پیکان (خودرو)

پیکان
دید کلی
شرکت	ایران خودرو
تولید	۱۳۴۶ تا ۱۳۸۳ خورشیدی
بدنه و شاسی
شکل بدنه	چهاردر، وانت
طرح‌بندی	خودروهای موتور جلو-محور جلو، خودروی محورجلو
خودروهای وابسته	پیکان جوانان
پیشرانه
موتور	1.8 L
جعبه‌دنده	جعبه‌دنده دستی

پیکان نام گونه‌ای خودروی سواری ایرانی است که شرکت ایران خودرو تولید آن را از سال ۱۳۴۶ خورشیدی آغاز کرد و در حدود ۴۰ سال آن را ادامه داد. از سال ۱۳۴۶ پیکان با دو مدل دولوکس و کارلوکس به بازار عرضه شد و در این سال وانت پیکان و تاکسی پیکان هم به آن اضافه شد و پیکان اتوماتیک نیز در سال ۱۳۴۹ به تولیدات افزوده شد. در سال ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ شش مدل پیکان تولید می‌شد که عبارت بود از دولوکس، وانت، کار، جوانان، تاکسی و اتوماتیک، تولید این خودرو در سال ۱۳۸۳ به اتمام رسید.

تاریخچه

یک دستگاه پیکان در ایران

بعد از چندین تلاش ناموفق برای ساخت اتومبیل‌های فیات در اوایل دهه ۱۳۴۰، قرارداد مونتاژ پیکان (آخرین مدل هیلمن هانتر؛ مدل ۱۹۶۶) در ایران بین شرکت ایران ناسیونال (ایران خودروی کنونی) و گروه صنعتی روتس (Group Rootes) انگلستان، که در حال ورشکستگی بود، بسته شد و تولید این خودرو پس از یک دهه تولید در انگلستان، در ایران شروع شد. طراحی اصلی پیکان کاری از شرکت تالبوت از زیر مجموعه‌های گروه روتس بود. یک سال بعد در سال ۱۳۴۷ شرکت آمریکایی کرایسلر توانست گروه صنعتی روتس را بخرد که تاثیری بر روند تولید پیکان در ایران نداشت و مدل‌های مختلف پیکان در ایران تولید می‌شد. در سال ۱۳۵۹ تولید پیکان با ظاهری جدید (معروف به چراغ بنزی) طراحی معروف کرایسلر بود در ایران آغاز شد. روند مونتاژ خودرو در ایران خودرو به همین ترتیب تا سال ۱۳۶۴ ادامه یافت و تا این سال کماکان قطعات اصلی از خارج وارد و شرکت ایران خودرو آن‌ها را مونتاژ می‌کرد، و در کنار آن قسمت‌هایی چون بدنه، رادیاتور، شیشه و کمک فنر عقب و جلو در ایران ساخته می‌شدند. در سال ۱۳۶۴ خط تولید پیکان در کرایسلر انگلستان متوقف شد و در شرکت پژو فرانسه ادغام شد و درنتیجه ایران خودرو با کاهش دستگاه انتقال قدرت اصلی مواجه شد و تولید پیکان از سقف بیش از ۷۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۶۳ به سه هزار دستگاه در سال ۱۳۶۸ سقوط کرد. در این سال کارخانه پژو موافقت کرد ایران خودرو با بکار بردن سیستم تعلیق و موتور پژو ۵۰۴ بر روی بدنه پیکان، به تولید پیکان ادامه دهد که این روند در حدود شش سال دوام آورد. پس از آن با ساخت قطعات لازم در ایران، پیکان۱۶۰۰ در شهریور ماه ۱۳۷۱ تولید شد و تولید آن تا ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۸۴، در حدود ۱۳ سال، ادامه داشت. در روز ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۸۴ پس از گذشت ۳۸ سال و تولید دو میلیون و ۲۹۵ هزار دستگاه، تولید پیکان متوقف شد و آخرین پیکان تولیدی به موزه فرستاد شد. پس از آن خط تولید این خودرو با سمند (خودرو) و رنو ال ۹۰ (لوگان) جایگزین شد.

