جدایی دین از دولت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mahdi28 (بحث | مشارکت‌ها)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جز اصلاح متن با استفاده از AWB
خط ۱۰: خط ۱۰:


== روابط بین دین و سیاست در جوامع امروزی ==
== روابط بین دین و سیاست در جوامع امروزی ==
روابط بین دین و سیاست امروزه دارای اقسام و طیف گسترده‌ای در میان حکومت‌های جهان است. از یک سو در برخی کشورها همانند [[ترکیه]] و [[فرانسه]]، جدایی دین از سیاست تا حدی پیش رفته‌است که از ورود دین و مذهب در دولت به شدت حراست می‌گردد و از سوی دیگر، در برخی دیگر از کشورها همانند [[ایران]] قوانین و زمامداری کشور بر اساس شریعت و قوانین [[اسلام]] پایه‌گذاری گردیده‌است. البته در بسیاری از کشورها همانند [[ایالات متحده آمریکا]]، این روابط کمابیش حد واسطی بین این دو دیدگاه هستند.
روابط بین دین و سیاست امروزه دارای اقسام و طیف گسترده‌ای در میان حکومت‌های جهان است. از یک سو در برخی کشورها همانند [[ترکیه]] و [[فرانسه]]، جدایی دین از سیاست تا حدی پیش رفته‌است که از ورود دین و مذهب در دولت به شدت حراست می‌گردد و از سوی دیگر، در برخی دیگر از کشورها همانند [[ایران]] قوانین و زمامداری کشور بر اساس شریعت و قوانین [[اسلام]] پایه‌گذاری گردیده‌است. البته در بسیاری از کشورها همانند [[ایالات متحده آمریکا]]، این روابط کمابیش حد واسطی بین این دو دیدگاه هستند.


حتی در کشورهای به ظاهر [[سکولاریسم|سکولار]] نیز، روابط دین و سیاست همچنان دیده می‌شود. در انگلستان، بر طبق قوانین مرسوم، ملکه این کشور رهبر کلیسای انگلیس نیز هست، و در آلمان کلیساها رسماً از دولت کمک دریافت می‌کنند. حتی در [[هندوستان]] نیز، بعد از گذشت نیم قرن از درگذشت [[گاندی]]، دولت [[واجپایی]] خود را دولتی هندو خوانده‌است.
حتی در کشورهای به ظاهر [[سکولاریسم|سکولار]] نیز، روابط دین و سیاست همچنان دیده می‌شود. در انگلستان، بر طبق قوانین مرسوم، ملکه این کشور رهبر کلیسای انگلیس نیز هست، و در آلمان کلیساها رسماً از دولت کمک دریافت می‌کنند. حتی در [[هندوستان]] نیز، بعد از گذشت نیم قرن از درگذشت [[گاندی]]، دولت [[واجپایی]] خود را دولتی هندو خوانده‌است.


=== در ایالات متحده آمریکا ===
=== در ایالات متحده آمریکا ===
خط ۲۹: خط ۲۹:
پیوند دین و سیاست در ایران پیشینه‌ای کهن دارد. در زمان هخامنشیان، [[کورش بزرگ]] خود را صاحب [[فر]]، و حکومت خویش را از این‌رو منشا یافته از [[اهورامزدا|آهورا مزدا]] می‌دانست.<ref>کتاب ''The Iranians: Persia, Islam and the Soul of a Nation'' نوشته S. Mackey انتشارات Penguin Group چاپ سال ۱۹۹۶</ref>
پیوند دین و سیاست در ایران پیشینه‌ای کهن دارد. در زمان هخامنشیان، [[کورش بزرگ]] خود را صاحب [[فر]]، و حکومت خویش را از این‌رو منشا یافته از [[اهورامزدا|آهورا مزدا]] می‌دانست.<ref>کتاب ''The Iranians: Persia, Islam and the Soul of a Nation'' نوشته S. Mackey انتشارات Penguin Group چاپ سال ۱۹۹۶</ref>


در دوران [[صفویان|صفوی]] نیز، [[شاه]] هم رئیس دولت و هم رهبر دینی بود<ref name=nasr>''در جستجوی امر قدسی''. [[سید حسین نصر]]. انتشارات نی. ISBN 964-312-848-2 ص۴۳۵</ref>. در دوره مشروطیت، [[قانون اساسی مشروطه]] به سال ۱۹۰۶ نیز سلطنت را «موهبتی خدادادی» دانست، و در زمان [[حکومت پهلوی]] مقام شاهنشاه «سایه خدا بر روی زمین» نامیده می‌شد.<ref name=nasr/>
در دوران [[صفویان|صفوی]] نیز، [[شاه]] هم رئیس دولت و هم رهبر دینی بود<ref name=nasr>''در جستجوی امر قدسی''. [[سید حسین نصر]]. انتشارات نی. ISBN 964-312-848-2 ص۴۳۵</ref>. در دوره مشروطیت، [[قانون اساسی مشروطه]] به سال ۱۹۰۶ نیز سلطنت را «موهبتی خدادادی» دانست، و در زمان [[حکومت پهلوی]] مقام شاهنشاه «سایه خدا بر روی زمین» نامیده می‌شد.<ref name=nasr/>


