چلوکباب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز اصلاح نویسه نادرست با استفاده از AWB |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Kababi alborz2.jpg|بندانگشتی|چپ|350px |
[[پرونده:Kababi alborz2.jpg|بندانگشتی|چپ|350px]] |
||
'''چلوکباب''' یکی از اصیل‌ترین و از معروف‌ترین [[غذاهای ایرانی]] است. این غذا متشکل از [[چلو کره]] و [[کباب]] است که با [[سماق]] و [[گوجه]] مصرف می‌شود. |
'''چلوکباب''' یکی از اصیل‌ترین و از معروف‌ترین [[غذاهای ایرانی]] است. این غذا متشکل از [[چلو کره]] و [[کباب]] است که با [[سماق]] و [[گوجه]] مصرف می‌شود. |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
{{نقل قول|غذای متداول ایرانیان که همیشه باید بر سر سفره‌شان باشد و قبل از هرچیز دیگری می‌خورند، [[برنج]] نپخته‌ای است که آن را [[پلو]] می‌نامند و معمولا با گوشت گوسفند سرو می‌شود.... ایرانیان با انگشتان خود گوشت را پاره می‌کنند و کمتر دیده می‌شود که از کارد استفاده کنند.}} |
{{نقل قول|غذای متداول ایرانیان که همیشه باید بر سر سفره‌شان باشد و قبل از هرچیز دیگری می‌خورند، [[برنج]] نپخته‌ای است که آن را [[پلو]] می‌نامند و معمولا با گوشت گوسفند سرو می‌شود.... ایرانیان با انگشتان خود گوشت را پاره می‌کنند و کمتر دیده می‌شود که از کارد استفاده کنند.}} |
||
سیاح دیگری در دوره [[آغا محمدخان]] نیز از «کباب‌هایی که از گوشت بره و [[مرغ]] و [[گوسفند]]» ترتیب داده شده سخن گفته‌است.<ref name=olev>{{یادکرد|فصل=شیوه زندگانی مردم|کتاب=سفرنامه اولیویه|نویسنده = اولیویه|ترجمه=[[محمد طاهر میرزا]]|ناشر =انتشارات اطلاعات|چاپ=اول|شهر=تهران|کوشش=دکتر غلامرضا ورهام|صفحه=۱۶۶|سال=۱۳۷۱ |
سیاح دیگری در دوره [[آغا محمدخان]] نیز از «کباب‌هایی که از گوشت بره و [[مرغ]] و [[گوسفند]]» ترتیب داده شده سخن گفته‌است.<ref name=olev>{{یادکرد|فصل=شیوه زندگانی مردم|کتاب=سفرنامه اولیویه|نویسنده = اولیویه|ترجمه=[[محمد طاهر میرزا]]|ناشر =انتشارات اطلاعات|چاپ=اول|شهر=تهران|کوشش=دکتر غلامرضا ورهام|صفحه=۱۶۶|سال=۱۳۷۱ |
||
}}</ref> با این‌حال اختراع غذای مستقلی به نام چلوکباب را به [[ناصرالدین‌شاه]] هم نسبت می‌دهند.<ref name=aftab |
}}</ref> با این‌حال اختراع غذای مستقلی به نام چلوکباب را به [[ناصرالدین‌شاه]] هم نسبت می‌دهند.<ref name="aftab"/> اعتمادالسطنه نیز در نوشته‌هایش تصریح کرده است که نخستین چلوکبابی در ایران نامش «چلوکبابی نایب» بود که در بازار قدیم تهران فعالیتش را آغاز کرد و شبیه رستوران‌های آن روزگار اروپاییان به مردم غذا می‌داد، اما اسناد معتبر دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهند، نخستین چلوکبابی در تبریز و نزدیک مرز قفقاز تاسیس شده بود و براساس مطالبی که در کتاب «تاریخ قاجار» توسط محمدرضا معتمدالکتاب آمده است، به دستور شخص ناصرالدین‌شاه کباب‌های قفقازی به سیخ کشیده شده‌اند و به شکل امروزی تغییر کرده‌اند و پیش از کباب‌های به سیخ کشیده‌شده ایران، شیوه استفاده از کباب‌ها، شبیه کباب‌های قفقازی رایج بوده است؛ شیوه‌ای که امروز نیز در برخی از رستوران‌های تهران به‌ویژه کباب قفقازی‌های خیابان ستارخان دارای مشتریان انبوه و خاص خود هستند.