خالص، زرد: احزاب شیعه، سبز کمرنگ: حرکت انقلاب، بنفش: سیاف: صورتی: گیلانی

ائتلاف هفتگانه پیشاور

مهمترین ائتلاف مجاهدین شامل این هفت گروه می‌شد که در سال ۱۳۶۴ در شهر پیشاور پاکستان با یکدیگر متحد شدند. همه این گروه‌ها از مسلمانان سنی تشکیل شده و به جز جمعیت اسلامی بقیه آنها عمدتاً شامل مجاهدین پشتو می‌شدند. از نظر اعتقادات سیاسی چهار گروه اول به اسلام سیاسی و برقراری حکومت مبتنی بر شریعت معتقد بودند و سه گروه آخر بیشتر به جریان سنتی مذهبی تعلق داشته و رابطه خوبی با ظاهرشاه پادشاه مخلوع افغانستان داشتند:

• جمعیت اسلامی افغانستان به رهبری برهان‌الدین ربانی و احمدشاه مسعود - عمدتاً تاجیک
• حزب اسلامی - شاخه حکمتیار به رهبری گلبدین حکمتیار - عمدتاً پشتون
• حزب اسلامی - شاخه خالص به رهبری یونس خالص - عمدتاً پشتون
• اتحاد اسلامی افغانستان به رهبری رسول سیاف - عمدتاً پشتون با گرایش وهابی
• محاذ ملی اسلامی افغانستان به رهبری پیر احمد گیلانی - عمدتاً پشتون با گرایش صوفی
• جبهه ملی نجات افغانستان به رهبری صبغت‌الله مجددی - عمدتاً پشتون
• حرکت انقلاب اسلامی افغانستان به رهبری محمدنبی محمدی - عمدتاً پشتون

ائتلاف هشتگانه تهران

ائتلاف هشتگانه تهران شامل مجاهدین شیعه می‌شد که بیشتر به قوم هزاره تعلق داشتند:

• حزب‌الله افغان
• سازمان نصر به رهبری محمدحسین صدیقی و عبدالعلی مزاری
• سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افغانستان به رهبری شیخ اکبری
• شورای انقلابی اتفاق اسلامی به رهبری سید علی بهشتی
• جنبش انقلاب اسلامی بخ هربری نصرالله نصور
• حرکت اسلامی افغانستان به رهبری آصف محسنی و شیخ صادق هاشمی
• اتحاد مبارزان اسلامی به رهبری مصباح ساده
• حزب رعد افغانستان عبدالجعفر نادری و اسماعیل بلخی

اغلب احزاب شیعه با تشکیل حزب وحدت اسلامی به رهبری عبدالعلی مزاری در سال ۱۹۸۹ جذب آن شدند و پس از آن حزب وحدت به عنوان نماینده اصلی هزاره‌های افغانستان درآمد.

پیروزی مجاهدین

پیروزی مجاهدین از اصطلاحات تاریخ نوین افغانستان است و در گاهنامه افغانستان ثبت شده‌است.

مجاهدین بالاخره پس از درگیری‌های گوناگون با نیروهای ارتش سرخ شوروی سابق در ۸ اردیبهشت ۱۳۷۱ (۸ ثور) پس چهارده سال درگیری موفق شدند وارد کابل پایتخت افغانستان شود.

پس از آنکه نیروهای شوروی از افغانستان بیرون رفتند، جنگ داخلی بین این گروه‌ها رخ داد که در پایان جنگ‌ها گروهی از آنها به‌نام طالبان به قدرت رسید.

پیروزی مجاهدین افغانستان، هم‌زمان شد با جنگ داخلی بین احزاب مجاهد: برهان الدین ربانی و احمدشاه مسعود تاجیک تبار به عنوان رئیس جمهور و وزیر دفاع دولت موقت، و از سوی دیگر حزب‌های دیگر که خواستار قدرت بودند.

جستارهای وابسته

جنگ شوروی در افغانستان