اما حکومت توسط مقام روحانیت چنانکه در ایران امروز دیده می‌شود پدیده‌ای است که پیشتر هم در کشور هایی مانند پاکستان و افغانستان به عنوان [[جمهوری اسلامی]] دیده شده است، ولی مقامات جمهوری اسلامی ایران بر این باورند که جمهوری اسلامی ایران چه در عالم تسنن، چه در عالم تشیع سابقه نداشته است.<ref>
اما حکومت توسط مقام روحانیت چنانکه در ایران امروز دیده می‌شود پدیده‌ای است که پیشتر هم در کشور هایی مانند پاکستان و افغانستان به عنوان [[جمهوری اسلامی]] دیده شده است، ولی مقامات جمهوری اسلامی ایران بر این باورند که جمهوری اسلامی ایران چه در عالم تسنن، چه در عالم تشیع سابقه نداشته است.<ref name="nasr"/>
''در جستجوی امر قدسی''. [[سید حسین نصر]]. انتشارات نی. ISBN 964-312-848-2 ص۴۳۵</ref>


[[سید روح الله خمینی]]، بنیانگذار [[حکومت جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] در طول عمرش و به‌ویژه در سال‌های پایانی از نظریه جدایی دین از سیاست به‌عنوان «اسلام آمریکایی» نام می‌برد، تا جایی که در مورد دخالت نکردن دین در سیاست اظهار داشت:
[[سید روح الله خمینی]]، بنیانگذار [[حکومت جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] در طول عمرش و به‌ویژه در سال‌های پایانی از نظریه جدایی دین از سیاست به‌عنوان «اسلام آمریکایی» نام می‌برد، تا جایی که در مورد دخالت نکردن دین در سیاست اظهار داشت:
خط ۳۸: خط ۳۷:
{{نقل قول|«اسلام آمریکایی این بود که ملاها باید بروند درسشان را بخوانند، چه کار دارند با سیاست ... از بس تزریق شده بود در این مغزها که باورشان آمده بود که باید برویم توی مدرسه درس بخوانیم و چه کار داریم به این که به ملت چه می‌گذرد ... امر حکومت با قیصر است به ما چه ربطی دارد!»}}
{{نقل قول|«اسلام آمریکایی این بود که ملاها باید بروند درسشان را بخوانند، چه کار دارند با سیاست ... از بس تزریق شده بود در این مغزها که باورشان آمده بود که باید برویم توی مدرسه درس بخوانیم و چه کار داریم به این که به ملت چه می‌گذرد ... امر حکومت با قیصر است به ما چه ربطی دارد!»}}


و در دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی در [[جماران]] در ششم خرداد [[۱۳۶۰]] همچنین گفت:
و در دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی در [[جماران]] در ششم خرداد [[۱۳۶۰]] همچنین گفت:


{{نقل قول|«این را بدانید که تنها روحانیت می‌تواند در این مملکت کارها را از پیش ببرد. فکر نکنید که بخواهید کنار بگذارید روحانیت را.»}}
{{نقل قول|«این را بدانید که تنها روحانیت می‌تواند در این مملکت کارها را از پیش ببرد. فکر نکنید که بخواهید کنار بگذارید روحانیت را.»}}
خط ۵۰: خط ۴۹:


حائری یزدی در کتاب خود '''[[حکمت و حکومت]]''' بخوبی این نظر را بیان کرده است:
حائری یزدی در کتاب خود '''[[حکمت و حکومت]]''' بخوبی این نظر را بیان کرده است:
{{نقل قول| خلاصه کلام این است که نه از مفهوم نبوت و نه از مفهوم امامت، هیچ ایما و اشاره‌ای به تشکیل یک نظام سیاسی که مسئولیت اجرای تکالیف را بر عهده بگیرد استنباط نمیشود، تنها این خود مردم و مکلفین‌اند که باید همانگونه که در تدبیر بهزیستی خود و خانواده‌ی خویش می‌کوشند به همان نحو، فرد اکمل و اصلح جامعه خود را که احیانا پیامبر و یا امام است شناسائی کرده و برای زمامداری سیاسی کشور خود انتخاب نمایند .... آئین کشور داری نه جزوی از نبوت است و نه در ماهیت امامت که همه دانائی است، مدخلیت دارد <ref>حائری یزدی، مهدی. ''حکمت و حکومت'' مجله حکومت اسلامی شماره ۱ ص ۹۹. </ref>.}}
{{نقل قول| خلاصه کلام این است که نه از مفهوم نبوت و نه از مفهوم امامت، هیچ ایما و اشاره‌ای به تشکیل یک نظام سیاسی که مسئولیت اجرای تکالیف را بر عهده بگیرد استنباط نمیشود، تنها این خود مردم و مکلفین‌اند که باید همانگونه که در تدبیر بهزیستی خود و خانواده‌ی خویش می‌کوشند به همان نحو، فرد اکمل و اصلح جامعه خود را که احیانا پیامبر و یا امام است شناسائی کرده و برای زمامداری سیاسی کشور خود انتخاب نمایند .... آئین کشور داری نه جزوی از نبوت است و نه در ماهیت امامت که همه دانائی است، مدخلیت دارد <ref>حائری یزدی، مهدی. ''حکمت و حکومت'' مجله حکومت اسلامی شماره ۱ ص ۹۹.</ref>.}}
همچنین [[مهدی بازرگان]] مینویسد:{{نقل قول| گرچه در احادیث و کلمات پیامبران توصیه‌هائی در زمینه‌های مختلف زندگی وجود دارد، خطبه‌های [[نهج البلاغه]] و نامه‌های حضرت امیر، ضمن آنکه شامل خداشناسی، دین‌شناسی و تعلیم و تربیت است نسبت به اخلاق و تربیت اجتماعی و مسائل حکومتی و اداره حکومت عنایت وافر دارد، اما آنان افزون بر وظایف رسالت و امامت، معلم و مصلح و موظف به خدمت و اعمال صالح بودند .... تعلیماتی که از این نظر‌ها داده‌اند در عین ارزنده و ممتاز بودن، جز دین و [[شریعت]] حساب نمی‌شود و مشمول "ان هو الا وحی یوحی" نمی‌گردد<ref>مجله کیان شماره ۲۸ صفحه ۵۵</ref>.}}
همچنین [[مهدی بازرگان]] مینویسد:{{نقل قول| گرچه در احادیث و کلمات پیامبران توصیه‌هائی در زمینه‌های مختلف زندگی وجود دارد، خطبه‌های [[نهج البلاغه]] و نامه‌های حضرت امیر، ضمن آنکه شامل خداشناسی، دین‌شناسی و تعلیم و تربیت است نسبت به اخلاق و تربیت اجتماعی و مسائل حکومتی و اداره حکومت عنایت وافر دارد، اما آنان افزون بر وظایف رسالت و امامت، معلم و مصلح و موظف به خدمت و اعمال صالح بودند .... تعلیماتی که از این نظر‌ها داده‌اند در عین ارزنده و ممتاز بودن، جز دین و [[شریعت]] حساب نمی‌شود و مشمول "ان هو الا وحی یوحی" نمی‌گردد<ref>مجله کیان شماره ۲۸ صفحه ۵۵</ref>.}}


خط ۶۴: خط ۶۳:
{{الهیات}}
{{الهیات}}
{{مباحث دین}}
{{مباحث دین}}

[[رده:جدایی دین از سیاست]]
[[رده:جدایی دین از سیاست]]
[[رده:دین و سیاست]]
[[رده:دین و سیاست]]

نسخهٔ ‏۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۴۲

یک تابلوی تبلیغاتی از «موسسه آزادی از مذهب» که در آن نوشته شده: بترسید از عقاید تعصب‌آمیز دینی.

جدایی دین از سیاست نوعی نگرش سیاسی و مدنی است. بر طبق این نگرش، دین و سیاست بایستی جدای از یکدیگر بوده و در امور یکدیگر دخالت نورزند.[۱] این مفهوم با سکولاریسم تفاوت‌هایی دارد.

در توجیه و یا رد این نظریه تا کنون بسیار کتاب‌ها و مقالات نوشته شده است. برخی آن را موجب شیوع یافتن درگیری و خصومت میان مذهب و قانون دانسته‌اند، و یا اینکه از نتایج هراس انگیز و احتمالی آن، دخالت کردن نیروهای انتظامی در امور جامعه به نام مذهب را یاد کرده‌اند.[۲]

پیشینه

با ایمان آوردن کنستانتین امپراتور رم، دین مسیحیت برای نخستین بار رسما وارد حیطه سیاست و حکومت گردید. تابلو از پیتر روبنز، قرن هفدهم میلادی.