<ref name=Gostaresh>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://gostareshonline.com/culture-arts/1360315-%DA%86%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%88-%DA%86%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%84%D8%B1.html |عنوان=تاریخ غذای ایرانی: چلوکباب ناصرالدین شاه و چکوکبابی هیتلر | ناشر =وبگاه روزنامه گسترش |تاریخ =۹۲/۸/۱۷ |تاریخ بازبینی= ۹۲/۸/۱۵}}</ref> همچنین، یکی از نخستین چلوکبابی تهران که زنان نیز به همراه خانواده حق حضور در آن را یافتند، ''چلوکبابی عباس شمرونی'' (بعدها چلوکبابی فرد شمیرانی) واقع در [[میدان امین‌السلطان]] بود.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ravy.ir/content2589899.html| عنوان = یک شغل خوشمزه| تاریخ بازدید = ۲۰ شهریور ۸۹| ناشر = سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران}}</ref> |
||
== منو و قیمت == |
== منو و قیمت == |
||
واحد شمارش چلوکباب «دست» است. یک دست چلوکباب معمولاً به یک بشقاب پر از [[پلو]]، [[کباب برگ]] (یک سیخ) یا [[کباب کوبیده|کوبیده]] (دو سیخ) گفته می‌شود که همراه با [[گوجه فرنگی]] کباب شده، [[سماق]]، [[پیاز]] و [[نوشیدنی]] (معمولا [[دوغ]]) سرو می‌شود.{{سخ}} قیمت یک پرس چلوکباب کامل در زمان |
واحد شمارش چلوکباب «دست» است. یک دست چلوکباب معمولاً به یک بشقاب پر از [[پلو]]، [[کباب برگ]] (یک سیخ) یا [[کباب کوبیده|کوبیده]] (دو سیخ) گفته می‌شود که همراه با [[گوجه فرنگی]] کباب شده، [[سماق]]، [[پیاز]] و [[نوشیدنی]] (معمولا [[دوغ]]) سرو می‌شود.{{سخ}} قیمت یک پرس چلوکباب کامل در زمان ناصرالدین‌شاه ۳ قران، در زمان [[احمد شاه]] ۴ تا ۵ ریال و در زمان [[محمدرضاشاه]] تا ۶۰ ریال بود.<ref name="aftab"/><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.parsine.com/fa/pages/?cid=19291| عنوان = تاریخچه چلوکباب| تاریخ بازدید = ۲۰ شهریور ۸۹| ناشر = سایت پارسینه}}</ref> |
||
[[جعفر شهری]] پژوهشگر و مورخ تاریخ تهران، در کتاب «تاریخ قدیم تهران» درباره قیمت چلوکباب در قدیم یادآور شده که در سال ۱۲۹۵ «عبدالله بهرامی» معاون اداره امنیه تهران (پلیس امروزی) بیشترین مبلغی را که برای هر وعده چلوکباب پرداخت می‌کرده است، ۴ تا ۵ ریال و در سال ۱۳۲۰ نیز نرخ چلوکباب برای کارکنان روزنامه اطلاعات ۵ ریال بود که شامل کباب برگ بزرگ، کره، ۳۳۰ گرم برنج، پیاز، نان و سماق بوده است و در همان زمان برای کارکنان روزنامه اطلاعات در خیابان خیام تهران، چلوکباب کوبیده پرسی ۴ ریال می‌آورده‌اند.<ref name=Gostaresh |
[[جعفر شهری]] پژوهشگر و مورخ تاریخ تهران، در کتاب «تاریخ قدیم تهران» درباره قیمت چلوکباب در قدیم یادآور شده که در سال ۱۲۹۵ «عبدالله بهرامی» معاون اداره امنیه تهران (پلیس امروزی) بیشترین مبلغی را که برای هر وعده چلوکباب پرداخت می‌کرده است، ۴ تا ۵ ریال و در سال ۱۳۲۰ نیز نرخ چلوکباب برای کارکنان روزنامه اطلاعات ۵ ریال بود که شامل کباب برگ بزرگ، کره، ۳۳۰ گرم برنج، پیاز، نان و سماق بوده است و در همان زمان برای کارکنان روزنامه اطلاعات در خیابان خیام تهران، چلوکباب کوبیده پرسی ۴ ریال می‌آورده‌اند.<ref name="Gostaresh"/> |
||
