میر علی هروی: تفاوت میان نسخهها
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۶) +مرتب+تمیز (۱۲.۵ core): + رده:درگذشتگان ۱۵۴۴ (میلادی)+رده:اهالی هرات |
|||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} |
}} |
||
'''میر علی سادات حسینی هروی''' (درگذشت: ۹۵۱ه/۱۵۴۴م) معروف به '''میر علی هروی''' و '''میرجان''' و ملقب به '''کاتبسلطانی''' از سرآمدان [[نستعلیق |
'''میر علی سادات حسینی هروی''' (درگذشت: ۹۵۱ه/۱۵۴۴م) معروف به '''میر علی هروی''' و '''میرجان''' و ملقب به '''کاتبسلطانی''' از سرآمدان [[نستعلیق]]نویسی و از [[خوشنویس]]ان بزرگ قرن دهم هجری است که خط او از نظر رعایت اصول، استحکام و همواری، صفا و شأن، تا زمان خود بیهمتا بوده و شاید پس از او نیز جز [[میر عماد]] کسی یارای برابری با او نداشته باشد. خط او حتی بر [[سلطانعلی مشهدی]] برتری دارد.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان">دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶</ref> او بر روی خوشنویسان پس از خود تأثیر بهسزایی گذاشته است. |
||
== زندگی == |
== زندگی == |
||
[[پرونده:Persian calligraphy - Mir Ali Tabrizi.jpg|بندانگشتی|چپ|نمونهای از [[خط نستعلیق]] میرعلی هروی<ref>[http://www.louvre.fr/llv/activite/detail_parcours.jsp?CURRENT_LLV_PARCOURS<>cnt_id=10134198673464057&CONTENT<>cnt_id=10134198673465686&CURRENT_LLV_CHEMINEMENT<>cnt_id=10134198673465686&FOLDER<>folder_id=9852723696500830&bmLocale=en تارنمای موزه لوور]</ref>]] |
[[پرونده:Persian calligraphy - Mir Ali Tabrizi.jpg|بندانگشتی|چپ|نمونهای از [[خط نستعلیق]] میرعلی هروی<ref>[http://www.louvre.fr/llv/activite/detail_parcours.jsp?CURRENT_LLV_PARCOURS<>cnt_id=10134198673464057&CONTENT<>cnt_id=10134198673465686&CURRENT_LLV_CHEMINEMENT<>cnt_id=10134198673465686&FOLDER<>folder_id=9852723696500830&bmLocale=en تارنمای موزه لوور]</ref>]] |
||
میر علی هروی پسر [[میر محمد باقر ذوالکمالین]] از خوشنویسان شهیر عصر گورکانی بوده است. ابتدا در هرات به کسب علوم و فضائل پرداخت و در خدمت پدرش که جامع معقول و منقول بود در اغلب رشتههای ادبی اطلاعاتی کسب نمود و آنگاه به تعلیم و تعلم خط پرداخت تا کار به جایی رسید که از هنرمندان هم عصر خود گوی سبقت را ربود.<ref>فرهنگ دانش و هنر- چاپ چهارم- مؤلفین:پرویز اسدی زاده، سعید محمودی، داریوش محمدخانی</ref> |
میر علی هروی پسر [[میر محمد باقر ذوالکمالین]] از خوشنویسان شهیر عصر گورکانی بوده است. ابتدا در هرات به کسب علوم و فضائل پرداخت و در خدمت پدرش که جامع معقول و منقول بود در اغلب رشتههای ادبی اطلاعاتی کسب نمود و آنگاه به تعلیم و تعلم خط پرداخت تا کار به جایی رسید که از هنرمندان هم عصر خود گوی سبقت را ربود.<ref>فرهنگ دانش و هنر- چاپ چهارم- مؤلفین:پرویز اسدی زاده، سعید محمودی، داریوش محمدخانی</ref> |
||
ملا میرعلی هروی زندگی متلاطمی داشت و در دوران پرآشوبی میزیست. او از سادات حسینی و از اهالی [[هرات]] بود. به علت اقامت طولانی در [[مشهد]] گاهی او را مشهدی هم خواندهاند.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان" |
ملا میرعلی هروی زندگی متلاطمی داشت و در دوران پرآشوبی میزیست. او از سادات حسینی و از اهالی [[هرات]] بود. به علت اقامت طولانی در [[مشهد]] گاهی او را مشهدی هم خواندهاند.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان"/> خانواده آنها در ۱۵۰۶م/۹۱۱ه. ق به مشهد کوچ کردند ولی بهزودی به هرات بازگشتند و در همانجا ماندگار شدند. |