برخی جان لاک را مبدع این نظریه در فرم مدرن و امروزی آن دانسته‌اند.[۳]

روابط بین دین و سیاست در جوامع امروزی

روابط بین دین و سیاست امروزه دارای اقسام و طیف گسترده‌ای در میان حکومت‌های جهان است. از یک سو در برخی کشورها همانند ترکیه و فرانسه، جدایی دین از سیاست تا حدی پیش رفته‌است که از ورود دین و مذهب در دولت به شدت حراست می‌گردد و از سوی دیگر، در برخی دیگر از کشورها همانند ایران قوانین و زمامداری کشور بر اساس شریعت و قوانین اسلام پایه‌گذاری گردیده‌است. البته در بسیاری از کشورها همانند ایالات متحده آمریکا، این روابط کمابیش حد واسطی بین این دو دیدگاه هستند.

حتی در کشورهای به ظاهر سکولار نیز، روابط دین و سیاست همچنان دیده می‌شود. در انگلستان، بر طبق قوانین مرسوم، ملکه این کشور رهبر کلیسای انگلیس نیز هست، و در آلمان کلیساها رسماً از دولت کمک دریافت می‌کنند. حتی در هندوستان نیز، بعد از گذشت نیم قرن از درگذشت گاندی، دولت واجپایی خود را دولتی هندو خوانده‌است.

در ایالات متحده آمریکا

در ایالات متحده آمریکا، جدایی دین از سیاست در سطوح فدرال توسط قوانین مدنی این کشور تضمین شده‌است، به‌طوری‌که در اصلاحیه اول قانون اساسی ایالات متحده آمریکا نوشته شده:

«هرگونه قانونگذاری که در آن هر دین و مذهبی چه مورد حمایت و چه منع گردد توسط مجلس قانونگذاری آمریکا ممنوع خواهد بود.»

در حقیقت این قانون را بنیانگذاران آمریکا وضع نمودند. توماس جفرسون در این باب از ایجاد «دیواری میان دین و سیاست» در نامه‌ای در سال ۱۸۰۲ سخن به میان آورد[۴]، و جیمز مدیسون از عبارت «جدایی دین از سیاست» در نامه‌های خود استفاده می‌نمود.[۵]

با این حال، از آن‌جایی که هر یک از ایالات در وضع قوانین خود تا حدودی اختیاراتی دارند، بسیاری از قوانین ایالتی آمریکا کماکان متاثر از دین و مذهب هستند. از این دسته می‌توان قوانین مناطق خشک الکلی را نام برد.

در ایران

  • موافقان

پیوند دین و سیاست در ایران پیشینه‌ای کهن دارد. در زمان هخامنشیان، کورش بزرگ خود را صاحب فر، و حکومت خویش را از این‌رو منشا یافته از آهورا مزدا می‌دانست.[۶]

در دوران صفوی نیز، شاه هم رئیس دولت و هم رهبر دینی بود[۷]. در دوره مشروطیت، قانون اساسی مشروطه به سال ۱۹۰۶ نیز سلطنت را «موهبتی خدادادی» دانست، و در زمان حکومت پهلوی مقام شاهنشاه «سایه خدا بر روی زمین» نامیده می‌شد.[۷]

اما حکومت توسط مقام روحانیت چنانکه در ایران امروز دیده می‌شود پدیده‌ای است که پیشتر هم در کشور هایی مانند پاکستان و افغانستان به عنوان جمهوری اسلامی دیده شده است، ولی مقامات جمهوری اسلامی ایران بر این باورند که جمهوری اسلامی ایران چه در عالم تسنن، چه در عالم تشیع سابقه نداشته است.[۷]

سید روح الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در طول عمرش و به‌ویژه در سال‌های پایانی از نظریه جدایی دین از سیاست به‌عنوان «اسلام آمریکایی» نام می‌برد، تا جایی که در مورد دخالت نکردن دین در سیاست اظهار داشت:

«اسلام آمریکایی این بود که ملاها باید بروند درسشان را بخوانند، چه کار دارند با سیاست ... از بس تزریق شده بود در این مغزها که باورشان آمده بود که باید برویم توی مدرسه درس بخوانیم و چه کار داریم به این که به ملت چه می‌گذرد ... امر حکومت با قیصر است به ما چه ربطی دارد!»

و در دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جماران در ششم خرداد ۱۳۶۰ همچنین گفت:

«این را بدانید که تنها روحانیت می‌تواند در این مملکت کارها را از پیش ببرد. فکر نکنید که بخواهید کنار بگذارید روحانیت را.»