براساس گزارش‌های متعددی در نشریات قدیمی ازجمله روزنامه‌های کیهان و اطلاعات؛ حوالی سا‌ل‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۵، یک سیخ کباب کوبیده در تهران، ۵/۳ ریال قیمت داشت، اما در شهرهای دیگر ایران، دو سیخ کباب همراه با نان و گوجه‌فرنگی ۸ ریال بفروش می رسید و در صورت سفارش لیموناد یا نوشابه ۴-۲ ریال دیگر نیز به آن اضافه می‌شد که جمعا ۱۰ تا ۱۲ ریال قیمت تمام‌شده آن بود و فرد با پرداخت ۱۲ ریال می‌توانست یک پرس غذای کامل بخورد. در سال ۱۳۵۲ قیمت چلوکباب برگ همراه با کره و گوجه‌فرنگی کباب‌شده و پیاز و سماق مبلغ ۶۰ ریال بود و اغلب افرادی که شاغل بودند و نمی‌توانستند به منزل برگردند، چلوکباب می‌خوردند. دانشجویان که درآمد بهتری داشتند، معمولا جوجه‌کباب سفارش می‌دادند که قیمت آن ۱۲۰ریال بود.<ref name=Gostaresh |
براساس گزارش‌های متعددی در نشریات قدیمی ازجمله روزنامه‌های کیهان و اطلاعات؛ حوالی سا‌ل‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۵، یک سیخ کباب کوبیده در تهران، ۵/۳ ریال قیمت داشت، اما در شهرهای دیگر ایران، دو سیخ کباب همراه با نان و گوجه‌فرنگی ۸ ریال بفروش می رسید و در صورت سفارش لیموناد یا نوشابه ۴-۲ ریال دیگر نیز به آن اضافه می‌شد که جمعا ۱۰ تا ۱۲ ریال قیمت تمام‌شده آن بود و فرد با پرداخت ۱۲ ریال می‌توانست یک پرس غذای کامل بخورد. در سال ۱۳۵۲ قیمت چلوکباب برگ همراه با کره و گوجه‌فرنگی کباب‌شده و پیاز و سماق مبلغ ۶۰ ریال بود و اغلب افرادی که شاغل بودند و نمی‌توانستند به منزل برگردند، چلوکباب می‌خوردند. دانشجویان که درآمد بهتری داشتند، معمولا جوجه‌کباب سفارش می‌دادند که قیمت آن ۱۲۰ریال بود.<ref name="Gostaresh"/> |
||
| ⚫ | قیمت یک پرس چلوکباب در جنوب تهران، گاهی از این هم کمتر بوده است. بعنوان مثال «جعفر نداف» میدان‌دار قدیمی در میدان تره‌بار قدیمی شوش در بهار ۱۳۵۶ به خبرنگار روزنامه اطلاعات گفته است: «زحمت بارکش‌های میدان زیاد است، اما چلوکباب ۲ تومانی سر ظهر، خستگی آنها را درمی‌آورد.»<ref name=Gostaresh |
||
| ⚫ | |||
== چلوکباب و حوادث تاریخی == |
== چلوکباب و حوادث تاریخی == |
||
از گذشته تاکنون، یکی از معروف‌ترین چلوکبابی‌های تهران، [[چلوکبابی شمشیری|چلوکباب شمشیری]] نام داشت که مالک او [[محمدحسن شمشیری|حاج‌حسن شمشیری]] بود. شعبه اصلی آن از دوران قدیم در قسمت شرقی سبزه‌میدان تهران (خیابان بوذرجمهری قدیم) قرار داشت و فعالیتش را از زمان رضاشاه آغاز کرده بود. حاج‌حسن شمشیری از یاران وفادار و حامیان نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران توسط [[محمد مصدق|دکتر محمد مصدق]] بود و در آن روزگار (۱۳۲۰) با پرداخت مبلغ یک میلیون ریال (۱۰۰ هزار تومان) که در آن زمان مبلغ زیادی محسوب می‌شد، اوراق قرضه حمایت از ملی شدن صنعت نفت را خریداری کرد و پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] نیز دستگیر و روانه زندان و به [[جزیره خارگ]] تبعید شد.<ref name=Gostaresh |