||
او شاگرد [[زینالدین محمد]] از شاگردان بیواسطه [[سلطانعلی مشهدی]] بود ولی معلوم نیست که خود او هم نزد سلطانعلی مشهدی مشق کرده باشد.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان" |
او شاگرد [[زینالدین محمد]] از شاگردان بیواسطه [[سلطانعلی مشهدی]] بود ولی معلوم نیست که خود او هم نزد سلطانعلی مشهدی مشق کرده باشد.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان"/> اما آنچه مسلم است این که خط او از هر دو استاد پیشی گرفت و شاگردان زیادی تربیت کرد. |
||
میرعلی در جوانی در دارلانشاء حکام هرات به کتابت احکام مشغول بود. پس از آن به دربار [[سلطان حسین میرزا بایقرا]] راه یافت و از مقربان دربار این پادشاه هنرپرور شد و لقب سلطانی و کاتب السلطانی را از او دریافت کرد. چنانکه او برخی از آثارش را با امضاء «میرعلی الکاتب السلطانی» رقم زده است. او تا سال ۱۹۱۱ یعنی زمان درگذشت سلطان حسین بایقرا در هرات بود و پس از آن گاهی در مشهد و گاهی در هرات بسر میبرد. تا سال ۹۱۹ه. ق [[شاه اسماعیل اول|شاه اسماعیل اول صفوی]] هرات را فتح کرد و میر علی تحت حمایت [[کریم الدین حبیبالله ساوجی]] درآمد. پس از کشته شدن حبیبالله، در زمانی که [[سام میرزا صفوی]] از طرف برادرش [[شاه تهماسب]] فرمانروای خراسان بود و و پیشکارش [[حسن خان شاملو]] بود، میرعلی سه سال در هرات بود. تا اینکه در سال ۱۵۲۸م/۹۳۵ه. ق عبیدالله یا [[عبیدخان ازبک]] برادرزاده [[شیبک خان|محمد خان شیبانی]] مؤسس سلسله ازبکیه، این شهر را برای مدت کوتاهی تسخیر کرد و میرعلی هروی را با خود به مقر خود [[بخارا]] برد و میر علی را به معلمی عبدالعزیزخان فرزند خود گماشت و به کار کتابت مشغول کرد. او نزدیک به ۱۶ سال در بخارا بود و نتوانست از آنجا خارج شود و با افسردگی روزگار میگذرانید تا در همان شهر درگذشت. گویا تا سدهٔ گذشته نیز سنگ مزار او در بخارا هنوز قابل رؤیت بوده است.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان" |
میرعلی در جوانی در دارلانشاء حکام هرات به کتابت احکام مشغول بود. پس از آن به دربار [[سلطان حسین میرزا بایقرا]] راه یافت و از مقربان دربار این پادشاه هنرپرور شد و لقب سلطانی و کاتب السلطانی را از او دریافت کرد. چنانکه او برخی از آثارش را با امضاء «میرعلی الکاتب السلطانی» رقم زده است. او تا سال ۱۹۱۱ یعنی زمان درگذشت سلطان حسین بایقرا در هرات بود و پس از آن گاهی در مشهد و گاهی در هرات بسر میبرد. تا سال ۹۱۹ه. ق [[شاه اسماعیل اول|شاه اسماعیل اول صفوی]] هرات را فتح کرد و میر علی تحت حمایت [[کریم الدین حبیبالله ساوجی]] درآمد. پس از کشته شدن حبیبالله، در زمانی که [[سام میرزا صفوی]] از طرف برادرش [[شاه تهماسب]] فرمانروای خراسان بود و و پیشکارش [[حسن خان شاملو]] بود، میرعلی سه سال در هرات بود. تا اینکه در سال ۱۵۲۸م/۹۳۵ه. ق عبیدالله یا [[عبیدخان ازبک]] برادرزاده [[شیبک خان|محمد خان شیبانی]] مؤسس سلسله ازبکیه، این شهر را برای مدت کوتاهی تسخیر کرد و میرعلی هروی را با خود به مقر خود [[بخارا]] برد و میر علی را به معلمی عبدالعزیزخان فرزند خود گماشت و به کار کتابت مشغول کرد. او نزدیک به ۱۶ سال در بخارا بود و نتوانست از آنجا خارج شود و با افسردگی روزگار میگذرانید تا در همان شهر درگذشت. گویا تا سدهٔ گذشته نیز سنگ مزار او در بخارا هنوز قابل رؤیت بوده است.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان"/> میرعلی هروی تا هنگام مرگش در حدود ۱۵۴۴م/۹۵۰ه. ق در این شهر کار میکرده است.<ref name="بازیل گری">بازیل گری</ref> |