مدل‌ها

• کارلوکس؛ تولید آن از سال ۱۳۴۶ آغاز شد و دارای حجم موتور ۱۷۲۵ سی‌سی بود. این مدل مجهز به نوارهای فلزی و آب کروم کاری در جای کنار بدنه، داشبورد چوبی، سپرهای استیل کوتاه بود.
• دولوکس؛ تولید آن از سال ۱۳۴۶ آغاز شد.
• استیشن
• وانت
• تاکسی
• اتوماتیک سال ۱۳۴۹ به تولیدات افزوده شد

یک دستگاه پیکان جوانان ساخت شرکت روتس ساخته شده در سال ۱۹۷۵ بر اساس خودرو هیلمن هانتر

پیکان جوانان (هیلمن هانتر جی‌تی)

استقبال ایرانیان از پیکان سبب شد در اوایل دهه ۱۳۵۰ مدل جوانان نیز که دارای حجم موتور ۱۸۰۰ سی سی، قدرت موتور بیشتر و دو کاربراتور بود به خط تولید پیکان اضافه شود . پیکان جوانان بواسطه داشتن دو کاربراتور سرعت و شتاب بیشتری داشت و در قسمت جلو پنجره دارای چهار عدد چراغ جلو بود و در داخل خودرو در قسمت جلو داشبورد تفاوت هایی با مدلهای معمولی داشت و با داشتن آمپر برق و بنزین و دمای موتور جلوه خاصی داشت و علاقه مندانی را جذب خود کرده بود .

دولوکس فیس‌لیفت

از سال ۱۳۵۹ پیکان با تغییری که کرایسلر در فرم ظاهری هانتر بوجود آورد، شامل تغییر کامل چراغ‌های جلو و عقب (به فرم بزرگ و یکپارچه کاملاً مستطیل)، پانل نشانگرهای مقابل راننده، تولید شد (این مدل در سال‌های ابتدایی تولید به پیکان چراغ بنزی معروف بود).

پیکان پژویی

در سال ۱۳۷۰ ایران خودرو با استفاده از سیستم تعلیق و موتور ۱۸۰۰ سی سی، پژو ۵۰۴ بر روی بدنه پیکان، نوع جدیدی از پیکان را که در ایران به پیکان پژویی معروف شد تولید نمود و تا ۶ سال به تولید آن ادامه داد.

پیکان ۱۶۰۰

تولید آن از شهریور ۱۳۷۱ با تولید موتور ۱۶۰۰ سی سی مگاموتور در ایران و استفاده از گیربکس‌هایی (از کشورهای آلمان آرژانتین و سرانجام تولید داخل) اکسل‌های تولید ایران، آغاز شد و برای ۱۳ سال ادامه یافت.

پیکان‌سواران نامدار

نخست وزیر امیرعباس هویدا بیش‌تر کالاهای ایرانی را می‌پسندید و راننده نیز نداشت و با پیکان خود به سر کار می‌رفت

اولین مصرف کننده نامدار پیکان امیرعباس هویدا، نخست وزیر ایران بود که تا آخرین روزهای صدارت، اتومبیل مرسدس بنز ضدگلوله خود را سوار نشد و پیکان سرمه‌ای رنگش را ترجیح داد و او بود که جمله «به امید روزی که هر ایرانی یک پیکان داشته باشد» را وارد تاریخ ایران کرد.

نگارخانه

• 
  یک دستگاه پیکان وانت
• 
  یک دستگاه پیکان فرسوده
• 
  یک پیکان آلبالویی مدل ۱۳۴۸
• 
  هیلمن هانتر شماره گذاری شده در سال ۱۳۴۶
• 
  تاکسی پیکان در تهران ۱۳۸۸

جستارهای وابسته

• روتس ارو
• هیلمن هانتر
• پیکان وانت

منابع

• «وداع با پیکان، ۲۶ اردیبهشت». سایت خبری بازتاب. ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۴. دریافت‌شده در ۱۹ ژانویه ۲۰۰۹.
• «سرانجام، خداحافظی با پیکان». سایت خبری بازتاب. ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۴. دریافت‌شده در ۱۹ ژانویه ۲۰۰۹.

پیوند به بیرون

• عکس‌هایی از ماشین پیکان قدیمی به عنوان تاکسی در لندن
• راهنمای سرویس و نگهداری پیکان (قدیمی) /shahrefarang.com