از گذشته تاکنون، یکی از معروف‌ترین چلوکبابی‌های تهران، [[چلوکبابی شمشیری|چلوکباب شمشیری]] نام داشت که مالک او [[محمدحسن شمشیری|حاج‌حسن شمشیری]] بود. شعبه اصلی آن از دوران قدیم در قسمت شرقی سبزه‌میدان تهران (خیابان بوذرجمهری قدیم) قرار داشت و فعالیتش را از زمان رضاشاه آغاز کرده بود. حاج‌حسن شمشیری از یاران وفادار و حامیان نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران توسط [[محمد مصدق|دکتر محمد مصدق]] بود و در آن روزگار (۱۳۲۰) با پرداخت مبلغ یک میلیون ریال (۱۰۰ هزار تومان) که در آن زمان مبلغ زیادی محسوب می‌شد، اوراق قرضه حمایت از ملی شدن صنعت نفت را خریداری کرد و پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] نیز دستگیر و روانه زندان و به [[جزیره خارگ]] تبعید شد.<ref name="Gostaresh"/> هم‌زندانی او در [[جزیره خارگ|خارگ]] که نامش «کریم کشاورز» بود در خاطرات شخصی‌اش نوشته است که حاج حسن شمشیری متعهد شده بود که بهترین کباب کوبیده و برگ را به هم سلولهایش بدهد که متاسفانه این شانس را نداشت به این گفته‌اش جامه عمل بپوشاند.<ref name="aftab"/> |
||
درباره چلوکباب و تاثیر آن در سیاست در تاریخ مطالب گوناگونی یافت می شود. در سال ۱۳۲۴ هنگامیکه قیمت «[[قند (فراورده)|قند]] وارداتی» از روسیه بدلیل جنگ روسیه و ژاپن بالا رفت، [[احمدخان علاءالدوله]] (حاکم تهران و [[نسقچی]] مشهور دربار قاجاریه)، «هاشم قندی» و «اسماعیل خان» را احضار کرد و دستور داد آنان را [[شلاق‌زدن|شلاق بزنند]]، چراکه ایندو که جزء تجار و واردکنندگان [[قند (فراورده)|قند]] به ایران بودند، قیمت آنرا بالا برده بودند. هنگامیکه می‌خواستند حکم شلاق را اجرا کنند، پسر هاشم قندی پیش [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] آمد و خواست تا او را به جای پدرش شلاق بزنند و [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] دستور داد تا او را هم ۵۰۰ ضربه شلاق بزنند. وقتی که زمانِ نهار خوردن فرا رسید، [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] بلافاصله دستور توقف [[شلاق زدن]] را داد و به سه متهم گفت: "هنگام شلاق زدن باید شلاق بخورید و هنگام ناهار باید ناهار بخورید و الان چون چلوکباب حاضر است پس باید چلوکباب بخوریم و بعد از غذا بقیه شلاقها را باید بخورید".<ref name=aftab |
درباره چلوکباب و تاثیر آن در سیاست در تاریخ مطالب گوناگونی یافت می شود. در سال ۱۳۲۴ هنگامیکه قیمت «[[قند (فراورده)|قند]] وارداتی» از روسیه بدلیل جنگ روسیه و ژاپن بالا رفت، [[احمدخان علاءالدوله]] (حاکم تهران و [[نسقچی]] مشهور دربار قاجاریه)، «هاشم قندی» و «اسماعیل خان» را احضار کرد و دستور داد آنان را [[شلاق‌زدن|شلاق بزنند]]، چراکه ایندو که جزء تجار و واردکنندگان [[قند (فراورده)|قند]] به ایران بودند، قیمت آنرا بالا برده بودند. هنگامیکه می‌خواستند حکم شلاق را اجرا کنند، پسر هاشم قندی پیش [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] آمد و خواست تا او را به جای پدرش شلاق بزنند و [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] دستور داد تا او را هم ۵۰۰ ضربه شلاق بزنند. وقتی که زمانِ نهار خوردن فرا رسید، [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] بلافاصله دستور توقف [[شلاق زدن]] را داد و به سه متهم گفت: "هنگام شلاق زدن باید شلاق بخورید و هنگام ناهار باید ناهار بخورید و الان چون چلوکباب حاضر است پس باید چلوکباب بخوریم و بعد از غذا بقیه شلاقها را باید بخورید".<ref name="aftab"/> |
||
== تاریخچه چلوکباب در خارج ایران == |
== تاریخچه چلوکباب در خارج ایران == |
||
