محسن مقدم

دکتر محسن مقدم
پرونده:Moghadam.JPG
زادهٔ	۱۲۷۹
درگذشت	۱۳۶۶ تهران
ملیت	ایرانی
شناخته‌شده برای	از بنیان‌گذاران دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران طراح نشان دانشگاه تهران موسس موزه مقدم
والدین	محمدتقی‌خان احتساب‌الملک

محسن مقدم (زادهٔ ۱۲۷۹ در تهران – درگذشتهٔ ۱۳۶۶ خورشیدی) از بنیان‌گذاران دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران و استاد ممتاز این دانشگاه بود. او نشان دانشگاه تهران را با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران طراحی کرده‌است که علی‌رغم همهٔ تحولات دهه‌های پس از آن، هنوز هم بر سردر دانشگاه باقی است. مقدم اولین ایرانی است که به دریافت نشان لژیون دو نور با درجهٔ «اوفیسیه» از طرف شارل دو گل رئیس‌جمهور فرانسه مفتخر شده‌است.

زندگی

محسن مقدم، فرزند محمدتقی‌خان احتساب‌الملک، در اواخر دوران قاجار در سال ۱۲۷۹ خورشیدی در تهران زاده شد. او در سال ۱۲۹۱ خورشیدی در سنین کودکی برای تحصیل به اروپا فرستاده شد. در میانهٔ جنگ جهانی اول به ایران بازگشت و در مدرسهٔ صنایع مستظرفه در محضر استادانی چون کمال‌الملک ادامهٔ تحصیل داد. و پس از چندسالی مجدداً به اروپا بازگشت. محسن مقدم مدتی در بخش باستان‌شناسی موزهٔ لوور در پاریس در کلاس‌های ژرژ کنتنو، باستان‌شناس معروف، آموزش دید و با درجهٔ عالی، تحصیل در آن‌جا را به پایان رساند. او علاوه بر باستان‌شناسی، در پاریس به آموزش نقاشی هم پرداخت. محسن مقدم در سال‌های پایانی حضور خود در اروپا به عنوان نمایندهٔ فرهنگی ایران در نشست‌ها و نمایشگاه‌های متعددی حضور یافت.

محسن مقدم در سال ۱۳۱۵ خورشیدی با سِلما کویومجیان ازدواج نمود. سِلما نیز مدتی در رشتهٔ باستان‌شناسی و هنر تحصیل کرده بود. محسن و سلما در همان سال به ایران بازگشتند و به همراه همسر فرانسوی‌اش در خانهٔ پدری خود در تهران ساکن شدند. او در سال ۱۳۱۶ در مرکز باستان‌شناسی به عنوان بازرس فنی هیأت باستان‌شناسی فرانسوی شوش به سرپرستی رولان دومکنم فعالیت تخصصی خود را آغاز کردند. آن‌ها مدتی را نیز زیر نظر آندره گدار در موزهٔ ایران باستان مشغول بودند. محسن مقدم مأموریت‌های باستان‌شناسی و هنری متعددی را به انجام رسانید که یکی از آن‌ها سرپرستی هیأتی به منظور تهیهٔ نقشه باستان‌شناسی گیلان در سال ۱۳۴۰ بود که بعدها این مأموریت توسط دکتر عزت‌الله نگهبان یکی از شاگردان مقدم ادامه داده شد.

فعالیت‌ها

محسن مقدم علاوه‌بر فعالیت‌های میدانی، فعالیت‌های علمی گوناگونی را در دانشگاه تهران به عهده داشت و به عنوان یکی از اولین استادان دانشگاهی باستان‌شناسی در ایران به شمار می‌آید. او یکی از بنیانگذاران اصلی دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود. افزون بر این، مقدم سرپرستی و نمایندگی ایران در نمایشگاه‌ها و کنگره‌های مختلفی را نیز بر عهده داشت و نشان‌های افتخارآمیز زیادی را نیز در شناسنامهٔ کاری خود دارد.

خانه و موزهٔ مقدم

نشان دانشگاه تهران که به دست محسن مقدم طراحی شده

مقالهٔ اصلی: خانه و موزهٔ مقدم

یکی از ویژگی‌های بارز محسن مقدم علاقهٔ او از کودکی به جمع‌آوری کلکسیون‌های مختلفی چون تمبر، صدف، چپق و قلیان و آثار متنوع تاریخی بود. او و همسرش «سلما» که کارمند کتابخانه و موزهٔ ملی ایران بود، در کنار فعالیت‌های علمی، آثار و اشیاء فراوانی را با هدف حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ایران گردآوری کردند. محسن مقدم مجموعه‌داری متخصص و دوست‌دار فرهنگ گذشتهٔ ایران‌زمین بود که مجموعهٔ خود را برای ارزش مالی آن گردآوری نکرد. او بخش زیادی از آثار خود را از خارج از ایران خریداری می‌کرد و به ایران بازمی‌گرداند.

محسن مقدم در آبان ۱۳۵۱ یعنی پانزده سال پیش از درگذشتش، خانهٔ پدری خود را به همراه تمامی آثار موجود در آن به دانشجویان دانشکدهٔ هنرهای زیبا و گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران برای آموزش و پژوهش در فرهنگ گذشته و سپس عموم مردم وقف کرد و دانشگاه تهران هم این خانه را به همراه بقیهٔ میراث ارزشمندش در سال ۱۳۸۸ به موزه تبدیل می‌کند.

موزه و خانهٔ مقدم در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب‌الملک از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجاریان و رئیس ادارهٔ احتسابیهٔ تهران و وزیر مختار ایران در برن سوئیس، بوده که بعدها در اختیار پسرش، محسن مقدم، قرار می‌گیرد.

منابع

• «استاد محسن مقدم». موزهٔ مقدم دانشگاه تهران. ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ شهریور ۱۳۹۱.
• «استاد دانشگاه تهران خانهٔ قدیمی و گران‌قیمت خود را موزه کرد/عکس». خبرآنلاین. ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ شهریور ۱۳۹۱.