||
میر علی که مردی درویشمسلک و آزاده بود از دوری خانواده و وطن و مهاجرت اجباری به بخارا دلگیر و افسرده بود و این شعر که از اوست و چندین بار آن را با تفاوتهای اندکی نوشته است گویای درد دل و روح پر آلام اوست:<ref>فضایلی</ref> |
میر علی که مردی درویشمسلک و آزاده بود از دوری خانواده و وطن و مهاجرت اجباری به بخارا دلگیر و افسرده بود و این شعر که از اوست و چندین بار آن را با تفاوتهای اندکی نوشته است گویای درد دل و روح پر آلام اوست:<ref>فضایلی</ref> |
||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
== آثار == |
== آثار == |
||
از میر علی هروی آثار متعددی بهصورت کتاب و رساله و قطعات مختلف باقیمانده است که زینت بخش موزههای مهم ایران و سایر کشورها و مجموعههای شخصی است.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان" |
از میر علی هروی آثار متعددی بهصورت کتاب و رساله و قطعات مختلف باقیمانده است که زینت بخش موزههای مهم ایران و سایر کشورها و مجموعههای شخصی است.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان"/> از جمله او در ۱۵۱۹م/۹۲۵ه. ق یعنی هنگامی که در هرات میزیسته کتاب [[بوستان سعدی|بوستانی]] را نوشته که اکنون در موزه اسلامی و ترکی در [[استانبول]] نگهداری میشود.<ref name="بازیل گری"/> |
||
میر علی هروی در شعر و معما نیز دست داشت و به ترکی و فارسی شعر میسرود. همچنین نثر او عالی است و او را ازجمله منشیان دانستهاند<ref name="احوال و آثار خوشنویسان" |
میر علی هروی در شعر و معما نیز دست داشت و به ترکی و فارسی شعر میسرود. همچنین نثر او عالی است و او را ازجمله منشیان دانستهاند<ref name="احوال و آثار خوشنویسان"/> از آثار منثور او رساله [[مدادالخطوط]] را میتوان نام برد.<ref>پیدایش و سیر تحول هنر خط</ref> |
||
== پیوند به بیرون == |
== پیوند به بیرون == |
||
خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
{{ترتیبپیشفرض:هروی، میرعلی}} |
{{ترتیبپیشفرض:هروی، میرعلی}} |
||
[[رده:اهالی مشهد]] |
[[رده:اهالی مشهد]] |
||
[[رده:اهالی هرات]] |
|||
[[رده:خاندان حسینی]] |
[[رده:خاندان حسینی]] |
||
[[رده:خوشنویسان اهل خراسان]] |
[[رده:خوشنویسان اهل خراسان]] |
||
[[رده:خوشنویسان اهل مشهد]] |
[[رده:خوشنویسان اهل مشهد]] |
||
[[رده:درگذشتگان ۱۵۴۴ (میلادی)]] |
|||
[[رده:درگذشتگان ۹۵۱ (قمری)]] |
[[رده:درگذشتگان ۹۵۱ (قمری)]] |
نسخهٔ ۲۲ اوت ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۰۴
میر علی | |
---|---|
نام هنگام تولد | میر علی حسینی هروی |
زادهٔ | هرات، ایران |
درگذشت | ۹۵۱ (قمری)۱۵۴۴ (میلادی) بخارا |
شناختهشده برای | خوشنویسی |
کارهای برجسته | مداد الخطوط |
سبک | نستعلیق |
میر علی سادات حسینی هروی (درگذشت: ۹۵۱ه/۱۵۴۴م) معروف به میر علی هروی و میرجان و ملقب به کاتبسلطانی از سرآمدان نستعلیقنویسی و از خوشنویسان بزرگ قرن دهم هجری است که خط او از نظر رعایت اصول، استحکام و همواری، صفا و شأن، تا زمان خود بیهمتا بوده و شاید پس از او نیز جز میر عماد کسی یارای برابری با او نداشته باشد. خط او حتی بر سلطانعلی مشهدی برتری دارد.[۱] او بر روی خوشنویسان پس از خود تأثیر بهسزایی گذاشته است.