«جواد فریفته»، آشپز مخصوص [[احمد شاه]]، هنگامی که حدود ۹۰ سال قبل در [[پاریس]] اقامت گزید، نخستین کسی بود که یک چلوکبابی ایرانی را در خارج از کشور دایر نمود که نام آن را «فریفته» گذاشت. همچنین «احمدخان» از ایرانیانی که در [[آلمان]] زندگی می‌کردند، در زمان حکومت [[آدولف هیتلر]]، یک [[چلوکبابی]] تأسیس کرد که نامش را «هیتلر» نهاد و تنها به طرفداران هیتلر و حزب او، خدمات می داد.<ref name=Gostaresh |
«جواد فریفته»، آشپز مخصوص [[احمد شاه]]، هنگامی که حدود ۹۰ سال قبل در [[پاریس]] اقامت گزید، نخستین کسی بود که یک چلوکبابی ایرانی را در خارج از کشور دایر نمود که نام آن را «فریفته» گذاشت. همچنین «احمدخان» از ایرانیانی که در [[آلمان]] زندگی می‌کردند، در زمان حکومت [[آدولف هیتلر]]، یک [[چلوکبابی]] تأسیس کرد که نامش را «هیتلر» نهاد و تنها به طرفداران هیتلر و حزب او، خدمات می داد.<ref name="Gostaresh"/> |
||
== انواع == |
== انواع == |
||
نسخهٔ ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۳:۴۶
چلوکباب یکی از اصیل‌ترین و از معروف‌ترین غذاهای ایرانی است. این غذا متشکل از چلو کره و کباب است که با سماق و گوجه مصرف می‌شود.
تاریخچه
مورخانی که در دوره صفویه از ایران بازدید کرده‌اند، مستقیما نامی از چلوکباب به عنوان یک غذای ملی نبرده‌اند.[۱] یک سیاح اروپایی که در عصر شاه عباس مدتی در اصفهان به سر برده گفته‌است:[۲]
غذای متداول ایرانیان که همیشه باید بر سر سفره‌شان باشد و قبل از هرچیز دیگری می‌خورند، برنج نپخته‌ای است که آن را پلو می‌نامند و معمولا با گوشت گوسفند سرو می‌شود.... ایرانیان با انگشتان خود گوشت را پاره می‌کنند و کمتر دیده می‌شود که از کارد استفاده کنند.
سیاح دیگری در دوره آغا محمدخان نیز از «کباب‌هایی که از گوشت بره و مرغ و گوسفند» ترتیب داده شده سخن گفته‌است.[۳] با این‌حال اختراع غذای مستقلی به نام چلوکباب را به ناصرالدین‌شاه هم نسبت می‌دهند.[۱] اعتمادالسطنه نیز در نوشته‌هایش تصریح کرده است که نخستین چلوکبابی در ایران نامش «چلوکبابی نایب» بود که در بازار قدیم تهران فعالیتش را آغاز کرد و شبیه رستوران‌های آن روزگار اروپاییان به مردم غذا می‌داد، اما اسناد معتبر دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهند، نخستین چلوکبابی در تبریز و نزدیک مرز قفقاز تاسیس شده بود و براساس مطالبی که در کتاب «تاریخ قاجار» توسط محمدرضا معتمدالکتاب آمده است، به دستور شخص ناصرالدین‌شاه کباب‌های قفقازی به سیخ کشیده شده‌اند و به شکل امروزی تغییر کرده‌اند و پیش از کباب‌های به سیخ کشیده‌شده ایران، شیوه استفاده از کباب‌ها، شبیه کباب‌های قفقازی رایج بوده است؛ شیوه‌ای که امروز نیز در برخی از رستوران‌های تهران به‌ویژه کباب قفقازی‌های خیابان ستارخان دارای مشتریان انبوه و خاص خود هستند.[۴] همچنین، یکی از نخستین چلوکبابی تهران که زنان نیز به همراه خانواده حق حضور در آن را یافتند، چلوکبابی عباس شمرونی (بعدها چلوکبابی فرد شمیرانی) واقع در میدان امین‌السلطان بود.[۵]
منو و قیمت
واحد شمارش چلوکباب «دست» است. یک دست چلوکباب معمولاً به یک بشقاب پر از پلو، کباب برگ (یک سیخ) یا کوبیده (دو سیخ) گفته می‌شود که همراه با گوجه فرنگی کباب شده، سماق، پیاز و نوشیدنی (معمولا دوغ) سرو می‌شود.