جدایی‌ناپذیر بودن دین از سیاست در حقیقت از ارکان کنونی نظام جمهوری اسلامی ایران است. امروزه، از میان ۱۹۲ عضو سازمان ملل متحد، ایران تنها کشوری در جهان است که بنا و اساس آن بر مبنای دین‌سالاری می‌باشد.[۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]

  • مخالفان

عده‌ای از علما و اندیشمندان تاریخ شیعه عدم دخالت دین در سیاست را توصیه نموده‌اند. از معاصران آنها می‌توان به سید علی سیستانی اشاره نمود،[نیازمند منبع] همچنین از افرادی مانند مهدی بازرگان و عبدالکریم سروش و حائری یزدی که در ابتدا با جمهوری اسلامی همکاری داشته اند در نوشته‌ها و گفته‌های بعدی آنها آثار موافقت این جدائی مشهود است.

حائری یزدی در کتاب خود حکمت و حکومت بخوبی این نظر را بیان کرده است:

خلاصه کلام این است که نه از مفهوم نبوت و نه از مفهوم امامت، هیچ ایما و اشاره‌ای به تشکیل یک نظام سیاسی که مسئولیت اجرای تکالیف را بر عهده بگیرد استنباط نمیشود، تنها این خود مردم و مکلفین‌اند که باید همانگونه که در تدبیر بهزیستی خود و خانواده‌ی خویش می‌کوشند به همان نحو، فرد اکمل و اصلح جامعه خود را که احیانا پیامبر و یا امام است شناسائی کرده و برای زمامداری سیاسی کشور خود انتخاب نمایند .... آئین کشور داری نه جزوی از نبوت است و نه در ماهیت امامت که همه دانائی است، مدخلیت دارد [۱۳].

همچنین مهدی بازرگان مینویسد:

گرچه در احادیث و کلمات پیامبران توصیه‌هائی در زمینه‌های مختلف زندگی وجود دارد، خطبه‌های نهج البلاغه و نامه‌های حضرت امیر، ضمن آنکه شامل خداشناسی، دین‌شناسی و تعلیم و تربیت است نسبت به اخلاق و تربیت اجتماعی و مسائل حکومتی و اداره حکومت عنایت وافر دارد، اما آنان افزون بر وظایف رسالت و امامت، معلم و مصلح و موظف به خدمت و اعمال صالح بودند .... تعلیماتی که از این نظر‌ها داده‌اند در عین ارزنده و ممتاز بودن، جز دین و شریعت حساب نمی‌شود و مشمول "ان هو الا وحی یوحی" نمی‌گردد[۱۴].

جستارهای وابسته

منابع

  1. HistoryCentral.com - Your Source for Everything History -> American History> US Civic Terms
  2. FindLaw | Cases and Codes
  3. نوح فلدمان (Feldman, Noah) در کتاب Divided by God (جدایی انسانها توسط خدا). انتشارات Farrar, Straus and Giroux چاپ ۲۰۰۵ ص۲۹
  4. نامه خطاب به Danbury Baptists
  5. برای نمونه نامه ۱۸۱۹ او به رابرت والش
  6. کتاب The Iranians: Persia, Islam and the Soul of a Nation نوشته S. Mackey انتشارات Penguin Group چاپ سال ۱۹۹۶
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ در جستجوی امر قدسی. سید حسین نصر. انتشارات نی. ISBN 964-312-848-2 ص۴۳۵
  8. Iran and its place among nations. Mafinezam, Mehrabi. Praeger. 2008. ISBN 978-0-275-99926-1 pp.107
  9. "With the collapse of the Taliban in Afghanistan, Iran became the world's only theocratic country".
    Mark Palmer, Breaking the Real Axis of Evil. 2003 ISBN 0-7425-3254-2 pp.236
  10. Ewan W. Anderson, William Bayne Fisher. The Middle East: Geography and Geopolitics. Routledge, 2000 ISBN 0-415-07667-6 pp.304
  11. Hesi Carmel. Intelligence for Peace: The Role of Intelligence in Times of Peace. Routledge, 1999 ISBN 0-7146-4950-3 pp.204
  12. George E. Marcus. Perilous States: Conversations on Culture, Politics, and Nation. University of Chicago Press. 1993. ISBN 0-226-50447-6 pp.112
  13. حائری یزدی، مهدی. حکمت و حکومت مجله حکومت اسلامی شماره ۱ ص ۹۹.
  14. مجله کیان شماره ۲۸ صفحه ۵۵