زندگی
میر علی هروی پسر میر محمد باقر ذوالکمالین از خوشنویسان شهیر عصر گورکانی بوده است. ابتدا در هرات به کسب علوم و فضائل پرداخت و در خدمت پدرش که جامع معقول و منقول بود در اغلب رشتههای ادبی اطلاعاتی کسب نمود و آنگاه به تعلیم و تعلم خط پرداخت تا کار به جایی رسید که از هنرمندان هم عصر خود گوی سبقت را ربود.[۳] ملا میرعلی هروی زندگی متلاطمی داشت و در دوران پرآشوبی میزیست. او از سادات حسینی و از اهالی هرات بود. به علت اقامت طولانی در مشهد گاهی او را مشهدی هم خواندهاند.[۱] خانواده آنها در ۱۵۰۶م/۹۱۱ه. ق به مشهد کوچ کردند ولی بهزودی به هرات بازگشتند و در همانجا ماندگار شدند.
او شاگرد زینالدین محمد از شاگردان بیواسطه سلطانعلی مشهدی بود ولی معلوم نیست که خود او هم نزد سلطانعلی مشهدی مشق کرده باشد.[۱] اما آنچه مسلم است این که خط او از هر دو استاد پیشی گرفت و شاگردان زیادی تربیت کرد.
میرعلی در جوانی در دارلانشاء حکام هرات به کتابت احکام مشغول بود. پس از آن به دربار سلطان حسین میرزا بایقرا راه یافت و از مقربان دربار این پادشاه هنرپرور شد و لقب سلطانی و کاتب السلطانی را از او دریافت کرد. چنانکه او برخی از آثارش را با امضاء «میرعلی الکاتب السلطانی» رقم زده است. او تا سال ۱۹۱۱ یعنی زمان درگذشت سلطان حسین بایقرا در هرات بود و پس از آن گاهی در مشهد و گاهی در هرات بسر میبرد. تا سال ۹۱۹ه. ق شاه اسماعیل اول صفوی هرات را فتح کرد و میر علی تحت حمایت کریم الدین حبیبالله ساوجی درآمد. پس از کشته شدن حبیبالله، در زمانی که سام میرزا صفوی از طرف برادرش شاه تهماسب فرمانروای خراسان بود و و پیشکارش حسن خان شاملو بود، میرعلی سه سال در هرات بود. تا اینکه در سال ۱۵۲۸م/۹۳۵ه. ق عبیدالله یا عبیدخان ازبک برادرزاده محمد خان شیبانی مؤسس سلسله ازبکیه، این شهر را برای مدت کوتاهی تسخیر کرد و میرعلی هروی را با خود به مقر خود بخارا برد و میر علی را به معلمی عبدالعزیزخان فرزند خود گماشت و به کار کتابت مشغول کرد. او نزدیک به ۱۶ سال در بخارا بود و نتوانست از آنجا خارج شود و با افسردگی روزگار میگذرانید تا در همان شهر درگذشت. گویا تا سدهٔ گذشته نیز سنگ مزار او در بخارا هنوز قابل رؤیت بوده است.[۱] میرعلی هروی تا هنگام مرگش در حدود ۱۵۴۴م/۹۵۰ه. ق در این شهر کار میکرده است.[۴]
میر علی که مردی درویشمسلک و آزاده بود از دوری خانواده و وطن و مهاجرت اجباری به بخارا دلگیر و افسرده بود و این شعر که از اوست و چندین بار آن را با تفاوتهای اندکی نوشته است گویای درد دل و روح پر آلام اوست:[۵]
عمری از مشق دوتا بود قدم همچون چنگ | تا خط من بیچاره بدین قانون شد | |
طالب من همه شاهان جهانند ولی | در بخارا جگر از بهر معیشت خون شد | |
سوخت از غصه درونم چگنم چون سازم | که مرا نیست از این شهر ره بیرون شد | |
این بلا برسرم از حسن خط آمد امروز | وه که خط سلسلهٔ پای من مجنون شد |
شاگردان
هفت تن را از شاگردان مهم میرعلی هروی ذکر کردهاند:[۶]
- میر محمد باقر فرزند میرعلی، خطاط دربار عبدالرحیم خانخانان و همایون شاه و اکبرشاه از امپراتوران گورکانی هند
- خواجه محمود شهابی که مدتی مدتی کلانتر هرات بود و به بخارا و بلخ مهاجرت کرد
- میرسیداحمد مشهدی کاتب و ملازم شاهتهماسب
- میرحسین بخارایی یا میرحسین کلنگی بخاری
- مالک دیلمی استاد میرعماد
- میرحیدر بخارایی یا میرحیدر حسینی تبریزی
- میرچَلَمه یا اسکندر چلمه بخاری، که گفته میشود وقتی ترقی کرد و میرعلی به وی اجازه داد که در قطعاتش عنوان «کتبه میرعلی» را رقم کند، میرچلمه به استاد پرخاش کرد و میرعلی آزرده شد و وی را نفرین کرد و چلمه پس از اندک زمانی نابینا شد.
آثار
از میر علی هروی آثار متعددی بهصورت کتاب و رساله و قطعات مختلف باقیمانده است که زینت بخش موزههای مهم ایران و سایر کشورها و مجموعههای شخصی است.[۱] از جمله او در ۱۵۱۹م/۹۲۵ه. ق یعنی هنگامی که در هرات میزیسته کتاب بوستانی را نوشته که اکنون در موزه اسلامی و ترکی در استانبول نگهداری میشود.[۴]
میر علی هروی در شعر و معما نیز دست داشت و به ترکی و فارسی شعر میسرود. همچنین نثر او عالی است و او را ازجمله منشیان دانستهاند[۱] از آثار منثور او رساله مدادالخطوط را میتوان نام برد.[۷]
پیوند به بیرون
- «کاتب السلطان». لغت نامه دهخدا. دریافتشده در ۳ دی ۱۳۸۹.
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶
- ↑ <>cnt_id=10134198673464057&CONTENT<>cnt_id=10134198673465686&CURRENT_LLV_CHEMINEMENT<>cnt_id=10134198673465686&FOLDER<>folder_id=9852723696500830&bmLocale=en تارنمای موزه لوور
- ↑ فرهنگ دانش و هنر- چاپ چهارم- مؤلفین:پرویز اسدی زاده، سعید محمودی، داریوش محمدخانی
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ بازیل گری
- ↑ فضایلی
- ↑ بیانی مهدی ۱۳۲
- ↑ پیدایش و سیر تحول هنر خط
منابع
- بیانی، مهدی. احوال و آثار خوشنویسان. انتشارات علمی. چاپ دوم. تهران ۱۳۶۳ش
- گری، بازیل. نقاشی ایران. انتشارات عصرجدید. ترجمه شروه، عربعلی. تهران ۱۳۶۹- ص ۱۲۹و۱۳۰
- فضایلی، حبیبالله، اطلس خط، چاپ دوم ۱۳۶۲ اصفهان، انتشارات مشعل اصفهان، ص ۴۶۰
- پیدایش و سیر تحول هنر خط. بهکوشش: یساولی، جواد. انتشارت یساولی. چاپ دوم ۱۳۶۰ ش
- عنایت الله شکیباپور (۱۳۴۸)، اطلاعات عمومی، کتابفروشی اشراقی، ص. ۵۳ پارامتر
|چاپ=
اضافه است (کمک) - فرهنگ دانش و هنر- چاپ چهارم- مؤلفین:پرویز اسدی زاده، سعید محمودی، داریوش محمدخانی