قیمت یک پرس چلوکباب کامل در زمان ناصرالدین‌شاه ۳ قران، در زمان احمد شاه ۴ تا ۵ ریال و در زمان محمدرضاشاه تا ۶۰ ریال بود.[۱][۶]
جعفر شهری پژوهشگر و مورخ تاریخ تهران، در کتاب «تاریخ قدیم تهران» درباره قیمت چلوکباب در قدیم یادآور شده که در سال ۱۲۹۵ «عبدالله بهرامی» معاون اداره امنیه تهران (پلیس امروزی) بیشترین مبلغی را که برای هر وعده چلوکباب پرداخت می‌کرده است، ۴ تا ۵ ریال و در سال ۱۳۲۰ نیز نرخ چلوکباب برای کارکنان روزنامه اطلاعات ۵ ریال بود که شامل کباب برگ بزرگ، کره، ۳۳۰ گرم برنج، پیاز، نان و سماق بوده است و در همان زمان برای کارکنان روزنامه اطلاعات در خیابان خیام تهران، چلوکباب کوبیده پرسی ۴ ریال می‌آورده‌اند.[۴]
براساس گزارش‌های متعددی در نشریات قدیمی ازجمله روزنامه‌های کیهان و اطلاعات؛ حوالی سا‌ل‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۵، یک سیخ کباب کوبیده در تهران، ۵/۳ ریال قیمت داشت، اما در شهرهای دیگر ایران، دو سیخ کباب همراه با نان و گوجه‌فرنگی ۸ ریال بفروش می رسید و در صورت سفارش لیموناد یا نوشابه ۴-۲ ریال دیگر نیز به آن اضافه می‌شد که جمعا ۱۰ تا ۱۲ ریال قیمت تمام‌شده آن بود و فرد با پرداخت ۱۲ ریال می‌توانست یک پرس غذای کامل بخورد. در سال ۱۳۵۲ قیمت چلوکباب برگ همراه با کره و گوجه‌فرنگی کباب‌شده و پیاز و سماق مبلغ ۶۰ ریال بود و اغلب افرادی که شاغل بودند و نمی‌توانستند به منزل برگردند، چلوکباب می‌خوردند. دانشجویان که درآمد بهتری داشتند، معمولا جوجه‌کباب سفارش می‌دادند که قیمت آن ۱۲۰ریال بود.[۴]
قیمت یک پرس چلوکباب در جنوب تهران، گاهی از این هم کمتر بوده است. بعنوان مثال «جعفر نداف» میدان‌دار قدیمی در میدان تره‌بار قدیمی شوش در بهار ۱۳۵۶ به خبرنگار روزنامه اطلاعات گفته است: «زحمت بارکش‌های میدان زیاد است، اما چلوکباب ۲ تومانی سر ظهر، خستگی آنها را درمی‌آورد.»[۴]
چلوکباب و حوادث تاریخی
از گذشته تاکنون، یکی از معروف‌ترین چلوکبابی‌های تهران، چلوکباب شمشیری نام داشت که مالک او حاج‌حسن شمشیری بود. شعبه اصلی آن از دوران قدیم در قسمت شرقی سبزه‌میدان تهران (خیابان بوذرجمهری قدیم) قرار داشت و فعالیتش را از زمان رضاشاه آغاز کرده بود. حاج‌حسن شمشیری از یاران وفادار و حامیان نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران توسط دکتر محمد مصدق بود و در آن روزگار (۱۳۲۰) با پرداخت مبلغ یک میلیون ریال (۱۰۰ هزار تومان) که در آن زمان مبلغ زیادی محسوب می‌شد، اوراق قرضه حمایت از ملی شدن صنعت نفت را خریداری کرد و پس از کودتای ۲۸ مرداد نیز دستگیر و روانه زندان و به جزیره خارگ تبعید شد.[۴] هم‌زندانی او در خارگ که نامش «کریم کشاورز» بود در خاطرات شخصی‌اش نوشته است که حاج حسن شمشیری متعهد شده بود که بهترین کباب کوبیده و برگ را به هم سلولهایش بدهد که متاسفانه این شانس را نداشت به این گفته‌اش جامه عمل بپوشاند.[۱]
درباره چلوکباب و تاثیر آن در سیاست در تاریخ مطالب گوناگونی یافت می شود. در سال ۱۳۲۴ هنگامیکه قیمت «قند وارداتی» از روسیه بدلیل جنگ روسیه و ژاپن بالا رفت، احمدخان علاءالدوله (حاکم تهران و نسقچی مشهور دربار قاجاریه)، «هاشم قندی» و «اسماعیل خان» را احضار کرد و دستور داد آنان را شلاق بزنند، چراکه ایندو که جزء تجار و واردکنندگان قند به ایران بودند، قیمت آنرا بالا برده بودند. هنگامیکه می‌خواستند حکم شلاق را اجرا کنند، پسر هاشم قندی پیش علاءالدوله آمد و خواست تا او را به جای پدرش شلاق بزنند و علاءالدوله دستور داد تا او را هم ۵۰۰ ضربه شلاق بزنند. وقتی که زمانِ نهار خوردن فرا رسید، علاءالدوله بلافاصله دستور توقف شلاق زدن را داد و به سه متهم گفت: "هنگام شلاق زدن باید شلاق بخورید و هنگام ناهار باید ناهار بخورید و الان چون چلوکباب حاضر است پس باید چلوکباب بخوریم و بعد از غذا بقیه شلاقها را باید بخورید".[۱]
تاریخچه چلوکباب در خارج ایران
«جواد فریفته»، آشپز مخصوص احمد شاه، هنگامی که حدود ۹۰ سال قبل در پاریس اقامت گزید، نخستین کسی بود که یک چلوکبابی ایرانی را در خارج از کشور دایر نمود که نام آن را «فریفته» گذاشت. همچنین «احمدخان» از ایرانیانی که در آلمان زندگی می‌کردند، در زمان حکومت آدولف هیتلر، یک چلوکبابی تأسیس کرد که نامش را «هیتلر» نهاد و تنها به طرفداران هیتلر و حزب او، خدمات می داد.[۴]
انواع
چلوکباب به مجموعه پلو و هریک از کباب‌های زیر گفته می‌شود:
- کباب برگ - از گوشت فیله و راسته بره با شمایلی استاندارد و قطعاتی منظم
- کباب کوبیده - نوع چرخ شده برگ و ترکیب شده با تخم مرغ وپیاز چرخ شده و جوش شیرین در سیخهائی پهن تر
- کباب کنجه یا کباب چنجه - مشابه برگ ولی دیگر قطعاتی منظم ندارد
- شیشلیک - تکه‌های دنده که بصورتی منظم در سیخ قرار می‌گیرند و مرکز اصلی آن شاندیز مشهد است
- کباب سلطانی - ترکیبی از یک سیخ کوبیده و یک سیخ برگ
در ایتالیا پیتزایی با عنوان پیتزا چلوکباب ارائه می‌گردد.[۷]
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ «تاریخچه چلوکباب ایرانی در گذر زمان». وبگاه آفتاب. دریافت‌شده در ۲۰ شهریور ۸۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - ↑ آدام اولئاریوس (۱۳۶۳)، «درباره خورد و خوراک ایرانیان»، سفرنامه اولئاریوس، ترجمهٔ احمد بهپور، به کوشش ابرهارد مایسنر.، تهران: ابتکار، ص. ۲۷۱ پارامتر
|چاپ=اضافه است (کمک) - ↑ اولیویه (۱۳۷۱)، «شیوه زندگانی مردم»، سفرنامه اولیویه، ترجمهٔ محمد طاهر میرزا، به کوشش دکتر غلامرضا ورهام.، تهران: انتشارات اطلاعات، ص. ۱۶۶ پارامتر
|چاپ=اضافه است (کمک) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ «تاریخ غذای ایرانی: چلوکباب ناصرالدین شاه و چکوکبابی هیتلر». وبگاه روزنامه گسترش. ۹۲/۸/۱۷. دریافت‌شده در ۹۲/۸/۱۵. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=،|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «یک شغل خوشمزه». سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران. دریافت‌شده در ۲۰ شهریور ۸۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «تاریخچه چلوکباب». سایت پارسینه. دریافت‌شده در ۲۰ شهریور ۸۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «اختراع عجیب یک ایتالیایی عاشق ایران». وبگاه تبیان. دریافت‌شده در ۲۱ شهریور ۸۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک)
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
 | این یک مقالهٔ خرد خوردنی‌ها است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |